[zaloguj się]
[pdf]

JEDNAKI (457) ai

e oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNjednaki fNjednakå nNjednakié
Gjednakiégo Gjednakiéj Gjednakiégo
Ajednaki Ajednaką Ajednakie
Ijednakim, jednaki(e)m Ijednaką Ijednakim, jednaki(e)m
Ljednakim, jednaki(e)m Ljednakiéj, jednaki Ljednakim
pl
N m pers jednacy
subst jednakié
G jednakich
D jednaki(e)m
A subst jednakié
L jednakich
inne formy
pl I - jednaki(e)mi, jednakimi

sg m N jednaki (42). ◊ G jednakiégo (11); -égo (1),-(e)go (10). ◊ A jednaki (15). I jednakim (17), jednaki(e)m (2); -(e)m WujNT, -im : -(e)m Mącz (1 : 1). ◊ L jednakim (4), jednaki(e)m (1); -im : -(e)m ModrzBaz (1 : 1). ◊ f N jednakå (50). ◊ G jednakiéj (55); -éj (3), -(e)j (52). ◊ A jednaką (59). ◊ I jednaką (20). ◊ L jednakiéj (12), jednaki (1); -éj : -i Mącz (1 : 1); ~ -éj (11), -(e)j (1). ◊ n N jednakié (20); -é (3), -(e) (17). ◊ G jednakiégo (9); -égo (1), -(e)go (8). ◊ A jednakie (10); -e (1), -(e) (9). ◊ I jednakim (11), jednaki(e)m (1); -im : -(e)m ModrzBaz (2 : 1). ◊ L jednakim (3). ◊ pl N m pers jednacy (10). subst jednakié (52); -é (9), -(e) (43). ◊ G jednakich (12). ◊ D jednaki(e)m (1). ◊ A subst jednakié (24); -é (1), -(e) (23). ◊ I jednaki(e)mi (4) Mącz (2), ModrzBaz (2), jednakimi (2) BiałKat, PaprUp. ◊ L jednakich (9).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Taki sam, równy, niczym się nie różniący; niezmienny; idem Modrz, Vulg, Cn; simplex Murm, Mącz; unus Mącz, Cn; similis Mącz, Cn; assimilis, consentiens, consimilis, parilis, suppar Mącz; simplus Calep; aequus Vulg; aequalis JanStat (457): Aleć mnie żywot iednáki/ Ná wśi y miedzy żołdaki BierEz O2v; PatKaz II 30; Murm 204; FalZioł I 10c, 37b, 114b, IV 18b, 42c, V 6v, 89v; GlabGad B2, B5v, H7, P6; MiechGlab 3; KłosAlg E3v; RejPs 149v; RejKup cc6v; Drugi/ wcżorá miał przyaciele y nieprzyaciele/ á dzis ma wſzytki iednákie. HistAl N5v, Hv; LubPs D3, O4, T2v, V6v, X, dd3v; Diar 82; BielKom nlb 3; GroicPorz c2; KrowObr 184 [2 r.]; OrzList a4; Leop Ex 26/2; Vſtáwiliſmy iżby wagá y łokieć był iednáki/ Poznáńſki iáko y Krákowſki/ á Lwowſki iáko y Lubelſki. UstPraw F3v; RejZwierz 13; WyprKr 52; BibRadz Ex 28/22, Ez 10/10; Bacżąc ſzcżęſcie y plagi od Bogá iednákiego dáru/ ſkromnie to wytrzymał BielKron 27v; Synowie thák z żon iáko y z dziewek iednákie cżąſtki máią v oycá BielKron 261, 56, 79v, 99, 125, 192v (19); Cognatus, quasi una natus, idem quod agnatus, Przirodzony/ krewny/ też przirodzony twarzą/ yednákiey twarzy. Mącz 24ld; Sonant idem haec verba, Iednáki dzwięk máyą/ to yeſt/ toſz też známionuyą. Mącz 402a; Constant sententiae, Są yednákie/ zgadzáyą ſie Mącz 418a, 4c, 157c, 240b, 247b, 475a (14); Nie będą tedy práwi ći przed Bogiem/ ktorzy ony ſłowá Ego et Pater vnum ſumus wykłádáli bezrozumnie ná Seymie Wárſzáwſkim/ iednácyſmy. SarnUzn H4v, E6, H4v; A ták ktorąkolwiek żyłę s tych otworzyſz/ iednáki pożytek vczyni SienLek 35, 95, 139, 157v; gdyż ſie ſens iednáki w moiey/ iáko y w Grofowey rzecży náiduie GórnDworz B4v, D3, F8, G2, I3v, M2v; Linié té co ſą około ienylkich kątów/ iednáką będą mieć proporcyą. GrzepGeom O2, Kv, N3, N4v, Ov, P [2 r.] (18); HistRzym 104, 123; RejPos 13, 37, 58v, 238v, 290v [2 r.]; RejPosWiecz3 97v; BiałKat 126 [2 r.]; KuczbKat 95, 430; Trzy perſony/ á iedność Boſką w nichże znáiąc/ Iednáką cżeść y chwałę wſzytkim trzem oddáiąc. RejZwierc 266v, 93 [2 r.], 247; BielSpr 51v, 52; nie iednáka ieſt ważność iednego álbo drugiego Doktorá gdy piſze WujJud 36v, 79, 85v, 153v, 195v, 235v (9); WujJudConf 85v, 141, 153v, 185; BudNT przedm d2v; CzechRozm 26, 128v; PaprPan H4, Aa4, Cc; Ale náſze cżáſy widźiáły/ że Tarnowſki/ y woynę/ y źiemſkie ſpráwy/ iednákiem ſercem ábo męſtwem/ y iednáką mądrośćią [pari fortitudine et prudentia] ſpráwował ModrzBaz 47v; to práwo ma być pochwalone/ ktore iednákie cnoty iednákiemi zapłátámi nágradza/ á niemocam y wyſtępkom iednákiem/ iednákie lekárſtwá/ y iednákie karánia ſtanowi [quae virtutes easdem iisdem praemiis afficiat, morbis item et vitiis iisdem eandem [...] medicinam faciat], ModrzBaz 70v, 18v, 42 [2 r.], 45, 70 [2 r.], 71 (31); SkarJedn 360; SkarŻyw 130 [2 r.], 141, 151, 206 [2 r.] (9); KochTr 4; Zmodź też wſzyſtká dla vſtáwicznych woien z Krzyżakámi ná ten czás iáko Słáchćic ták chłop iednákiey wolności vżywáli StryjKron 385, 507, 542; Nigdy w Polſzcże iednáka wiárá nie byłá. CzechEp 13 marg, 36, 83, 128, 252; NiemObr 32, 36 [2 r.], 43, 47 [2 r.], 48 [2 r.] (15); WerKaz 303 [2 r.], 304; WisznTr 8; Iedná wſzyſtkich Wiárá byłá/ ieden Chrzeſt/ iedná wiecżerza/ iedne świątośći/ iednákie modlitwy/ iednákie poſty/ iednákie obrzędy kośćielne/ zgodnie wſzyſcy mowili Amen/ zgodnie śpiewáli Alleluia/ zgodnie BOgá rodźicę zácżynáli. ReszPrz 94, 14; ReszList 175; KochPam 82; GórnRozm E4; PaprUp B4, D4; Calep 212a, 233b, 981b; Máſło w iednákie gárnce we wſzytkich folwárcech máią kłáść/ y ſery iednákie tworzyć GostGosp 118, 18, 80, 126, 148, 156 (12); KochCn B4; OrzJan 123; LatHar +4, 169; KołakCath B; RybGęśli C; Iednáki grzech ieſt gárdzić kápłany y ſługámi Páná Chriſtuſowymi w kośćiele powſzechnym/ iáko y ſámym Chriſtuſem WujNT 236, 456, 462 marg, 527 marg, 1.Petr 3/8, Apoc 21/16, Zzzzz2v; JanNKar E4, F2; JanNKarGórn Hv; Gdyż ći/ co źle czynią/ y ktorzy ná złé zwaláią/ iednáką winą máią bydź karáni. SarnStat 398, 57, 110, 278, 279 [2 r.], 280 (21); áby wedłuk iednákiey licżby włok wſzyſcy iednaką wypráwę cżynili GrabPospR L2v; PowodPr 56; SkarKaz 382b, 416b, 485a, 549b, 637a; CzahTr F2v; SkarKazSej 698b [2 r.].

jednaki komu (1): Ludzki rodzay nieiednáki/ ále duchowny wſzytkim iednáki SkarŻyw 206.

jednaki na co (1) : KochPieś 42c cf Przysłowia.

jednaki z kim, z czym (7): KrowObr 55; Stárał ſie Herbeſtyn [...] chcąc ſie wywiedźieć ieſli ieſzcże v nich [w Jurze] ięzyk ábo mowá iednáka z Węgry BielKron 434, 345v; CzechEp 227; Inſzé potwiérdzenié Státutów Zupnych, iednákié z piérwſzym, iedno iż krótſzé. SarnStat 337 [idem (2)] 338, 381.

jednaki w czym (2): ArtKanc I6v; iż tu ná źiemi wſzyſcy w ſpráwiedliwośći iednácy SkarKaz 549a.

W przeciwstawieniach: »jednaki ... inakszy (5), inszy, niejednaki, osobny, rozmaity, rożny (rożność [czego]) (16)« (25): BielŻyw 85; Cżemu ludzie rozney farby ocży miewaią, á nie wſzytci iednakie GlabGad B4v, H7; GroicPorz mmv; Mącz 416b, 475c; SienLek 95v; Práwo piſánę to záwżdy iednákie ieſt/ á trefunki/ przygody/ chytrośći ludzkie/ te záwżdy á záwżdy inákſze ſą. GórnRozm Fv; GórnDworz I5, K5; RejZwierc 67v; Iesliże dla iednákiego występku rozność karánia [diversitas poenarum pro eodem flagitio] ma być záchowana ModrzBaz 70; Iákoż tedy to Práwo może być chwalone [...] ktore iednákie cnoty/ nieiednákiemi zapłátámi nágradza [quae eandem virtutem non iisdem praemiis ornet] ModrzBaz 70v, 19, 73, 81, 91; GórnRozm E4v, Fv; ma káżdy mieć znák ná nim ſwoy oſobny/ á drugi znák z káżdey wśi iednáki GostGosp 90; Nie iednáka będźie ćiał świętych iáſność ábo chwałá/ ále rozmáitá/ według rozlicznośći zaſług. WujNT 620, 323, Rom 14/5; JanNKar C3; SkarKaz 606b.

W charakterystycznych połączeniach: jednaki (-a, -e, -cy) argument (3), baczenie, barwa (3), blask, bliskość (2), brog (2), chwała (4), cnota (3), cząstka (2), cześć (10), dalekość (2), dekret, długość (2), dostojność, dział (2), dźwięk (2), farba (3), fundament, forma (3), fortuna (4), garniec, głos (3), głowa, grosz, grzech (2), intercyza (2), jasność, karanie (4), krzest, lekarstwo, liczba (2), ludzie, łokieć [= miara], majestat, mądrość, miłość (2), modlitwa, moneta (3), mowa (3), możność, nauka (7), niebezpieczność, niekarność, obrządki, obieranie, obrzędy, odpłata, pismo, pięć, pobor, pociecha, poczciwość, podoba, podobieństwo, pokłon, położenie (2), postanowienie, postawa, postępek, powaga (2), pożytek (3), prawda, prawo (15), proporcyja (11), przyczyna, przygoda, przysięga, rozkaz, rozkazanie, rozrywka, rozum, rożność, rzemięsło, sąd, sens, sława (2), słowo (3), spolność (2), sprawiedliwość, stan (3), staranie, szata (2), szerokość, szerza, śmierć (2), światłość, tajemnica, towarzystwo, twarz, tytuł, ubior, umysł, urząd (6), waga (4), ważność (2), wesele, wiadomość, wiara (8), widzenie, wina (2), władza (5), włosność (2), wola (3), wolność (5), wonia, wszechmocność, wysokość, występek (4), wyzna(wa)nie (2), zacność, zapłata (6), zbroja (3), zgoda, zmysł, znak, (z)rozumienie (4), zwierzchność, żal, życzliwość, żywot.

Przysłowia: KochTr 9; KochSz C3v; Lecz ná ſczęśćié wſzelákié/ Serce ma być iednákie KochPieś 42; CzahTr B. [ogołem 4 r.].

Nie iednákie w nim [w świecie] ſzcżęſcie/ wſzem ludziem pánuie/ Iedny z zyſkiem weſeli/ drugim myſli pſuie BielKom Bv.

LubPs N2; śmierć ſpráwiedliwa/ Iednákiégo ná wſzyſtki práwá vżywa. KochPieś 17; GórnTroas 33.

Wyrażenia: »jednaka chęć« [w tym: mieć jednaką chęć (2), jednaką chęcią (1)] (3): Omnes mulieres eadem aeque student, Terent. Wſziſtki białe głowy málem ſie yednákiemi rzeczámi báwią/ albo yednáką chuć máyą. Mącz 423b; SkarŻyw 131; CzahTr L3v.

»jednakim głosem, jednakiemi usty« = zgodnie; eadem voce Modrz (2 : 1): A przetoż wſzyſcy iednakim głoſem proſiemy żeby ten chłop był ſkáran HistRzym 44v; á iáko iednégo wieku z nim żył/ thák iednákimi vſty z nim ſzczyréy prawdy vczył BiałKat 273v; ModrzBaz 72 v.

»jednaki ks(z)tałt« [w tym: jednakim kształtem (1), jednakiego kształtu (1)] (2): Uno tenore dicendo esse, Iednákim xtałtem rzecz prowádźić Mącz 446c; SienLek Xxxv.

»malem jednaki« (2): Conformis et hoc Conforme, málem yednáki/ táki/ rowney formy álbo xtałtu. Mącz 134b, 423b.

»mało nie jednaki« (4): LubPs Iv, S5v; Bo widziſz iżeć máło nie iednáki bláſk od moſiądzu iáko y od złotá. RejZwierc 19; cżemu pirwſze y wtore wići máło nieiednákiemi słowy bywáią piſáne/ y iednę rzecż w ſobie zámykáią [eodem fere et verborum et sententiarum teriore concipiantur et scribantur]. ModrzBaz 116v.

»jednaka miara« [w tym: jednakiej miary [co] (3)] [szyk 4 : 4] (8): Bowiem puls wielki á moczny w mierze iednakiey znamionuie moc ſercza j dobrą ſkładnoſć ciała GlabGad E4, E4; Tworzydłá ná ſery y dźieſzki ná máſło/ [...] iednákiey miáry y wagi máią bydź w káżdym imieniu. GostGosp 74, 48, 72; SarnStat 947 marg, 1197 [2 r.].

»jednaka moc, mocność« [w tym: być jednakiej mocy (14)] (29): ty naſienia ſą iakmiarz iednakiey moczy y włoſnoſci FalZioł I 31c, 26a, 38c, 114b, 117a, IV 54b (10); SeklWyzn Bv; [kacerze] niewierzą Ieſu Chriſta być prawym bogiem/ wtorą perſoną rowną bogu oycu/ iednakiey mocy y chwali SeklKat P; BielKron 60v, 80v, 154, 228; SienLek 31; RejPosWiecz3 97v; WujJud 142, 153v; WujJudConf 152v; káżdy z nas ma iednáką moc do Elekciey MycPrz II C3v; BiałKaz Ev; CzechRozm 12v; ModrzBaz 91; NiemObr 39; WujNT 323, 717; SarnStat 1218.

»jednaka myśl« [w tym: jednakiej myśli (2)] (3): Mącz 423c; KochTr 9; Iednákiey myśli ieden przećiw drugiemu będąc [idipsum invicem sentientes]. WujNT Rom 12/16.

»jednakiej nátury« (3): GlabGad Dv; BibRadz I 6c marg; Tákże też y miedzy końmi y miedzy ptaki/ chociay będą iednákiey nátury/ á wżdi widamy rozne nátury RejZwierc 67v.

»jednaki obyczaj« [w tym: jednakim obyczajem = uno genere Mącz; eodem modo Modrz (6), jednakich obyczajow = consimilis a. unis moribus Mącz (7)] (13): Iżby to była prawda, aby Turci z Tatarow poſzli vkazuie to iednaka mowa, obycżaie, y iednaki ſpoſob walcżenia MiechGlab 65; GroicPorz c2v; BielKron 345v; Mącz 143c, 394a, 504a; SienLek 31; nie iednákim obycżáiem Bogá y Swiętych wzywamy. KuczbKat 365, 345; ModrzBaz 71, 81, 125v; KochCn B4.

»jednaka rzecz« = to samo; idem Mącz, Vulg; res eadem a. similis Modrz [szyk 8 : 4] (12): Leop Philipp 3/1; Niebo/ Ziemiá/ Przepáſći/ Wody/ tu ná tym mieiſcu zá iednę y zá iednáką ſię rzecz rozumieią BibRadz I 1a marg; BielKron 196v, 345v; Mącz 342b, 423b; KuczbKat 345; ModrzBaz 96v, 100, 100v; GórnRozm E4v; Léczyć ſie/ á chorą bydź/ rzeczy to iednákie. GosłCast 43.

»jednakie serce« = animorum paritas Modrz [szyk 3 : 3] (6): ModrzBaz 19; Lecż Pánná ták obietnic iáko y pogrozek iego zá nic ſobie nie miáłá: iednákiego záwżdy ſercá/ ku Bogu y oblubieńcu ſwoim zoſtáiąc. SkarŻyw 68, 131; KochSz C3; KochPieś 42; CzahTr B.

»jednaki sposob« = eadem ratio Modrz (6); MiechGlab 65; Sokrátes [...] wſpomina/ żeby był nie nálazł we wſzyſtkich kráinách źiemie dwu kośćiołow/ ktoreby w modlitwách były iednákiego ſpoſobu. WujJudConf I85v; CzechRozm 8 [2 r.]; ModrzBaz 72v, 125v.

»jednaka sprawa« = causa par Modrz (10): Dzień ieden dawa znáć podobieńſtwo o drugiem [...] ábowiem iednáką ſpráwą ták poſobie wiecznie náſtawáią. RejPs 27; LubPs N, dd4v, ffv; RejWiz 36; gdyż ták mamy mocno wierzyć/ iż Ociec/ Syn/ Duch s. ieden Bog ieſt/ á iednákie ſpráwy ſą iego. RejPosWiecz3 98v; BudBib I 286d marg; WujJud 86; ModrzBaz 71v; BielSjem 33.

»jednakie zdanie« = unus sensus Mącz (4): Mącz 382d [2 r.]; ieſli kto pilnie obácżáć bedzie/ tedy łatwie pozna/ że wſzyſtkich Oycow ktorzy o tym piſáli/ iednákie zdánie było. KuczbKat 185; ReszPrz 32.

Szeregi: »(ani) jeden i (a, ani) jednaki« = unus atque (et) idem Modrz; unus et aequalis JanStat [szyk 12 : 1] (13): BibRadz I 1a marg, Gen 11/1, I 6c marg; WujJudConf 42v; PaprPan H4; Bo iednym y iednákim głoſem práwo ma do wſzytkich mowić: iednym á iednákim pánowániem má wſzytkim pánowáć [...] iednym á iednákim ſpoſobem o pożytkoch/ y o trudnośćiách/ y krzywdách wſzytkich wobec ſtánowić y rádźić trzebá. ModrzBaz 72v, 100v; CzechRozm 207; SkarŻyw 209; SarnStat 51, 116.

»jednaki, (i) jednostajny« (2): Monochordum, Inſtrument muzyczny/ yednákiemi/ yednoſtáynemi ſtrunámi náwleczony. Mącz 230c; SarnStat 1218.

»podobny, (albo) jednaki« [szyk 3 : 1] (4): Mącz 393d, 394a, 434c; Bo nie to ieſt iednoiſtny iáko oni dzierżą/ gdy ich dwá ſą ſobie podobni / álbo iednácy SarnUzn H4.

»rowny, (a, ale, i) jednaki« [szyk 16 : 6] (22): BielŻyw 118; Abowyemći nic nyemáſz lepſſego yedno kyedy dwoye yednákich á ſobye rownych GliczKsiąż Q2; Szale niech będą ſpráwiedliwe/ y iednákie á rowne gwichti [et aequa sint pondera] Leop Lev 19/36; Parilis, et hoc parile, Równy/ yednáki/ równego xtałtu/ yednákiey formy. Mącz 278b, 60c, 157c, 308c, 393d, 410b; KuczbKat 115; WujJudConf 153v; ieſli Chryſtus Pan/ rowną/ y iednáką mocą/ iáko y oćiec/ kogo chce ożywia/ tedyć prawdźiwie śię názwał być żywotem. BiałKaz Ev, F; SkarJedn 74; StryjKron 611; WerKaz 303 [2 r.]; ArtKanc I7; GostGosp 52; SarnStat 1218; SkarKazSej 690b.

»jednaki i (a) zgodny« [szyk 3 : 1] (4): Mącz 383b; żeby Papieżowie w iednákiey á zgodney wierze nád wſzem krześćijáńſtwem byli CzechEp 128; ReszPrz 36; SkarKaz 241a.

Synonimy: jeden, jednostajny, jenylki, niezmienny, rowny, zgodny.

Cf JEDNAKIŻ, JEDNAKOTRZYMAŁOŚĆ, JEDNAKOUSTAWICZNOŚĆ, JEDNAKOWY, NIEJEDNAKI

LW