[zaloguj się]
[pdf]

ROWNY (1498) ai

rowny, rowni (1394), rowien, rowień (92); rowny a. rowien (12).

rowny (1403), rowni (2), rowny a. rowni (2); rowny : rowni GliczKsiąż (13:1), Mącz (80:1); rowien (91), rowień (1); rowien : rowień WróbŻołt (9:1).

-ó- (329), -o- (69 + kust); -o- MurzNT (2), KochMuza; -ó- : -o- OpecŻyw (3:4), Mącz (46:37), OrzQuin (16:3), BiałKat (11:kust), KochFr (3:2), KochPs (7:14), KochDz (1:1), KochFrag (1:2), SarnStat (44:3); w rowien -e- (15), -é- (1); -e- : -é- OrzQuin (1:1).

comp równiejszy (20); -ej- (6), -(e)j- (14).

Fleksja
sg
mNrówny, równiejszy, rówien, rówień fNrównå, równiejszå, równa, równ(a) nNrówné, równiejszé, równo
Grównégo, równiégo, równiejszégo Grównéj, równé, równyj Grównégo, Równa
Drównému, równiému Drównéj D
Arówny, równiejszy, równégo, równiejszégo Arówną, równę Arówné, równié
Irównym, równ(e)m Irówną Irównym, równ(e)m
Lrównym, równ(e)m Lrównéj, równyj, równé Lrównym, równiejszym, równ(e)m
Vrówny Vrównå Vrówn(e)
pl du
N m pers równi N m
subst równé, równiejszé n
G równych, równiejszych G
D równym, równiejszym, równ(e)m D
A m pers równé, równych A m
subst równé, równiejszé, równy n
I m równémi, równymi I m równ(e)ma
f równymi, równ(e)mi f
n równ(e)mi n
L równych L
inne formy
sg N a. V - równy; sg A a. I - równą; pl G a. A m pers - równych; sg n N a. pl N subst - równ(e); du N m pers - równa

sg m N równy, równiejszy (219 + kust), rówien, rówień (81); ~ (attrib) równy (49); ~ (praed) równy (131), rówien (81); równy PatKaz I, FalZioł, KłosAlg (2), SeklKat (2), SeklPieś, KrowObr, RejZwierz, Prot, SarnUzn (2), SienLek, RejAp (6), GrzepGeom (28), RejPos (2), BiałKat (2), KuczbKat, BielSpr, WujJud, Strum, WierKróc, BudNT (2), ModrzBaz (3), SkarJedn (3), StryjKron, CzechEp (6), WerGośc, WerKaz, WisznTr, ArtKanc (3), GórnRozm (2), ActReg, GostGosp, GostGospPon, LatHar, SarnStat (3), SkarKaz (3), SkarKazSej, SapEpit (2), SzarzRyt; rówien OpecŻyw, PatKaz III (2), WróbŻołt (11), RejPs, HistAl, KromRozm II (2), KromRozm III (2), KlonŻal, KochMuza, ZawJeft, GórnTroas, KlonKr, KmitaSpit, GosłCast, RybWit; równy : rówien BierEz (4:3), LubPs (2:2), Leop (1:2), OrzRozm (2:1), BielKron (4:2), Mącz (1:2), OrzQuin (2:2), HistRzym (3:1), BudBib (1:1), PaprPan (4:18), KochPs (2:5), SkarŻyw (3:1), KochFr (1:2), GrabowSet (1:4), WujNT (7:7). ◊ G równégo, [równiégo], równiejszégo (64); -égo (6) KochZg, OrzQuin, KochDz, KochCz, SarnStat (2), -ego (1) KochPs, -(e)go (57). ◊ D równému, równiému (29); -ému (5), -(e)mu (24). ◊ A równy, równiejszy (49), równégo, równiejszégo (37); -égo (5), -(e)go (32). ◊ I równym (93), równ(e)m (10); -(e)m Diar, GórnRozm; -ym : -(e)m ZapWar (2:3), RejKup (1:1), StryjKron (2:1), GrabPospR (2:3). ◊ L równym (13), równ(e)m (1) RejPs. ◊ V równy (4). ◊ N a. V równy (2). ◊ f N równå, równiejszå (95), równa (6), równ(a) (12); ~ (attrib) -å (32), -a (3); -a PowodPr; -å : -a Mącz (6:2); ~ (praed) -å (61), -a (3); -a MurzHist, KlonKr; -å : -a BierEz (3:1). ◊ G równéj (33), równé OpecŻyw (3), równyj (1) MurzHist; -éj (1), -(e)j (32). ◊ D równéj (6); -éj (2), -(e)j (4). ◊ A równą (68), równę (1) MurzNT. ◊ I równą (37). ◊ A a. I równą (1). ◊ L równéj (25), równyj (1) MurzHist, równé (1) OpecŻyw; -éj (2) SienLek, KochPieś, -ej (1) BiałKat, -(e)j (22). ◊ V równå (1). ◊ n N równé, równiejszé (34), równo (4); -é (7), -(e) (27); ~ (attrib) -é (14); ~ (praed) -é (17), -o (4); -o GórnDworz, BudBib; -é : -o MurzHist (1:2). ◊ G równégo (22), Równa (n-loc) (1); -égo KochPs (2), -ego (1) MurzHist, -(e)go (19). ◊ A równé, równié (25); -é (1), -(e) (24). ◊ I równym (13), równ(e)m (1) RejKup. ◊ L równym, równiejszym (36), równ(e)m (4); -(e)m RejKup, ModrzBaz (2); -ym : -(e)m RejZwierc (8:1). ◊ V równ(e) (1). ◊ pl N m pers równi (73). subst równé, równiejszé (105); -é (58), -(e) (47). ◊ G równych, równiejszych (69). ◊ D równym, równiejszym (7), równ(e)m (1) GrabPospR. ◊ A m pers równé (10), równych (3); -ych WerGośc; -é : -ych SarnStat (1:2); -é (1), -(e) (9). subst równé, równiejszé (118), równy [może błąd] (1); -é : -y BielŻyw (1:1); -é (55), -(e) (63). ◊ G a. A pl m pers równych (1). ◊ I m równémi (32), równymi (22); -émi LibLeg, RejKup, GliczKsiąż, BibRadz, BielKron, RejAp, GórnDworz, RejPos, RejPosRozpr, PaprUp, SarnStat (4), SkarKaz, SkarKazSej; -ymi BielŻyw, BierRozm (2), OrzRozm, KwiatKsiąż (2), GrzepGeom (3), BudNT, CzechRozm (2), SkarŻyw, CzechEp, WujNT; -émi : -ymi ZapWar (14:5), UstPraw (1:1), ModrzBaz (1:1); -émi (4), -(e)mi (28). f równymi (4), równ(e)mi (1) ZapWar. n równ(e)mi (1). ◊ L równych (10). ◊ sg n a. pl subst N równ(e) (2). ◊ du m N (praed) równa (1) HistRzym 95. ◊ I (cum nm: trzema (2), dwiema (1)) równ(e)ma (3) ZapWar 1517 nr 2238, 1521 nr 2270, 2271.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (siedem z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia
I. Odnosi się do właściwości pojedynczego obiektu lub zbioru traktowanego jako całość (243):
A. Bez odchyleń od linii prostej a. płaszczyzny (78):
1. Prosty w ujęciu liniowym, niewykrzywiony (3):
Szereg: »gładki, rowny« (1): TVrbith [...] ieſt korzeń gładki, rowny FalZioł II 148d.
a. O człowieku i częściach jego ciała (2): gdi iedno [palce] na konczach będą iakoby pałki znamionuią, nie wiernego/ [...] ale gdy będą rowne tedy znamio. mocnego robotnika, ſługę á krotkiego żywota. GlabGad Pv.

W połączeniu szeregowym (1): Grzbiet ſubtilny, rowny, więcey ſuchy niżli chudy vkazuie też ſubtilnego przyrodzenia y rozumu GlabGad P5.

2. Gładki, niechropawy, płaski, bez dołów i wzniesień; nieskalisty, niestromy; bez wybojów (o drodze); niepochyły; planus Miech, PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Calep, Calag, Cn; aequus Mącz, Calag, Cn; aequalis Calep, Cn; rectus PolAnt; inoffensus Mącz; aequabilis, perlibratus Cn (62): Mącz 303a; Káżda doliná wznieſie ſię/ á káżda gorá y págorek vniżą ſię/ y będzie co krzywo/ proſto/ á co ſię podniosło (będzie) rowno. BudBib Is 40/4; Eben. Płony/ et rowny. Planus, aequus. Calag 138a; Calep 339a, 811b.

W połączeniu szeregowym (1): zá nią [za rzeką] niech będźie ogrod [...] ſuchy/ rowny/ wynioſły/ á gruntu przedniego. GostGospPon 170.

W przeciwstawieniach: »rowny ... nierowny (2), nieociosany, ostry« [w tym: ostry, nieociosany (1)] (3): Mącz 238c; SVPERficies téż/ iedná ieſt równa/ druga nie równa. GrzepGeom C2; Pierwy obycżay ſzykowánia woyſká był záchowan v ſtárych ſpráwiec/ obacżywſzy mieyſce potemu rowne álbo nie rowne/ płone álbo zároſłe BielSpr 20.

W porównaniu (1): Przyoblokłeś ná ſie świátłość iák odzienie koſztowne A roſciągnąłeś niebo ſwe iáko ſkorę ták rowne. LubPs X5v.

Wyrażenia: »rowna droga« [szyk 3:1] (4): Obroćilichmy ſie tedy od bráćiey náſzey ſynow Eſau/ mieſzkáiących w Seyr drogą rowną [a via planiciei] od Eláth y od Aſyongáber BibRadz Deut 2/8; Facilis et plana via, Dobra á rowná drógá. Mącz [114]a, 33a, 261a.

»rowne miejsce« [szyk 3:2] (5): á potim nalawſzy wodki na ten popioł poſtawże na mieſtczu rownym FalZioł II 3a; RejWiz 146; BibRadz Iudic 6/26; Planus et aequus locus, Równe mieyſce. Mącz 303a; BielSpr 20.

»rowny plac« (2): Mącz 303a; Tám [w polu Turzym] ſam Krol zſzykowawſzy woyſká w rownym plácu/ Wziął Chorągieẃ Koronną StryjKron 522.

»rowne pole« [w opisie terenu działań wojskowych lub koncentracji wojska] [szyk 2:2] (4): Collatis signis depugnare, W równim polu bitwę zwieść. Mącz 330b; Ieſli iezdny lud maſz przećiwko pieſzemu/ ſtáwiay ij w polu rownym BielSpr 15v, 24v; ZawJeft 12.

»rowna ziemia« (1): thák go [konia] ochełznawſzy po rownéy głádkiéy źiemi ná nim ieżdżay SienLek 191.

Zestawienie: geom. »superficies rowna« (2): Superficies równa ieſt/ która od Liniéy proſtéy od któréy ſye poczyna/ idźie wſzędźie iednáko á proſto/ do Liniéy proſtéy w którą ſye kóńczy. GrzepGeom C2, C2.
Szeregi: »rowny, (a) gładki« [szyk 1:1] (2): Museia [...], Oſtre nie oćioſáne Kámienie z murów á zmurowánych ſcian nieyáką trochę nád głádkie á równe kámienie wychodzą Mącz 238c; SienLek 191.

»płaski, rowny« (2): Plana trabs, Płáski równy bałk któri ocioſány yeſt. Mącz [460]b, 303a.

Przen (6):

W przeciwstawieniu: »rowny ... nierowny« (2): Iáko drogi iego rowne ſą ludźiam świętym/ ták złośnikom ſą nie rowne. BibRadz Eccli 39/28; BudBib Eccli 39/28.

Wyrażenie: »droga rowna« = via recta PolAnt [szyk 2:1] (3): Záſię theż rowney drodze nie vfay/ á ſtrzez ſię y dzieci twoich. BibRadz Eccli 32/23, Eccli 39/28; BudBib Eccli 39/28.
a) Oksymoron: o górach i dołach (3): Pieniſte wody pędzą/ Nawy skaczą rozno/ [...] Ták y w tey bitwie gdy Mars puśćił koty z głowy/ Rowne były Zołnierzom gory/ rowne rowy. StryjKron 255; bo według Bernárdá ś. byłá tám [w ciele Jezusa w żywocie Maryi] długość krotka/ ſzyrokość wąſka/ głębokość rowna. NiemObr 144.
α. W funkcji rzeczownika: »rowna« = gładka, niewyboista nawierzchnia (1):

W przeciwstawieniu: »drogi ostre ... rowna« (1): i rzeczy krzywé obrocą śię w proſté a drogi oſtré/ wrownę MurzNT Luc 3/5.

a. W odniesieniu do elementu topografii: równinny; też o dolinie (26): Convallis – Okrągły á rowni padoł. Calep 255b.

W przeciwstawieniach: »rowny ... gorny, gorzysty, nierowny« (3): Ziemiá [szwabska] cżęśćią rowna/ cżęśćią gorna BielKron 287; Ktory ſie iezdno potykáć ma/ pátrz mieyſcá rownego [...]/ kthory s pieſzym ludem/ pátrz nierownego BielSpr 36v; ModrzBaz 112.

Wyrażenia: »rowne miejsce« = terra plana Miech; planus locus Mącz [szyk 2:2] (4): MiechGlab 61; Mącz 477c; á cżoło álbo inny vff muśi śie nie ná rownym mieyſcu zákrzywić BielSpr 20v, 36v.

»rowne pole« = planities HistAl, Vulg, Mącz; (planus) campester Vulg; campus PolAnt [szyk 12:2] (14): támże też były ná onym rownym polu drzewká niezlicżne/ ktore nád miárę łokciá więtſze nie roſly HistAl K7v, L; Dobył thedy Iozue wſſyſtkiey źiemie ná gorách y ku południu: źiemię thákież Geſſen/ y rowne polá Leop Ios 11/16, Num 26/63, Deut 11/30, Ios 12/8, 18/18; Woyſko to wſzytko ktorem wypiſał/ w polách rownych y przeſtronych ſtáło BielKron 307v; Mącz 302d; Iáko piękna oliwá wywyſzſſyłám ſię w rownym polu BudBib Eccli 24/15; StryjKron 487; LatHar 410; Niech ſię [miłość] ná lud wſzytek z was gor wyſokich iáko rzeká w rowne polá wylewa. SkarKazSej 670a, 696b.

»ziemia rowna« = terra plana Miech [szyk 3:1] (4): y ciągnęli [Juhrowie] rowną ziemią ku połdniu aż do ziemie Gotſkiey w ktorey teraz Tatarzy Zawolſci mieſzkaią. MiechGlab 53, 23; OD Bázyleiey áż do Moguncyiey y Bingiey podle Renu náproſth ieſth źiemiá z obu ſtron rowna BielKron 285, 287.

Szereg: »rowny, płaski« (1): Aquas ex planis locis evehere, Przepuscić precz wody z rownych płáskich mieyść [!]. Mącz 477c.
Przen (2):
Wyrażenie: »ziemia rowna« (2): Náucz mię doſyć czynić woley twey/ ábowiemeś ty ieſt Bog moy/ á duch twoy dobrotliwy wyprowádźi mię do źiemie rowney [terram rectam]. BibRadz Ps 143/10; LatHar 171.
b. O mimice a. wyrazie twarzy: niezmarszczona a. nieopuchnięta (1): Twarz rowna á nie nadęta, znamio⟨nuje⟩ cżłowieka ku rzecży wſzelkiey godnego GlabGad N2v.
3. Niewysuwający się w żadną stronę, należycie, równo ułożony (o zębach) [może znacz. 4.?] (1):

W połączeniu szeregowym (1): Ząby yey [Maryi] byly byale proſthe rowne a czyſte PatKaz III 121v.

4. Będący na tym samym poziomie, wysokości, nie wyższy ani niższy; też zrównany względem jakiegoś punktu odniesienia; planus Mącz (12): Mącz 303a; Bo iákoby vſzka równé nie były/ thedy by téż Wagá tym ſznurem nie dobra byłá. Strum B4v, B3; AEquilibrium – Rowne poſtanowienie wagi. Calep 34b; Oſtrożenie/ dylowánie/ ogrodzenie/ y wſzelákie płoty máią bydź rowne GostGosp 48.

rowny z czym (2): ty prochy wſzytki ſpołem zmieſzay á na ranę poſypuy/ tedy od tego ciało zaſię wyroſcie/ potym gdyby rana iuż była rowna z ciałem, żeby ſie iuż napełniła á naroſla/ tedy wezmi tuciam preparatam FalZioł V 99v; ieſli Młyn poſtawiſz nie ná ſámym kóńcu Grobléy/ ále trochę niżéy: thedy vczyń pod Groblą wáłek równy z Groblą. Strum I3v.

[Wyrażenie: »currus [= wóz] rowny« [określa poziom ładowanej do wozu soli]: Currus trifariam dividuntur, scilicet szipany, rowny et mschony. [...] Deinde [...] sic currum componit, quatenus sal includitur lintre, compositus viginti ordinibus sursum vocatur currus rowny sive goły et recipit talis millenarios octo vel ad maius octo cum medio. InwŻup 310.]
Przen (4):
Zwrot: »położyć z ziemią rowne« = zniszczyć, zburzyć, zrównać z ziemią (1): Ci przez ogiéń/ przez miecz ſrogi Zniſzczyli twóy lud vbogi: Miáſtá/ y zamki budowné Położyli z źiemią równé. KochPs 119.
Wyrażenia: »rowna kloba« = jednakowe traktowanie, nieodczuwanie różnicy (1): [Luter uczył:] Bo co czynimy/ źleli dobrzeli/ bóg nas do tego przymuſza: s niego y złé/ y dobré: w równey klóbie v niego/ to ieſt/ źle czynić y dobrze BiałKat 218v.

»rowna kloba« = norma, należyty, pożądany, pierwotny, a więc lepszy, stan (1): Ale wierę cżáſem thy rozumy nie w rowney klobie ſtoią/ iákoby właſnie ſtać miáły. RejZwierc 267v.

a) W opisie gwiazdozbioru Wagi: mający ramiona ułożone na tej samej wysokości (1): TAmże pod iego [Skorpiona] grzbietem przypátruy ſye pilnie/ Równéy wadze: ále tá nie gore ták śilnie. KochPhaen 4.
a. W wyrażeniu: »na rownym siedlisku« = na gołej ziemi, bezpośrednio na gruncie (1): Plani pedis aedificium, Budowánie ná równym ſiedlisku/ To yeſt gdźie żadney piwnice áni sklepu podźiemnego niemáſz. Mącz 303a.
B. W znaczeniach niepowiązanych z określaniem fizycznych cech obiektu wskazujących na brak odchyleń od linii prostej a. płaszczyzny (165):
1. Wynoszący akurat tyle (nie mniej ani więcej) [w połączeniu z jednostką miary; w tym: z liczebnikiem (1)] (2): Cij paſtyrze byli od betleiem w rowné mili OpecŻyw 16v; Wezmi wroblego proſa/ hanyżu/ naſienia włoſkiego kopru/ rowne dwie dragmie/ [...] FalZioł V 111v.
2. Niezmienny, stały (5):

rowny w czym (1): ROwny w potzćiwych ſpráwách był ten to Dom záwżdy WierKróc Av.

Wyrażenie: »wiekom(-u) (a. wieczności) rowny« = wieczny, nieustający [szyk 3:1] (4): Chwalćie páná prze dobroć iego niewymowną/ Chwalćie prze litość wiecznośći rowną. KochPs 163; Bo iego [Boga] litość rowna wieku ieſt wiecznemu. Nie raczył nas przepomniéć w náſzé doległośći/ Bo końcá iego świętéy nie będźie litośći. KochPs 200, 177, 179.
3. Zwykły, zwyczajny, pospolity; parvus Mącz (81): może [Spiera] ſam siebie przy zdrowiu i doſtoieńſtwu a dźiatki i żonkę przy mięniu zoſtawić/ tilko słow kilka przemowiwſzy/ abo coby mu na rownyi kartce napiſáno przeczytáwſzy MurzHist D.
[Wyrażenie: »rowna rzecz«: [Lew mówi do Osła i Wieprza:] A ták prośćie wy v mnie to co ieſt ſłuſznego/ A ia záwſze rátuię chętliwie káżdego. Wieprz y Ośieł obá ſię zárázem zdumieli/ Mowiąc/ żeſmy tey rowney rzecży nie wiedźieli. PaprKoło ll2v (Linde).]
a. O ludziach: przeciętny lub niższy w hierarchii; niepiastujący ważnych stanowisk, prosty; pod jakimś względem słabszy, gorszy (8): Leć gdy mu [nieprzyjacielowi] w zęby weyźrzyſz ná ten cżás mnieyſzego/ Miey go przećiwko ſobie y zá rownieyſzego. CzahTr I3.

[W przeciwstawieniu: »rowny ... wielki«: Krol [...] wielką piecżęć Ianowi Oćieſkiemu Iáſtrzębcowi/ cżłowiekowi Fámiliey rowney/ ále godnośći y wymowy wielkiey [...] dał. BielKron 1597 593 (Linde).]

Wyrażenia: »rowni ludzie« (1): Przetoć, gdz[i]e więcej jest państwa, Tam też więcej jest złodziejstwa. Rowni ludzie nie cirpią tego Łatwie mogą doglądnąć swego. BierRozm 21.

»rowniejszego stanu ludzie, rowny stan« (2:1): á zá iey [Konkordyi, tj. Zgody] ſpráwámi/ Z rownych ſtanow bywáią cżáſem drudzy pány. RejWiz 67v; á ma [niesprawiedliwość] mieyſce/ nie tylko v Monárchow/ [...] ále y v ludźi rownieyſzych ſtanow GórnRozm I3v; KołakCathOkuń A2.

αα. W funkcji rzeczownika: ktoś mniej ważny, nieliczący się (3): Przywiódł [Jagiełło] Litwę do tego/ że [...] zbráćili ſie z Polſką: czym ón tym groźnieyſzym Był ſwym nieprzyiaćiołóm: dam pokóy rownieyſzym. KochFrag 42.

W przeciwstawieniu: »rowny ... wielki« (1): Cżęſto ſwary rowni zgodzą/ Ktore wielcy z ſobą płodzą BierEz L4v.

α. Niewywyższający się, niewynoszący się ponad innych, traktujący siebie na równi z innymi (1): Ano ſnadz ieſtliś rowny pan Wierę też niezły zoctem chrzan RejRozpr H2v.
b. O znaczeniu czegoś: błahy, nieistotny, mało ważny, nienadzwyczajny; nieważny, bez znaczenia; lenis Modrz (42): [Potyfar do Józefa:] Przecz nie powież czemus tak ſmętną myſl naſtroił Nie thrwoż ſie miey dobrą myſl ieſtli czo rownego Zatrzemy to RejJóz G5; MurzHist H2v; UstPraw D; tám że [w Ratyzbonie] też [...] dekret vcżynili [arcybiskupi i legat Kampegiusz] ná kápłany áby [...] w rowne ſwiętá robot niebronili BielKron 201; KochSat B2v; kiedyś ná krolá Iſzpáńſkiego dworze/ trefiło ſie iż iednego zacnego młokoſá/ krol/ o rowne przewinienie/ w więzięnie wziąć kazał GórnDworz R5v; ácz to iuż nędzny żywot ktory ſie w iáką niewolą dla rownego pożytku záprzedawa RejZwierc 38v, 80; ModrzBaz 39v; PaprUp G4; KochFrag 54; iáko możemy mieć zá bácżnego cżłowieká/ onego/ ktory dla rowney iákiey świeckiey poćiechy y obrády/ ná rozlicżne kátowánia/ tego y przyſzłego żywotá/ duſzę ſwą podáie? LatHar 581; PowodPr 26; VotSzl C2v; SzarzRyt A2v.

N sg f w funkcji orzecznika: »rowniejsza« (2):

~ Fraza: »to rowniejsza« = mniejsza o to [szyk zmienny] (2): Prot C3; Lecz to równieyſza: przeſtánę ia ná tym/ Gdy mi daſz ſpráwę doſtáteczną zátym/ [...] PudłFr A5; [ArtTanat 45]. ~

W przeciwstawieniach: »rowny ... wielki (5), ciężki, [pilniejszy]« (6): Ktemu ieſzcze nienawiedźił go [Bóg Franciszka Spiery] iaką rowną rzeczą/ ale tak cięſzką i tak niepomyźlonéi ſrogośći bożyi pełną żeby [...] MurzHist B3v, A4; Krol rzekł/ ieſzcżeć to máło/ iż ná rowney rzecży/ Służyć ſzcżęſcie/ lecż więtſze rádzęć miey ná piecży. RejZwierz 23v; BielKron 208; Iáko ſie tu rownych ſtráchow boimy/ o więtſze niedbamy. RejZwierc B2 [idem] 133; [tak téſz wielé inſzych ludźi pilnieiſzé rzeczy dla rownieiſzych opuſzczaią MurzNT 35 (Linde)].

Fraza: »[co] rowne było [komu]« = coś było komuś obojętne, nie miało dla kogoś znaczenia (1): był nieſzczeſnym Krolem/ hániebnie żył/ hániebną też ſławę po ſobie zoſtáwił. Smierć żywothowi iego podobna/ y rowna byłá Bogu. OrzRozm C2.
Wyrażenie: »rowna rzecz« [szyk 13:5] (18): LibLeg 11/173v; RejKup Yv; MurzHist A4v, B3v; RejZwierz 23v; BibRadz II 93c marg; Piſáli Węgrowie wſzytki inne zbiegi/ y inne rownieyſze rzecży BielKron 348v; Arcybiſkup ná to powiedzyał/ iż nie o rowne rzecży grá idzye BielKron 410, 208; RejAp 26v; GórnDworz M6v; Pátrzayże thu záſię dziwnych ſpraw Páná tego/ iż on o rownieyſze rzecży dawał ſie długo cżáſem Prośić/ niżli miał okázáć dziw Boſtwá ſwoiego. RejPos 221v, 270v; HistLan ktv; Tákże theż rozważny cżłowiek o rowną rzecż ſzkodá áby ſobie miał thárgáć álbo niepotrzebnie fráſowáć ſłáchethne przyrodzenie ſwoie. RejZwierc 77; SarnStat 1272; PowodPr 25, 80; [MurzNT 35 (Linde); A wżdy sie Orfeowi zá rzecz równą zdáło Zetrzeć sie z Cerberusem wielce jadowitym I z Cháronem, co wozi dusze nieużytym ZbylLamenty 57 (Linde)].
Szeregi: »nędzny a rowny« (1): A ták thu vważay co ieſt ſławá á pocżćiwość ty naprzednieyſze dwá klenoty/ ábyś ie położył ná wadze z nędznym á rownym pożytkiem/ ieſzcże ktemu wſtydem á lekkoſcią záſádzonym RejZwierc 36v.

»rowny a potoczny« (1): A ieſli w równych á potocznych rzeczach [ktoś grzeszy], to zową Leuiſsima culpa. SarnStat 1272.

»rowny i śrzedni« (1): Stałem ſię mdłym iako mdły/ ábych mdłe zyſkał/ wſzytkim ſtałem ſię wſzytko/ ábych wżdy niekthore záchował. (marg) To ſię rozumie w rzecżach rownych y śrzednich. (–) BibRadz 1.Cor 9/22.

α. Jako przejaw konwencjonalnej skromności: umniejszające określenie własnych zdolności i dokonań (2): Pilnie tedy proſzę/ tę rowną pracą moię/ iáko od ſwego dawnego przyiaćielá y wiernego/ z łáſką rácż W.M. przyiąć WerKaz 277, 276.
c. O jakości lub wartości czegoś: skromny, niewyszukany, niewykwintny; lichy, byle jaki, mający niską wartość; drobny, niewielki (30): Choċ też przedas czo rownego Acz malo zedrzy y ſtego. RejKup e3, e3; RejWiz 56; Iuż przyſzedſzy do domecżku áno chędogo/ áno wſzytko miło/ kąſecżek chociay rowny ále chędogo á ſmácżno vcżyniony. RejZwierc 32v, 78.
Zwrot: »na rownej rzeczy przesta(wa)ć, zostać; rowną rzeczą się obyć« (5:2;1): A ſnadz co ma [Bóg] wſſytko nam dał Sam na rowney rzeczy przeſtał RejRozpr A4v; RejWiz 50v; Contentus est parvo, Ná rowney rzeczy przeſtáye. Mącz 447b; áno mu oboie vſługuią [zgodni małżonkowie przyjacielowi]/ oboie wdzięcżną ochotę vkázuią/ thák iż ná rowney rzecży przy oney ochocie woli tám káżdy zoſtáć/ niżli ondzie gdzieby mu y korcem záſępiwſzy nos doſypowano. RejZwierc 32 [idem WerKaz], 20, 143v; WerKaz 305; KlonWor 10; [BielKron 1597 62 (Linde)].
Wyrażenie: »rowna rzecz« (14): RejJóz E7; [nasi przodkowie] rowną ſie rzecżą miernie wychowywáli. BielKron 333, 255, 447; BielSpr 53v; [ma być brane] od zeznánia równych doczeſnych rzeczy pułgroſzá SarnStat 1157. Cf Zwrot.
Szereg: »rowny i prosty« (1): iż młodź tá ktora ſie ná wśi rodźi/ [...] ná rowney y proſtey ſtráwie przeſtáną BielSpr 2.
α. W funkcji rzeczownika: »rowne« = coś niewielkiego, skromnego lub lichego; też skromny stan posiadania (10): Ale by káżdy bacżył co ſie tu z nim dzyeie/ Iścieby ná rownieyſzym był lepſzey nádzyeie. RejWiz 14; To ieſt fortunny moim zdániem káżdy/ Ktory ná rownym dobrey myſli záwżdy. RejZwierc 229.
Zwrot: »na rownym(-em) przesta(wa)ć, zostać« (6:1): RejRozpr H4v; Acż ich wiele ná rownym coby mogli przeſtáć/ Wolą ſie dla pożytku w niewolą záprzedáć. RejWiz 54v, 55v; by byli ná rownieyſzym zoſtáli/ nie byłoby nigdy ſporow żadnych pánow Krześćiáńſkich z duchownymi/ bo zá doſtátkiem pychá y niezgodá idzye BielKron 183; Pięknie ná rownem przeſtáć. RejZwierc 190v marg, 21v, Bbbv.
Przen (1):
Zwrot: »na rownym przestać« (1): á dla nędznego ciáłá muśimy iey [duszy] wſzytko pomieſzáć że ná rownym niebożątko przeſtáć muśi. RejZwierc 104v.
4. Niewielki, nieznaczny; mediocris Calep, JanStat; parvus Mącz; medius, modestus, temperatus Calep (71):
a. O wielkościach mierzalnych (46): LibLeg 6/116v; RejKup k5; OD Padwi [...] ieſt niedaleko rowné miaſteczko ktoré po włoſku Citadellą zową. MurzHist B4; LubPs Mv; GroicPorz e4v, dd3; Nadobnie Horácius roſkoſz ſwiátá tego Wypiſał/ á napirwey zácżął ią od tego/ Gdy kto rownego dobrá ſzcżęſciem przypádłego/ Vżywa s pocżćiwoſcią wedle ſtanu ſwego. RejWiz 55v; drudzy rádźili znimi [Tatarami] przymierze wzyąć cżego ſámi nie odmawiali zá rownym okupem. BielKron 382v; ábowiem Krol iádąc przez rowny potocżek/ padł z nim koń [...] vtonął w troſze wody. BielKron 398v; rowne Konie máią [Wołosi] ále prędkie BielSpr 69, 65v, 66; BielSjem 34; KochPieś 11; Ceva – Krowka rowną. Calep 185a, 647a [2 r.]; Rzymiánie cokolwiek przyległey ziemie nieprzyiacielowi ktoremu odięli/ to ſwym álbo przedawáli/ álbo zá rowny cżyńſz naymowáli. Phil P4; WyprPl B2; Chcemy/ áby Woźni [...] bráli [...] gdy o złodźieyſtwo dźieckuią/ wołu równégo. SarnStat 576 [idem] 579; VotSzl C2v; KlonFlis C3.

W przeciwstawieniach: »rowny ... wielki (3), głowny (2)« (5): BielSpr 20v; KochPhaen 18; Równym pocztem wielki lud Wołoſki poráźił [Jan Tarnowski] KochTarn 74; Spraw dubas ábo pułſkutecżek rowny Nie názbyt głowny. KlonFlis E, E2v.

Wyrażenia: »bydła rowne« = prawdopodobnie kozy i owce (1): popráwili go [most na rzece Podrug] náſzy trochę/ thák iż przeſzedł lud wſzytek/ konie y bydłá rowne BielKron 309v.

»rowny koszt« [szyk 1:1] (2): LudWieś B5; A tak nieſkodaċ nato daċ [...] Bo ten rowny koſt nieboże Sylaċ na ſwieczie pomoże. RejKup l5.

»za rowne pieniądze« = tanio (2): Nusquam melius fui minore dispendio, Nigdym ſie lepiey nie miáł zá równieyſze pieniądze. Mącz 289a; RejZwierc [121]v.

»rowny poczet« (4): nád wſſemi możnoſć maſz/ ktorzy ſnadz ſą nie wrownem poczćie zamknieni ále práwie nápełnili wſſytek okrąg ſwiátá. RejPs 87; á zá męſtwem wielkim cnych Rycérzów onych/ Stániſłáwá Zamoſckiégo Stároſty Bełſkiégo/ równy Poczet Polaków/ máło nie wſzyſtkę Moſkwę ná ſobie dźierżeli OrzQuin R2; Prot D2; KochTarn 74.

»rowny pożytek [= dochód]« (1): Ktory Pan zamożyſty/ tym nápráwić może miáſto/ y ludźi zwabić do niego: położyć ſummę piniędzy zá rownym pożytkiem/ álbo dármo [...] ná Ratuſz v Rádźiec/ áby iemi vboſtwo hándlowáło GostGosp 142.

α. W funkcji rzeczownika: »rowne« (9):
Zwrot: »na rownym przesta(wa)ć« (9): Fortunny czo ná rownym przeſtawa. RejWiz 18 marg, 73v, Cc5v; poſłáłá k niemu [cesarzowa Irene ku Karolowi Wielkiemu] poſły chcąc mu ſpusćić koronę y ſtolec Ceſárſki/ á ná rownieyſzym przeſtáć. BielKron 168v; RejPos 247v; Gdyż náturá cżłowiecża ná rownym może przeſtáć by ſie bogá bałá RejZwierc 111v, 101, 122, 158v.
b. O abstraktach i wielkościach niemierzalnych (25): a my grzeſſni niechcemy rowné a drugdy żádné krzywdy znoſitz. OpecŻyw 48v; O rowneżby thu Pan ſwe okazał miſterſtwo/ Aby iedno tu ſtworzył tho zyemſkye łoterſtwo. Iżby wzgorę nie było nic miſternieyſzego/ Mogłby názwáć pártácżęm rzemieśniká tego. RejWiz 115, 56; á więtſzy nád zazdrość/ ludnemi Miáſty wzgárdzę: ón [ja] w równym ſcześćiu vrodzony KochPieś 54; A ty mé Kśiążki ſądźiſz/ że w nich rym wſzeteczny. Równać to wádá/ iż ſye mé złotrzyły kárty/ A opánowáły ie z krotochwilą żárty. PudłFr 23; ActReg 163; KochFrag 52; Naprzod y Páná Bogá twego/ y Swięte iego/ rowną tą poſługą [tj. modlitwą] twoią vczćiſz. LatHar +8; zdobądź ſię ná rowne przynamniey nabożeńſtwo. LatHar 189, 125, 205, 230, 236, 351.

W przeciwstawieniach: »rowny ... wielki, wyższy« (2): Ale ták mądrzy o tym z dawná dzierżą/ iż lepſza rowna á iáwna nieprzyiaźń niżli wielka ćicha á ſkryta/ ktora bez oſtrożnośći wiele ná potym záſzkodzić może. RejZwierc 147; zoſtawmy [włości] onym ktorzy cudzemi rękomá wſzytko ſpráwowáć zwykli: á k temu wyżſzemi rzecżámi głowy ſwe zábáwili/ niżli áby ná rownych przeſtáć y mogli y chćieli. GostGospPon 169.

Zwrot: »na rownej rzeczy przesta(wa)ć« [szyk zmienny] (2): muſiałby [zakochany] mniey pokázowáć ogniá/ niż go ma w ſerczu/ á przeſthawáć ná rowney rzecży GórnDworz Cc5; GostGospPon 169.
Wyrażenia: »rowna praca« (3): ták záſię onym/ ktore przyrodzenie hoynie nádáło/ rowna pracá to dáć może/ że ie nád ludzie wyſádzi GórnDworz D2v; ſpráwiłeś to/ áby przyięmne były rowne pokuty y prace moie LatHar 147, 240.

»rowna rzecz« (3): á o więtſze ſię y rowne rzecży w ćierpliwośći S. y pokućie zá wielkie grzechy náſze/ nie kuśiemy SkarŻyw 32. Cf Zwrot.

Szereg: »więtszy i rowny« (1): SkarŻyw 32 cf »rowna rzecz«.
W przen (1): błogoſłáwiony to cżłowiek/ ktory zá rownym potem cżołá/ álbo ſercá ſwego/ doſtáie chlebá tego Anyelſkiego. LatHar 253.
α. W funkcji rzeczownika: »rowne« (3):
Zwrot: »na rownym(-em) przesta(wa)ć« (3): On [Bóg] prżedcze narownem prżéſtał Iedno chcże aby mu duffał RejKup r6; RejWiz 121v marg, Dd.
5. Prawdopodobnie: Miły, stanowiący powód do radości (1): bo then cżás [młodość] ieſth iáko wioſná/ wſzythko ſie około nas ſmieie/ wſzytko ſie zda rowno GórnDworz H5v.
6. Wyrażenia w różnych znaczeniach (2):
»rowny kąt« = kąt prosty (1): Orthogonus, Latine rectus angulus, Proſty węgieł/ Równy nie vchodzący kąt ná ſtronę. Mącz 270b.

[»o rowną rzecz, że ...« = omal, o mało co: á wielki lud zginąl [w tej bitwie] z obu ſtron: á zwłaſſcżá Tytuſowych wiele cżyſtych rycerzow pobito/ áorowną rzecż że ſam niezginął FlawHist 91.]

»ziemia rowna« = stały ląd, być może kontynent (1): Continens – Ziemia rowną gdze niemaſz wiſpow, rownina. Calep 252b.

7. n-loc Miejscowości (3):
a. »Rowne« = miejscowość na Wołyniu (2): vderzyli [Litwini] ná oboz Leſthká cżarnego/ ná mieyſcu gdzie zową rowne. BielKron 365; Toz im drugi raz v Rownego ſpráwił [Leszko Czarny]. Kśiązę Konradá prześládowcę ſwego, Y z pomocniki krolá Węgierſkiego Pogromił KlonKr D3v.
b. »Rowno« = miejscowość na Rusi (1):
Zestawienie w funkcji n-pers (1): a waſſyliv sRowna ziemianynv wzietho yemv dwa czlowieky LibLeg 10/59.
II. Odnosi się do relacji między co najmniej dwoma obiektami; z elementem znaczeniowym wskazującym na porównywalność: identyczność lub rzadziej podobieństwo (1249):
1. Jednakowy, taki sam lub bardzo podobny; dorównujący; aequalis PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, Vulg, JanStat, Cn; similis Vulg, HistAl, PolAnt, Mącz, Calep, JanStat; par HistAl, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; aequus Vulg, Mącz, Cn; compar, parilis Mącz, Calep, Cn; coaequalis Calep, Vulg; consimilis, homos, mutuus, unus Mącz; aequabilis, peraequus Cn (1183): Similitudinem ex vero effingere, Práwie yáko ma być rzecz niektórą tráfić/ to yeſt/ rowną vczinić. Mącz 127d; Homos, latine similis vel unus Rowny/ yednáki. Mącz 157c, 239c, 276d, 278b, 393d [2 r.], 434c; Gleich ſein. Rownym być. Aequare, Adaequare. Calag 248a; Calep 209a, 225b, [756]a.

rowny czemu (2): Istiusmodi et eiusmodi nomina indeclinabilia, Tákowe/ tym rowne. Mącz 175b, 159b.

Szereg: »rowny, (albo) takowy (a. taki)« (2): Aequalis idem quod similis, Równy/ Tákowy. Mącz 4c; Proximo, Prźibliżam [!] ſie/ Málem równym álbo tákim bywam. Mącz 326a.
A. Pod względem cech niemierzalnych (870): Zawżdy ſie przyrodzenie rownym rzecżam raduie BielŻyw 141; SarnStat 967.

rowny komu, czemu (3): Cf Zwrot, Jako ostatni człon...

rowny komu [= czemu czyjemu] (1): Zazdrość rośćie w nas z cudzych dobr/ iákich ábo my ſámi niemamy/ ábo mnieyſze mamy: á ieſli im rowne/ tedy przedśię tych ktorym zayrzemy/ w tákiey cżći y wadze być nierádzi widźimy/ w iákiey ſámi ieſteſmy. ModrzBaz 7.

Zwrot: »nie mieć sobie rownego« = być jedynym w swoim rodzaju lub najlepszym (2): Non habet secundum, Nie ma ſobie rownego. Mącz 151b, 378a.
Wyrażenia: »rownego(-ej) kstałtu, formy« [w tym: formy albo kstałtu (1)] = conformis Mącz (2:1): Parilis, Równy/ yednáki/ równego xtałtu/ yednákiey formy. Mącz 278b, 134b.

»i też rowne rzeczy« = itp. (1): Et id genus alia, Y też rowne rzeczy. Mącz 143c.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu wieloczłonowym z odcieniem uogólniającym: »i insze tym rowne« = itp. (1): Ktoby gnał woły álbo wiozł ſkory/ y inſze tym rowne z kroleſtwá/ á cłá by niedał: táki ma być karan winą iáko ſkaźcá rzeczy poſpolitey UstPraw Ev. Cf też »i też rowne rzeczy«.

α. W funkcji rzeczownika (1):

W połączeniu niewspółrzędnym dwóch użyć wyrazu „rowny” (1): BielKron 106v cf Przysłowie.

Przysłowie: A iż rownemu rowne ſie podoba/ wywiodłá [uwolniona Chlelia] dzyewecżki wſzytki ktore tám były z nią w więzyeniu y w zakłádzye. BielKron 106v.
a. O ludziach (też antropomorfizowanych zwierzętach) i istotach nadprzyrodzonych [w tym: komu (469), czemu (żywotne) (11), czemu (10)] (633): Słuſzećiem to ná mądrego/ Aby [...] Rowien głupim ludziom nie był. BierEz G4v; Ale wżdy o tym myſliłá [liszka, tj. lis]/ Iákby inſzym rowná byłá BierEz H4, B2v, E4v, F3, H3v, N4, R4v; OpecŻyw 54v; uznal [Lucyfer] yz byl nauyſſzy nad anyoly/ podnyoſl ſyą wpychą/ chczącz bycz rowny temu ktory gy ſtworzyl PatKaz II 23; PatKaz III 98, 98v; HistJóz B2v; Zonę ſobie z rownego ſtanu poymoy. BielŻyw 18; ktore [Gotów] poſtronni ludzie Połowcami zwali, co ſie wykłada z [...] Moſkiewſkiego ſłowa iakoby Lupieżce á drapieżni, bowiem oni na on cżas [...] rowni pſom łowczym [tanquam canes venatici], poſthronne narody gabaiąc łupili. MiechGlab 35; Onać cześć kochanie rodzi, Ktora z miłości pochodzi, Jaka jest miedzy rownymi Przyjacioły powolnymi. BierRozm 18, 3, 13; Nie racż odwraczać oblicża twego odemnie/ boć będę rowien tim ktorzy z ſtępuią w głębokoſc WróbŻołt 142/7, 49/21, tt3; SeklKat O4v, P, P3; [z listu Aleksandra do Dariusza:] Abowiem thy (iáko powiadaſz) ieſtes rowien ſlońcowi HistAl C5v, G7, I8v; KromRozm II q4v, r2v; Teraz to chcę pokázáć/ iż Papyeż nye tylko rowyen yeſt drugim pátryárchom/ ále nád wſſyſtkimi pátryárchámi przełożon. KromRozm III M, M2v [2 r.]; LibMal 1554/189v; Ksiądz [...] źle zrodzone potomstwo legitymuje, dziedzicem mi go rownem czyni Diar 35; Nyewſtydliwa żoná pſu rowna yeſt GliczKsiąż P6, E3, F3v, P5; LubPs A6v, N2 marg, aa; SeklPieś 31; á tzynić ſię záſię nawyſſſzym nád wſzyſtkiemi ludzmi/ nic inſzego nieieſt/ iedno ſie tzynić nawyſſſzemu Bogu rownym? KrowObr 13; RejWiz 133; OrzList f2v; (nagł) Krolewny Polſkie Anná s Kátárzyną. (–) ZMyliłbyś tu Paryſku/ komu iábłuſzko dáć/ Bo ná rownych oſobach/ trudno to rozeznáć. RejZwierz 49v; Nie opuſzczay ſthárego przyiaćielá/ ábowiem nowy nie będźie mu rownym. BibRadz Eccli 9/12; OrzRozm P4v, R; BielKron 80, 165; GrzegRóżn K4; Mei loci atque ordinis homo, Mnie równy/ Mego ſtanu człowiek. Mącz 268a, 49d, 393d; OrzQuin K2v, Rv; SarnUzn F4v; Słuchay oto nędzniku [...]/ Iżem ia rowny brát wáſz/ rowny w kroleſtwie Páńſkim/ rownym w káżdym vćiſnieniu álbo vdręcżeniu ſwiátá tego. RejAp 10v, 10, 190v, Ff4; GórnDworz B8v, Kv, Mv, M7v, Q5v (8); HistRzym 3, 56v, 93 [2 r.]; Y czo ieſth Páweł ábo Piotr/ iedno rowni ſłudzy tego Páná ktoregoſcie wy vwierzyli. RejPos 144v; V Páná wſzytko rowne oſoby. RejPos 147 marg, 101, 148v; KuczbKat a2; RejPosWstaw [213], [213]v; á ná potym będzieſz przyłączon wrádę moię/ z tymi ktorzy ſą tobie rowni BudBib 4.Esdr 14/8, Eccli 9/12; BudNT przedm b6v, k. Ii8v, Kk3 [3 r.]; Hipomáxá Poety Krzyś [tj. Krzysztof Leśniowski] rowien oſobie PaprPan E2; [król Jagiełło] Pokrzćił w ſwym páńſtwie bárzo, bydłu rowne ludzye PaprPan Eev, P2v, Aa4; Ale kośćioł Grecki nigdy Rzymſkiemu rowny nie był SkarJedn 160, 76, 77, 298; Ale źli/ którzy Bogá/ y wſtydu nie znáią/ [...] Równi plewóm/ któré ſye waláią przy źiemi KochPs 3, 189, 207; Poznay wnim [Jezusie] prawdziwą náturę ludzką/ y ćiáło nie zniebá przynieśione/ ále z oneyże ziemie [...] y ze krwie nie pokalaney dziewice/ bez ſpráwy męſkiey vcżynione/ tobie [...] rowne. SkarŻyw 2; Lucyper pierwſzy wynáleſcá grzechu y odſtępnik rzekł: ia nic przypiſać Bogu nie chcę/ ále rowny iemu będę SkarŻyw 258, 46; StryjKron 667; Owa krotko mowiąc/ X⟨ądz⟩ K⟨anonik⟩ wyſtáwia zá fundáment Bogá/ Bożego ſyná przedwiecżnego/ Bogu oycu rownego/ ktory krzyżowány być nie mogł CzechEp 225, 216, 225, 241 [3 r.], 247; Szemráli Zydowie przećiwko niemu [Jezusowi] gniewáiąc ſię/ iż Bogá zwał Oycem ſwoim/ zádawáiąc mu to/ Bogu ſię rownym cżyniąc. NiemObr 104; NIe bądź mi hárdym/ choćiaś wielkim pánem/ Iam nie ſtároſtą/ áni káſtellánem/ Ale gdy namniéy podweſelę ſobie/ Siłá mam w głowie pánów równych tobie. KochFr 31; Przeto choć ſrogo Sczęſćié ſię ſtobą Obchodźi/ ſobą Nic nietrwóż: ále Trway rowien ſkále KochFr 48, 79; KlonŻal B3v, D4v; KochDz 108; KochMuza 28; WerKaz 275; A kiedy równé towárzyſtwo śiędźie/ Prędka dobra myśl KochPieś 48; Widzę y ćiebie gwiazdźie równym práwie/ Cny Włádyſłáwie. KochPieś 13; ſſtałeś śię podobnym/ nam krom grzechu rownym/ Kryſte Krolu náſz. ArtKanc A14v, A11v, A19v, B20, H15; (marg) Swawola do czego prowádźi. (–) ſyn będźie chćiał bydź rowny Oycu/ żoná mężowi/ chłop Pánu ſwemu GórnRozm D4v, E4; Dopuść w mátczynéy łáſce trwáć dźiećięćiu twemu/ Którym gárdząc rówien ieſt człowiek ſzalonému. ZawJeft 40; ActReg 30; GostGosp 26; Prozno złoſny prácował/ Lecż/ ptáſznikowi rowien/ co ſtáwiáiąc Sieći/ długo pilnował/ A gniewem opływáiąc/ Do dom ſię wroćił/ śiebie przeklináiąc. GrabowSet I3; Odſtąpiſzli mnie/ wnet/ rowien lekkiemu Prochowi będę GrabowSet Tv, R4v; lecz oni ktorzy godni będą wieku onego y powſtánia od vmárłych/ áni ſię żenią/ áni zá mąż idą y vmrzeć więcey nie mogą: bo ſą rowni ániołom WujNT Luc 20/36; A iż wſzytko zá iedno/ ná kogo los pádnie: Choćby padł y z przygody/ kiedy rowni ſą ći ktore obieráią. WujNT 398; Apoſtołowie nie wſzyścy rowni. WujNT 647 marg; tedyć Páwłowi nielża było/ iedno wyznáć Syná być rownym Bogu WujNT 687, przedm 6 [2 r.], s. 132, 278 [2 r.], 319, Ioann 5/18 (34); tedy ón obwiniony/ który nie ieſt ſzláchćicowi rowny/ ieſli ſie záprzy/ iż mu nie złorzeczył/ właſną przyśięgą oczyśći ſie. SarnStat 238, 1187 [2 r.]; KlonKr wstęp A4v; KmitaSpit A4v; SkarKaz 84a [2 r.] 117a, 275a, 417a, 606b; GosłCast 6, 64; SkarKazSej 690a; Zdarz to miły Pan BOG teſz y tobie/ Byś był rowien Oycewſkiey oſobie. RybWit C2v; VMyſł ſtáteczny/ y w cnotách gruntowny Kto ma od Bogá/ żywie świętym rowny SzarzRyt C, D2; [Nie to ieſt śmierć/ że przydźie Vmrzeć śmiertelnemu/ Ale kto dobrze vmrze/ rowień ſzcżęſliwemu. KmitaTreny B4].

rowny kogo [= komu] (1): Kośćiołá ſię tedy powſzechnego trzymayćie: á tym Báłwanom Lutheryſtom/ Kálwiniſtom/ Bezyſtom/ Trydeiſtom/ [...] y inſzym ich rownym báłámutom/ [...] mieyſcá w ſercách/ y mieśćie wáſzym nie dawayćie. ReszPrz 110.

rowny czego [= wobec czego] (1): Położył [Bóg] mye w ſrogą cyemność myedzy vmárłemi/ Iákobych był rownym wyecżney ſmierći ſpołu z nimi LubPs ee4v.

rowny do kogo (3): Więc w tey ſtátecżnośći ſwey iże ſkukła ſwego/ Rowien do Schediuſzá mężnego Greckiego. PaprPan C2, Z3v; GrabowSet D3v.

rowny według kogo [= wobec kogo] (1): Ktoż Pány ſumnieniem obćiążył/ áby bliźnim iuż według Kryſtuſá rownym/ w miłośći á ſwobodách pánowáli? PowodPr 20.

rowny wedle (a. według) czego [= pod względem czego] [zawsze o boskiej naturze Chrystusa] (8): Ia y ocieć yednoſmy to ieſt wedluk boſtwa rowny ale nyſchy oicza wedluk człowieczeńſtwa. SeklKat O4; RejAp 4, Ff; RejPos 326v; iż Kośćiół Boży wyznawa go [Jezusa] być iednym Bogiem z Oycem równym/ wedle Boſtwá. BiałKat 118v; LatHar 374, WujNT 366, 620.

rowny z strony czego (2): Lecz z ſtrony boſtwá ieſt [Jezus] rowien Oycu/ y tymże Bogiem z Oycem. WujNT 121, 386.

rowny komu [= według kogo] (1): Przekłádał pirwſzy moc winá/ iáko [...] cżłowiek po nim bywa weſoły/ przeſpiecżny/ ſmutku nie bacży/ káżdy mu rowny/ nikogo ſie nie boi/ káżdemu prawdę rzecże BielKron 115v.

rowny czemu czyjemu [= pod jakimś względem jak ktoś] [występujący w comparandum rzeczownik pełni w istocie funkcję tertium comparationis, przydawka dzierżawcza w zwykłej konstrukcji wchodziłaby w skład comparandum] (3): ieſli kto ma ſługi ſwoim obycżáiom ſkáżonym rowne/ ſnádnie wſzyſcy zginą. BielKron 9; RejPos 259; y drudzy Tureckiey pſoćie rowni/ żon wiele mieć ſię nie wſtydzą. SkarKaz 351b.

rowny czym (40): RejKup b7v; dźiewki moiey Práwem Polſkim godźien ten ieſt/ ktory rodem rownym mnie ieſt. OrzRozm P2v, P3v, Tv, T2 [2 r.]; ORchánes wtory Krol Turecki/ ſyn Otomanow/ pychą á ſmiáłośćią oycu rowny/ około morzá Ponckiego y Bityniey páńſtwá ſwoie rozſzerzáć pocżął. BielKron 239v; Ibo animis contra vel magnum praestet Achillem, Przećſię poydę ſmiele przećiw yemu by też dobrze meżnością [!] Achilleſowi rowien był/ álbo przewyſzał Achileſá. Mącz 419c; OrzQuin O3 [2 r.]; RejAp 190v; GórnDworz Y2, Y6; TItus Ceſarz [...] ieſt we wſzem podobien Lipſkiemu náſzemu/ Rowien mu ieſt y męſtwem rowien y zacnoſcią/ Snadź Akurſiuſowi rowien náſz mądroſcią PaprPan S2; Ktorzy w Ruſkich Podolſkich tych cnych kráioch żywą/ [...] Káżdy z gołá ieſt rowien śiłą Sámſonowi. PaprPan Cc3, C3, Dv, N3v, V v, Y4, Z3v; ModrzBaz 67v; [niepobożni] Oſtrośćią zębów podóbni wężowi/ Iádem byſtrému rowni pádálcowi. KochPs 204; SkarŻyw 178, 486; KochWz 138; Leſko Xiaze Sierackie/ bel Pan rowni tznota y meſtwem przodkom ſwoim. PaprUp B3v, C; Tá tedy bayká niech będzie zá náukę Senatorom vſtrzegáć ſie zdrády tych ktorzy potwarzámi tych náieżdzáią/ ktorym rowni cnotą być nie mogą Phil R2; A nikt cnotą/ ni ſercem mógł bydź rówien iemu. Táka mégo Hektorá twarz byłá [...] y ſpráwá wſzeláka. GórnTroas 35; GrabowSet R4v; śiłá tákich ieſt [ludzi w tureckiej niewoli]/ ácz wprawdźie ſtanem podleyſzy [od Ibraima]/ ále záprawdę ſercem równi OrzJan 37, 16; Nimphy piękne przechodźiſz: á táką ślicżnośćią Rownaś ieſt Mágneſowi/ kruſzec ćiągnącemu SapEpit B4, A4v. Cf »nie mieć sobie rownego«, »wszem rowny«.

rowny ((po)społu) z kim (19): RejKup b7v; LubPs ee4v; SarnUzn F7; Pátrz ábyś tego nie cżynił [tj. nie padł przede mną na kolana]. Abowiem ia rowny ſługá Páńſki poſpołu y s tobą j z brácią twoią RejAp 157v, 62, 159, 159v, 190; á będzie ſie tobą opiekał Bog Ociec/ iżeś náznácżon ieſt á odkupion krwią iedynego Syná iego/ z nim w Boſtwie rownego. RejPos 150v, 150v, 267v; BiałKat 118v; Porex záwſze z nim [z Szaporowskim] rowny we wſzelákiey ſpráwie PaprPan H, V v; á żeby doſtátecżni przedáiący imioná bogáte/ z vbogiemi/ ktorzy niemieli co przedáć/ byli rowni SkarŻyw 535; CzechEp 174; będźie [...] niewolnicá rowna z pánią ſwoią [...]/ y ten co kupił imienie/ rowny z tym co przedał. SkarKazSej 673b. Cf »z sobą rowny«.

rowien z czym [= czym] (1): Rowieneś z nią [sławą] v Grekow Leonideſowi/ Onemu á ſławnemu w on cżás Hetmánowi. PaprPan A3v.

rowny w czym [w tym: in aliqua re (1)] (117): BierEz H2v; yeſt uybrana [Maryja] [...] bycz przebytkyem yego y mathką ſyna yego [Boga] yemu wboſthwye rownemu PatKaz II 79v, 39v, 82v; ZapWar 1542 nr 2559; KromRozm II g; KToż yeſt tobie o Boże náſz w możnośći ták rowny LubPs S5v, I3, N3v; GroicPorz ff3; KrowObr 15v; że Krol náſz Polſki/ wſzytkie Krole Krześćiiáńſkie tákowym bogáctwem przechodźi/ y w tym iemu żaden [...] Krol rowny nie ieſt. OrzRozm N2; BielKron 365v; człowiek z Kśięſtwá żaden człowiekowi w Króleſtwie będącemu/ ni w czym równy nie ieſt/ áni być rowién iemu może OrzQuin Q3v, E3, Q3v; RejAp 42v; Iuż w.m. tę dworną pánią wyſtaẃ/ iáko naylepiey vmieſz/ bo to/ áni páná Kriſkiego/ áni páná Myſzkowſkiego [...] nie obráźi/ ieſli ią w.m. w doſkonáłośći rowną vcżyniſz dworzáninowi. GórnDworz V2v, Z6v; RejPos 141v, 149v, 150, 150v [2 r.], 228; BiałKat 86v; RejZwierc 46v; A Biſkupi záśię żeby nie pánowáli nád kápłany: [...] pámiętáiąc ná to: że im kápłani w wielu rzecżách ſą rowni. WujJud 155, 128; Abowiem wſzyſcy [biskupi i starsi] ſie ználi być ſługámi Páná iednego/ we wſzyſthkim onym/ vrzędzye im włożonym/ rownemi. RejPosRozpr c3, cv; BudBib II 73c marg; ALkanus on s Tráciey [...] Rowien Teſárowſkiemu w ſwoich ſpráwach záwżdy PaprPan L3v; Acżći drudzy [bracia Trojeccy] iák ſłyſzę nie oratorowie/ Ale Chorobuſowi rowni ſą w rozmowie. PaprPan O3, D2v, H, H3, L, Q3v (10); SkarJedn 66; Iákobyſmy niechćieli mieć tych ktorzyby przodkom náſzym wcnotách rowni byli? SkarŻyw A3v, 25, 206, 458; CzechEp 282; że nie ma w cżym dáć przygány iśćie y náſz ſtan Duchowny/ bo ieſt bárzo iuż y ſtanu świeckiemu w ſwoim opilſtwie rowny. WerGośc 260, 215; ArtKanc B11v, I6; PaprUp F2v; OrzJan 99; LatHar 452; iż Máćiey y Bárſábás ták rowni byli w świątobliwośći y w náuce/ że ludzkim rozſądkiem roſtrzygniono być nie mogło/ ktoryby z nich był godnieyſzy. WujNT 398, 278, 387; á potym przyśięże ſámotrzeć rzeczony pozwány ná Rocéch bliſko przyſzłych z drugiémi dwiemá równémi ſobie w ſtanie SarnStat 825; tákowy [szlachcic] z piąćią świádków in genere ſobie równych/ odwiéźdź ſie ma SarnStat 1172, 465, 581, 702, 1171; POpiel potomká, tez rownego w onych Złośćiách zoſtáwił, ſobie przyrodzonych. KlonKr B2v, wstęp A2; KmitaSpit B4; y Oćiec z niebá Synem go ſwoim ſobie w náturze rownym názwał. SkarKaz 514a, 485a, 607b; Będźieſz miáła Małżonká/ rownego w ſwym ſtanie PaxLiz C3v; SkarKazSej 690a, 699b; TV on napięknieyſzy kwiát pánieńſkiey młodośći/ Ktoremu y Helená/ y ſámá w pięknośći Wenus rowna nie byłá/ leży pochowány SzarzRyt D2. Cf »nie mieć sobie rownego«, »we wszem rowny«.

W konstrukcjach wskazujących na to, że ktoś jest jedyny w swoim rodzaju lub reprezentuje najwyższy stopień pod względem jakiejś cechy [w tym: o Bogu i Jezusie (34)] (72): O ptaku ze wſzech wyborny/ Nie ieſt tobie w świećie rowny. BierEz S4, P; ijż rowné w cżlowiecżym plemieniu iéy niebylo anij będzie. OpecŻyw 181v; PatKaz II 82v; PatKaz III 117; zaż mogę naleſtz mędrſzego a tobie rownego HistJóz B2v; Nie ieſt żaden miedzy bogi tobie rowień miły panie/ (koment) w moci, w mądroſci y w dobroci (–) WróbŻołt 85/8, 34/10, L6v, 70/19, Y4v, 82/2, 88/7, 9; RejPs 52v; A ktoż rownym tobye tu kyedy być może. LubPs Q3v; Bo ktoż Pánu rowien będzye nád obłoki wſzytkiemi LubPs T5v, S5v, T2, T5v; KrowObr 112v; To ieſt táki Philozoph że mu rownych máło RejWiz 43; yż żaden niebył rowien thobie z Krolow przeſſlych przez wſſyſtkie dni minęłe. Leop 3.Reg 3/13, 2.Par 1/12, 2.Esdr 13/26; OrzRozm N2; Bog [wg Zoroastresa] [...] ieſt wiecżny ná niebie/ nigdy ſie nie rodził/ ſobie rowny y podobny BielKron 8, 76v; Prot B3; RejPos 149v; BiałKat 31; Albo tákże on pocżćiwy á mądry krol Sálomon [...]/ kthoremu w rozumie áni w bogáctwie ſwiáth rownego nie miał áni będzie miał/ á wżdy ſie był dał zwieść niewiaſtkam RejZwierc 46v; RejPosRozpr cv; Zaden teſz nie był rownym [talis ... qualis] ná świećie Enochowi/ ktoryby był wzięt z ziemie ná wyſokośći. BudBib Eccli 49/16, Eccli 44/19, 49/17; HistHel B; PaprPan R; wſzechmocny boże/ Tobie świát nic równégo podáć nie może KochPs 114, 49, 129; CO może być więtſzego nád Piotrá? co Páwłowi rownego? SkarŻyw 595, 241, 537; ktoby [...] chcąc z Bogá oycá cżynić ſyná zmyślonego/ niewiem áby w niezbożnośći ſwey mogł ſobie náleść rownego. CzechEp 282; NiemObr 61; GrabowSet P2v; LatHar 452; CzahTr C3; PudłDydo Bv. Cf »rownej drużyny nie mieć«, »nie mieć sobie rownego«.

W połączeniach szeregowych (3): iż on [ksiądz kanonik] fundámentem zákłáda ſyná Bożego Bogá/ y przedwiecżnego y ſpoliſtnego y Bogu oycu we wſzem rownego CzechEp 230, 176, 225.

W przeciwstawieniach: »rowny ... nierowny (7), rożny« (8): ZapWar 1509 nr 2051, 1542 nr 2559; Linia pobocznia ieſt też dwoiáka/ iedná ieſt rownych Perſon w ſtopnioch/ á druga nierownych. GroicPorz ff3; OrzQuin O3; iż ácżkolwiek Apoſtołowie w mocy duchowney odpuſzcżánia grzechow/ byli rowni: ále wcżynieniu rządu/ y w przełożeńſtwie nie rowni. SkarJedn 66, SarnStat 581, 824; A rząd nie ná tym ieſt/ gdy wſzyſcy rowni y iednácy: ále gdy od śiebie mieyſcy rożni/ á ieden drugiemv podlega. SkarKazSej 690b.

Zwroty: »rownej drużyny nie mieć« = nie mieć nikogo równego sobie (1): tak theż on od ktorego wſzytki rzecży pocżątek maią/ chćiał [...] żadney rownej drużyny z ſobą nie mieć. KłosAlg Av.

»nie mieć sobie rownego, rownym; nie masz [komu] rownego« [w tym: w czym (5), czym (1)] = ktoś jest jedyny w swoim rodzaju lub najlepszy pod jakimś względem; non est similis Vulg [szyk zmienny] (12:1;8): Pan bog dał mądroſć wuſciech moich/ gdyż niemaſſh mnie rownego powſſytkieij źyemi. March1 A3; Szcżuká będąc w rzece iedney/ A nie máiąc ſobie rowney: Wſzytkim rybom pánowáłá BierEz R4v; OpecŻyw 2v; HistJóz D2v; March3 T8v; RejPs 51; LubPs gg5v; KrowObr 176v, 217v, 218 [2 r.]; Leop Iob 38 arg, Ps 85/8; [Aleksander Wielki] máło álbo nigdy krolá rownego ſobie ná ſwiecie nie miał/ ták w ſpráwach Rycerſkich/ w obycżáioch/ y w miernośći. BielKron 122, 260; quo neque industrior de iuventute erat arte gymnastica, Który gdy był młodym/ nie miał ſobie rownego ſzermierzá/ Gońcá/ zápáſniká/ álbo vtaczniká. Mącz [169]b; cóż ich kolwiek ná świećie w Kśięſtwách głównych ludźi ieſt/ żadnégo z nich niemáſz Polakowi/ który ſye w Króleſtwie vrodźił/ niczym równégo/ áni ſtanem/ áni rodem/ áni Herbem OrzQuin P3; CzechRozm 104v; O Pánie/ który niémaſz nic równégo ſobie/ [...] KochPs 71, 59; CzechEp 272.

»sobie nie chcieć, nie kłaść rownego« = uważać się za najlepszego (1:1): Chroń śię cżłowieká mocnego/ Boć ſobie niechce rownego BierEz M2v; PaprPan E.

Wyrażenia: »sobie, z sobą, miedzy sobą rowny (a. rowni)« [w tym: w funkcji zwrotnej (73), w funkcji wzajemnej (33)] = sui par a. similis Vulg, Modrz, JanStat; sibi aequalis a. par a. simils JanStat [szyk 75:31] (103:2:1): Iakom ya nyezabyl slyachathnego yana [...] ssamowtor ssobierownem slyachathnem yanem krawczoviczem ZapWar 1519 nr 2213, 1509 nr 2025, 1523 nr 2155, 1542 nr 2559; Chceſz mię ſobie mieć rownego/ Zdraycą domu Páná mego. BierEz Nv, I; BierRozm 7; KłosAlg Av; RejJóz F2, K5; A u nas w Polscze wszyscyśmy sobie rowni DiarDop 111; GliczKsiąż Q2; A więc ieſztze będzieſz Papieżá názywał przyiaćielem y ſlugą Bożym/ gdyż Papiéż Bogá ſobie rownym tzyni? KrowObr 9; ták Iákub/ iáko y inſzy Apoſtołowie byli miedzy ſobą rowni KrowObr 15v, 15v, 16; Szaleni wſzyſcy rowni ſobie RejWiz 36 marg, Dd2v; Leop Eccle 13/20; thedy pozwány ma być karan winą/ á to od káżdego pomocniká ſobie rownego trzemá grzywnomá/ á nie od rownego wiárdunkiem UstPraw H3v, B2, H2; á gdyż ták Kápłan iáko y Krol od Páná Bogá ſą ludźiom dáni/ niemogą być rowni ſobie OrzRozm D3v; BielKron 8, 234; OrzQuin O3 [2 r.], Q4; SarnUzn H4; Ia ocży twe wyjmę z głowy krom boleśći/ [...] á gdy lepák będzieſz żądał/ włożę ie záſie w głowę twą krom boleśći/ á vcżyniżli ty tákież/ będziewá ſobie rowná HistRzym 95, 96; RejPos 141v, 227v, 253v, [254]; RejZwierc 32; WujJud 123v, 157; BiałKaz Fv, F2; CzechRozm 208; Snadź on Krol Nefelio s tym náſzym Bobolą/ Rowni s ſobą PaprPan R3, D2v; Wątłość przyrodzenia/ wychowanie/ bieg żywotá/ [...] ná oſtátek śmierć ſámá/ cżyni nas wſzyſtki ſobie rownymi [pares nos facit omnes]. ModrzBaz 57, 56v, 67v; SkarJedn 160 [2 r.], 204, 296; KochOdpr Cv; [Tollus] wziąwſzy zá żonę Nerę nieiáką w obycżáiach cnot Chrześćiáńſkich ſobie rowną/ vcżćiwy żywot wiodł. SkarŻyw 458, 206, 352, 456; CzechEp 100 [2 r.], 178, 179, 196, 282, 366; KochDz 108; KochWz 138; ArtKanc B11v; szkarada odsobie rownego brata rana ActReg 30; OrzJan 16; LatHar 485, 678; WujNT 324, 387, 649; SarnStat 189, 465, 581, 604, 618 (13); GrabPospR N2; SkarKaz 485a, 513b; Przetoż hárdość ieſt wielka y głupſtwo/ gdy ſię wſzyſcy rownemi ſobie czynią. SkarKazSej 676a; KlonWor 58. Cf Zwroty.

»we wszem (a. wszy(s)tki(e)m), na wszem (a. wszytkim), wszem rowny« [szyk 38:7] (37:6:2): Chriſtus Ieſus ieſt [...] rowny wewſzem Bogu oyczu SeklKat C2v; KromRozm II y; KrowObr 144v; OrzQuin Q4; GórnDworz V3v, Dd6; Abowiem miał być rowny [Jezus] bráciey we wſzytkim. RejPos 91v; A wiedz y o rozumie [u Leskiego] ieſt y męſtwo ktemu/ Phocion Atenieńſki wſzem rowny náſzemu. PaprPan Pv, Cv, C2, G3; znácżnie dwu ſobie rownych Pánow y Bogow dowodźi [ksiądz kanonik]/ [...] wywodząc to y okázuiąc: [...] iż ſyn rowny ieſt Bogu oycu ná wſzytkim CzechEp 178, 176, 218, 224 [2 r.], 225 [2 r.], 230 [2 r.] (21); Ten ieſt Polſkim Sophokleſem/ ten ieſt Cállimáchem/ Eurypidowi podobien y wſzem rownym Láchem. KlonŻal B4; ieſtem Szláchćicem vrodzonem/ y rownem we wſzyſtkiem tobie. GórnRozm E4; ale ten zacni Dom [tj. Zborowscy] [...] nawſzem ſie wam rownemi wſprawach rzetzi poſpolitey litza PaprUp F2v; LatHar 32, 485, 678; WujNT 324, 649, 753; DZiękuię tobie [...] Duchu Swięty Boże prawdźiwy/ Oycu y Synowi we wſzyſtkim równy SiebRozmyśl E3v; SkarKaz 275a; A gdyby Teraz iáki wielki pan do Lwowá przyiáchał, Tobie przedsię ſzláchcicem rownym we wſzym będąc, [...] CiekPotr 37; SapEpit B.

Szeregi: »rowny i (a) jeden (a. jedyny)« [szyk 2:1] (3): CzechEp 244; CHwałá tobie Troyco święta/ rowne á iedyne Boſtwo LatHar 369; ktora iego [Boga] náturá iż ieſt wſzytká w Synie/ y onę przedwiecznym rodzeniem nań wlewa/ przeto rownym mu ieſt y iednym z nim Bogiem. SkarKaz 118a.

»rowny i (a) jednaki« [szyk 2:1] (3): Abowyemći nic nyemáſz lepſſego yedno kyedy dwoye yednákich á ſobye rownych/ gdy w rowni wſſythko dobre przebywa/ á w nyerowni nyezgodá. GliczKsiąż Q2; Bo gdyż porządek tám nie ieſt/ gdzie wſzyſcy rowni y iednácy ſą SkarJedn 74; SkarKazSej 690b.

»rowny i nierowny« (2): IEſli kto będźie pozwan z pomocniki/ á on pozwány [...] nie rzecze/ iż pomocników nie záſtępuię mnie równych y nierównych [similes et indissimiles JanStat 642]: [...] tedy [...] SarnStat 581 [idem] 823. [Ponadto w przeciwstawieniu 7 r.]

»rowny abo niższy« (1): By to co dzieſięć rownych ſobie poſtánowi/ ieden/ imże rowny/ ábo ieſzcże niżſzy/ rozpáráć miał świátby nigdy rządu niemiał. SkarJedn 296.

»abo rowny abo i podlejszy« (1): Ledwie kto ieſt ábo rowny nam ábo y podleyſzy [vel parium vel inferiorum]/ ktoryby ſię niegniewał gdy do niego mowią iáko do iednego. ModrzBaz 59v.

»rowny i (ani) podobny« [szyk 6:1] (7): Wewſzyſtkim ieſth [św. Franciszek] podobny y rowny Pánu Kryſtuſowi Synowi Bożemu. KrowObr 144v; BielKron 8; RejPos 149v; BiałKaz Fv; CzechEp 272; Bog Oćiec/ iáko właſny Oćiec/ dał Synowi żywot tenże ktory ſam ma: [...] vrodziwſzy go ná wſzem rownego y podobnego ſobie przede wſzemi wieki. WujNT 324, 753.

»abo rowny abo przewyższający« (1): drugim zayrzą/ ktore ábo ſobie rownemi ábo ſiebie przewyżſzáiącemi [vel pares vel superiores] być rozumieią. ModrzBaz 56v.

»rowny albo przyrownan« (1): Nycz tobye pany yeſt rownego albo przyrownano PatKaz III 117.

»spolist(n)y (a. społistny) i (abo) rowny« [szyk 23:1] (24): my żadnego inſzego ſyná Bożego według piſmá ś. nieznamy: ktoryby był ſpoliſtny y Bogu oycu we wſzem rowny CzechEp 218; Fundáment ſwoy [ksiądz kanonik] wſzytek ná tym Iezuśie Chriſtuśie Bogu z Bogá przedwiecżnym/ Bogu oycu ſpoliſtym y we wſzem rownym zákłada CzechEp 224; gdy przyſzło do śmierći, że ſyn Boży on ſpolistny y rowny Bog nic nie ćierpiał, [...] tedyć ſię tym ſpoſobem dwá pokázuią á nie ieden. CzechEp 245, 174, 224, 225 [3 r.], 230, 231 [2 r.] (22); Czyniąc ſię rownym Bogu [Ioann 5/19].) Oto iáſne mieyſce przećiw Arianom/ iż Pan Chriſtus ieſt Bogu Oycu rowny y ſpołiſtny WujNT 323, 753 marg. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»rowny ani wtory« (1): bo ijſcie nie wiedziala [Maryja]/ ijż bożą matką bytz miala/ a iuż panieńſtwo ſweé bogu poſlubila/ a wtym vcżinku niemiala ſobie równé/ anij po ſobie wtoreé OpecŻyw 2v.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu dwu- lub wieloczłonowym z odcieniem uogólniającym: »i (inszy a. drudzy) im (a. ich) rowni« = i im podobni (3): Ustrina, Locus in quo metalla candescunt, ut laborentur, Mieyſce zwłaſzczá gdzie kowale y ym równi rzemieśnici żelazá y ynſze kruſzce roſpaláyą Mącz 509a; ReszPrz 110; Owo zgołá miánuią Kroniki naypierwſze herſty/ nieiákiego Iákubá Melſtyńſkiego woytá z miáſtá Brzeźiny/ Piotrá Zatorſkiego mieſzcżániná Krakowſkiedo [!]/ y drugich im we wſzyſtkim łotroſtwie rownych WerGośc 215.

W przen (2): PAni wſzech złośći [tj. pycho]/ rowna do máćierze/ Bogu przećiwna/ cżłowieku ſzkodliwa GrabowSet D3v; Nie zrownáiąć ſrogoſcią y leśni źwirzowie/ Nie naydzieſz iuż rownego vporney ſwey głowie. PudłDydo Bv.
Przen (1): Chćiáłá [Narew] być rowna w rodzáiu w vrodźie/ Wándálſkiey wodźie [tj. Wiśle]. KlonFlis G4.
α. W funkcji rzeczownika (111):
αα. »rowny« (103): ZapWar 1503 nr 1950; BielŻyw 122; Bo każdy rad wiecz rownemu Dobry sdobrym a zły złemu RejKup y2v, cc2; RejZwierz 58; KwiatKsiąż N2; Otoſz ieſli w ſpráwách Boſkich będźię miał w mocy ſobie rownego. Będźie ten iemu rowny drugim Bogiem. BiałKaz Fv; komu tu przyſtoyniey wierzyć: tobieli z tobie rownymi/ rzecż przećiwną ſłowu Bożemu/ mowiącemu? cżyli Piſárzowi temu wyroki Boże opiſuiącemu? CzechRozm 54; PaprPan Dd2; Z tákich dziwnych ſpraw Bożych Kápłan święty [...] záwżdy był pokornieyſzy/ y káżdemu ſtárſzemu poddány y poſłuſzny. á z rownymi napodleyſzymſię [!] być znał. SkarŻyw 527; My niechcemy bydź w tey niewoli/ żeby rowny mnie/ káráć mię miał GórnRozm Av.

rowny w czym (3): TO też zá krotofilę/ zacni pocżytáią/ Gdy rowni w obycżáioch/ poſpołu bywáią. RejZwierz 134v; GórnDworz M2v. Cf »w rodzaju rowny«.

W połączeniach szeregowych (2): Ktemu też trzebá pácholętá vcżyć/ [...] iáko ſię máią przećiw zacnieyſzym ſtáwić/ iáko przećiw podleyſzym/ przećiw ſobie rownym ModrzBaz 11, 64.

W połączeniu niewspółrzędnym dwóch użyć wyrazu „rowny” (39): Iż Kryſtus náprzećiwko mnie/ niema żadney zwierzchnośći/ iáko rowny ná przećiwko ſobie rownemu. KrowObr 8; OrzRozm I4v [2 r.]; Rownemu z rownym ożenienie nalepſze. RejZwierc A5v, 31v [2 r.]; Lecz nie záwſze więtſzy mnieyſzego poſyłá: ále częſtokroć y rowny rownego/ y mnieyſzy więtſzego. WujNT 428; SarnStat 449 [2 r.], 643 [2 r.]. Cf Przysłowia.

W przeciwstawieniach: »rowny ... nierowny (3), wyższy« (4): Ia ko ya nyesbyl gwalthem przesz szyna szwoyego yana slachathnego szelygy any zaszthapyl drogy szamothrzecz szyenem szobye rownem a drugyem nyerownem ZapWar 1509 nr 2068, 1510 nr 2062, 1513 nr 2127; Vpadł [Rzym] prze dwu niezgody/ iedno że równégo Ieden ćiérpiéć nie vmiał/ á drugi wyżſzégo. KochZg A2v.

W porównaniu (1): Siedźiſz ſobie przekwintuiąc Z Bogiem/ by zrownym żártuiąc. MWilkHist E2v.

Przysłowia: A kto chce bytu dobrego/ Pátrz ſobie rowny rownego. BierEz Pv, I2 [2 r.].

RejJóz O2v [2 r.]; Rowny ſie z rownym weſeli. RejWiz 64 marg, 64v [2 r.], Dd2 [2 r.]; A rownemu więc z rownym/ [...] Smácżnieyſze towárzyſtwo/ y káżde weſele. RejZwierz 41.

Ale ſtára przypowieść/ iż rowny rownego/ Záwżdy bárzo rad widzi/ do ſpołku ſwoiego. RejWiz 156v; Simile gaudet simili, Rowny ſie s rownym zgodźi Mącz 142d.

Bo wiecz bywa dobra radą Rownemu zrownem bieſyadą RejKup cc8; Cascus cascam ducit, Proverb. Rowny s rownym ſie towárziſzi. Mącz 39d; KochCz A2v [2 r.].

A iż rownemu rowne ſie podoba/ [...] BielKron 106v.

Wyrażenia: »w rodzaju rowny« (1): yakom ya (nyewszal) nyenayechawszy szamo trzecz w rodzayu rownemy naymyenye dzyedzyczne glasouo dodomu yego ZapWar 1531 nr 2539.

»sobie, siebie rowny« [szyk 39:3] (41:1): ysze szlyachathny voczyech szregul przyyal nadom mąsza mego do regul szamothrzecz szobye rownemy ZapWar 1505 nr 1994; Iaco ia [...] szamopiath se dvema sobie rownema nie wszial slachathnemv Maczieiovi zdzivraczov volv plovego w domv iego ZapWar 1517 nr 2238; Ishem ya nyeyayechal nadom thego tho slyachathnego Marczyna zamoczwarth shetrzema shobye Rovnema ZapWar 1521 nr 2270; Iakom ya nyeprzyschethl na dom slyachathnego Stanyslawa chrzanowskyego ziednem sobye rownem ZapWar 1526 nr 2346, 1502 nr 1906, 1503 nr 1943, 1951, 1505 nr 2008, 2050 (22); LibLeg 6/115v, 11/158v; Targnąłes ſie na moy ſtan cżłowieka prawego Czo mi ſie nie ſtawało od ſobie rownego RejJóz H; acz się zdobywamy na wymowki, ktoremi byśmy niewinność swą okazowali, ale to nic nie pomoże, bo wnet ukazują nam [...] krzywdy, ktore mają tak od panow jako i od siebie rownych DiarDop 106; przyſtoynyey to yeſt áby cżłowyek kożdy ſtárał ſie o ſobye rownego GliczKsiąż N7, I4; KrowObr 8; Záchowayże też práwo y ſobie rownemu/ Nie tylko powinnemu/ ále y opcemu. RejWiz 187v, 187v marg, 192, Ddv; GórnDworz M2v; RejZwierc 189v; BiałKaz Fv; Bo nic ſię niezda w Rzecżypoſpolitey wolney być niesłuſznieyſzego/ iáko to/ że ieden ktokolwiek áż do ſwey śmierći wolnie pánuie/ á iárzmo ná ſzyie rownych ſobie [aequalium suorum] wkłáda/ nieboiąc ſię ſam dozoru ModrzBaz 44v, 11; GórnRozm F3v; SarnStat 616, 627; GrabPospR K3v.

»swoj rowny« = sui par Modrz, JanStat (5): á dołożne piſánia [...]/ ktore [...] cżłowiekowi/ iákoby ſie przećiw drugiemu ſwemu rowniemv záchowáć y ſnim ſie obchodzić miał/ drogę ſcielą á okázuią. GliczKsiąż A2v; Par ingenium nactus, Tráfił ná ſwego równego. Mącz 276c; ModrzBaz 64; Náſz przypadek nieſzczęśliwy Sąśiad widząc zazdrośćiwy/ Oczy páśie/ duſzę ćieſzy/ Sobie/ y zſwym rownym śmieſzy. KochPs 119; SarnStat 519; [a snadź cięży to, cierpiąc od swego równiego niewolą, niestucież, i pośmiech, biedaż nam cierpieć! DudEpist 1576 V 278].

Szereg: »rowny i (abo) nierowny« (2): ZapWar 1532 nr 2414; o towárzyſtwie miedzy rownemi/ ábo máło czo nierownemi mowić przydzie GórnDworz L5v. [Ponadto w przeciwstawieniach 3 r.]

Gra słów [na zasadzie odwołania do podstawowych znaczeń przymiotników „rowny” i „krzyw”] (1): Bo ten kto mu [Janowi Osmolskiemu] da pokoy/ minie też káżdego. Ale gdy mu w nos dmuchnie/ bárzo więc rad draśnie/ Y przed tym wierz mi rowny/ kiedy mu krzyw wrzaśnie. RejZwierz 84.

ββ. »rowna« (8): Dla tego tedy przyſtoi to oycowi/ áby gdyby ſyná z żoną oddáć chcyał/ rowney onemu ſſukał. GliczKsiąż P5.

W konstrukcji wskazującej na to, że ktoś jest jedyny w swoim rodzaju, najlepszy (1): Kſztałćie pánien/ wdow/ męſzczyzn/ y bezrowney żono/ Dźiwno nam/ iżeć vmrzeć kiedy dopuſzczono. SzarzRyt D.

W przeciwstawieniu: »rowna ... nierowna« (1): DAwna y ſtára przypowyesć wtey myerze yeſt tákyemu káżdemu/ kthory ſie yedno chce ożenić/ áby ſobye rowną poyął/ á nyerowney áby nigdy żony nye nábywał. GliczKsiąż P4v.

Wyrażenia: »sobie rowna« [szyk 4:1] (5): Plutárchus gdy o tym piſſe rádzi ták/ áby kożdy ſobye rowną poymował GliczKsiąż P5; Yeſli ſie chceſz ożenić ſobye ſie rowną ożeń. GliczKsiąż Q2, P4v, Q2 [2 r.].

»swa rowna« (1): marya panna praczouala ſyą o touarzyſzky ſwe [...] by theſch ktora ſnych ſzwadlyuą pyſchną ku ſwey rowney nyebyla PatKaz III 149v.

b. O zwierzętach [w tym: czemu (żywotne) (5)] (7): Ten [Ligurgus] kazał vchowáć dwoie chárciąt rownych. RejZwierc 28; Zęby twoie/ iáko ſtádo rownych (owiec)/ ktore wyſzły z kąpieli BudBib Cant 4/2.
Fraza: »[nad co, czemu] rowny nie był naleziony« = jest najlepszy ze wszystkich (1): Ony [Amazonki] rozmyſliwſzy ſie poſláły mu [Aleksandrowi] dzieſięć zrzebiąt [...] nád kthore tym rowne nie były nálezione [quorum similes non reperiebantur] HistAl H3v.
Wyrażenie: »sobie rowny« (1): Ptaſzkowie łączą ſię z ſobie rownemi [simili sibi] BibRadz Eccli 27/9.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu dwu- lub wieloczłonowym z odcieniem uogólniającym: »i (też insze) tym (a. im) rowne« = itp. (2): Caseale, Stáynia końska/ y też ynſzich zwierząd [!] ym równych. Mącz 39d; Hinnulus, Młody yelonek. Młoda ſiarnká. Młody Siarnek. Item młody konik/ to yeſt zrzebiątko y tym rowne. Mącz 156b.

α. W funkcji rzeczownika (1):
Wyrażenie: »sobie rowny« (1): Wſſelkie zwierzę miłuie ſobie rownego. March3 V6v.
c. O rzeczach konkretnych [w tym: komu, czemu (21)] (26): Oddał iey [królowej Sabie] tákież Sálomon rownemi dáry BielKron 78; chleb był z drzewá obycżáiem piecżony rowny Palmowemu BielKron 446, 443; Mącz 143b; bo ći wſzyſcy [odszczepieńcy] o ſákramencie nic nie dzyerżą/ iedno że ieſt poſpolithemu chlebowi rowny. RejPosWiecz3 99; NA wſzytkim Pátrycému ten obraz ieſt rowny/ Chyba to/ że ten milczy/ á owo wymowny. KochFr 61; vkaż ſwé oczy Gwiazdom równé/ któré prędki krąg niebá toczy. KochFr 106; Ich [nieb] vbior/ z gwiazd błyſzcżących/ Ze rowne łąkom/ gdy kwiát zdobi one GrabowSet E2v; JanNKarKoch E3v; WitosłLut A3, A4.

rowny czym (2): OpecŻyw 160v; Ferrei coloris atque duritiei Marmor, Mármor rowny fárbą y twárdośćią żelázu. Mącz 124d.

rowny komu [= czemu czyjemu] [występujący w comparandum rzeczownik pełniłby w zwykłej konstrukcji funkcję przydawki dzierżawczej] (2): odjowiedział [!] Socrates [na zaproszenie króla Archelausa], niechcę kniemu przeto [i]dz, abych od niego dary wziął, bowiem mu rownych oddać nie mogę BielŻyw 49; A Tęcza zaś przyniosła wieść pięknej Helenie, Twarz Helikaonowej mając rowną żenie KochMon 23.

W konstrukcjach wskazujących na to, że coś jest jedyne w swoim rodzaju lub najlepsze (3): KRzyżu wierny ij wyborny ſamo drzewo ſſlachetné/ w żádnym leſie tobie nieieſt/ kwiatem/ owocem rowné. OpecŻyw 160v. Cf Fraza.

Fraza: »rownego nie masz, świat nie miał« (1:1): Tám też był Krol Ptolomeus Filádelfus záłożył bibliotekę/ iż iey rowney świát nie miał BielKron 270v; BudNT b6.
Wyrażenie: »we wszytkim rowny« (1): Iáko figurá ná liśćie wyráżona [...] [jest] iáko pieczęć od ktorey ieſt wyráżoná/ ktorey ieſt we wſzytkim rowna y podobna WujNT 753.
Szeregi: »rowny a jednaki« (1): Concolor, Rowney á yednákiey fárby. Mącz 60c.

»rowny i (abo) podobny« [szyk 1:1] (2): Boć y grzeſznicy grzeſznikom pożyczáią/ áby zá rowno odebráli: to ieſt áby im podobne ábo rowne oddáli dobrodzieyſtwo WujNT 218, 753.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu dwu- lub wieloczłonowym z odcieniem uogólniającym: »i (insze a. drugie) im (a. jemu, a. tym) rowne« = itp. (6): Też od koł/ miſek/ kopániek/ y im rowne ma być targowe brano UstPraw Ev; Ale iż ſą indzye drzewá koſztowne/ iáko ieſt Cis y iemu rowne/ ſą theż mieyſcá niektore ná ktorych máło drzewá UstPraw E4v; Delubrum, Báłwan/ obras też kościoł Bałwochwálski gdzie ręce/ nogi/ twarz/ chomąta/ vzdy/ y ynſze rzeczy ym rowne wieſzawano. Mącz 81b, 300a, 393c; y ći wſzyſcy ktorzy ćięſzkim nacżyniem robią/ zwycżáili ſie ćięſzkie nacżynie podnośić/ iáko ieſt młot/ koſsá/ drzewo/ topor/ cepy/ piłá/ y drugie tym rowne BielSpr 2v.

d. O tekście i jego elementach (6):

rowny czemu (4): RejPosRozpr b4; Przecżći ſobie to wſzytko kápitulum. Rowne temu mieyſcá do Rzymián. w XIII. do Ephezow w IIII. naydzyeſz. RejPosWstaw [212]v; SkarJedn 244; Powiem ieden temu rowny przykład/ ktory S. Auguſtyn kładzie. SkarŻyw 76.

α. Odpowiednio dopasowany językowo, tworzący figurę retoryczną wynikającą z podobieństwa, analogii użytych środków językowych (2):
αα. O współbrzmieniu ostatnich sylab wyrazu, m.in. w rymie (1):
Szereg: »rowny albo rymowny« (1): Isonomia, Rowne álbo Rymowne kończenie słów. Mącz 175b.
ββ. O zrównaniu rozmiaru członów w obrębie okresu retorycznego pod względem budowy syntaktycznej i rytmicznej, tj. tzw. izokolonie (1): Isocolon latinis compar figura Rhetorica quae duabus aut pluribus sententiis brevibus et inter se paribus exigitur, Gdy ſą równe ták Cola yáko Periodi vel sententiae in oratione. Mącz 175b.
e. O abstraktach (188): W tychćiem rzecżach niemáſz zgody/ Ktore ſą rowney vrody BierEz I2, K2; OpecŻyw 35v; PatKaz I 6v, 16v; ábowiem wſſytki ćiemnoſći ſą tobie przezroczyſte iáko dzień náiáſnieyſſy. A rowny to ieſt dziw vmnie ábowiem ty ieſſcze ſnać vpátrziſz káżdego wżiwoćie mátki iego RejPs 206v; Ktora [wolna myśl] za rownem vznanjm A wiernym panu dufanjm Może ſama wnjcz do nieba RejKup ſ2; ktore oboye [ustawy kościelne zapisane lub podane od apostołów] rowną moc máyą ku bogomodlſtwu KromRozm II h4; KromRozm III L8v; Iáko ieſt rowne dokońcżenie wſzytkich/ mądrych/ głupich/ vbogich y bogacżow/ á iż ſie ſmierći nikt nye odkupi. LubPs N2 marg, Y4; Sędźia powinien mieć w ſobie [...] przećiw wſzythkim rowną miłoſć GroicPorz bv, ff3 [2 r.]; OrzRozm L; BielKron 121v, 314v, 423v; In eadem esse caussa, W równym ſtanie być. Mącz 42d; Favere sententiae alicuius, Być w tym rownego mniémánia/ s niém trzimáć. Prziſtáwáć ná yego rzecz. Mącz 120a, 110c, 119c, [176]d, 276d, 308c, 403c; Sámicá rozumié ſye to o niewieśćie ták iáko y o dźiewce/ á to dla rownych ich przygód/ ktore ták dźiéwki iako y niewiáſty ćierpieć muſzą pod czás SienLek [tt]; iż żadny cżłowiek drugiemu cżłowiekowi nie może odpuśćić mocą ſwoią grzechow iego: gdyż ſą obádwá w iedney rezye rownych złośći poſtáwieni RejPos 235v; RejPosWiecz2 95; BiałKat 108v, 316 [2 r.]; WujJud 154; Tożći byli y inſzy Apoſtołowie co był Piotr/ iednákie towárzyſtwo/ iednáką y ſpolną cżeść/ y rowną władzą wſzyſcy mieli WujJudConf 153v; A chćiałby wiedźieć cżemu to rowna moc/ w ſpráwách boſkich/ oycá y ſiná? BiałKaz F; PaprPan Ee2; ModrzBaz 25; choćiáſz wſzyſcy Apoſtołowie mieli rowną moc/ wſzákże [...] iednemu owce polećił [Chrystus] SkarJedn 64, 91; gdyż wiémy/ że ćiáło káżde porządnie żywiącé/ w tę proporcyą złożóno ieſt/ áby ze cztérzech żywiół właſność równą wźiąwſzy/ do żadnéy ſye więcéy/ niżli miárá iego pokázuie/ nieſkłaniáło Oczko 12v; ktorzy w roznych ćiáłách iednę duſzę máiąc/ rownym ſpiknienim y zgodą wiary/ rowną ſtátecżnośćią w rzecżách ćięſzkich/ iednákim przy prawdzie ſtanim popiſać ſię chćieli. SkarŻyw 206, 206, 571; Fortuná rownym loſem wſzytkich ſmieſzy. StryjKron 255; Ták z obudwu ſtron długo ná dzień z rowną nádzieią zwyćięſtwá bitwá trwałá StryjKron 390; WerKaz 303; ACżći ieſt w oſobách [Trójcy Św.] rozność/ ále w iſtnośći ich ná wſzem iedyność. Rowna możność y wielmożność/ ále wſzyſtkim iednáka pocżćiwość. ArtKanc I6v; ActReg 30; LatHar 371 marg, 377 marg; Nie wſzyścy święći rowne cudá czynią. WujNT 610 marg, 212, Act 11/17, s. 442 marg, 790, Yyyyyv; Kánclérzá y Podkánclérzégo, rowna authoritas. SarnStat 322, 601; Y rowne ieſt niebeśpieczeńſtwo/ y nam Ewángeliey nie opowiedáć: y wam iey nie ſłucháć y pełnić. SkarKaz 240a, 606a, b.

rowny komu, czemu (28): MurzHist M2v; Bo yęzyk moy ták yeſt ſpráwyon ná ten cżás ku temu/ Będąc rowny piſárzowi prętko piſſącemu. LubPs M2v; UstPraw G2v; Wſzákże ten Krol Angielſki [...] ſpiſał Artikuły y dekretá/ y roſkazał/ áby byli pod gárdłem trzymany/ máło nie wſzytki rowne Papieſkim. BielKron 217v, 29; OrzQuin M, Q2, Q3, Q3v; LeovPrzep B; RejPos 248; Trzeći obycżay ieſt walki rowny wtoremu BielSpr 21; StryjWjaz A3; iſz Ceſarz [...] ſam ták święte y wielkie y innym pierwſzym rowne to Koncylium zowie SkarJedn 295; Myśli twoie ſą zdrádliwé/ [...] Ięzyk oſtréy brzytwie równy KochPs 78, 119, 209; ACżkolwiek ſtan S. Małżeńſki dziewicżemu/ ktory ſkázy ćieleſney y przeklęcſtwá niewieśćiego nie zna/ nigdy rowien nie ieſt: wſzakże [...] SkarŻyw 12, 207; Nieſzcżęſny ieſt żywot cżłowieká grzeſznego/ Paięcżynie rowne/ wſzytkie ſpráwy iego GrabowSet B2, K, X2v; rácż wſpomnieć ná zemdlenie/ y zbolenie twoie/ ktoreś ná wyſokim krzyżá świętego drzewie podnieśiony ćierpiał [...]/ ták iż żadna boleść nie náleźioná ieſt rowna twoiey boleśći LatHar 293. Cf »słońcu rowny«, »rowny sobie«, Jako ostatni człon...

rowny komu [= dla kogo] (2): Bocz nie zawżdy mogą być wſzytkim rowne gody Kto dżys w ſzcżęſciu iutro ſie nadzieway przygody RejJóz K4v; iednáka obiemá y rowna wolność WerKaz 303.

rowny komu, czemu (żywotne), czemu [= do czego czyjego, do czego czego] [występujący w comparandum rzeczownik pełniłby w zwykłej konstrukcji funkcję przydawki dzierżawczej] (9): á ma [miodunka] mocz potwierdzaiączą/ [...] yteż ocieraiączą/ Athak ma mocz rowną maioranie. FalZioł I 79d; BielKron 333v; KuczbKat 235, 330; Siły ćieleſne zá cżáſem wątleią/ [...] á choćiaby też naymocnieyſze były/ przedśię bárzo wielu bydlętam niemogą być rowne. ModrzBaz 57; Powołánie náſze do wiáry Trzem Krolom rowne. SkarŻyw 26 marg, 411 marg. Cf »rowny sobie [= czemu swemu]«.

rowny k(u) czemu (5): PRáwieć właſnie po ſierśći/ tym go [Stanisława, starostę międzyrzeckiego] Lwowſkim zową/ [...] A więc ku tey vrodzye/ rowne obycżáie/ Lew nikogo nie drapye/ kto mu pokoy dáie. RejZwierz 69v; Vważ też to ſobie/ rownali ieſt obietnicá twoiá/ ktora ieſt wiecżna/ ku oney docżeśniey ludu onego. RejPos 141; RejPosWiecz2 91; WisznTr 13. Cf Jako ostatni człon...

rowny czym (4): Chceli tedy Litwá tymi cztérzomá rzeczomá/ to ieſt/ Mátką/ Szláchectwem/ wiárą/ równośćią/ Polſzce być równą/ niechayże [...] OrzQuin Q3, Q2; KuczbKat 330; GrabowSet K.

rowny (pospołu) z kim, z czym (żywotne) [= z czym czyim] [występujący w comparandum rzeczownik pełniłby w zwykłej konstrukcji funkcję przydawki dzierżawczej] (35): SeklKat O3; RejKup ee2; LubPs Z2v; ſzátę nośi Polak známięnitą/ to ieſt/ równą z ſwym Królem wolność OrzQuin P4; oną mię ſwiátłoſcią oſwieć/ ktoram záwżdy rowną ſtobą miał od pocżątku ſwiátá. RejAp 4, 16, Ee4v; Potym gdy on Izmáel chciał vżywáć rowney ſpołecżnośći z onym ſláchetnie vrodzonym Izáákiem/ roſkazáł Pan Abráámowi áby gi wyrzućił z domu ſwego RejPos 42, 140 marg; Senat ábo ſłudzy krolewſcy nie ſą rowney mocy s krolem RejPosRozpr b4, b4; NAdobnie ći Goreccy w łáſce ludzkiey gorą/ Iuż w tym kráiu z drugimi rowną ſławę biorą. PaprPan Bb3; Y ſzedł z weſelem ná śmierć naiemnik oſtátney y iedenaſtey godziny powołány/ rowną z innymi męcżeńſtwá y wyznánia zapłátę odnioſł SkarŻyw 127; Przez Iezuſá Chryſtuſa Páná náſzego/ ktoremu z Oycem y z Duchem S. rowna cżeść y chwałá ná wieki wiekow Amen. SkarŻyw 442, 31, 203, 272, 385, [474], 533; CzechEp 219; ArtKanc E7v; Phil E2; LatHar 378; WujNT 516, 2.Petr 1/1; Ale [dusza nasza] ſię duſzą zowie/ gdy rzeczy źiemſkie y ty z bydłem rowne zabáwy/ o żyćiu y dobrym ná tym świećie mieniu/ ná ſobie nośi SkarKaz 85a, 117a, 608b, Oooob; SkarKazSej 683b. Cf »rowny z sobą«.

rowny z czym (3): A wiárá z płochym ſzcżeśćiem rowney ſtátecżnośći. RybGęśli C3v; Ieſzcze tym więcey pokázuie wſzechmocność y Boſtwo tego Słowá. A wſzechmocność rowną y iednęż z Oycowſką WujNT 305; JanNKar C3.

rowny w czym (7): Diaſcorides powiada iżby był [żółcień] rowny wmocżi byliczi kthorą zową wrotycżem FalZioł I 15c; Non eſt ſimilis tui in dijs domine: et non eſt ſecundum opera tua. Nie ieſt żaden miedzy bogi tobie rowień miły panie/ [...] á nie ieſt nicż rownego w vcżynkach twoich. WróbŻołt 85/8; A ieſliże Kśięſtwo główné żadné Króleſtwu ni w czym równé nie ieſt/ tedyć [...] OrzQuin Q3v; BiałKaz F. Cf »rowny we wszem«.

W konstrukcjach wskazujących na to, że coś jest jedyne w swoim rodzaju, najlepsze lub reprezentuje najwyższy stopień pod względem jakiejś cechy (9): WróbŻołt 85/8; A temu wſzyſtkięmu [życiu wiecznemu] zali máſz/ co by na tem miſerném święcie rowno być powiedźiał MurzHist M2v; y przeto ćię miłuiemy/ żeś rzeczy wyſokié/ nád któré/ nie tylko wyżſzych/ ále im téż równych ná świećie rzeczy żadnych nie máſz: [na ziemi postawił] OrzQuin M; RejPos 248; nierzkąc áby iey [mocy Ciała i Krwi Pańskiej] co ná źiemi rownego y podobnego náleźiono być mogło. KuczbKat 235; Wiem iż ieſt wſzytkim iáwna ſławna Elekcya/ Ktorey nigdy nie miáłá rowney Sármácya. StryjWjaz A3; Zgołá wiáry ná świećie nie mogę dáć temu/ By ktory żal rowny był ku żalowi memu. WisznTr 13; GrabowSet X2v; LatHar 293.

W połączeniach szeregowych (5): BiałKat 111; Poniewaſz tedy że vcżynki ich [osób Trójcy Św.] nierozdźielne rowne y iednákie ſą/ w ſpráwách Boſkich. Tedić [...] BiałKaz F; CzechEp 236; Ale Oycá/ y Syná/ y Duchá świętego iedno ieſt Boſtwo/ rowna chwałá/ ſpołwiecżny máieſtat. LatHar 371; A inni Dygnitarze [...] równą/ iednáką y iednoſtáyną [...] będą mieć moc ſpráwowáć ſwé vrzędy y ſpráwy. SarnStat 1218.

W połączeniu niewspółrzędnym dwóch użyć wyrazu „rowny” (2): Bowiem rowna rzec z rowną richley ſie zgodzi GlabGad H3v.

W przeciwstawieniu: »rowny ... rozny« (1): (marg) Ktorzy to ſą co cudze rzecży wrácáć powinni (–) A ieſt wiele ſpoſobow ludźi tákowych: Pierwſzy ieſt tych/ ktorzy kráść roſkázuią [...]. Drugi ieſt ſpoſob/ wolą pierwſzym onym rowny/ ále władzą rozny KuczbKat 330.

Połączenia: »rowny ... jako (i)« (3): ROwne záłożenie tego Pſalmu ieſt/ iáko XXXVII. LubPs R; Otoſz/ ieſli Chryſtus Pan/ rowną/ y iednáką mocą/ iáko y oćiec/ kogo chce ożywia/ tedyć prawdźiwie śię názwał być żywotem. BiałKaz Ev. Cf »rowny ... jako ... tak i«.

»rowny ... jako ... tak i« (1): ROwna modlitwá iáko w pierwſzych/ ták y w thym Pſalmie/ náprzećiw nieprzyyaciołom kościołá wiernego Páńſkiego/ y przećiw złym náucżycielom. LubPs ee3v.

Zwrot: »rowną miar(k)ą, rzeczą odda(wa)ć« (2:1): yſz naſzym rodzyczom rowną rzeczą ych ſluzby nyemozymy oddacz przeto [...] PatKaz I 5; Dał mi bog w moc ty vrzędy/ Piſać ludzkie złośći błędy/ Y rowną miárą oddawáć/ Ktorzy do nas chcą przyſtawáć BielKom Dv; GórnDworz M7v.
Wyrażenia: »rowny dział« (12): RejKup ee2; Iuż cie do rownego dzyału w kroleſtwie ſwoim [Jezus] przypuſzcża. RejPos 30; á vważ też to komu brátem zoſtawaſz/ ábo kto cie przypuſzcża w rowny dzyał do oycżyzny ſwoiey. RejPos 168, 72, 74v, 79v, 145, 164v (11).

»słońcu rowny« = wspaniały, wielki (1): Vſtáwi on [Bóg] w ręce mey z nowu pioro moie/ Vkaże ſłońcu rowne zacne ſpráwy twoie. PaprPan Cc4.

»rowny z sobą, sobie« [w tym: w funkcji zwrotnej (6), w funkcji wzajemnej (1)] [szyk 4:3] (4:3): Toć ieſt prawdá/ iż Pan opánował niebo y ziemię/ á tobie tu dał rowny dział s ſobą RejPos 72, 74v, 166v, 168; Gdyż tedy równé pożytki máią [sakrament chrztu i komunia św.]/ pewna rzecz: że ſobie równé ſą BiałKat 316; RejZwierc 138v; Ták Bog ſam śiebie rozumieiąc/ rodźi ſłowo y mądrość ſobie rowną. SkarKaz 484b.

»rowny sobie [= czemu swemu]« (2): ſzukayże ſobie żonki ſthaniku ſobie rownego RejZwierc 31v; Ci kiedy godność rowną w nim ſobie bacżyli [Podolanie w Barcikowskim]/ Chętliwie go w ſwoy orſzak ták zacny przyięli. PaprPan Ccv.

»rowny we wszem (a. wszy(s)tkim), na wszem« [szyk 2:2] (3:1): CzechEp 226, 236; Potrzećie opiſuie rowny ich [Boga i Jezusa] we wſzyſtkim máieſtat/ y chwałę. LatHar 377; A krotko mowiąc/ iż rowny ieſt we wſzytkim tych trzech perſon máieſtat/ ſtąd poznaſz/ iż [...] LatHar 379.

»rowna zapłata« (1): Ale rowną Pan y tym zapłátę zoſtáwić racżył/ ktorzy tu dobrowolnie vmartwiáią á vdręcżáią ciáłá ſwoie RejAp 61.

»nie pod rowną zgodą« = różniący się wzajemnie (1): Więc potym poiął dwie żęnie: Ale nie pod rowną zgodą/ Iednę ſtárą drugą młodą BierEz Mv.

Szeregi: »(i) rowny i (a, albo) jeden« [szyk 2:2] (4): ábyſmy [...] iedno Boſtwo/ Oycá y Syná y Duchá świętego w iednym á rownym Mágeſtaćie wyznawáli WujJudConf 22; KarnNap Bv; WujNT 305; Ale ſię tego nikt domyślić nie mogł/ áby P. IEZVS był Synem rodzonym/ y iedney nátury y rownego boſtwá z Oycem. SkarKaz 117a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»rowny, (a, i) jednaki« [szyk 4:2] (6): BielŻyw 118; Amore vel in amore alicui respondere, Rowną á yednáką miłość komu okázowáć. Mącz 410b; ácz wſzyſtki Sákrámenty álbo Swiątośći Boſką y dźiwną moc w ſobie zámykáią/ wſzákże nie wſzyſtki rowną y iednáką potrzebę y zacnośc [...] w ſobie máią. KuczbKat 115; BiałKaz Ev; WerKaz 303 [2 r.]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»rowny a (i, ani) podobny« [szyk 2:2] (4): Podobna á rowna rzecż: k ſobie podobne á rowne przyda FalZioł V 54; káżdy obacżyć może/ iż pożywánie ciáłá y krwie iego/ nie ieſt rowne áni podobne/ ku pożywániu y piciu pokármow náſzych/ y napoiow inſzych poſpolitych. RejPosWiecz2 91; KuczbKat 235.

»rozny abo rowny« (1): y iáko żadnègo ięzyká w krześćiáńſtwie niémáſz, któryby w ſobie nie miał dźiwnych głoſów y dźwięków od Láćińſkich ábo Grèckich róznych, ábo z nimi równych: ieno [...] JanNKar C3. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

»rowny i spolistny« [szyk 1:1] (2): I⟨ego⟩ M⟨iłość⟩ X⟨ądz⟩ K⟨anonik⟩ [...] fundámentem wiáry ſwey zákłáda przedwiecżną/ we wſzem rowną y ſpoliſtną z Bogiem oycem bytność Iezuſá Chriſtuſá ſyná Bożego. CzechEp 226, 219. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»spolny a rowny« (1): tákbyſmy też ſpolną á rowną [mutuam et parem] y przećiwko nam ſámym/ y tudźież przećiwko ſprawcy tey ś. vcżty chęć y wolą mieli. ModrzBaz 67v.

»rowny albo więtszy« (1): Nie mnieyſząć pracę ma náucżyćiel ſzkolny/ niżli ktory z tych: pożytek znich rowny/ álbo więtſzy [par aut maior]. ModrzBaz 134.

»rowny abo zgodliwy« (1): A Biſkupi [...] ſzukali świadectwa na przeciwko Ieſuſowi/ [...] lecz nienaidowali/ Bo wielé ich fałſzywie świádczyło przećiwko nięmu a świadectwa ich (marg) rowné abo z godliwé (–) ſłuſzné niebyli MurzNT Mar 14/56.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu wieloczłonowym z odcieniem uogólniającym: »i (insze) im (a. k temu) rowne« = itp. (2): A ták przekażáłá do domu Bożego niecżyſtość duſzna/ rozumiey gdy ſie kto pomazał báłwochwalſtwem/ mężoboyſtwem/ cudzołoſtwem/ y ktemu rownemi. BielKron 36v; Centumviri pluraliter, Sto á pięć ſędziow w Rzimie którzi káżdą poſpolitą y naymnieyſzą rzeć [!] ſądzili/ yako ſądy około ymienia/ Teſtámentow y ynſze ym rowne Mącz 47d.

W przen (2): A gdy ſie trzy godziny rownem Marſem bili Niemcy/ Polacy rożno/ z plácow vſtąpili StryjKron 642.
Zwrot: »ciągnąć jarzmem rownym« = współpracować (1): Rad ma miła twą wolą znam/ Y tey miłośći przyzwalam: Bądźże moią á ia twoim/ Ciągnimyſz ták iárzmem rownym BierEz R.
Przen (3):

rowny komu [występujący w comparandum rzeczownik z rozwinięciem w zwykłej konstrukcji wprowadzałby owo rozwinięcie w postaci zdania podrzędnego przydawkowego] (1): Więc ſię bronić ſmyſłowi/ Mdła náturá/ nie może/ Rowna dźiećięćiu przećiw rycerzowi GrabowSet G3.

rowny czemu (2): Niechay to świát wie/ [...] Ze Słońcu rowne/ w tobie cnot promienie GrabowSet Y2v; Iákie dwu zacnych ſtanow tu weſele będźie. Stanow od ktorych promień rowny zarzy wſtáie WitosłLut A2.

α. W funkcji rzeczownika: »rowne« = coś takiego samego (1):
Wyrażenie: »rowno za rowne« (1): przyoblokł ſię iáko odźieniem pomſtą/ [...] iżby rowno zá rowne nágrodźił popędliwoſćią nieprzyiaćiołom ſwym [sicut zelat ut reddat iram hostibus suis] BibRadz Is 59/18.
B. Pod względem cech mierzalnych (297):
a. Pod względem ilości, liczby, wielkości, wagi (132): BielKron 377; Włoż rękę koniowi w gárdło do iedaká/ naydźieſz tám dwie koſtce iednę ná drugiéy [...]: ſąli téż obie rowne/ tedy ten koń rad tłuśćieie/ á bywa robotny. SienLek 186v; Bo kiedy do dwu rzeczy równych przydaſz tylé do iednéy iáko y do drugiéy/ tedy ty rzeczy co będą z tego przydánia/ będą téż równé. GrzepGeom G2; Trą ſye [karpie] kilka kroć/ poznaſz tho ſam po Karpiętoch/ że nie bywáią nigdy równé. Strum O4; á káżdy zagon áby rowny był ieden iáko drugi. GostGosp 156, 112; PowodPr 83.

rowny czemu (1): był [żołądek] rowny bes máłá naywiętſzym ielitom SienLek 95.

rowny z czym (1): Wezmi [...] aloepatici, cżtyrzy vncije, gębki modrzewowey, ſene, rowno poł vncijey, reubarbari z nimi rowną wagę FalZioł V 106.

Połączenie: »rowny ... tak ... jako« (1): Abowiém iákoby równa dźiurá byłá [w żłobie] ták v miąſzſzego iáko v ćienkiégo kóńca/ tedy by [...] Strum G4v.

Zwrot: »w rowny dział, na (a. w) rowne części (po)dzielić (a. rozdzielić (się)); na dwie części rozdzielony; za rowne rozdzielono« = aequaliter in partes dividere Vulg, Mącz; dividere a. partiri aequaliter Mącz [szyk zmienny] (6:4;1;1): y to otrybovawssy oth scziany do scziany rozdzielilismy w rowne cze’sczi ZapWar 1551 nr 2684; wſſyſtkę kráinę ná rowne trzy częśći rozdzieliż Leop Deut 19/3; Kazał też Pan Bog rozdzyelić korzyść w rowny dzyał wſzytkę tym co woiowáli BielKron 43, 304, 352, 378v, 379v; Diametros, Co zá rowne bywa rozdzielono. Mącz 219d, 91b, 281c; Miedzy wſzytki w rowny dzyał ſkárby podzielono HistLan F3; Dimidiatus – Na dwie rowne czesczij rozdzielonij. Calep 325b.
Wyrażenia: »rowne części« [w tym: z dodatkowym określeniem ilości (3)] [szyk 19:2] (21): Wezmi [...] białkow trzy od iaiecz kokoſzych/ wina/ ocztu/ wſzytkiego rowne cżęſci/ zmieſzay wſzytko ſpołem FalZioł II 20d; Wezmi pſie łayno/ [...] Miodu przeſnego/ popiołu z ięcżmienia vpalonego/ każdego z nich rowne cżęſci po połtoru łyżkach FalZioł V 81, I 1b, V 43v, 83, 85, 109 [5 r.]; Ná oczy czyrwone á oparzyſte ze wrzodu: weźmi moczu dźiećięcego/ przyley rowną część winá/ w czyſty gárnek weſpoł zlawſzy SienLek 67v, 51, 166; Kule Ogniſte ták dźiáłáią/ záwiną w ſurowe płotno [...] prochu proſthego nie źiárnionego [...]/ przycżyniwſzy Sáletry y ſiárki/ y żywice rowne cżęśći/ zmieſzáią to s prochem poſpołu BielSpr 73v; Oczko 31. Cf Zwrot.

»rowny dział« = aequa pas a. portio Vulg; aequalis portio PolAnt [szyk 27:1] (28): Tám więc lew oſłowi mowił/ Aby obłow dobrze dzielił. Ośieł iáko mąż pobożny/ Ná trzech położył dział rowny BierEz K4; LibMal 1550/156v; iż Synowie y Corki po śmierći Rodźicow ſwoich/ wſzythkiego Imienia/ rowny dźiał biorą/ y z rownego ſye dźiału weſelą. GroicPorz ff3v, ff3v, gg; bo rowny będzie dział y temu ktory był wſſedł ku bitwie/ y onemu ktory pozoſtał przy brzemionách Leop 1.Reg 30/24, 2.Mach 8/30; BibRadz Deut 18/8, 2.Mach 8/30; y inſzy łup od ſkárbow krol Agámenon puśćił w rowny dzyał miedzy Rycerſtwo BielKron 60; Ale gdy nowy obycżay chciał [Tyberius Grakkus] wnieść miedzy poſpolſtwo/ áby były role pomierzáne w rowny dzyał/ rzućiło ſie poſpolſtwo nań BielKron 120v, 68, 355v; HistLan A3v, Dv; a czo ſzyę tyczyę o Ruchna Matczynyę tę trzi szyoſtri wrowny dzal braly ZapKościer 1585/61, 1584/52v; ActReg 6v; á wſzyſtko to/ co zbędźie/ záchowáć ku równému dźiału [aequaliter partienda JanStat 563] między bráćią. SarnStat 593, 1266; Ták y my tę zmowę z świętymi z bráćią náſzą mamy. oni więcey wyſłużyli v wielkiego krolá/ niżli my w roley wygrzebli: á iednák w rowny dźiał idźiem. SkarKaz 637a. Cf Zwrot.

»rowna liczba« (3): że ná świećie Mniey dobr dáleko/ niżli złych przypadkow. Mniey/ ábo więcey/ rownali też lidżbá Oboygá/ korzyść nie wielka to wiedzieć. KochOdpr B2v; máią [starostwa] bydź ná potym ták rozdawáne/ áby równa liczbá Stároſtów Polſkich y Litewſkich byłá. SarnStat 1201, 1201.

»rowna miara (ma być)« [w tym: rownej miary (1), pod rowną miarą (1), w rownej mierze (1)] = aequa a. aequalis mensura, modius aequalis Vulg [szyk 3:2] (5): Rowney miáry będą wſſyſtkie kołdry. Leop Ex 26/8; Będzieſz miał wagę ſpráwiedliwą y prawdziwą/ y miárá rowna y prawdziwa będzie tobie Leop Deut 25/15, 3.Reg 7/11; Wvgá [!] y miárá rowna ma być. BibRadz Ez 45 arg; Weźmi pieprzu długiégo/ mirry czyſtéy/ [...] bobrowych ſtroiów/ wſzythkiégo pod rowną miárą SienLek 141v.

»rowna waga (ma być)« [w tym: rownej wagi (3), pod rowną wagą (1)] = aequilibris Calep, Cn; aequale pondus PolAnt [szyk 6:2] (8): FalZioł V 106; Kłacż że yuż Oijcze czo racziſs Wagaċ rowna/ to ſam bacziſs RejKup cc5; Leop Eccle 41/4; Weźmi rzeczy wonnych/ Bálſamu/ Onychi/ y Gálbanu pachnącego/ też y Kádźidłá czyſtego/ wſzytkiego rowney wagi. BibRadz Ex 30/34, Ez 45 arg; BielKron 33v; Weźmi pod rowną wagą ſtárégo ſádłá/ y máſłá máiowégo SienLek 167; Aequilibris – Rownei wagij. Calep 34b.

Szereg: »jednaki a (i) rowny« (2): Szale niech będą ſpráwiedliwe/ y iednákie á rowne gwichti [et aequa sint pondera] Leop Lev 19/36; GostGosp 52.
Przen (8):
Zwrot: »rowną miarą płacić« (1): On [Bóg] káżdemu rowną miárą płáći BielKom F8.
Wyrażenia: »rowna waga« (2): Ale gdy rowną wagę/ w ſwych ſpráwach vſtáwiſz/ Wierz mi iż cżyſty iármárk/ á tanie odpráwiſz. RejZwierz 111v; CzechRozm 212.

»rowna zapłata« (5): A iż ią wolno otworzyć racżył [winnicę, tj. królestwo niebieskie] [...] ták vbogyemu iáko y bogátemu/ káżdy ſtan do niey wabiąc á námawiáiąc/ y káżdemu rowną zapłátę obiecuiąc RejPos 58v, 58v, 59v, 60; Szemráli przećiw goſpodarzowi [Matth 20/11].) Zydowſkie obyczáie opiſuie: ktorzy zayzrzeli pogánom łáſki powołánia y rowney zapłáty. WujNT 84.

α. O liczbie osób (10):

rowny komu (2): ActReg 57; nieſłychano ieſcze tego nigdy/ ábyśćie ſie wy kiedy równym Azyáckiému woyſkiém przećiwko nim puśćić mieli OrzJan 40.

rowny z kim [= z czym czyim] [występujący w comparandum zaimek osobowy pełniłby w zwykłej konstrukcji funkcję przydawki dzierżawczej] (1): Ieſli też nieprzyiaćiel ma nád ćie ludźi pocżet wielki álbo rowny s tobą/ [...] thedy [...] BielSpr 20.

Wyrażenia: »rowna liczba« (1): A gdyby z tych Woiewództw Wołyńſkiégo y Brácłáwſkiégo [...] ſześći Deputatów nie było/ tedy áby równa liczbá bydź mogłá/ [...] SarnStat 869.

»rowny poczet, w poczet« [szyk 4:1] (4:1): LibLeg 11/76; Wáłáſki máiąc ſpráwę o ludzyech/ iż ich rowne pocżty były przećiw iego/ tym rychley ſie gotował z ludźmi ſwymi BielKron 421v; Pirwſza y cżwartha Phalanx, máią być rowne w pocżet ludźi zbroynych BielSpr 30v, 20, 24.

»rozdzielon na [ile] rownych części« (1): bo wſzytek lud Izráelſki był rozdzielon ná 12. rownych cżęśći BudBib I 234b marg.

»rowne wojsko« [szyk 2:1] (3): Iáko dwá Krole przećiw ſobie ſiędą/ A rownym woyſkiem potykáć ſie będą. KochSz A2; ActReg 57; OrzJan 40.

β. geom. O figurach geometrycznych: mający jednakowe pole powierzchni, również o figurach przystających (22): Abowiém Figury o cztérzech węgłách/ co máią dwie á dwie Linié iednáko od śiebie idącé/ á k temu ieſzcze o iednym dnie ſą/ y między iednymi ſą Liniámi iednáko od śiebie idącymi: tákowe Figury ſą równé GrzepGeom F4v; Do tych tedy dwu Klinów [tj. trójkątów] równych/ przyday ták wielé do iednégo iáko do drugiégo. GrzepGeom G4, G2, G4 [2 r.].

rowny czemu (7): Mowię iż Romboides, Figurá b.c.d.e. ieſt równa Kwádratowi a.b.c.d. GrzepGeom F4v; A ták Klin a.b.d. muśi być równy Klinowi c.d.e. GrzepGeom Gv, G2 [3 r.], G4 [2 r.].

Zwrot: »(roz)dzielić na rowne części, na [co] rowne; na [co] rowne rozdzielon« [szyk 6:3] (5:3;1): Diameter, ieſt Linea proſta/ która od iednégo brzegá idźie do drugiégo przez pośrzodek/ [...] dźieląc koło ná dwie równé częśći. GrzepGeom D3v; Vczyńże między tymi Liniámi [równoległymi] Kwádrat a.b.c.d. y Romboides b.c.d.e. oboie o iednym dnie: rozdźiélże którąkolwiek z tych dwu ná dwá równé kliny: ábowiém káżda ze cztérech Figur przerzeczónych/ może ná dwá kliny równé być rozdźielóná. GrzepGeom Hv, D4, F3, F3v, Hv, H2, H3v.
Wyrażenie: »rowne między sobą« (1): thy dwie Figurze [kwadrat długi, tj. prostokąt, i rombus] równé ſą między ſobą. GrzepGeom G4v.
γ. mat. O liczbie: parzysta (1):
Wyrażenie: »rowna liczba« (1): Oſmiora licżba ieſt też od zacznoſći nie oddalona, bowiem ona z pierwſzey y z wtorey rowney licżby składa ſie KłosAlg A3v.
δ. O wartości materialnej: równowartościowy (14): Zwyczay też ten w Polſzce ieſt/ áby Wienna Páni/ opráwę ſwą miáłá ná imieniu mężá ſwego/ áby rowna opráwá wiáná y przywianku iey byłá OrzRozm P2v; BielKron 43 marg; GrabPospR L3.

rowny z kim [= z czym czyim] [występujący w comparandum zaimek osobowy pełniłby w zwykłej konstrukcji funkcję przydawki dzierżawczej] (1): Przyſzli záſię y oni pirwſzy [robotnicy pracujący dłużej w winnicy] nádzyewáiącz ſie iż mieli wyęczey wzyąć/ wzyęli tákyeż rowną z onymi zapłátę ſwoyę. RejPos 59.

rowny jak i kto (1): Y niemáłoś podięłá około mnie pracey/ Zoſtáwáiąc ná rowney iák y ſioſtrá płacey. HistLan A4.

Wyrażenia: »rowna cena« (1): godny iednák ile rozumiém/ równéy ieſliż nie więtſzéy cény z inſzémi/ którzy álbo od złotá y śrebrá/ álbo więc od kleynotów drogich co oddawáią. KochFragJan 3.

»frymark rowny« (3): Ieſt pytanie iako drogo ten z wełną ma ſadzić 1. lp. [= lapis, tj. kamień] na frimarku aby był rowny á wiele lp. ma dać za 18. poſta⟨wow⟩. KłosAlg G3v, G4 [2 r.].

»rowny nakład« (1): przeto iáko rownych pożytkow z włok bráć nie możem/ ták áni rownem nakłádem wypráwy z włok cżynić. GrabPospR L3.

»rowna zapłata (a. płaca)« (6): iedny robotniki zmawiał [pan] poránu/ drugie o południu/ trzecie k wiecżoru: á wżdy káżdemu rowną zapłátą było zápłácono. RejPos 59v, 59 [2 r.], 61v [2 r.]; HistLan A4.

b. Pod względem długości liniowej jakiegoś odcinka (długość, wysokość, przekrój itp.); również o równości sumy długości odcinków (70): BielŻyw 162; Leop Ez 43/16; Klin/ nie káżdy ieſt iednáki. Abowiém ieden ieſt co ma wſzytki trzy ſtrony równé [...]. Drugi ieſt/ co dwie ſtronie tylko ma równé GrzepGeom Dv; Ty [figury] co ſą o piąći węgłách/ iedny ſą co máią równé ſtrony/ y równé kąty. A drugié ſą co máią ſtrony równé/ ále nie równé kąty. GrzepGeom D2v; Koło/ ieſt Figurá ná równi iedną Linią okrążóná: [...] do któréy proſté Linié od śrzedniégo punktu pochodzącé/ wſzytki ſą równé. GrzepGeom D3v; téy Figury która wſzytki cztéry ſtrony y kąty ma równé/ káżdy kąth ieſt proſty. GrzepGeom E4v, D2 [2 r.], D2v, D3 [4 r.], D3v, E4 (38); TEn Sznur ma być [...] z mocnych nići ćienkich kręcónych/ y biélónych. A to dla thego/ áby wſzędy był równy y mocny Strum B3; Dwie linie ma [grecka litera delta] równé: trzećia trochę mnieyſza KochPhaen 9; KmitaSpit C3v.

rowny czemu (20): przetóż Linea a.d. ieſt równa Liniéy b. c. ztąd iż náprzećiwko ſobie ſą. Tákże téż Linea b.c. równa ieſt Liniéy d. e. A przetóż téż Linea a. d. równa ieſt Liniéy d. e. ponieważ obiedwie ſą równé iednéy Liniéy b. c. GrzepGeom G; Kiedy dwá Kliny będą tákowé/ iż dwie ſtronie iednégo będą równé dwiemá ſtronam drugiégo [...]/ tedy [...] GrzepGeom Gv, G [2 r.], Gv [2 r.], G2 [2 r.], G2v [2 r.], G3 [3 r.], G4 [3 r.]. Cf »rowne sobie«.

rowny z czym (2): Ieſli tedy linia f. d. będźie równa z linią d. e. tedyć linia f. c. będźie téż równa z linią c. b. GrzepGeom O3.

Wyrażenia: »długość rowna« = longitudo aequalis PolAnt (2): A rozmierzył miáſto oną trzćiną złotą ná dwánaſcie tyſięcy ſtay: á długość y ſzyrokość y wyſokość we wſzythkim rowne ſobie. RejAp 183; Y zmierzył miáſto trzćiną ná ſtáiáń dwánaśćie tyśięcy. Y długość y ſzerokość/ y wyſokość iego rowne ſą. BudNT Apoc 21/16.

»rowne sobie, między sobą« [szyk 1:1] (1:1): RejAp 183; ty dwie Linié [...] między ſobą téż muſzą być równé GrzepGeom G3.

»szyrokość rowna« = latitudo aequalis PolAnt (2): RejAp 183, BudNT Apoc 21/16 cf »długość rowna«.

»wysokość rowna« = altitudo aequalis PolAnt (2): RejAp 183, BudNT Apoc 21/16 cf »długość rowna«.

Szereg: »rowny a jednostajny« (1): Cżcie ſie też że Alexander do iednego miaſta pezyſzedł [!], gdzie wſzitki domy rowne á wyſokoſci iednoſtayne nalazł BielŻyw 162.
α. O wzroście człowieka [komu, czemu] (2): Nalazſzy go [Saula] poſtáwili w pośrzodku ludu/ á był nád iny lud wzroſtem wyſoki/ przeto rzekł Sámuel: [...] nie ieſt mu rowien żadny miedzy wſzytkim ludem. BielKron 64.
[Wyrażenie: »rowny sobie«: I przissedl iest Ivdasz, [...] rzekacz: [...] A gdis ma [Jezus] yednego zwolennika rownego ssobie, Iacuba mnyeyssego, abi chom [...] nyektorego zgego zwolennikow nyevchwiczili, Przeto, ktorego koli ia czalvye, tenczi iest SprChęd 43.]
Przen (1): Widźiałem złego w ſzczęśćiu ták wynioſłym/ Ze był Libáńſkim rowien Cedróm roſłym KochPs 54.
c. Pod względem objętości [czemu] (1): Kłody piwne pomierne w piwnicy bydź máią iednákie: to ieſt/ iedny więtſze/ drugie połowicą mnieyſze: áby były dwie rowne iedney więtſzey. GostGosp 56.
d. Pod względem odległości, dystansu (3): Diastema – Szerokoscz rowną a rozdzelną, iaką ieſt miedzi liniamy. Calep 319a.
Wyrażenie: »w rownej dalekości, roznicy od siebie będący« = równoległy (1:1): Parallelus, latine aequaliter distans mutuus vel invicem comparatus, W rózney [lege: równey] róznicy od ſiebie będący. Sunt enim Lineae seu circuli aequae distantes, Liniye cirkle á kreſy w równey dálekośći od ſiebie będący Páráleli zwáne. Mącz 277a.
e. Pod względem długości trwania (4):

rowny w czym (1): A przychodzi że noc dniowi rowna w godzinach bywa. FalZioł V 54.

Wyrażenie: »rowny dzień nocy; rowna noc ze dniem, dniowi« [szyk 3:1] (2;1:1): FalZioł V 54; wywiedźiał ſie [Magellanus] nie dáleko być Molukas ná wſchod ſłońcá bliſko equatorá/ tho ieſt/ gdźie rowny dźień nocy. BielKron 445v, 447v; AEquinoctium – Rowna nocz zedniem. Calep 34b.
f. Pod względem stopnia kąta; również o równości sumy kątów [zawsze w wyrażeniu: »kąt (jest) rowny« [szyk 67:10]] (77): Kiedy Linea proſta ná drugą proſtą przyydźie/ obádwá kąty równé czyniąc/ ták iż tylki będźie ná iednéy ſtronie iáko ná drugiéy: tedy ty dwá kąty ſą proſté. GrzepGeom C3; Tá Figurá [pięciokąt] kiedy ma równé kąty/ nie może być áby nie miáłá miéć ſtron równych. GrzepGeom D3; A kąty któré ſą między tymi równymi ſtronámi/ ſą téż równé: ábowiém obá proſté ſą GrzepGeom G2; Gdyż tedy tu dwá Kliny maſz z równymi kąty/ tedyć Linié co ſą około równych kątów/ iednáką będą miéć proporcyą GrzepGeom P2v, C4, D2v [2 r.], D3 [3 r.], D3v, Gv (20). [Cf też b. GrzepGeom E4, E4v [3 r.], F3, G.]

rowny czemu [= kątowi] (55): iáko kolwiek Linea proſta ná proſtéy ſtánie/ vczyni dwá kąty/ álbo proſté/ álbo dwiemá proſtemá równé. GrzepGeom C3v; kiedy [...] ná tákowé dwie Linié [równoległe] przyydźie Linea proſta/ tedy dwá á dwá kąty któré ſye y tám y ſám przekłádáią/ będą równé ieden drugiemu. GrzepGeom E2; Trzy tedy kąty Kliná/ ſą równé dwiemá kątóm proſtym. GrzepGeom E3v, C3v [2 r.], C4, E, Ev [5 r.], E2 [3 r.] (50). Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »kąty sobie (a. kąt sam sobie), między sobą rowne (a. rowny)« [szyk 5:2] (5:2): wſzytki kąty proſté/ między ſobą ſą równé. GrzepGeom G3v; A kąt co ieſt między e.c. y c.d. obiemá Klinóm ieſt ſpólny/ y ſam ſobie równy. GrzepGeom N4v; tedy tám dwá á dwá kąty/ któré ſye wiérzchámi náprzećiwko ſobie zchodzą/ ſą ſobie równé GrzepGeom Q2, E3, Gv [2 r.], G3v.
g. Pod względem wieku (9):
α. O ludziach w tym samym wieku (8):

rowny komu (3): boię ſię ia páná mego krolá/ [...] ktory gdyby vyzrzał oblicża wáſze ſmętnieyſze niż innych pácholąt rownych wam tedy mię przypráwićie o gárdło v krola. BudBib Dan 1/10; SkarŻyw 117. Cf »rowne sobie«.

Wyrażenia: »rowny w leciech; rownych lat« = par aetate Mącz; aequaevus Calep [szyk 2:1] (2:1): BielKron 272v; Mącz 276c; Zywot S. Ephremá Diakoná y ſtárego Doktorá á w lećiech Bázylemu wielkiemu rownego. SkarŻyw 117; Calep 34a.

»rowne sobie« (1): Dzieći ktorym śiedḿ lat minęły miedzy rowne ſobie w lećiech ná cwicżenie dawany były BielKron 272v.

Szereg: »rowny albo jeden« (1): AEquaevus – Rownich albo, Iednich lat. Calep 34a.
αα. W funkcji rzeczownika: rówieśnik (3):

rowny czyj (2): Abowiem wyborne to ieſt ludzkiego narodu towarziſtwo/ [...] ieſliżebyſmy ſtarſzym poććiwość wyrządzali/ młodſzym ludzkośc okazowali/ y gdy znáſzymi rownymi we wſzyſtkich rzeczach miernie y łágodnie ſię obchodziemy. KwiatKsiąż Pv, F3.

W połączeniach szeregowych (2): KwiatKsiąż Pv; niech ie zwycżáią [wielcy panowie synów] [...] ſtárſze w vcżćiwośći mieć: rownym ludzkie ſię ſtáwić/ á młodſzym łáſkáwie ModrzBaz 47.

W przeciwstawieniu: »rowny ... starszy« (1): á wſzakożeś ty obiedwie [nauki, rycerską i wyzwolonego ćwiczenia] [...] tak poiął/ yſz twoie rowne daleko na ſtronę odłożywſzy/ możeſz ſię teſz s ſtarſzymi w obudwu rodzaiu tych nauk sławnie wſpieráć. KwiatKsiąż F3.

β. Współczesny, żyjący w tym samym czasie (1): Suppar, Propemodum aequalis – Rowni. Calep 1034a.
h. Pod względem lokalizacji w czasie; jednoczesny, wydawany w tym samym czasie (o głosie) (1): zoſtáwił [Dariusz] też piſzcżki bębenniće [!]/ áby wſzyſcy głoſy ſwe rowne podawáli BielSpr 45.
2. Współmierny, stosowny do czegoś, odpowiedni, zwłaszcza pod względem stopnia; sprawiedliwy; par Mącz, Modrz; dignus PolAnt; analogos, conveniens, proportionalis Mącz; legitimus Modrz; peraequus Calep (42): a tako ku ſprauyedlyuoſzczy pyeruorodney pouynna nyebyla [Maryja], gdyſz yuſz rowny dar tey ſprauyedlyuoſzczy myala PatKaz I 17v; Oddawſzy im [Maurom] rowną ſzkodę/ puśćiliſmy ſie od Kálekutu BielKron 454; Analogia, Latine proportio, convenientia, Rowność/ Rowne wzięcie/ Zgodzenie. Mącz 9a, 9a, 438d; Abowiem to ieſt namocnieyſza Rzecżpoſpolita/ gdzie ná złego y ná dobrego rowne bacżenie bywa. RejZwierc 55, 55; ModrzBaz 89; Calep 774a; WujNT 551; GrabPospR Kv [2 r.] L2v [4 r.].

rowny do czego (1): ReszPrz 92 cf »rowny a sposobny«.

rowny czemu (11): vwáſz v ſiebie wielkość grzéchu [...] i ktorá cięſzkośc káźni/ grzéchowi moięmv możebyć rowna. MurzHist F2; BibRadz Rom 8/18; Gdźie pánuie iáſna żołć/ gorąca y ſucha/ táki człowiek bywa pyſzny/ chełpliwy/ [...] Ktora/ ieſli miárę przeydźie/ iż pożywa rzeczy gorących á ſwemu przyrodzeniu rownych/ s tąd przychodźi ćięſzkie bolenie głowy SienLek 29v; ModrzBaz 27v; Liczby niémáſz łáſki twéy: kto kiedy możnośći Równé ſłowá wynaydźie/ y twoiey litośći? KochPs 103, 160; Káźń ma bydź rowna wyſtępkowi. GórnRozm E3 marg, E3, E4; [ziemianin] przy conuerſacyey fortunie ſwey y zmyſłowi rowny/ á zdawná przyucżony: trzeźwy á ſwobodny żywot [...] wiedźie GostGospPon 169; Nie racż gárdźić/ ácż podłymi/ Dźięki y ofiáry mymi/ Gdyż dáć/ rowne łáſkam twoim/ Nie można krewkośćiam moim. GrabowSet F4.

rowny k(u) czemu (3): vidział Pitagoras iednego w cżiſtim vbraniu á on mowił rzecży nie pocżeſne á grube y głupie y rzekł iemu albo mow rzecży ku twemu odzieniu podobne, albo ſie oblecż w odzienie rowne ku twoim obycżaiom. BielŻyw 32; ArtKanc K2; Iáko tedy złe vczynki y roſkoſzy krotkie y docześne nigdy nie ſą rowne ku oney wieczney męce piekielney WujNT 551.

rowien z czym (1): Nie ieſtci to rowno/ coby tu dlá niego [Jezusa] podiął/ ſtem co on tobie nagotował MurzHist N4.

rowny w czym (1): Kto ták w ſłowá bogáty? kto ták ieſt wymowny? Aby w powieśći dźieiom iego [Boga] mógł być rowny [tj. wyrazić odpowiednimi słowami]? KochPs 160.

Zwroty: »rownym obyczajem, rowną zapłatą oddać; rowne oddanie« [szyk zmienny] (1:1;1): DAryus oſtátni przez okrutność wſzedł ná kroleſtwo Perſkie/ przeto mu Pan bog oddał rowną zapłátą/ bo mu Alexánder wielkie páńſtwo wzyął y ſámego zábił BielKron 117v; Talio, Równe oddánie/ Równa zápłátá/ Równa pomſtá/ gdy oko zá oko ręká zá ręke [...] ydźie. Mącz 438d, 276d.

»rowną zapłatę wziąć« (1): Kazał gi owáłáſzyć [król Galenus tego, który oszukał jego żonę]/ y nápiſáć ná nim/ Iż ten rowną zapłátę zá ſwe wziął mym zdánim. RejZwierz 16v.

Wyrażenia: »rowna proporcyja« (1): Lecż tego [zbawienia wiecznego] ták zgołá [człowiek grzeszny] nie doſtąpi/ ieſli pierwey [...] tego co pobroił nie popłaći/ álbo przez pokutę ktorą mu kápłan włoży/ ieſli oná będźie w rowney proporciey/ álbo iákie inſze karánie WysKaz [23].

»rownym sposobem« (1): Mutuam tibi operam aliquando praestabo, Chcęć to równym ſpoſobem, odsłużyć. Mącz 239c.

»tak rowny« (1): Rácż przywyeść ná głowy ich ták rowne ich złośći LubPs cc5.

»rowna(-e) zapłata, odwetowanie« [szyk 3:1] (3:1): Mącz 438d; Talio – Rowne odwetowanię. Calep 1045b. Cf Zwroty.

Szeregi: »rowny a sposobny« (1): Iuż was nie ſwymi ſłowy (bo do ták wielkiey chęći moiey/ rownych á ſpoſobnych v ſiebie nie náyduię) ále Apoſtołá Páná Chryſtuſowego [...] ſłowy proſzę y nápominam ReszPrz 92.

»sprawiedliwy abo rowny« (1): Iákoż tedy pobor/ ktory wſzytcy iednáko płácą/ ma być ſpráwiedliwy ábo rowny [potest esse aequum] ModrzBaz 120.

a. [O możliwościach człowieka w stosunku do stawianego zadania [ku czemu]: Parys mowi. Przed Iowiſſem okázuiąc ſie dobrowolnym ná iego roſkazánie áczkoli nieieſt rowny ku tákiemu ſądu [między trzema boginiami]. SądParysa A4v.]
3. Tak samo traktowany, głównie względem prawa; równouprawniony; par Vulg, JanStat; coaequus Calep (13):

W przeciwstawieniu: »nierowny ... rowny« (1): ábowiem práwo dla tego ieſt poſtánowione/ żeby to co ieſt nie rowne/ rowne było GórnRozm E2.

a. O ludziach (12): ktorzychmy wzięli rozmáite dobrodzieyſtwá od niego/ ták żechmy ſie ſſtáli bráćiſzki iego á rownemi vcżęſniki kroleſtwá iego/ ſłuſzniebychmy ſie mieli pytáć á ſzukáć kędy drogá do niego. RejPos [36]v; Calep 209a; SarnStat 1058 [2 r.].

rowny komu (6): OrzQuin P4; A wziąwſzy [zapłatę] ſzemráli [robotnicy] ná goſpodarzá mowiąc/ Iż ći oſtatecżni iednę godzinę robili/ á rownymi nam vcżyniłeś ie coſmy nośili ćiężar dniá y znoy. BudNT Matth 20/12; WujNT Matth 20/12; SarnStat 1000. Cf »sobie rowny«.

rowny czym (2): ktemu nośi Polak [...] ſzláchectwo/ którym naywyżſzy niżſzemu równy w Polſzce ieſt OrzQuin P4. Cf »prawem rowny«.

rowny z kim (1): ActReg 43 cf »we wszem rowny«.

rowny w czym (2): Abowiem iáko ku rozmnożeniu Rodzáiu/ obudwu [mężczyznę i kobietę] Pan Bog ſtworzył/ ták też práwo w bliſkoſći Imienia czyni ie rowne GroicPorz gg2. Cf »we wszem rowny«.

Wyrażenia: »prawem rowny« (1): áby wſzyſcy [...] Práwem ſobie wſzyſtcy między ſobą rowni byli. OrzRozm L3.

»sobie (w funkcji wzajemnej), między sobą rowni« [w tym: sobie między sobą (1)] [szyk 2:1] (2:1): OrzRozm L3; łotr z godnym/ dźielny z nikczemnym/ dobry ze złym/ pod iednym Dekretem Seymowym podlęgą. A ták przez Exekucyą Wárſzáwſką/ równi ſobie będą w Polſzce. OrzQuin B4v.

»we wszem rowny« (1): ten tak narod sławny Litewski [...] iest wewszem rowny wolnosciami ozdobiony znarodem Koronnym. ActReg 43.

4. Tak samo traktujący; aequus Modrz (8): Tá ſpráwiedliwość ieſt tho ſędzya ſrogi/ Rowny dekret ma pan iáko vbogi. RejZwierc 212; Ktemu też [wolność] należy w prawdźiwey kárnośći/ w rownem práwá opiſániu/ [...] á w rownośći ſądzenia/ ſkázowánia/ y práwá wykonánia. ModrzBaz 71v.
Wyrażenia: »rowne osądzenie« (1): Praeiudicium, Rowne oſądzenie w rowney y w tákowey rzeczy która teras ná ſąd przyſzłá Mącz [176]d.

»rownym prawem« (3): LIgurgus [...] w Lacedemoniey przebywał, ktorim prawa wiele vſtanowił, [...] aby tak wſzitek lud rownim prawem zrządził BielŻyw 26; Abowiem po Apoſtolech Biſkupi álbo Páſterze [...] ſpráwowáli y rządźili kośćioł Powſzechny rownym práwem WujJudConf 152v; StryjKron 611.

»sprawiedliwość rowna« (1): Spráwiedliwość rowna káżdemu być ma. RejZwierc 55 marg.

Szereg: »rowny i jednaki« (1): Pánowie/ y Sláchtá Litewſka prośili áby rownym y iednákim práwem ſprzymierzenie s Polaki mieli StryjKron 611.
a. Do którego wszyscy mają jednakowe prawo (1): Kasz WKM podac sobie Prawa Vznay Krzywdę naszę wrowney Electiey Pana wktorey vprzedzono nasz ActReg 30.
5. O walce: o jednakowym dla obu stron przebiegu a. z udziałem jednakowej liczby przeciwników (3): Wſpomnićie. A zaśćie rowną potkę mieli Moſkwą pot Newlem? [pytanie retoryczne z zakładaną odpowiedzią „nie”] ktorych było tyśiąc y ſzterdźieśći/ wás tylo piętnaśćie ſet koni? BiałKaz L2.
Wyrażenie: »rowna bitwa, walka« [szyk 1:1] (2): Y cżęſto śie tego pokuſzał [koń]/ Aby go [jelenia] był z łąki zegnał: A wſzákoż rowna walká byłá/ Spolemeſtá śię goniłá. BierEz Ov; Skánderbeg woyſko ſwe ná troię rozłożył/ podkał ſie ſnim [hetmanem Debreasem]/ trwáłá bitwá rowna długo BielKron 252.
*** Bez wystarczającego kontekstu (6): Aequus, Równy/ Proſty/ práwy. Mącz 4c; Par, Rowny/ pará/ cetno. Mącz 276c; Gleich. Rowny. Aequalis. Calag 247a; AEquus – Rownij. Calep 35a, 35a, [753]a.

Synonimy: I.A.1. jednostajny, niekrzywy, prosty; 2. gładki, jednostajny, płaski, prosty; B.2. jednaki, jednostajny, nieodmienny, ustawiczny; 3. mały, niewymyślny, pospolity, potoczny, prosty, zwyczajny, zwykły; a. prywatny; b. błahy, mizerny; 4. mały, mierny; 5. miły; II.1. bliski, jeden, jednaki, jednakowy, jednostajny, jenylki, podobny, spolny, zgodny; A.a. społistny, społpodstatni; d.α.αα. rymowny; e. społistny, zgodliwy, zgodny; B.g. rowiennik; β. jednoczesny; 2. godny, podobny, słuszny, sposobny, sprawiedliwy; 4. jednaki, sprawiedliwy.

Cf BEZROWNY, NIEROWNY, 1. ROWNIE, ROWNOBRZMIENNOŚĆ, ROWNOKĄTNY, ROWNOWAŻNY

ALKa