[zaloguj się]
[pdf]

NIEODMIENNY (143) ai

W pisowni łącznej (118), w rozłącznej (25).

Oba e oraz o jasne.

Fleksja
sg
mNnieodmienny fNnieodmiennå, nieodmienn(a) nNnieodmienn(e)
Gniedmienn(e)go Gnieodmiennéj Gnieodmienn(e)go
Dnieodmiennému D D
Anieodmienny, nieodmienn(e)go Anieodmienną Anieodmienn(e)
Inieodmiennym Inieodmienną Inieodmiennym
L Lnieodmienn(e)j Lnieodmiennym
Vnieodmienny V V
pl
N subst nieodmienne
G nieodmiennych
D nieodmiennym
A subst nieodmienne
I n nieodmienn(e)mi
L nieodmiennych

sg m N nieodmienny (16). ◊ G niedmienn(e)go (1). ◊ D nieodmiennému (1). ◊ A nieodmienny (5), nieodmienn(e)go (1). ◊ I nieodmiennym (3). ◊ V nieodmienny (1). ◊ f N nieodmiennå (19), nieodmienn(a) (4). ◊ G nieodmiennéj (9); -éj (3), -(e)j (6). ◊ A nieodmienną (21) [w tym: -a (1)]. ◊ I nieodmienną (5). ◊ L nieodmienn(e)j (1). ◊ n N nieodmienn(e) (9). ◊ G nieodmienn(e)go (1). ◊ A nieodmienn(e) (6). ◊ I nieodmiennym (1). ◊ L nieodmiennym (1). ◊ pl N subst nieodmienne (13); -é (3). -(e) (10). ◊ G nieodmiennych (6).◊ D nieodmiennym (1). ◊ A subst nieodmienne (10); -é (3), -(e) (7). ◊ I n nieodmienn(e)mi (3). ◊ L nieodmiennych (5).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Nie zmieniający się lub nie dający się zmienić, zawsze taki sam; immutabilis Mącz, Calag, Calep, JanPrzyw, Cn; irrevocabilis Calep, JanStat, Cn; constans Mącz, Calep; continuus Mącz; firmus, fixus, inflexibilis, ratus, tenax Cn (142): Mowá krolewſka ma być nieodmienna. March1 A4; MurzNT 58v; Continua laus, Stała chwałá/ nie odmienna. Mącz 447b, 239c; RejPosWiecz2 91; WujJudConf 177; [Bóg] tákie nam Cieplice podał: kthóre [...] bárzo pożyteczné á nigdy nieodmienné vczynił. Oczko 2v, 3v, [41]; Calag 539a; ták długo/ póki nieodmiennym Kołem póydźie gwiaźdźiſta noc zá świátłem dźiennym. KochPs 211; SkarŻyw 337; CzechEp 212, 214; iákoż prawdá muſi być nie odmienna ReszList 183; Omne, inquit, regnum in ſe diuiſum deſolabitur: które ſłowá nie ták dálece Prorockim duchem ſą powiedźiané/ iáko względem właſnych/ á nieodmiennych przyczyn zniſzczenia wſzelákiégo Páńſtwá KochWr 21; Calep 249b, 509b, 563b; SkarKaz 311a marg, 515a; Y tá grá ták tu idzie trybem nieodmiennym GosłCast 36.

[nieodmienny czego: Szarwarki zwykłe, ni w czem inszych wsi nie odmienne LustrMalb I 25.]

nieodmienny w czym [w tym: „ni w czym”, „w niczym” (3)] (4): Ivſczy thą konyeczną vpelną, a przeſz naſz wnyczem nyeodmyenna Inſtructia a reſolucia dawamy MetrKor 38/500; RejPs 148v; mayacz te nadzieye yz roskazanie y wolią V. C. m. bedzie trwała moczna y nieodmienna tak wziemiach y wdzierzawach yako y w poslvschenstwie poddanich czorky y wnvka yego k. m. LibLeg 11/[322]; ArtKanc P4v.

N sg f w funkcji orzecznika (1): to nie tylko niewątpliwa: ále też ieſt y nieodmienna: że záwżdy prawdá rodźi nienawiść CzechEp *2.

W połączeniach szeregowych (6): MetrKor 38/500; LibLeg 11/[322]; iáko thá niebieſka piękuość [!]/ przez ſię ſámá/ y od ſiebie piękność ma nieprzyrownáną/ wiecżną/ ſzcżyrą/ á nie odmienną. GórnDworz Mm5v; RejPos [136]v; CzechRozm 62v; á ia ſię bać nie mam onego Krolá nad krolmi/ wſzytkiemu niebu y ziemi roſkázuiącego/ wiecżney á nieodmienney y nieuwiárowáney/ Boskiey mocy? SkarŻyw 151.

W charakterystycznych połączeniach: boska moc nieodmienna(-y, -e), Bog (3), chwała, cieplice, dar, dekret, grunt zbawienia, instrukcyja, istota, jarzmo, koło, mowa królewska, ociec, piękność, porządek, potrzeba, prawda, prawo, przyczyna, reguła, rezolucyja, sprawiedliwość, tryb, upalenie, ustawa (2); nigdy nieodmienny (6); nieodmienny w dzierżawach, ni w czym (w niczym) (3), w posłuszeństwie.

Szeregi: »długi a nieodmienny« (1): Ktory [dar] gdyby im był od Páná odięt/ cżuliby na śię potrzebę/ y ćierpieliby vpalenie długie á nieodmienne tákowi niechay pámiętáią ná ſłowá one Apoſtolſkie/ ktory powiedźiał/ że lepiey ieſt ożenić ſie niżli vpalenie ćierpieć. WujJudConf 210.

»nieodmienny i nieuszpocony« (1): y żaden nigdy ná tey ſtolicy nie ſiedźiał/ ktoryby inácżey od przodkow ſwych vcżył y rozumiał/ y owſzem Apoſtolſkiego Duchá/ y tey łáſki Bożey/ ktorey byli pełni/ nieodmienną/ y nie vſzpoconą dochowáli. ReszList 190.

»pewny a nieodmienny« (1): A grunt zbáwyenya náſſego pewny á nyeodmyenny z przodku poſtánowiwſſy/ o nyektorych rzeczach rádę nam tylko/ á nyeprzykazánye zoſtáwił KromRozm II x4. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»wieczny a (i) nieodmienny« [szyk 2:1] (3): BielKron 116; SarnStat 1042; To przyrodzone Práwo ieſt wieczne y nieodmienne SkarKazSej 696b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

a. Wiecznie trwający; pertinax Mącz; sempiternus PolAnt; incommutabilis JanStat (22): Mącz 448a; BudNT Hebr 7/12[24]; Pan go w cále záchowa/ y zdrowia nábáwi/ Y w ſzczęśćiu nieodmiennym z łáſki ſwéy poſtáwi. KochPs 60; o roſkoſzy niedbam/ iedno o ony nigdy nieodmienne. SkarŻyw 532, 2; KochTr 22; Wſzędy niech ſię pſtrzą nigdy nieodmienne Kwiatki Wioſenne. KlonŻal D2v; Bowiem twe ieſt Kroleſtwo, twoiá moc, y chwałá/ á ták będźie ná wieki nie odmienna ſtałá. ArtKanc N2, P20; O dniu niebieſki záwżdy weſoły/ záwżdy beſpiecżny/ á nigdy nieodmienny. LatHar 601, 349, 605; SarnStat 1067.

W połączeniu szeregowym (1): y [przywileje] mocné/ trwáłé/ niewątpliwé/ nieporuſzoné/ á nieodmienné mieć chcemy ná czáſy wieczné. SarnStat 13.

W przeciwstawieniu: »nieodmienny ... odmienny« (1): Ieden wieczne á nieodmienne miał mieć kápłáńſtwo/ á drugi docześne y odmienne. SkarKaz 156a.

W charakterystycznych połączeniach: chwała nieodmienna(-y, -e), duch, dzień niebieski, kapłan, kapłaństwo, kościoł, krolestwo, kwiatki wiosenne, ofiarnictwo, owoc, przywileje, radość (4), rozkosz (2), sława, szczęście, trojca; nigdy nieodmienny (4).

Szeregi: »nieodmienny i nieodwrotny« (1): Nigdy nievſtawa Syn Oycu/ á Duch święty Synowi/ ále nieodmienna y nieodwrotna táż (TRINITAS) Tróyca záwżdy. BiałKat c.

»pewny a nieodmienny« (1): Lecż ieſli zechcę/ dziś Bożym przyiáćielem być y pewnieyſzą á nigdy nie odmienną wysługę mieć v niego mogę. SkarŻyw 76.

»stateczny a nieodmienny« (1): Y iako záwżdy był/ y ieſt ieden y tenże Bog/ y ieden duch ſtátecżny á nie odmienny. BibRadz I 353v.

»wieczny (a. wiekuisty) a nieodmienny« (5): RejAp 41 v; wiele nędze dlá ludzkiego zbáwienia áby ie do wiecżnego á nieodmiennego kroleſtwá przywiodł/ vćierpiał SkarŻyw 486; niebu wiekuiſtą á nieodmienną radość y weſele náznácżono LatHar 492; SkarKaz 156a, b.

b. Niezachwiany (o przekonaniach, postawach i uczuciach); atrox, constans Mącz; stabilis Vulg (33): Obiecuię teſz chowáć tzyſthość nieodmienną/ ile przyrodzenie krewkie znośić może KrowObr 137v; GroicPorz hh4v; BielKron 191v, 306v; Atrox animus pro Constanti, Stały á nieodmienny umyſł. Mącz 19c; RejZwierc 88, 146v, 178; gdyż tę wolą miał nieodmienną/ by mu Anioł ręki niezáwſciągnął. CzechRozm 239; KochPs 149; [św. Leon] Troycey ś. nieodmienny był káznodzieiá SkarŻyw 320, 207, 460; Amor ‒ Miełoſzćnie odmienną. Calep 63a; Myśl o woli twoiey nieodmienna będźie GrabowSet N3v; rácż dáć ſercom náſzym nieodmienną ſkłonność y chęć ku (Boſkiey) miłośći twey LatHar 617, 233, 642; WujNT 2.Cor 7/10.

W charakterystycznych połączeniach: nieodmienna(-y, -e) burda, chuć, czystość, jedność, kaznodzieja, miłość (4), myśl, pokuta, rzecz, skłonność, umysł (2), wdzięczność, wiara (5), wola (2); nigdy nieodmienny.

Wyrażenie: »nieodmienna(-e) stateczność, stałość,wytrwanie, trwałość« [w tym: stateczność i trwałość (1)] [szyk 6:2] (4:2:2:1): RejAp 23, 195; GórnDworz Aa3; Pan obacżywſzy onę nieodmienną ſtałość iego/ thyle dwoie lat racżył przedłużyć żywotá iego RejPos 330v; Wyſłuchay mię podług ſwéy niezmiernéy litości/ Y nieodmięnnéy ſwéy ſtátecznośći. KochPs 100; áby [...] nie ſchodźiło mi ná [...] ćierpliwośći mężney/ ſtátecżnośći y trwáłośći nieodmienney LatHar 35; rácż dodáć Boſkiey pomocy twey/ ná [...] w cnotách Chrześćijáńſkich znácżne poſtępowánie/ y nieodmienne wytrwánie LatHar 352, 429.
Szeregi: »gruntowny a nieodmienny« (1): vtwiérdzay w ſercu moim wiárę gruntowną á nieodmienną SiebRozmyśl E3v.

»jeden, nieodmienny« (1): V ſámych Kátholikow ieſt tá iedná nieodmienna wiárá WujNT 676.

»pewny i nieodmienny« (1): To ia tobie zá rzecż pewną y nieodmienną powiádam CzechRozm 77v.

»prawdziwy a nieodmienny« (1): áleś też przećiw Małżonkowi ſwemu znák prawdźiwey á nieodmienney miłośći nienáruſzenie zápiecżętowáłá. WysKaz )?(3.

»wieczny i nieodmienny« (1): Przy których Conſtituciách mocnie/ zobopólnie/ y ſtale ſtoiąc [...] wieczną y nigdy nieodmienną będźiemy chować iedność [perpetuam et irrevocabilem tenebimus unionem JanStat 753]. SarnStat [994].

W przen (1): Widząc wielką ſtátecżność y ſerce nieodmienne: zdał go ná śmierć SkarŻyw 403.
c. Zawsze prawdziwy, niewątpliwy, który musi się spełnić (o słowach Boga); immobilis Vulg (44): A to ieſt wſzyſtek grvnth piſma ſwiętego żałoſć za grzechy/ a wiara w miłoſierdziv/ a obietniczach nieodmiennych bożych. SeklWyzn c3v; SeklKat N4v; KromRozm II x4 marg; LubPs bb2v [2 r.]; kołácą ná nas ſrodze Prorocy ſwięći twoi [...]/ kołácą Ewányeliſthowie ſwięći nieodmiennemi ſłowy twoimi RejAp 45v, 33v; iuż może pewnie á nieomylnie iſt być/ z onych iſtotnych á nieodmiennych obietnic iego/ iż mu [...] ſą odpuſzcżony grzechy iego. RejPos [310]v, 71, 88, 262, [279]v; RejZwierc 12; CzechRozm 133; KarnNap A4v; Oczko 3; ReszPrz 5; przyſłuchay ſię iedno onym ſtráſznym groźbam/ onym przykrym a nieodmiennym dekretom Boſkim ná pijanice WerGośc 212; ArtKanc R18; KołakSzczęśl Dv; WujNT Luc 21 arg, Hebr 6/18, Bbbbbb3; Gdy widźi Pan Bog iż ſię ludźie do pokuty nie vdádzą/ áni ſkłonią: tedy czyni ná zgubę ich nieodmienny ſwoy dekret. SkarKaz 707a.

nieodmienny w czym [zawsze „ni w czym”] (2): Gdyż [słowo] ieſt ni w cżym nie odmienne thák práwie od wieká LubPs bb3; ArtKanc P6v.

W połączeniach szeregowych (4): SeklWyzn Cv; SeklKat S2v; RejAp 22; iednoż tylko ſámo ſłowo Boże tákie ieſt/ [...] ktore cżłowieká odrodźiwſzy/ záchowywa ná wieki/ iáko ſámo wiecżne ieſt: iż ieſt prawdźiwe/ ſtátecżne/ y nieodmienne. CzechEp 156.

W charakterystycznych połączeniach: nieodmienny(-a, -e) dekret (boski) (3), obietnica (boża, boska, pańska) (17), opatrzność, Pismo Święte, rada boża, rzecz, słowo (boże, boskie, pańskie, Pana) (16), wola (boża) (4), wyrok; ni w czym nieodmienny (2).

Szeregi: »jeden a nieodmienny« (1): ácz by we wſſem ſye z yego wolą/ ktora yedná yeſt á nyeodmyenna/ zgádzáć [...] myał KromRozm III E8.

»nieomylny a nieodmienny« (1): ſtańmy mocno przy tym Pánu ſwoim/ á przy tych nieomylnych a nieodmiennych ſłowiech iego RejPos 189v.

»pewny, (a) nieodmienny« (4): RejPos 87v, 277, 349v; Bo tę ma od Bogá pewną nie odmienną obietnicę/ iż tego iednego wiárá vſtáć nigdy nie ma SkarJedn 205.

»prawdziwy a (i) nieodmienny« [szyk 6:1] (7): SeklWyzn ktv, c2, E; bo ſłowo pańſkie ieſt prawdzywe á nieodmienne SeklKat H4, S3; BiałKat 153v; y przywiedli oną fałſzywą ſpráwą lud Boży do tego/ iſz roſpacżywſzy w nieodmiennych y prawdziwych obietnicách Boſkich/ wroćić ſię do Egiptu [...] chćieli. SkarŻyw 500. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»wierny a nieodmienny« (1): ábychmy prawdziwie á mocnie ſtali przy thych wiernych á nieodmiennych ſłowiech Páná náſzego. RejPos 190.

d. Następujący nieprzerwanym dziedzictwem (2): Kto też chce obacżyć iż ieſt wielka odmiáná w ludziech ná świećie/ thák iż krom Tátárow á Indow/ żądny nie może práwie przywłaſzcżyć ſobie kráiny z dawnośći wlaſney/ w ktorey by z przodkow ſwych ſtárádawnych nie odmienny był. BielKron 335v; záwżdy ieden ieſt nieodmienny potomek Piotrá S. SkarJedn 206.
e. Nie odwołujący swoich wyroków (4): Co wiedźieć? Ták ſna chćiáły nieodmienne Loſy. Prot B2.

nieodmienny w czym (2): Rzekłeś ták iżeś w ſłowyech twych ieſt nieodmiennym Pánem LubPs T5v; Tu ſobie przełoż. I. Sędźiego. Bogá ſpráwiedliwego/ á w ſądziech y karániu ſtráſzliwego y nieodmiennego. LatHar 669.

W połączeniu szeregowym (1): [mądrości] ty śmierći namniéy ſye nie boiſz/ Beśpieczna/ nieodmięnna/ niepożyta ſtoiſz. KochTr 9.

2. Niefałszywy, wierny (1): Bo co ieſt wdzyęcżnieyſzego gdy towárzyſz wdzyęcżny/ A nigdy nieodmienny práwie iáko wiecżny. RejWiz 58.

Synonimy: 1. gruntowny, jeden, jednaki, jednakowy, jednostajny, pewny, stały, stateczny, ustawiczny; a. nieodwrotny, trwały, wieczny, wiekuisty; c. nieomylny.

Cf NIEODMIENIONY, ODMIENNY

ZZa