[zaloguj się]
[pdf]

APOSTATA (62) sb m

apostata (53), apostota (9); apostata KrowObr (16), OrzList, OrzRozm, LeovPrzep, WujJud (6), SkarJedn (2), SkarŻyw (4), ReszPrz (3), WujNT (6), SarnStat (7), SkarKaz, SkarKazSej; apostota RejZwierz (2); apostata : apostota LibMal (2 : 5), Leop (1 : 1), BielKron (1 : 1).

Pisane dużą literą 59 r., 3 r. małą (kreskowane), a nagłosowe prawdopodobnie jasne; drugie a (w KrowObr 4 r. brak kreski) oraz końcowe jasne; o jasne.

Fleksja
sg pl
N apostata apostaci, apostatowie
G apostaty apostat(o)w
A apostatę apostaty
I apostatą apostatami
L apostatach
V apostato

sg N apostata (10). ◊ G apostaty (5). ◊ A apostatę (6). ◊ I apostatą (14). ◊ V apostato (4). ◊ pl N apostaci LibMal (3), apostatowie SarnStat (2). ◊ G apostat(o)w (2). ◊ A apostaty (1). ◊ I apostatami (1). ◊ L apostatach (5); -ach : -åch SarnStat (4 : 1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Odszczepieniec, odstępca od wiary [apostata ‒ odszczepieniec Calep; odstępca, odstępnik ‒ apostata Cn] (60): a czo yeſth credo Apoſtaczi ye ſchlozili, LibMal 1544/188, 187v [3 r.], 189 [3 r.]; I co ieſt inſzego być Apoſthátą/ iedno zbieżeć álbo vćiec od kośćioła ſwiętego krześćijáńſkieo? KrowObr A3, A2v, A3 [4 r.], A3v [2 r.], A4 [2 r.], 7v (16); OrzList h2v; OrzRozm M3; Inarus Biſkup gdy widzyał Iulianá odſzcżepieńcá być [...] názwał go Apoſtotą. BielKron 157, 157; Vkażeſmi podobno Marćiná Luterá/ Apoſtátę Belzebubá/ y Bożego zdraycę LeovPrzep G3; SkarJedn 19; (marg) Trudne náwrocenie Heretyká. (—) rychley powiáda cżártá záklnieſz/ niſzli ſyna złośći y Apoſtátę/ na dobre námowiſz. SkarŻyw 119; ReszPrz 53, 91; WujNT 39, 57, 159, 837; SarnStat 213 [2 r.], 221.
Zestawienia: »Julijan(-us) Apostata« (12): A święty Bázylius do Iulianá Apoſtáty ták piſze WujJud 52, 9v, 47 [2 r.], Ll3v, Mm 7v; Iulian Apoſtátá/ iáwnie męcżyć Chrześćian cżemu niechciał SkarŻyw 130, 392; ReszPrz 40; WujNT 60; SkarKaz 418b; SkarKazSej 681a.

»Julijan cesarz apostata; cesarz Julijan apostata« (2 : 1): RejZwierz aa3, 14v; Był Krol (Ceſarzá Iulianá Apoſtátę chce [!] rzec) [...] inne ktorzy przed nim byli niezbożnośćią przechodzący. SkarŻyw 130.

Szereg: »heretyk i apostata«: Ten [Konstantyn V] nie tylo był heretjkiem y Apoſtátą: ále złośći wſzytkich pełen SkarJedn 200; WujNT 60.
α. Duchowny, który wystąpił z zakonu (4):
Wyrażenia:»apostata pruski« (2): O Apoſtátách Pruſkich SarnStat 1074 marg [idem] 1113 marg.

»apostata zakonny« (2): Tákże wſzyſcy Apoſtátowie Zakonni w Króleſtwie náſzym [...] mieſzkáiący [...] będą przyćiśnieni wyiecháć [idem apostata ordinis JanStat 896] SarnStat 1974 [idem] 1113.

2. Odstępca, zdrajca, zbieg [apostata, apostaticus, rebellis ‒ każdy, który stan swój opuści albo z niego jako nietrafnie wykroczy, łazęka Mącz 12d] (2): Cżłowiek Apoſtothá (ábo zbiegliec) [Homo apostata] / mąż nieuzytecżny [...] złym ſercem myſli złe/ á ná káżdy cżás niezgody ſieie Leop Prov 6/12, Prov 6 arg.

Synonimy: 1. odstępca, odszczepieniec; 2. łazęka, oderwaniec, zbieglec.

IM