[zaloguj się]
[pdf]

KAJAĆ SIĘ (62) vb impf

sie (39), się (23).

Oba a jasne.

Fleksja
inf kajać się, kajaci się
indicativus
praes
sg pl
1 kaję się
2 kajecie się
3 kaje się kają się
praet
sg pl
3 m kajåł się m pers kajali się
f m an kajali się
n subst kajały się
fut
sg pl
2 m m pers będziecie się kajać
n kajać się będziesz subst
3 m m pers będą się kajali
imperativus
pl
2 kåjcie się
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy się kajali
2 m m pers byście się kajali
3 m by się kajåł m pers by się kajali
f by się kajała m an

inf kajać się (13), kajaci się SkarŻywBog (2). ◊ praes 1 sg kaję się (4). ◊ 3 sg kaje się (5). ◊ 2 pl kajecie się (1). ◊ 3 pl kają się (2). ◊ praet 3 sg m kajåł się (6). ◊ 3 pl m pers kajali się (2). m an kajali się [ptaki, gołębie] (2). subst kajały się (1). ◊ fut 2 sg n kajać się będziesz (1). ◊ 2 pl m pers będziecie się kajać (1). ◊ 3 pl m pers będą się kajali (1). ◊ imp 2 pl kåjcie się (4). ◊ con 3 sg m by się kajåł (4). f by się kajała (1). ◊ 1 pl m pers bychmy się kajali (2). ◊ 2 pl m pers byście się kajali (1). ◊ 3 pl m pers by się kajali (2). ◊ part praes act kając się (7), [kający się cf KAJĄCY SIĘ N sg m].

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Żałować czegoś (przeważnie popełnionych grzechow), wyrażać żal, okazywać skruchę; piget aliquem Mącz; resipiscere Calep; paenitentiam agere Cn (60): Przeto teſz Márek Swięty/ otym oleiu Apoſtolſkim ták wſpomina mowiąc. Iż idąc zwolennicy przepowiedáli/ áby ſie ludzie káiáli KrowObr 82; Ieſliże ſye Przeworſko káiáć niebędźieſz/ wedwie Niedźieli pewnie zgoreſz OrzRozm G2v; á potym onego Práwem przepártego/ ieſliżeby ſye káiáć niechćiał/ zákląć OrzRozm H4v; OrzQuin Z2v, Aav; BudBib 1.Reg 15/29, Eccil 20/4; Y choćby śiedm kroć (ná) dźień zgrzeſzył przećiw tobie/ á ſiedm kroć ná dźień náwroćiłby ſię ktobie mowiąc: káię ſię/ odpuść mu. BudNT Luc 17/4; Tymże ſpoſobem w Dźieiách Apoſtolſkich Piotr mowi do zgromádzenia: Dźie: 2. v 38. Kayćie ſie á niech ponurzon będźie każdy z was w imię Iezuſá Chriſtuſá ku odpuſzcżeniu grzechow CzechRozm 257v, 95, 254, 267; Calep 917b; SarnStat 545, 1298; Skazałbym być zły kontrákt/ ktorego by powod Nie vmocnił po trzeźwiu: á miał pewny dowod Iż pod piiány wiecżor tá ſię kłotniá ſtáłá: A gdyby przeſpawſzy ſię ſtroná ſię káiáłá. KlonWor 69; Choćia ſobie ná świećie nie ieden pobłaża: Przeto ſię też nie káie y owſzem ſię wzdraża. KlonWor 76.

kajać się czego (36): Záby śię tego káiáły/ Przed Bogiem wſzytki płákáły: Proſząc by Krolá tákiego/ Oddalił od nich groźnego. BierEz 13, N; y bedzieczie sye v. m. tego kayacz Czo bedzieczie sprawowacz LibLeg 11/59; Krol obacżył ſwoy grzech y káiał ſie go BielKron 215; OrzQuin Z4v; BudBib Ier 20/16; Iż wżdy pierwſzy Izráelcżycy [...] grzechy ſwe poználi y onych ſie káiáli CzechRozm 166; Ale rádſzey/ áby poznawſzy wielkość złośći ſwych/ zá ktore Chriſtus vćierpiał: onych ſie káiał/ y poprzeſtał CzechRozm 220v, 95v [2 r.], 96, 166, 218, 223v (11); CzechEp 101; NiemObr 171; KochPieś 36. Cf Zwroty.

kajać się z czego (1): Si affinitatis inter nos piget, Ieſli ſie káyecie z powinowáctwá wźiętego. Mącz 299b.

[kajać się za co: Kayćie ſię zá przeſzłe grzechy wáſze BazHist 244v (Linde).]

kajać się przed kim (1): Gdy ſię święty Biſkup/ przed wſzytkimi káiał/ y mowił do Theophilá: odpuść mi/ bráćie SkarŻyw 171.

Ze zdaniem przyczynowym [że (3), iże (1)] (4): Tedy ſie dopiero káiáli [ptaki]/ Iże iáſkołcżyney rády nie ſłucháli. BierEz N; Y káiał ſię Iehowá że vcżynił cżłowieká ná ziemi/ y żáłował w ſercu ſwem. BudBib Gen 6/6, Gen 6/7, 1.Reg 15/35.

W charakterystycznych połączeniach: kajać się błuźnierstwa, błędu, buntu, przysięgi, żywota; kajać się prawdziwie, szczyrze (2).

Zwroty: »grzechow kajać się« = paenitet aliquem delictorurn Modrz [szyk zmienny] (11): Abowiem ktorzy ſię grzechow niekáią/ teſz łáſki Bożey niepotrzebuią KrowObr 44v, 220v; BielKron 202v; A ták wſzechmogący Pánie/ rácżyſz nam dáć takie ſercá [...]/ ábychmy [...] grzechow ſie káiáli/ y od przyſzłych ſie powſciągáli. RejPos 113v; CzechRozm 257v; ModrzBaz 108v; KochPs 111 [2 r.]; Iuſz nam cżás godziná grzechow ſię káiáći SkarŻywBog 358 [idem] 358; NiemObr 114.

»złości kajać się« = paenitere PolAnt [szyk zmienny] (5): Ale gdyby ktory zumarłych ſzedł donich/ będą śię złości kaiali MurzNT Luc 16/30, Luc 15/7, 10; CzechRozm 171v, 218.

Szereg: »kajać się i żałować« = paenitere PolAnt [szyk 1 : 1] (2): BudBib Gen 6/6; potymtego żáłował/ y káiał ſię tey przyśięgi/ máiąc ią zá niezbożną NiemObr 171.
W przen (1): Bo obycżáie náſze ſkáżone/ wiárá y powinność zániedbána/ żywot nieumieiący ſię káiáć ModrzBaz 128.
2. Litować się, okazywać miłosierdzie, żałować kogoś (2): a (ták) wyćiągnąłem rękę moię ná ćię/ y wytráćiłem ćię/ vprácowałem ſię káiąc ſię. BudBib Ier 15/6.
W przen (1): Senescit hyems, Zymá ſie káye/ roſchodźy. Mącz 382b.
[Cf STĘKAĆ RejKup c6].

Synonimy: 1. upamiętać się, żałować.

Formacje współrdzenne: pokajać się, rozkajać się, ukajać się.

Cf KAJANIE, KAJĄCY, KAJĄCY SIĘ

MM