Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (KAŻDZIUCHNY)

Następne hasło: KAŻKI (?) »

KAŻENIE (8) sb n

a jasne; teksty nie oznaczają é.

Fleksja

	sg
N	każeni(e)
G	każeniå
I	każenim

sg N każeni(e) (1). ◊ G każeniå (3). ◊ I każenim (4).

Sł stp brak, Cn w innym znaczeniu, Linde bez cytatu: kazienie.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „kazić” (7)
- 1. Wyrządzanie szkody, psucie, niszczenie (3)
  - a. O stanie fizycznym (2)
    - α. Burzenie, pustoszenie (1)
  - b. O stanie posiadania: ubożenie (1)
- 2. Unieważnienie, kasowanie (4)
II. Prawdopodobnie rzeczownik od „kazić się”: uleganie niszczącemu działaniu, psucie się (1)

I. Rzeczownik od „kazić” (7):

1. Wyrządzanie szkody, psucie, niszczenie (3):

a. O stanie fizycznym (2):

każenie czego (1): Bo/ práwi/ od káżenia obrázow/ przychodźi do bitwy. WujJud 52v.

α. Burzenie, pustoszenie (1):

W przeciwstawieniu: »każenie ... budowanie« (1): Ieſt cżás zábicia y vzdrowienia/ káżenia/ budowánia. BielKron 79v.

b. O stanie posiadania: ubożenie (1):

Szereg: »każenie a rozproszenie« (1): Lepyeyći the [doktora i mistrza] opátrzyć dla záchowánya rzecży poſpolitey/ niż inſſe dla káżenya a roſproſſenya/ gdy yáko oni mogą mądrze ná wſſytko radzić/ ták ći nyebácżnye pro ſe áby yedno myeli GliczKsiąż L2.

2. Unieważnienie, kasowanie [czego] (4): tham ma stacz na pierwssym Roku iako na zawithym zadnym obyczaiem nyevymyslonyni roku sobie nyeothkladayącz any nyemoczą any kazenym pozwu any russenym sandziego any starosty any zadną rzeczą ZapWar 1549 nr 2662 [idem (3)] 1549 nr 2662 1550 nr 2676 [2 r.].

II. Prawdopodobnie rzeczownik od „kazić się”: uleganie niszczącemu działaniu, psucie się (1): Takież odmiany ieſt ſzeſćioraki rozdział/ rodzenie/ każenie/ roſćienie/ zniſzcżenie/ farby odmiennoſć y mieſtcza przemienienie. KłosAlg A3.

Synonimy: I.1.a. psowanie; α. burzenie, pustoszenie; 2. kasowanie; II. niszczenie.

Cf KAZIĆ, KAZIĆ SIĘ