[zaloguj się]
[pdf]

1. KINĄĆ (20) vb pf

kinąć (18), kiwnąć (2); kinąć BierEz, Leop, BibRadz, Mącz (2), HistRzym (3), RejZwierc, SkarŻyw, MWilkHist, KochFr, BielSen, ActReg, OrzJan, RybWit, WujNT; kiwnąć Calag; kinąć : kiwnąć BielKron (1 : 1).

Fleksja
inf kinąć
praet
sg
1 m jestem kinął
3 m kinął
f kinęła
conditionalis
sg
3 m by kinął

inf kinąć (2). ◊ fut 3 sg kinie (2). ◊ 3 pl kiną (1). ◊ praet 1 sg m jestem kinął (1). ◊ 3 sg m kinął (8). f kinęła (2). ◊ con 3 sg m by kinął (1). ◊ part praet act kinąwszy (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

Wykonać czymś ruch w obie strony, zwłaszcza w linii pionowej; annuere, innuere Mącz, Calag (20): Skinąć. Kiwnąć. Annuere, innuere. Calag 572a.

kinąć na kogo (2): Krolu wielki/ ią ieſtem ná krolewnę nie kinął HistRzym 13. Cf Zwrot.

kinąć czym (3): kiedy kinął rozgą ruſzáły ſie okręty woſkowe z ludźmi BielKron 122v; Zgádnićiéſz mi/ wiele rázów/ niż ieden raz minie. Mágdálená pod namiotem żywym duſzą kinie. KochFr 25. Cf Zwrot.

Zwrot: »[na kogo] kinąć głową« = znak szyderstwa (1): pytał iego/ procżby ná thákową krolewnę głową kinął. HistRzym 13.
W przen (1):
Zwrot: »głową kinąć« = wyraz rezygnacji (1): Szłá precż źiemiá Węgierſká/ á głową kinęłá BielSen 14.
a. Jako znak umowny lub porozumiewawczy, zwykle wyrażający rozkaz lub przywołanie (14):

kinąć na kogo (8): A ieſlibyś vkazał poſtáwę iżbyś miał wolą wziąć/ to wnet ná chłopá kinie/ nu wiedziſz Ianie do ſtáyniey kiedy ſie pánu nie podoba. RejZwierc 90; ActReg 84. Cf kinąć na kogo ze zdaniem dopełnieniowym, »kinąc oczyma«.

kinąć na kogo ze zdaniem dopełnieniowym [aby (3), by (1), żeby (1)] (5): Kinął ná nię by milcżáłá BierEz D3; Leop Act 12/17; BibRadz Act 12/17; tedy pan okrętu kinął ná przewozniki ſwe áby go w morze wrzućili HistRzym 128v; WujNT Act 12/17.

Fraza: »jeno kiną« = na pierwszy rozkaz (1): Ieſli ſie podwysſzy żołd żołnierzowi/ tám y zá kwartnik czći nieprzybywa/ ále ſie iuż dáléy záchodźi w niewolą: leno kiną/ áliśći ſkoczyć muśiſz OrzJan 43.
Zwroty: »kinąć głową« = znak zgody (1): Ktory ná Apollonie Oycu twym rodzonym Wymogł/ żeby Słonecżne iáſnoświetne konie Z ieden dźień mógł prowádźić ku zachodniey ſtronie. Kinął głową nie zchęćią Oćiec fráſowliwy/ Syn ſię zátym do ſtáyniey rwie iáko wśćiekliwy. RybGęśli Cv.

»kinąć głową« = znak odmowy (1): Annuere capite, Kinąć głową. Mącz 254d.

»kinąć głową na doł« = znak pożegnania (1): Annas przeżegna ręką ſtroże/ kinąwſzy głową ná doł. MWilkHist D3v.

»kinąć [na kogo] oczyma« = mrugnąć (1): Innuit mihi oculis, Kinął ná mię oczimá. Mącz 255a.

»kinąć ręką« = adnuere manu Vulg [szyk zmienny] (4): Leop Act 12/17; Potym Ceſarz Kiwnął ręką dawáiąc znák/ áby iuż przeſtał mowić BielKron [3323]; Y idąc mimo Sędziego/ ręką kinęłá mowiąc/ iákoby w oſobie Alexándrá/ cżyń co chceſz. SkarŻyw 444; WujNT Act 12/17.

Synonimy: machnąć, pochylić, poruszyć, ruszyć, schylić.

Formacje współrdzenne: odkinąć, odkinąć się, pokinąć, przekinąć, przekinąć się, skinąć; odkinać, przekinać; kiwać, pokiwać, skiwać, wskiwać.

Cf 1. KINIENIE

KW