[zaloguj się]
[pdf]

KORYJANDER (35) sb m

k- (33), c- (2); -i- (24), -y- (11).

o oraz e jasne; -a- (11), -å- (2); -a- : -å- SienLek (5 : 2).

Fleksja
sg
N koryjander
G koryjandru
A koryjander
I koryjandr(e)m

sg N koryjander (18). ◊ G koryjandru (10). ◊ A koryjander (4). ◊ I koryjandr(e)m (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. bot. Coriandrum sativum L. (Rost); kolendra siewna, roślina użytkowa z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae); coriandrum Mymer1, Mącz, Calep, Cn (32): Coriandrum. Coriander. koriander. Mymer1 17v; Też wino w ktorym by wrzało to ziele s koriandrem naczukrze przyprawionym/ á kto ſie go bedzie napijał/ boleſć głowy vſpokaia FalZioł I 58b; Koriander maſtikowany dobrze/ oddala mocznie ſmrod vſt dla cżoſnku y Czebule. FalZioł V 81, [+3]b, I 27d [3 r.], 28a, 28 żp, b [2 r.] (19); Też y chleb ktory był Pan Bog obiecał ſpuśćił iáko zyárná koriándru. BielKron 31; Mącz 65c; Tym ktorzy Bożą kaźń ćierpią/ Koryander z octem wierćiány po obiedźie iádáć máią SienLek 59v, 50v, 66, 110v, 118v, 126, 163v; Oczko 32v, 33; Calep 260a.

W charakterystycznych połączeniach: koryjander mastykowany, przyprawiony (3), przyświeży, tłuczony, wierciany; proch z koryjandru (2), sok (2); ziarno koryjandru; koryjandru nawiercić.

2. bot. Zestawienie: »czarny koryjander« = Nigella sativa L. (Rost); czarnuszka siewna, roślina z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae), nasiona używane między innymi w lecznictwie (1): Melanthium, herba, Czarny koryánder álbo czarny hányż. Mącz 214a.
3. bot. Zestawienie: »czarny koryjander« = Brassica nigra Koch. (Rost); czarna gorczyca, roślina użytkowa z rodziny krzyżowych (Cruciferae), znana i używana w XVI w., nazywana gorczycą dla gorzkiego smaku owoców, nasion, liści lub korzenia; melanthion, nigella Mącz; napy, saurion, sinape, sinapi, sinapis (scelerata), thlaspi Cn (1): Nigella, herba, Czarna gorczicá/ álbo czarny Koriánder. Melanthion alias. Mącz 246d.
4. bot. Zestawienie: »koryjander studzienny« = Adiantum capillus-Veneris L.; paproć z rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae) rosnąca na obszarach gorących i tropikowych (1):
Szereg: »mech studzienny albo koryjancler studzienny« (1): mowią o thych włoſkach iżby były ty włoſski ſtudzienne/ á niektorzy powiedaią yżby były mchem ſtudziennem albo koriandrem ſtudziennym/ ábowiem matki bożey włoſki ſą podobne w liſciu, koriandrowemu liſciu FalZioł I 26c.

Synonimy: 1. »polski pieprz«; 2. »czarny hanyż«, czarnucha; 3. »czarna gorczyca«; 4. »mech studzienny«.

Cf KOLENDRA, KORYJANDRA

AŻ