[zaloguj się]
[pdf]

BADAĆ (12) vb imp

Oba a jasne.

Fleksja
inf badać
indicativus
sg pl
1 bad(a)m
3 badają
praet
sg pl
1 m bad(a)łem m pers
3 m m pers badali
imperativus
sg
2 badåj

inf badać (5). ◊ praes 1 sg bad(a)m (1). ◊ 3 pl badają (1). ◊ praet 1 sg m bad(a)łem (1). ◊ 3 pl m pers badali (1). ◊ imp 2 sg badåj (2), -åj (1), -(a)j (1). ◊ part praes act badając (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. dowiadywać się, Linde XVII w.

1. Zgłębiać, dociekać, studiować, dyskutować, roztrząsać; discutere BartBydg, Cn; indagare BartBydg; anquirere, disquirere, expiscari, explorare, inscrutari, investigare, perscrutari, sciscere, scitari, sciscitari, scrutari, visere Cn (7): Discutio, subtiliter indagare, badacz BartBydg 218.

badać czego (3): BierEz Rv; Glębſſych nad ſię rzeczy niebaday/ a cżoć Bog roſkazał to zawſſe roſmyſlay. SeklKat A5; Goſpodarz ktory kloc [serce] nálazł/ ieſt dobry ſpowiednik ktory powinien mieć pilność o grzeſznych ludziech á bádáć ſerc y vcżynkow HistRzym 122.

badać o czym (2): Ták dawno wiárá Krześćiáńſka ſtoi/ á dopiro o niey wąthpią y o niey ći mizeracy pocżynáią bádáć/ iáko y Philip. SarnUzn F2v; CzechEp 71 cf Zwrot.

Zwrot: »badać tajemnic (o tajemnicach) boskich« [szyk zmienny] (2): BierEz Rv; Nie godźi ſię ſkrętnie bádáć/ o táiemnicách Boſkich. CzechEp 71.
Szereg: »rozmyślać i badać«: Rozmyſlałem w noci w ſerczu moim/ rożmyſlałem y badałem [Vulg: meditatus sum nocte cum corde meo et exercitabar, et scopebam spiritum meum] y ocżyſciałem ducha mego. WróbŻołt 76/7.
2. Pytać, dowiadywać się; szukać; quaerere Calep, Cn; examinare Calep, exquirere, habere quaestionem, inquirere, requirere, sciscitari, scitari, sciscere Cn (5): Thedy ſie pilnie bádáiąc [quaere sollicite et diligenter Vulg] wywiáduyćie/ á doſtátecznie wypytayćie BibRadz Deut 13/14; Calag 474a; Calep 381a.
Zwrot:»nie badać godziny ani czasu«: á w młodoſći twey dokonaſz dni twoich/ ále nie báday godziny ábo cżáſu HistAl B6v.
Szereg: »pytać a pilnie badać«: A gdy ſie pytáli á pilnie bádáli [et quaesierunt et investigaverunt] powiedźiáno/ iż Gedeon ſyn Ioásow to vcżynił. BibRadz Iudic 6/29.

Synonimy: 1. doświadczać się, dowiadywać się, podsłuchawać, pytać, rozmyślać, roztrząsać, sperować, szukać, śledzić, wynajdować, wypatrzywać, wywiadować się; 2. doświadczać się, dowiadywać się, nawiedzać, pytać, szukać, śledzić, wypytać się, wywiadować się.

Formacje pochodne: odbadać, pozbadać, przebadać, przybadać, rozbadać, sprzebadać, ubadać, wybadać, wybadywać, zabadać, zbadać.

Cf BADAN, BADANIE

KN