[zaloguj się]
[pdf]

ŁKAĆ (22) vb impf

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 łkåm
2 łkåsz
3 łkają
fut
sg pl
2 m m pers łkać będziecie
3 m będzie łkać m pers będą łkać
imperativus
sg pl
2 łkåj łkåjcie

praes 1 sg łkåm (4). ◊ 2 sg łkåsz (1). ◊ 3 pl łkają (2). ◊ fut 3 sg m będzie łkać (1). ◊ 2 pl m pers łkać będziecie (1). ◊ 3 pl m pers będą łkać (3). ◊ imp 2 sg łkåj (3). ◊ 2 pl łkåjcie (1). ◊ part praes act łkając (6).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Głośno płakać, szlochać, zawodzić; niekiedy też w znaczeniu ogólniejszym: rozpaczać, smucić się; eiulare, lamentari Mącz; singulare, singultire Cn; flere, gemiscere, ingemiscere, lugere, plangere, ululare Vulg (22): W rozmnożeniu ſpráwiedliwych/ rozráduie ſie lud poſpolity: ále gdy ná złe prziydą rządy á przełożeńſtwá/ będzie łkáć lud [gemet populus]. Leop Prov 29/2; Słyſſeli iż ia łkam/ á nie ieſth then kthoby mię ćieſſył [Audierunt, quia ingemisco ego, et non est qui consoletur me] Leop Thren 1/21, Sap 5/19, Is 19/8, Ez 21/7; Eiulo, Lkam Lámentuyę/ Wyyę/ Nárzekam/ mulierum est. Mącz 101a.

łkać kogo [= za kim] (1): iuż łkay á płacż wielkiego Alexandra. BielŻyw 164.

łkać czego [= o co] (1): ſerce [Żydow] ich vſtáwicżnie pałáło od wielkiego żalu/ płácżąc á łkáiąc ták nieodpowiednego á nagłego zá wyrokiem Krolewſkim zátráćenia. [!] Leop 3.Mach 4/2.

łkać nad kim (1): A będą płákać/ y będą nád nim łkáć [flebunt et plangent se super illam] Krolowie źiemſcy Leop Apoc 18/9.

łkać przed kim (1): A thy ſynu cżłowiecży wzdychay á łkay w ſthárćiu biodr/ á zgorzkośćią łkay [ingemisce] przed nimi. Leop Ez 21/6.

W przeciwstawieniu: »łkać ... weselić się« (1): [wy uczniowie moi] płákáć y łkáć będźiećie/ á świát ſię będźie weſelił CzechEp 13.

Szeregi: »łkać i kwilić« (1): Błogosłáwieni ći ſą ktorzy tą to chwilą/ bezpráwie tu nioſą, á łkáią y kwilą ArtKanc K2v.

»łkać, (i) narzekać« = plangere et ululare Vulg [szyk 2:1] (3): dziewitza blogoſlawioná [...] do Ieruzalem poſſla zwielkim placżem/ lkaiątz ij narzékaiątz na onéy drodze mowila. OpecŻyw 110v; Leop Ier 4/8; Mącz 183b.

»płakać, (a, i) łkać« = flere et plangere Vulg [szyk 4:3] (7): K tobie wzdychámy lkaiątz a placżątz w temto ſlzawym pádole. OpecŻyw 190v; BielŻyw 164; Leop 3.Mach 4/2, Apoc 18/9; Gdyż też ći ſzcżęſliwſzy ſą co płácżą/ y łkáią/ prágnąc ſpráwiedliwośći CzechRozm 247v; CzechEp 13; Stąd żal nieznośny/ iż wzdycham do ćiebie/ Lkam/ płácżę/ wołam/ wżdym wzgárdzon w potrzebie. GrabowSet H2v.

»wzdychać a (i) łkać« = ingemiscere Vulg (3): A potzalowáwſſy grob wzdychaiątz ij lkaiątz/ oberzáwſſy ſie ku Magdalénie ij ku ijnſſym niewiaſtám rzekla. OpecŻyw 157v, 46; Leop Ez 21/6.

W przen (1): Grzech zgrzeſſyło Ieruzálem/ przetoż też ſtáło ſie nieſtátecnym: wſſyſtcy ktorzy ie wielbili/ wzgárdzili im/ iż vyźrzeli zelżywość iego: ále ono łkáiąc [gemens]/ obroćiło ſie wſtecż. Leop Thren 1/8.

Synonimy: kwilić, lamentować, płakać.

Formacja współrdzenna: wyłkać.

Cf ŁKAJĄCY, ŁKANIE

TK