« Poprzednie hasło: NADOBNICZEK | Następne hasło: NADOBNIUCHNY » |
NADOBNIE (392) av
a pochylone, o oraz e jasne (w tym w a 14 r. błędne znakowanie).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
W porównaniu (1): A mam też tu ſąſiády nie dáleko ſiebye Mieſzkam z nimi w roſkoſzy [...] Tak nadobnie ſiadamy by w niebye Anyeli RejWiz 66.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie błyskać (2), być, cudzić, dośpiewać, doźrzewać, dziękować, grać, haftować, igrać (2), iść (2), jeździć (2), karmić, kłaniać się (2), kukać, mienić się, nakrapiać, obłożyć, ochędożyć, otoczyć, pachnieć (3), pisać, piszczeć (2), podkurzyć, pogładzić, pokopać, porastać, posadzić, prząść, przesuszyć, przyłożyć, przystroić, pstrzyć, roziskrzyć, rozkwitać (2), ruszać, sczosać, siać, siadać, smakować, sprawić (3), stworzyć, śpiewać (4), tkać, ubierać (3), ukować, ułożyć, uorać (2), uwlekać, włoczyć, wonieć, wschodzić, wybrać, wycierać, zagrać, zalepić, zapłonić, zazielenić się; nadobnie doźrzały, gotowy, kwitnący, pachnący, płynący (2), pokoszczony [= ozdobiony kośćmi], pokryty, przybrany, rostnący, rumiany (2), ubrany, usłany, uszczepiony, uszyty, wychędożony, zakwitający.
Iron. (16): Ach nieſtotys miły panie Tos nadobnie łaskaw na mię Widzącz mnię tak skłopotaną Iefzcżeſz iako nową raną RejJóz H5v; RejWiz 120, 140; Záprawdę ſie s tych zbytkow/ cudzozyemcy ſmieią/ Iż tak náſzy Polacy nádobnie ſzáleią. RejFig B; O nieſzcżęſny Prywacie/ thyś thego nábroił/ A nadobnieś ten narod/ ták ſławny przyſtroił. RejZwierz A5, 85v, 140 [3 r.]; Nadobnie ſie nam mieſza tá náſzá pátria/ Cochmy byli ſub lege teraz ſub gratia. RejZwierc 249, 28v [2 r.]; KochFr 10.
W porównaniu (1): O nędzneżby kroleſtwo tho tu iego [czarta] było/ A nacżżeby dobrego mu ſie przygodziło. Aby iedno źwirzętom bydłu roſkázował/ Nadobniećby by páſtuch ſobye roſkoſzował. RejWiz 114v.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie ciągnąć, mieszać się, obłożyć, przystroić, roskoszować, szaleć (2), śmierdzieć, wygrać, wystrychnąć się, zakuć, zawiązać się, zbramować; nadobnie łaskaw.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie kwitnąć (2), odmienić, pachnąć, posłać, przebłyskiwać, smakować, świecić się, ubrać się, upstrzyć (się) (3), usznurkować, zafarbować (2), zalepić, zapieczętować, zbramować (się); nadobnie postrzępiony, potrzęsiony, strojny, ubrany, upstrzony.
Nadobnie ſtroyny/ Kto cnotą hoyny. RejZwierc 238v, 211v.
»nadobnie przyoblec (a. przyobłoczyć)« [o wypowiedziach] (2): WujJud 75v; Abowiem choćia ie nam tytułem Apoſtolſkim Pánowie Duchowni nadobnie przyobleki [!]/ powiádáiąc WujJudConf 40v.
»cnotą się nadobnie przystroić« (1): Ale gdy ſie kto cnotą nadobnie przyſtroi/ Zá káżdym ſławá woła/ iż ták chodzą moi. RejWiz 16.
W połączeniu szeregowym (1): A Gdy iuż około ſiebie wſzytko nadobnie/ pomiernie/ á poććiwie poſtánowiſz RejZwierc 112.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie pohamować się, postępować, rozmierzyć, słynąć, sprawować się, szyrmować, udać się, umiarkować się, zachowywać.
»nadobnie wyplewić« [o usuwaniu złych cech ludzkich] (1): Ale kiedy go [człowieka] kto nadobnie s tych ſproſnych żagáwek á ze złych obycżáiow wyplewie/ iuż y pięknie ſie ozdobi RejZwierc 148v.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie ćwiczyć się, dać znać, dokładać (dołożyć) (3), dowodzić, goreć, iść, malować, nałożyć, odpowiadać, okazać, pobudzać, położyć, postanawi(a)ć (3), poświadczać (3), przejednać, przełożyć, przestrzegać, przyczynić, przypominać, przyrównywać (2), przystosować, pytać (2), radzić, rozdzielić, rozmiarkować, rozmierzyć (2), rozprawiać (3), rozsądzić (2), rozważać (2), rozwodzić (4), skłonić, służyć, spokoić, sprawiać, stosować (2), umiarkować (2), upatrywać, uśpić, uweselać, używać, wspominać [o czym] wściągać, wychować, wyłożyć (wykładać) (5), wymalować (2), wyprawić, wyrażać (wyrazić) (4), wysławiać, wystawić, wywodzić, wznawiać, zalecać, zgadzać, zmyślać, zwać; nadobnie wyćwicżony,
»nadobnie (na-, o-, wy)pisać« [szyk zmienny] (40): KromRozm III M2; LubPs cc4; Nadobnie Horácius roſkoſz ſwiátá tego Wypiſał RejWiz 55v, 99; BibRadz I 116; RejAp 6v, 86v, 127, 173; A ták Páweł s. [...] nadobnie nápiſał tymi ſłowy. RejPos 31v; Prorok nadobnie o tym odmienieniu piſze RejPos 32v, 32v, 44, 46, 51, 53v (21); RejZwierc 5, 27, 69, 126, 128v [2 r.], [276]; WujJudConf 153v; RejPosWstaw [212]; LatHar ++8v.
»nadobnie (na)uczyć« [szyk zmienny] (9): Także Anáxágorás tákże y Sokrátes/ Vcżyli mie nadobnie RejWiz 85; RejPos 3v, 32v, 63, 139v, [219]v, [226]; RejZwierc 8v, 148.
»nadobnie, porządnie« (1): tedy iuż ow wſzytko nadobnie/ porządnie około ſiebie poſtánowi RejZwierc 144v.
»nadobnie a roztropnie« (2): RejZwierc 32; wſzytko ſię nadobnie á roſtropnie ſtánowi WerKaz 305.
»nadobnie a rozważnie« (1): A ieſliże poſtánowiſz nadobnie á rozwaźnie á w ſtátecżney pomiernośći ten vććiwy wiek ſwoy/ á czożći ſie sſtánie? RejZwierc 127.
»nadobnie i (a) szyroko« (4): Ale nadobnie á ſzyroko Salomon thę táiemnicę Páńſką wypiſał RejAp 86v, 127; Iáko o tym był Páweł s. nadobnie á ſzyrzey potym nápiſał. RejPos [105]; RejZwierc 126.
Iron. (4): RejWiz 182; Witaycieſz mili oſłowie/ S Seymu pánowie Poſłowie/ Nadobnieſcie vrádzili/ Abychmy w niewoli byli. RejZwierc 234, 48; KochSob 61.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie łudzić, umieć, uradzić, wygrać.
W charakterystycznych połączeniach: nadobnie łasić się, obchodzić się [z kim], przejednać, przestrzegać, pytać, wołać, wspominać.
»nadobnie a miłościwie« (1): Wſpomni sobie [...] Iáko ſie Pan z nim nadobnie á miłośćiwie w ſzedziwośći iego obchodzić raczył RejZwierc 124.
»nadobnie a poczciwie« (1): (marg) Rádá pocżćiwa. (‒) ma nadobnie á pocżćiwie páná vpomináć/ przywodząc mu ná pámięć piſmo ſwięte RejZwierc 42v.
»nadobnie a pokornie« (1): ále ich nadobnie á pokornie vpomináć á pytáć racży/ coby też rozumieli o Kriſtuſie RejPos 230v.
»nadobnie, pomiernie« (1): A obchodzą ſie z námi nadobnie pomiernie RejZwierc 246.
»nadobnie a spokojnie« (1): ſtáraymyſz ſie też abychmy ſobie po tych burzkach á po tych trwogach dziwnych ſwiátá tego nadobnie á ſpokoynie odpocżynęli. RejZwierc 115v.
»nadobnie patrzyć [na kogo, na co]« = miło jest patrzeć (4): Bębnią/ piſzcżą/ y trąbią/ pięknie ſie kłániáią. Owa nadobnie pátrzyć RejWiz 181; Nadobnie patrzyć ná wſpaniłe ſerce RejZwierc 230v, 103v, 215v.
iron. »nadobnie [komu] tuszyć« = dodawać nadziei (1): A ſpowiednik zá vchem nadobnie mu tuſzy. RejWiz 123v.
»nadobnie się zgadzać, zgadzający się« = pasować, odpowiadać (11:1): LubPs gg2; Ták ſie s ſobą weſpołek nadobnie zgadzamy RejWiz 66; Rokoſzowſki. TV ſie fárbá s przezwiſkiem/ nadobnie zgadzáią RejZwierz 72v, 56v, 138v; BibRadz I 88d marg; RejZwierc 83v; iáko ſie Trádycye z Piſmem nadobnie zgadzáią. WujJud 42, 78v; RejPosWstaw 21v; LatHar 187; Y ták ſię ći dwá Apoſtołowie nadobnie zgadzáią. WujNT 790.
Synonimy: 1. chędogo, cudnie, pięknie, wdzięcznie; a. dobrze, b. znamienicie; 2. łagodnie, łaskawie.
ES