[zaloguj się]
[pdf]

NALEZION (348) part praet pass pf

nalezion (201), naleziony (138), nalezion a. naleziony(9).

a jasne; -e- (54), -é- (3); -é- SienLek; -e- : -é- KochPs (1:2). ◊ W formach niezłożonych: -on (14), -ón (8); -on OpecŻyw (2), KochPieś, GosłCast; -ón OrzQuin; -on : ón Mącz (4:3), KochPs (1:1), SarnStat (5:3); -ona; -ono. ◊ W formach złożonych: -on- (16), -ón- (2) OrzQuin, też SienLek.

Fleksja
sg
mNnalezion, naleziony fNnaleziona, nalezionå, nalezion(a) nN
Gnalezion(e)go Gnalezion(e)j Gnalezion(e)go
Dnalezion(e)mu D D
Analezionégo, naleziony Analezioną Analezion(e)
Inalezionym I I
Lnalezionym Lnalezion(e)j L
Vnaleziony V V
pl
N m pers nalezieni
subst nalezioné, naleziony
G nalezionych
D nalezionym
A subst nalezion(e)
L nalezionych

sg m N nalezion (130), naleziony (29); ~ (attrib) naleziony (3); ~ (praed) nalezion (130), naleziony (16); naleziony RejPosWstaw, CzechEp, GrabowSet, LatHar (2), CzahTr; nalezion : naleziony Leop (10:2), BielKron (4:2), KochPs (2:1), SkarŻyw (2:1), WujNT (11:3), WysKaz (1:1). ◊ G nalezion(e)go (4). ◊ D nalezion(e)mu (1). ◊ A nalezionégo (3), naleziony (1); -égo (1), -(e)go (2). ◊ I nalezionym (1). ◊ L nalezionym (2). ◊ V naleziony (1). ◊ f N naleziona (43), nalezionå (16), nalezion(a) (9); ~ (attrib) -å (1); ~ (praed) -a (43), -å (15), -(a) (9); -a OpecŻyw (4), LubPs (2), Leop (2), BibRadz (3), SienLek, RejPos (12), SarnStat (2); -å KrowObr, Mącz (3), RejPosWstaw, GrabowSet; -a : -å BielKron (5:2), RejZwierc (2:1), CzechRozm (6:1), CzechEp (2:2), LatHar (1:1), WujNT (1:2). ◊ G nalezion(e)j (2). ◊ A nalezioną (1). ◊ L nalezion(e)j (1). ◊ n N (praed) naleziono (23), nalezion(e) (7); -o LibLeg (2), OpecŻyw, PatKaz I, HistJóz, FalZioł, OrzRozm, BielKron, Mącz (5), SienLek, RejAp, HistRzym, KuczbKat, SkarŻyw, KochPij, SarnStat; -(e) KrowObr, CzechEp, WujNT; -o : -(e) Leop (1:3), RejPos (2:1). ◊ G nalezion(e)go (1). ◊ A nalezion(e) (1). ◊ pl N m pers nalezieni (32). subst nalezioné (24), naleziony (5); ~ (attrib) -é (3); (praed) -é (21), -y (4); -y TarDuch; -é : -y BielKron (2:1), RejAp (1:2); ~ -é (5), -(e) (19). ◊ [D nalezionym.] ◊ G nalezionych (6). ◊ A subst nalezion(e) (3). ◊ L nalezionych (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: nalezion od kogo (7), przez kogo (4), u kogo, u czego [u sądu] (3).

Sł stp s.v. naleźć, Cn s.v. naleźny, Linde bez cytatu.

1. Ten, którego można spotkać, zobaczyć (przeważnie w użyciach typu: jest, może być nalezion(y) = istnieje, występuje, jest; nie jest, nie może być nalezion(y) = nie istnieje, nie występuje, nie ma); reperticius Mącz, Calep, Cn; inventus Mącz, PolAnt, Cn; quaesitus Calep (146): MetrKor 40/825; roſkazalyſzmi lyſth dacz do ſtharoſth naſich. abij poddany pana Voyewodzyny gdzye bi kolwyek bily nalyezyenye poſlom pana Voyewodzynem bily widany. LibLeg 11/158v, 7/100, 100v, 10/67v; Narzékąięcy plakala w nocy ij lzy gorzkié były na oblicżu iéy/ a nie ieſt z iéy námileyſſych nalezion ien by ią vcieſſyl. OpecŻyw 116, 89, 189; caſu conſtantina czeſarza y heleny matky yego nalezyon byl nyktory grob wktorym lezal czlouyek ſlotą blachą mayącz napyerſyach PatKaz III 103; HistJóz B3; FalZioł IV 47d, 56a; LibMal 1545/94; LubPs hhv; GroicPorz ee4v; UstPraw Dv, I4; Tego tedy czáſu ſynowie Izráelſcy kthorzy iedno náleźieni byli obchodźili Wielką noc y Swięto przaſnikow przez ſiedḿ dni. BibRadz 2.Par 35/17; BibRadzBaz ktv; BielKron 21, 98v, 104; GrzegRóżn K3v; Conquiri quae compararent iusserunt, Kazáli to nágotowáć co mogło być náleziono/ czego mogli doſtáć. Mącz 278a, 482d; OrzQuin N4v; RejPosWstaw [1434]; CzechRozm 128; SkarŻyw 383; niewiem coby zá roſpráwá owcam z wilkiem/ bezbroynym z obrzymem vzbroionym zewſząd/ proſtakom podłym z wykrętácżem miſternym/ mogłá być náleźiona CzechEp 90, 301; Calep 883b, 912b; wiele ieſth ludzi chćiwych ná bogáctwá/ w ktorych on [Maryjusz] ták nie korzyſtał/ że y nálezionych nie podnośił. Phil R; LatHar 117; Nie ieſt náleźiony ktoryby ſię wroćił [non est inventus qui rediret]/ á dał (marg) Nie ſą nálezieni, ktorzyby ſię wroćili, dáć. G. (‒) Bogu chwałę/ iedno ten cudzoźiemiec? WujNT Luc 17/18, Luc 9/36; SarnStat 77, 1130, 1175, 1313.

nalezion gdzie [w tym: w kim, w czym (56), na czym (17), między kim, czym (6), przy kim (1), u czego (1); tam (1)] (85): MetrKor 34/134v; PatKaz I 1, 12; Dijabeł wielebnemu Biernatowi [...] wyſlowił thy Wierſze prziſzłe ktore w Pſałterzu ſą naleziony TarDuch E3; to ziele w Arabijey bywa naleziono FalZioł I 125c, IV 8c, 47c, d, 50b, 51b (8); Ogniemes mie doſwiadczył á nie ieſth we mnie grzech nalezion [et non esi inventa in me iniquitas], WróbŻołt 16/3, E6v; RejPs 71; HistAl A2; LubPs D3v, H3v marg; Sędźia ma pilnie báczyć/ áby też y tym nieprzepuſzczał/ kthorzy w ten czás gdy złodźieie imuią/ rzeczy przy nich náleźione ſobie biorą GroicPorz kk2v, ee3; KrowObr 87v, 229v; zebrał Acház ſrebro y złoto/ ktore mogło być náleźiono w domu Páńſkim Leop 4.Reg 16/8, 4.Reg 25/19, Nn5, 4.Esdr 5/9, Eccli 21/16, Is 35/9, 65/8; BibRadz 2.Par 35/18, Is 53/9, Ose 12/8; Był na tych złotych nálezyony napis Márya krolowa Węgierſka BielKron 399v, 23, 247, 384v, 395v; Mącz 141d; SienLek a3, Aaaa2v; A wſzelkie inſuły ſie rozbiegły/ á gory nie były náleziony ná mieyſcach ſwoich. RejAp 138v, 139v [2 r.], 153v, 173, 173v; RejPos 91v, 100v, 105v, 132v, 228v, 233v, 342v; rozſądźmy ſie ſámi s ſobą [...] ieſliże káżda ſwawola nie ieſt nálezioná miedzy námi. RejZwierc 258v, 258v; BielSpr 46v; Chriſtus Pan [...] grzechu/ fam tylko ieden/ nigdy nie popełnił: áni zdrádá náléźioná byłá w vśćiech iego [nec inventus est dolus in ore eius Vulg 1. Petr 2/22]. CzechRozm 60v, 12, 210, 218v, 233; wyięte ſą zácne kośći/ znie zacnego grobu: [...] vkazáłá ſię krew zwyćięſcow/ znáki niezmázáne/ cżłonki na ſwym mieyſcn náłezione [!]/ y głowá od rámioná odćiętá. SkarŻyw 567, 16, 565; StryjKron 320; CzechEp 197, 331, 338; GrabowSet K3v, Lv; WujNT przedm 36, 1.Petr 2/22; A te dwie rzecży/ odwrocenie od Bogá/ y obrocenie do ſtworzenia w każdym grzechu śmiertelnym/ náleźione być muſzą. WysKaz [23]; O SKARBIE NA ROLEY NALEZIONYM SarnStat 681; Gdyż náleźieni ſą w ludźie moim nie zbożnicy PowodPr 66; SkarKaz 315a.

W przeciwstawieniu: »wyniesiony ... nie będzie naleziony« (1): [mąż grzeszny] Dziś będzie wynieſiony/ á iutro nie będzie naleziony [hodie extollitur et cras non invenietur]: bo ſie obroćił w źiemię ſwą Leop 1.Mach 2/63.

Frazy: »jedeneś ty nalezion« = jesteś jedyny (1): [do Myszkowskiego] Iedeneś ty nálézión/ v którégo miáły Mieyſce Muſę wzgárdzoné KochPs 2.

»ledwe (a. trudno) jeden (miał być) nalezion (a. i jeden nie będzie nalezion itp.)« [szyk zmienny] (4): RejPs 79v; BibRadz 2.Reg 17/13; Niewiem też/ áby ieden ten mogł być náleźiony: choćiaż y poganin: ktoryby iedno był rozſądku zdrowego CzechEp 53; [w czasie potopu] ledwé ieden ze wſzytkiégo świátá Náleźion/ co go Bóg wcále zachował KochPieś 32.

»żaden [kto], żadne [co] nigdy nie jest (a. nie był(o), a. nie mogł(o) być) nalezion(o)« = nie ma nikogo, nic [szyk zmienny] (18): BibRadz Ier 21/12; wſzákże niebył tám żadny náleźion/ kthoryby ſwoy vmyſł zmienił pátrząc ná ochotę iego. BielKron 247; RejAp 153v; HistRzym 67v; żadna ina kreẃ nie mogłá być nálezyoná/ ktoraby była zá ty ſpráwiedliwe dekrety iego doſyć vcżynić mogłá RejPos 104; ći wykupieni ſą iáko pirworodną ofiarą ze wſzythkich ludzi/ Pánu Bogu y Báránkowi/ á w kthorych vſciech nigdy żadna omyłká nálezyoná nie byłá RejPos 342v, 13v, 100v, 105v, 132v (11); BielSpr 46v; Abráhám ieſt wielki oćiec wielu narodow/ ktoremu żaden náleźion nie ieft rowien wsławie [et non est inventus similis in gloria eius]. BudBib Eccli 44/19; ModrzBaz 9.

Zwroty: »(nie) (moc) być nalezion (ani) na ziemi (ani na niebie), na świecie« [szyk zmienny] (5:2): zbuduię koſcioł ná chwałę imieniu twemu/ kthoremu podobny nie będzie náleźion ná ſwiecie [cui simile non reperitur in orbe]. HistAl Mv, M7v; Abowiem żaden kſtałt iuż nie może áni mogł być nálezyon/ áni ná niebie áni ná zyemi/ kthoryby był vbłagáć mógł gniew Bogá oycá náſzego RejPos 87v, 117, 130v, 275; KuczbKat 235.

»pod bogiem, pod niebem, pod słońcem (nie) moc być nalezion« (2:1:1): yſch marya panna taką czyſtoſzczą ſlynąla yſch pod bogyem uyączſſa nyemoze bycz nalyezyona PatKaz III 145, 117; HistRzym 7; co pod ſłońcem ták ſproſnego náleźiono być może/ iáko ieft pijáńſtwo KochPij C.

W przen (1): ([...] nie wſzyſcy słowá tego przyimuią) wſzákze kośćioł Boży nigdy bez takich nie ieſt/ ktorzy wſzytko dla tego nálezionego ſkárbu prżedáią/ á tę rolą ná ktorey ſię náyduie kupuią. SkarŻyw 16.
a. W funkcji rzeczownika: podrzutek (1): Repertitius, Náleźiony/ nálezionek. Mącz 279b.
2. Odnaleziony (o obiektach zagubionych lub takich o istnieniu których się wie); inventus Mącz, Vulg; scrutatus PolAnt (69): O thy zlodzyeye [...] pilno sią pan moy pythacz kaſal. Kthorych do thych myasth nyenalezyono, alye gdy bandą nalezeny spraviedlyvoſcz snych bandzie, yego Cro miloſcz czinych y karacz ye kaze LibLeg 7/33v, 7/33 [3 r.] 100, 11/107v; LibMal 1547/136v; Iuż ieſt kubek nalezion miłoſćiwy panie W worku był v młodſzego RejJóz O4, O4; żydowie rzeczy krádźione/ ále nie Koſćielne/ mogą kupowáć y pieniędzy ſwych zá nie dánych nie trácą/ á tho dla thego áby rzeczy krádźione mogły być łatwiey náleźione. GroicPorz h3v; Wiárą/ przenieſion ieſt Enoch żeby nie ogłądał ſmierći/ y nie ieſth náleźion [et non inveniebatur]: bogo [!] przenioſl Bog Leop Hebr 11/5; BielKron 63v, 435v; Invento opus est, Muśi być naleziono. Mącz 482d, 476c; OrzQuin R2v; RejAp 153v; BielSpr 27v; BudNT Hebr 11/10[5]; Ieſliby też ten co krzywdę vcżynił niemiał ták wiele máiętnośći/ áby zniey onę ſzkodę nágrodzić mogł: ten będąc do ſtároſty onego mieſcá oſkárżon/ niechby iego koſztem y pracą był náleźion [ipssius sumptu et labore quaeretur] ModrzBaz 122; SkarŻyw 62, 553, 566, 595; [Achillesa] Vlyſſeſowá chytrość wynálázłá, á złość náleźionégo z wyſokiéy wieże zrzućiłá. GórnTroas 6; WujNT Hebr 11/5, Apoc 18/21; Kędy był/ álbo vlégł? kędy Ták prędko ieſt náleźion? (‒) przechadzał ſie tędy Po podworzu. GosłCast 67.

nalezion u kogo (8): LibLeg 10/92; HistJóz D2v, D3; Powya yſch suknye polſkiey on nyema y chcze gardlo dacz yeſlize vnyego bądzie nalyezyona LibMal 1548/145; RejJóz O4; V kogo by też náleźione były [inveniebatur] kſięgi przymierza/ [...] áby ten był mocą ich wedle dekretu krolewſkiego ná gárdle karány. BibRadz 1.Mach 1/60; BudBib Gen 44/9; SarnStat 388.

nalezion przy kim (2): LibLeg 11/134v; Myczką theſz ploczienną vkradli, Ruſſkowy yednemv kthora theſz przinym nalyeziona yeſth LibMal 1550/154v.

nalezion gdzie [w czym] (8): O zbiegu w mieſćie nálezyonym UstPraw F4; BudBib Gen 44/12, 16; LatHar 502, 532; Ieſus we dwunaśćie lećiech/ náleźion w kośćiele miedzy Doktorámi. WujNT przedm 33; A ieſliby który młódzeniec [!] ze wśi mimo to ſkazánié vćiekáiący był náleźión w miáſtách/ [...] Pánu onégo mieyſcá/ z którégo vćiékł/ przez żadnégo práwá ma bydź wrócon SarnStat 200 [idem] 919.

W różnych połączeniach strukturalnych z wyrazami oznaczającymi poszukiwanie [szukać (9), szukan(y) (3), szukanie, czperować, patrzyć] (15): OpecŻyw [34]; Iezu ienżes od rodziczow przez thrzy dni ſzukan á w koſciele nalezion był. ſmiłuy ſie nad nami. TarDuch Bv; Ipocras [...] kazał przi iey łożnici nieiakich obrazow malowanych patrzyć, byłliby ktory ktemu dziecięciu podobny, y nalezion ieſt BielŻyw 67; W támte dni y ná on cżás mowi Pan/ ſſukána będzie niepráwość Izráelſka/ á nie będzie iey: y grzech Iudſki/ á nie będzie náleźion [quaeretur iniquitas Israel et non erit, et peccatum Iuda et non invenietur] Leop Ier 50/20, 3.Reg 18/10, Ez 26/21; Quaerere alas lupi proverbium, Szukáć co nie może być náleziono. Mącz 335d; BudBib Gen 44/12; Y cżperowano przed wiela ludzmi wſzytkę máiętność y rzecży iego [...] A gdy nic cżego ſię domniemał krol/ náleziono nie ieſt: iácháć mu wolnie dopuſzcżono. SkarŻyw 335; LatHar 337, 348; WujNT Rom 10/20, 560; SarnStat 1175; SkarKaz 4b.

W przeciwstawieniach: »(prze)cho(wy)wan(y) (2), zginął (był) (2), stracony, zgubiony ... nalezion« (6): Leop 3.Mach 3/22; [ogień] był chowan w dole ſuchym przez Kápłany/ á cżaſu Nehemiaſzá Proroká był potym nálezyon. BielKron 38; RejZwierc 159; bo ten brát náſz vmárłym będąc / zmartwychwſtał: zgubionym będąc/ ſzcżęśliwie náleziony ieft [perierat et inventus est Vulg Luc 15/32]. SkarŻyw 173; człowiek nieiáko ſię więcey ráduie z nálezioney/ iedney owce ſtráconey/ niżli z wiela innych ktore nie zginęły. WujNT 259, Luc 15/32.

W przen (4): [męczennicy] ná przyſtánie do wiáry [...] máiętność/ ſławę/ zdrowie/ rozlicżne męki ſądzilł/ y ták drogo nálezioną drogą perłę kupowáli. SkarŻyw A3v; Wſzędzie moc twa wiecżny Pánie/ Prętko dośięże/ Nikt nieulęże/ Bo tuż záwżdy ſtánie. Nálezion ieſtem z przeſtráchem/ Od twoiey ręki WisznTr 27.

W przeciwstawieniu: »zniszczon ... nalezion« (1): Kryſtus rozmáitemi też fortylámi był zniſzcżon [przez szatana] [...] y teraz nie może być náleźion/ ieſli kto tych ſzátáńſkich fortylow nie opuśći GrzegRóżn E.

Szereg: »naleziony i zachwycony« (1): Vśidliłem ćie/ á poimaneś ty Bábilon/ á niebacżyłoś: náleźioneś y záchwycone [inventa es et apprehensa]/ iżeś Páná (ná tho) wyzwáło Leop Ier 50/24.
3. Uzyskany, osiągnięty; adeptus Calep (9): OpecŻyw 184; Aby tym łatwiey/ á prętko/ mogłá być pomoc náleźioná koniowi chorému/ w potrzebie iego/ poczniemy od głowy áż do nog/ przygody obácżáć SienLek 164v; Toć zwiáſtowánie/ o náleźioney łáſce/ nie było przed iey [Panny Maryi] vrodzeniem áni po vrodzeniu iey w dźiećińſtwie CzechEp 192; Adeptus – Nabyti, natezionij [!]. Calep 24b.

W przeciwstawieniu: »nalezion ... stracon« (1): Abowim tv na tym ſwiecie/ żywot wiecżny bywa nalezion/ przes wiarę/ albo ſtraczon przes niedowiarſtwo SeklWyzn g2v.

Wyrażenie: »nowo naleziony« (3): RejPs 157; iż nas żadne inſze imię áni ná niebie/ áni pod niebem/ zbéwić nie może/ á vcżynić godnymi do tego nowo nálezionego miłoſierdzya ſwiętego Páńſkiego. RejPos 299, 276v.
W przen (1): páſterzem ſamego tyło Chryſtuſa ſobie mieniąc/ namieſtnikow y poſłáńcow iego bez ktorych nigdy Chryſtus nálezion być nie może/ [...] ſłucháć niechcą. SkarJedn 53.
4. Uznany, oceniony, który okazał się kimś, jakimś (w kontekstach oznaczających jakość, cechy wewnętrzne lub stan moralny czy duchowy obiektu); inventus Mącz, Vulg, PolAnt; damnatus, deprehensus Mącz (102):

nalezion jako kto (3): A co czynię; to y nápotym czynić będę/ ábym odćiął przyczynę tym ktorzy przyczyny żądáią: áby w tym czym ſię chlubią/ byli náleźieni iáko y my [inveniantur sicut et nos]. WujNT 2.Cor 11/12, Philipp 2/7, s. 687.

nalezion kim, czym (2): RejPos 194; BOg nam vćiecżką y mocą/ pomocą w vćiſkach nálezion (ieſt) bárzo. BudBib Ps 45/1[2].

nalezion jaki (43): OpecŻyw 2v [2 r.]; PatKaz I 6; PatKaz III 94; TarDuch C3v; ComCrac 18v; LibLeg 11/134; á gdi był pytan nálezion bił ſmierći godzien/ á thák go skazał ſciąć. HistAl E3, H3v; DiarDop 99; A ten ieſth wykład they mowy. [...] Thecel: Ieſteś záwieſſon ná ſzalách/ á náleźioneś lekſſey wagi [inventus es minus habens]. Leop Dan 5/27, Philipp 3/9, AAA2, BBB3; BibRadz 2.Par 19/3, 2.Cor 5/3, Philipp 3/9; przetho żeśćie nam záwżdy przytomni byli/ w wierze prawdomowni/ we zbroi ſtátecżni/ boiowni á nigdy nieuſtáli náleźieni byli/ dawamy á ná was przenaſzamy ſwobodnie ná wiecżność/ wſzythki kráiny BielKron 337v, 338, 377; Damnatus per arbitrum, Nálezion yeſt winien przes yednacze. Mącz 77c; RejAp 171v; RejPosWstaw [1433]v; BudBib Dan 12/1; BudNT Gal 2/17; CzechRozm 156v; ale ty łáſkáwie Rácz ſye zemną obéydź/ ábyś w ſłowiéch ſwoich Záwżdy praw náléźion/ y czyſt w ſądźiéch twoich. KochPs 76, 168; SkarŻyw A4v, 241; LatHar 228, 293, 637; Gdy byłá poślubioná mátká iego Mária Ioſephowi: pirwey niżli ſię zeſzli/ náleźioná ieſt brzemienna [inventa est in utero habens] z Ducha świętego. WujNT Matth 1/18, Philipp 3/9, 1.Petr 1/7, Apoc 4/5; przez Woiewody [...] pozwáni bydź maią/ y winą ſtá grzywien pieniędzy liczby polſkiéy karáni/ tyle kroć/ ileby niedbáli w vrzędźie ſwym náleźieni byli SarnStat 271, 84, 92, 207, 1129; V ſądu niechay będźie też krzyw náleźiony/ A iegoż mu niech ſzkodzą ſpráwy do obrony. CzahTr Kv.

nalezion jakim (28): LubPs Y3; Pan Iezus Piłatowi ráno wydan/ wypytan/ niewinnym nálezion/ wſſákże Bárábáſz wypuſſcżon/ á Pan ná śmierć oſądzon Leop Luc 23 arg, Eccli 42/10; [Abraham] nálezion ieſt wiernym w pokuſzeniu [in tentatione inventus est fidelis]. BibRadz Eccli 44/20[21], Matth 1/18, Rom 3/5, 1.Cor 4/2; Nulluin deprecor suplicium si mendax inveniar, Nie chcę ſie przećiwić/ żadnemu karániu yeſli będę łżywim náleźion. Mącz 320b, 77c, 182c, 205a, 286b; RejAp 51; iuż ieſt wolny przyſtęp wſzythkim vcżynion do páłacow iego [Boga] [...] ktho iedno będzye godnym nálezion do thego. RejPos 237v, 190, 241v; RejZwierc 263; BudBib 3.Esdr 4/42, Eccli 44/17, 20[21]; CzechRozm 161; NiemObr 116; LatHar 60; WujNT 1.Cor 4/2, 2.Cor 5/3, Gal 2/17; WysKaz 35; SkarKazSej 668a.

nalezion być jaki (2): Diar 46; wywiádowáli ſie miedzy ſobą/ ieſliby tácy byli miedzy imi coby im tego pomagáć niechcieli/ y nálezyeni byli tácy być ſynowie Lábis Gáláád/ wybili ie Izráelitowie do namnieyſzego BielKron 52v.

nalezion być jakim (3): Maiestatis damnatus, Nálezion yeſt być wyſtępnym przećywko máyeſtatu Krolewskiemu. Mącz 77c, 482d; WysKaz 48.

Z wyrażeniem przyimkowym (17): Iż muſſą bytz piſma napełniony [= spelnione]/ aby prorocy w práwdzie byli naleźieni. OpecŻyw [79], 180; PatKaz II 89v; [Maryja] nycz nyeodpouyedala yeno dzyąky ſchwalą mylego boga to czynyącz, by przeſz chwaly bozey nye byla nalezyona PatKaz III 149v; Diar 90; GroicPorz gg; Leop Ios 7/15, BielKron 44v; Testis depraehensus, Swiadek náleziony w nieprawdźiwim świádectwie/ błądząc rzeczą. Mącz 318b, 141a, 318b, 335c; RejPos 13v; CzechRozm 208v; Przeto namileyſzy ná to czekáiąc/ ſtárayćie ſię/ ábyśćie bez zmázy y náruſzenia od niego náleźieni byli w pokoiu [satagite immaculati et inviolati Ei inveniri in pace] WujNT 2.Petr 3/14; SarnStat 974; SkarKaz 310b.

Ze zdaniem dopełnieniowym (3): a yeſly tak bedzye yako thi od pana woyewodj powyadasch nalyezyono przes staroſte Halyczkiego [tedy król będzie raczył sprawiedliwość uczynić] LibLeg 10/122; á iż ſye Rzeczpoſpolita ná nierządne rozdawánie ſkárży/ może vrzędnem Sądem nie temi Vniuerſałmi/ to náleźiono być/ komu co Krol dobrze dał OrzRozm R3; SarnStat 94.

Ze zdaniem przydawkowym (1): Abowiem ſię boię bych ſnać przyſzedſzy/ nie nálazł was iákimibych niechćiał: á ia żebych też nie był náleźion od was/ iákiegobyśćie niechćieli [et ego inveniar a vobis, qualem non vultis] WujNT 2.Cor 12/20.

Szereg: »naleziony i osądzony« (3): [te daniny są kasowane] któré ſą Práwu poſpolitému przećiwné náleźioné/ y oſądzoné/ we wſzyſtkich páńſtwáeh y kśięztwách do Koróny należących SarnStat 84 [idem] 92, 1129.
5. Wymyślony, wynaleziony (15): y nalyezyon bendzye mog bicz obiezay yako ſzye thi rzeczi zahamvya a ſprawyedlywoſcz granyczna poſthanowyona bedzye. LibLeg 11/182; BielKron 470v; Qui alio nomine Sceptici dicuntur, Wątpiący którzi ſą tego mniemánia że nie może nic być pewnego od ludźi náleźiono/ rozumem y náuką oſięgniono/ ále wſziſtki rzeczy ſą niepewne. Mącz 334b, 255b, 490b; RejPos 152v, 334v; RejZwierc 189v; Tem rzecżam niemoże być zábieżano/ ieſli niebędźie náleźion inſzy ſpoſob vgruntowánia praw. ModrzBaz 97, 131; Gymnici ludi ‒ Gri dlia czwiczenią nalezionę. Calep 467b; poſt [...] nie z ziemſkiego wymyſłu náleźiony/ ále od Boſkiego máieſtatu roſkazány. WujNT 16; SarnStat 1195.
Szereg: »naleziony i zmyślony« (1): Abowiem nie dlá ćći Bożey/ ále dla ćći y pychy/ Papieżá Rzymſkiego [kardynali] ſą naleźieni y zmyſleni. KrowObr 36.
a. Wybrany (1):
Szereg: »naleziony i zrządzony« (1): ta yedna [Maryja] byla zwyecznoſcy nalezyona y ſrządzona ſktorą bog złączyl boſtwo ſwoye PatKaz II 26v.
6. Odkryty (o lądach i minerałach) (7): W Grábſtwie Tyroleńſkim náleźiony były gory we wśi Schatz [...] ſrebrá/ miedzi/ y złothá/ ſkarb niepospolity/ przed ſtem lat BielKron 287; Látá Páńſkiego 1251. Sol náleźioná ieſt we wſi Bochni pięć mil od Krákowá BielKron 362v, 287 marg, 362v marg, 440v, 461v.
Wyrażenie: »nowo naleziony« (1): [ieden Włoch] widział w Porthugáliey małpę dáleko rozną od tych kthore widamy/ s tych nowo nálezionych wyſpow przywiezioną/ ktora bárzo dobrze ſzáchy gráłá GórnDworz P5v; [Lecż ieſzcże do tego cżáſu/ wielom Wſchodnym y Zachodnym Kráiom nowo náleźionym/ Ewángelia nie byłá przepowiádaná JungaRozwiąz 43, 83].

Synonimy: 5. wymyślony; 6. odkryty.

Cf NAJDZIONY, NALEZIONEK, NALEŹĆ, NIENALEZION

LW