Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NAŁOŻON

Następne hasło: NAŁOŻYĆ »

NAŁOŻONY (25) part praet pass pf

a oraz pierwsze o jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie); -on- (10), -ón- (1) KochPs.

comp nałożeńszy (1).

Fleksja

sg
m	N	nałożony, nałożeńszy	f	N	nałożonå, nałożona	n	N
	G			G	nałożon(e)j		G
	A	nałożony		A			A	nałożon(e)
	I	nałożonym		I			I

pl
N	subst	nałożon(e)
G		nałożonych
A	subst	nałożon(e)

sg m N nałożony, nałożeńszy (10). ◊ A nałożony (2). ◊ I nałożonym (2). ◊ f N nałożonå (3), nałożona (1); ~ (attrib) -å (2), -a (1); -å PowodPr, -å : -a ModrzBaz (1:1); ~ (praed) -å (1) Mącz. ◊ G nałożon(e)j (1). ◊ n A nałożon(e) (1). ◊ pl N subst nałożon(e) (2). ◊ G nałożonych (2). ◊ A subst nałożon(e) (1).

Sł stp s.v. nałożyć, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

Znaczenia

1. Naładowany, wypełniony (9)
- a. O środkach transportu (6)
- b. O brogu (1)
2. Umieszczony (tu o ognisku) (1)
3. Przygotowany; w przen (1)
4. Wydany (o nakładach finansowych) (4)
5. Nawykły, wdrożony (6)
6. Przygotowany do strzału (o łuku) (4)

1. Naładowany, wypełniony; onerarius Mącz (9): Mącz 264b; iedno piſze [św. Marek] iż ich [rybek] máło było: á oſtátkow náłożonych ſiedḿ koſzow. RejPos 183.

a. O środkach transportu (6): Mącz 477b; Tedy ták bárzo bywa kotcży náłożony/ Miecż z wielkimi táſzkámi pułhak z drugi ſtrony CzahTr L3.

nałożony czym (4): oneraria navis, Náłożona łódź kupiectwy rozmaitemi. Mącz 264b, 477b; ReszPrz 170; Ten co rąbał/ vſłyſzawſzy krżyknienie á czuiąc ſię winnem/ iął vćiekáć z wozem drwy náłożonym. GórnRozm F2.

b. O brogu (1): Brogi ná źiemi nigdy leżeć nie máią kiedy ie wymłocą/ áni ſie máią przechyláć náłożone GostGosp 48.

2. Umieszczony (tu o ognisku) (1): Gdy tedy wyſzli ná źiemię [uczniowie]/ vyźrzeli węgle náłożone [viderunt prunas positas]/ y rybę ná nim leżącą/ y chleb. WujNT Ioann 21/9.

3. Przygotowany; w przen [do czego] (1): ábyſmy teraz gdy śiekierá do wyćięćia iuż náłożona ieſt vchronić ſię mogli/ obacżmy ſię tu dla Páná Bogá we trzech głównych ſkázách/ ktore przedniemi przycżynámi vpadku być náyduię. PowodPr 17.

4. Wydany (o nakładach finansowych); impensus Mącz (4): Impenſus, a, um. Náłożony. Mącz 289a.

nałożony na co (2): towar ábo ſummá na towar nałożona [capita mercium] cáła ma być kupcowi záchowána. ModrzBaz 122v, 122v.

Wyrażenie: »nałożone pieniądze« (1): Ut impensum precium frastra abiit, Náłożone pieniądze w niwecz ſie obrócili. Mącz 289a.

5. Nawykły, wdrożony; assuefactus Mącz, Cn (6): Asuefactus, Náłożony/ Prziuczony Mącz 116d, 427a, 427b [2 r.].

nałożony w czym (1): Curis exercitatus, W pieczołowániu náłożony. Mącz 14c.

W przen (1): y nie rządzi ſię rozumem, żeby czym Miał ſwoiey nałożoney posilić roſpuſty. CiekPotr 9.

6. Przygotowany do strzału (o łuku); intensus Cn (4):

Wyrażenie: »łuk nałożony« (3): KochMon 19; Pan ſwóy miecz oſtrzy/ pan łuk náłożóny Ná ręku trzyma KochPs 10; KochPhaen 12.

W przen [na czym] (1): A proſtacżek miły/ máiąc wyrozumienie ſwoie náłożone/ ná proſtey cięćiwie ſłowá Bożego/ prośćiuchno zmierza do celu NiemObr 96.

Synonimy: 1. nakładny, nakładziony, naładowany, napełniony; 3. wydany; 4. przyzwyczajony.

Cf 2. [NAŁOŻNY], NAŁOŻYĆ, NIENAŁOŻONY