[zaloguj się]
[pdf]

NAPAWAĆ (46) vb impf

Pierwsze i trzecie a jasne; -på- (38), -pa- (4); -på-: -pa- RejPs (1:1), BibRadz (1:1), BudBib (1:2),

Fleksja
inf napåwać
indicativus
praes
sg pl
1 napåwåm
2 napåwåsz
3 napåwå napåwają
praet
sg pl
1 m napåwåłem m pers napåwaliśmy, -smy napåwali
3 m napåwåł m pers napåwali
f napåwała m an
n subst napåwały
fut
pl
3 m pers napåwać będą
imperativus
sg
2 napåwåj
impersonalis
napåwåno
participia
part praes act napåwając

inf napåwać (6). ◊ praes 1 sg napåwåm (2). ◊ 2 sg napåwåsz (3). ◊ 3 sg napåwå (10). ◊ 3 pl napåwają (2). ◊ praet 1 sg m napåwåłem (2). ◊ 3 sg m napåwåł (3). f napåwała (2). ◊ 1 pl m pers napåwaliśmy, -smy napåwali (2). ◊ 3 pl m pers napåwali (5). subst napåwały (2). ◊ fut 3 pl m pers napåwać będą (1). ◊ imp 2 sg napåwåj (1). ◊ impers napåwåno (3). ◊ part praes act napåwając (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Dawać pić, poić; adaquare Mącz, Cn; potum dare PolAnt, Vulg; dare bibere, potare Cn (44): páſterze drudzy odbili ie [dziewki kapłańskie] od wody dla twoich owiec/ ále Moiżeſz záſię odbił páſterze á dzyewkom kápłáńſkim kazał nápawáć BielKron 28v; Potiono, Nápawam/ dáyę liekárski trunek. Mącz 316b; ázaż każdy z was w ſzábát nie odwięzuie wołu ſwego ábo oſłá od żłobu; y odwiodſzy nápawa [ducit adaquare]? WujNT Luc 13/15.

napawać kogo (9), co (żywotne) (9) [w tymi z czego (1), czym (7)] (18): TarDuch A7, D6; FalZioł IV 31a; A gdyſmy przyſzli nád wodę gdźieſmy Wielbłądy nápawáli [...] wyrwáli ſie ná nas Arábowie chcąc zapłátę mieć zá wodę BielKron 456; nie dáleko nápawáliſmy Káráwanę ſwoię/ tho ieſt ſtádo Wielbłądów BielKron 456, 263v, 309; Mącz 365d; SienLek 163v; HistRzym 102; y odwaláli kámień zwierſchu ſtudnie/ y napawáli drob BudBib Gen 29/3, Gen 29/2; gdy koniá nápawał był zábity od Węgrów. StryjKron 607 marg, 175; NiemObr 75; wźiąwſzy gębkę/ nápełnił ią octem/ y włożył ná trzćinę/ y nápawał go. LatHar 701; WujNT 1.Cor 3/2; Choć mię zły nápawa/ nie dbam/ bylech ſię ia nápił. SkarKaz 279b.

napawać z czego [w tym: co (1)] (2): GroicPorz mmv; Y vyrzał áno ſtudnia ná polu/ przy ktorey leżáły trzy ſtádá drobu/ bo zoney ſtudnie nápáwano ſtádá BudBib Gen 29/2.

napawać czym [w tymi kogo, co (7)] (8): FalZioł IV 31a; [Doktor] Chce być zdrowia iego [chorego] vcżeſnikiem/ Trze piotruſzką nápawa ięcżmykiem BielKom C8; Mącz 365d; SienLek 166v; NiemObr 75. Cf Zwrot.

W funkcji supinum [=do napawania; w tymi czego (żywotne) (1)] (2): ázaż każdy zwas w Sábbát nie odwięzuie wołu ſwego ábo oſlice ſwey od żłobu á nie wiedźie nápáwáć [ducit adaquare]? BibRadz Luc 13/15; przyſzły cory kápłaná Mádiáńſkiego (ktorych było ſiedḿ) nápawáć owiec do onego wzdroiu BielKron 28v.

W połączeniach szeregowych (2): BielKron 115v; przykázuie nam [Chrystus]/ ábychmy też y my ciáłem bliźniego náſzego nie gárdzili/ ále ono wedle potrzeby wſpomagáli/ karmiąc/ nápawáiac/ przyodziewáiąc etc Zá co odpłátę wielką obiecał. RejPos 99.

W charakterystycznych połączeniach: napawać drob, konie (3), wielbłądy; napawać mlekiem (2), trunkiem, wodą.

Zwrot: »napawać octem (i żółcią)« [w opisie męki Chrystusa] [szyk zmienny] (3): Y dali na pokarm moy żołć/ á w pragnieniu moiem napawali mię ocztem. TarDuch A7; LubPs Q; HistRzym 102.
Szereg: »karmić, (i) napawać« (2): BielKron 263v; po krzćie zárazem okrzcżonych miodem karmiono/ y mlekiem nápawano. NiemObr 75. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].
W przen [kogo] (10): a nápawaſz nas czerpáiąc z zrodłá rozmáitych roſkoſſy. RejPs 53v.

napawać czym (6): KrowObr 39v; Nápawaſz ie mętną wodą ſproſnych wymyſłow á márnych przykłádów ſwych. RejPos 314v; CzechEp 106; nápawałem was mlekiem/ á nie pokármem WujNT 1.Cor 3/2; Zyy nam o Symonides/ ćiebie vkocháły/ Ná górze niedoſtępnéy/ ćiebie nápawáły Cytherides pokármem/ niepoięty ſmáki GosłCast 10; SapEpit B4.

napawać czego [= czym] z czego (1): oná niewiáſtá nietzyſtá/ [...] zdawná Krole y Pány s kupká złotego nápawa ſwoiey nietzyſtośći. KrowObr 32.

napawać z czego (5): Wźiąłem tedy kubek z ręki Páńſkiey/ y nápawałem z niego wſzytki narody do ktorych mię Pan poſłał. BibRadz Ier 21/17; [Antychryst] nápawa Krole z kubká złotego/ pełnego obrzydliwośći. NiemObr 174. Cf napawać czego z czego; czym z czego.

napawać czym z czego (2): KrowObr 39v; [chytry Antychryst] z kubká ſwego złotego záráźliwą trućizną nápawa y truie/ ty wſzytkie ktorzy/ przećiw tobie y Chriſtuſowi twoiemu grzeſzą. CzechEp 106.

Przen: Powodować określone uczucie lub stan [kogo czym] (5): OpecŻyw 160v; przebrane ſwoie ſlotkoſćią [Bóg] raczy łáſkáwie nápáwáć RejPs 110v; Ani (chlebá) łámáć dla nich przy płácżu (będą)/ poćieſzáiąc kogo przy martwym/ áni ich nápáwáć będą koſzem poćieſzánia BudBib Ier 16/7; czy ćię przez teſkliwé Charon ieźiorá wieźie? y nápawa zdroiem Niepomnym/ że ty niewiéſz nic o płáczu moiem KochTr 10.
Szereg: »nakarmić, napawać« (1): Nakarmiłeś nas chlebem płácżu y żáłośći/ nápawaſz nas łzámi zamutku y wielkiej ćięſzkośći ArtKanc 116.
a. O karmieniu potomstwa przez matkę [kogo czym]: TarDuch D6; CIebie zła lwicá w ogromnéy iáſkini Nie vrodźiłá/ moiá goſpodini/ Ani ſwem mlékiem Tygrys nápawáłá KochFr 26.
b. O pojeniu wódką [kogo (G)] (1): Cżęſto ſię przypátruiąc w karćiętá ſię wpráwi: O ſzcżudłki/ o orzechy; potym groſze ſtáwi. Ieſli raz wygra/ mniema by záwſze wygráwáć: Imie ſię zá wygráne hultáyſtwá nápawáć. KlonWor 34.
2. Napełniać (o zbiornikach wodnych) [co] (2): Tu Sopot y Tenwicá ſwoię roſę tocży/ Tu Tanew niehámowna San prętki nápawa KochDryas [A3].
Przysłowie: Izali ſtrumyſzczek źrzodło nápawa? SkarKaz 515a.
3. [Nasycać, nawilżać [co]: Et quomodo descendit imber [...] A iako ſthepvye deſzcz [...] sed inebriat terram/ alye napawa zemije et inffundit eam y poleva yv TomZbrudzPeryk Is 55/10.]

Synonimy: 2. napełniać, nasycać.

Formacje współrdzenne cf POIĆ.

Cf NAPAWAN, NAPAWANIE

TK