[zaloguj się]
[pdf]

NAPOMNIENIE (26) sb n

a, o oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg
N napomnieni(e)
G napomnieniå
A napomnieni(e), napomnieniå
I napomnieniém
L napomnieniu

sg N napomnieni(e) (10). ◊ G napomnieniå (8). ◊ A napomnieni(e) (4). ◊ I napomnieniém (2); -ém (1), -(e)m (1). ◊ L napomnieniu (1). ◊ A napomnieniå (1).

Sł stp brak, Cn s.v. napominanie; Linde XVIII w. s.v. napomknienie; tym bez cytatu s.v. napominać.

1. Pouczenie, przestroga; admonitio Calag, Calep, Cn; commonitio Calep, Cn; correptio Vulg; admonitum, compellatio, monitio, monitum, monitus Cn (25): Vermanung. Nápomnienie. Admonitio. Calag 506b; Bo ieśli my z nim pomrzemy/ ſpołem też z nim ożywiemy/ [...] Máiąc to iuż nápomnienie/ iuż ſię k dobrey pracy mieymy/ obfituy káżdy w miłośći/ ſtoiąc w ſwoiey powinnośći. ArtKanc F19v; Calep 25b, 224a; WujNT 778 marg; PowodPr 6 marg.

napomnienie czyje [= przez kogo] [G sb] (1): S łuſznego nie wzgardza ſtárſzych nápomnienia/ Kto ma ſkromny vmyſł z náuk wyćwicżenia. WisznTr 35.

napomnienie czyje [= kogo] [pron poss (2), G sb (1)] (3): Pan Chriſtus roſkazał Zwolennikom ſwoim/ áby náucżáli y opowiedáli Ewángelią po wſzyſtkim świećie/ pozwierzchne Sákrámentá do tego przyłożywſzy/ dla nápomnienia náſzego. WujJudConf 49v; WujNT IDor 10/11; SarnStat 16.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Owſzem trzebá w tym cżytelnikom nápomnienia/ áby ſie od ták gwałtownych wykłádów ſtrzegli. CzechRozm 15v.

Z przytoczeniem [z zapowiednikiem: takie] (1): wſzakże wziął nápomnienie takie od Páná Bogá: Pietrze/ nieobrażay bárzo oſłá tego/ bo ieśli go vmorzyſz/ daſz ztego lidzbę Bogu. SkarŻyw 427.

Tytuły (3): Ku zacnym á ſławnym Polakom poććiwego Sláchćicá Polſkiego krotkie á Krześćijáńſkie nápomnienie. RejZwierc 255; Do vććiwego á bácżnego Polaká od tegoż co mu ty kſięgi podawa krotkie á przyiacielſkie nápomnienie. RejZwierc 267; Nápomnienie przyiacielſkie. RejZwierc 267v żp.

W charakterystycznych połączeniach: napomnienie krotkie (2), krześćijańskie, potrzebne, przyjacielskie (2), słuszne, zdrowe; napomnienie mieć; napomnienia nie wzgardzać.

Zwroty: »napomnienia nie słuchać« (1): Ieſliby kto zdrowego nápomnienia nie ſłuchał/ powiedz kośćiołowi: ieſliby kośćiołá nie ſłuchał/ miey go ſobie iáko zá pogániná/ y iáwnogrzeſzniká. ReszPrz 9.

»wziąć napomnienie« (1): SkarŻyw 472 cf Z przytoczeniem.

Szereg: »napomnienie abo karanie i strofowanie« (1): Tákiego káżdego Páweł S. po pierwſzym ábo wtorym nápomnieniu/ ábo ráczey karániu y ſtrofowániu/ każe ſię ſtrzedz/ każe go odrzućić/ y mieć zá przeklęctwo. WujNT 748.
Wyrażenia przyimkowe: »za napomnieniem [czyim]« (1): á ktoby tego przeſtáć niechćiał [wjeżdżać konno do namiotów, gdzie posłowie i Rada zasiadają]/ zá nápomnieniém ſług páná Márſzałkowych/ [...] ma bydź arbitrio Senatus karan. SarnStat 16.

»z napomnienia [czyjego]« (1): Auguſtyn S. piſze o iednym kámieniu/ ktory odſkoczywſzy od łokćiá S. Szczepaná/ podnieśion był od człowieká wiernego/ y z nápomnienia Bozkiego zoſtáwion w Ankonie mieśćie Włoſkim WujNT 425.

a. Wezwanie, zachęta do czego; paraenesis Calep; monito JanStat; adhortatio, admonitus, cohortatio, hortamen, hortatio, hortatus Cn (7): Paraenesis – Napomnienię, wiwod. Calep 753b.

napomnienie kogo (3): Napomnienye krolow ku wierze á ku wzywániu pomocy Páńſkiey. LubPs E4v marg, H3 marg; CzechRozm 404.

napomnienie ku komu (1): A uczynili napomnienie ku posłom, aby i sobie i im czasu nie tracili, a już powiedzieli, jeśli nie chcą o obronie mowić Diar 31.

napomnienie ku czemu (2): Nápomnienye ku ſtałośći wierne/ á przełożenie pychy/ ktorą Pan pohańbieniem tłumi. LubPs H3 marg, E4v marg.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby (2)] (2): Diar 31; á to z ſtrony nápomnienia iednego cżłeká/ áby ſię z brátem ſwym dźiedźictwem podźielił. CzechEp 404.

W charakterystycznych połączeniach: napomnienie krolow; napomnienie ku posłom; napomnienie ku stałości, ku wierze.

Zwrot: »napomnienie uczynić« [szyk zmienny] (2): Diar 31; Krol ták ſam przez ſie iáko przez Woiewodę nápomnienie to wedle obycżáiu vcżynił. Przodkiem Kroi nápomináł/ áby z mężnym ſercem á z dobrą myſlą wſzytcy ku bitwie ſzli BielKron 307v.
Wyrażenie: »list napomnienia« (1): A ieſliby ći krewni byli niedbáli w płáceniu [mniszkom sum z ich dzierżaw]/ y nápomnieni liſtem nápomnienia [moniti literis monitionis JanStat 213] od Kśiędzá Biſkupá/ álbo Officiałá iego/ nie zechcą im przez vpór ſwóy doſyć vczynić: [...] tedy wolność y moc będą mieć Mniſzki przerzeczoné inému powinowátému któremu álbo obcému náiąć/ wedle woléy ſwéy SarnStat 209.
2. Powiedzieć, uprzedzić kogo [o czym] (1):
Zwrot: »wziąć napomnienie« (1): Wiárą Noe wźiąwſſy nápomnienie [responso accepto] o tych rzecżách ktorych ieſſcże nie było widáć: boiąc ſie/ nágotował korab ku záchowániu domv ſwego Leop Hebr 11/7.

Synonimy: 1. nagana, naganienie, ostrzeżenie, przestroga, przestrzeżenie; a. wezwanie.

Cf NAPOMNIEĆ

DJ