[zaloguj się]
[pdf]

MASZTALERZ (26) sb m

masztalerz (21), mastalerz (4), masztalirz (1); mastalerz BartBydg, BielSpr, StryjKron; masztalirz KromRozm III; masztalerz : mastalerz LibMal (1:1).

Pierwsze a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); -al- (18), -ål- (2); -ål- MycPrz; -al- : -ål- Mącz (2:1); -é- (2) SienLek, SarnStat, -e- Mącz (3).

Fleksja
sg pl
N masztalérz masztalérze
G masztalérz(o)w
D masztalérzowi, masztalérzewi masztalérz(o)m
A masztalérza masztalérze
inne pl N a. A - masztalerze

sg N masztalérz (8). ◊ D masztalérzowi (2), masztalérzewi (1); -owi SkarKaz; -owi: -ewi LibMal (1:1). ◊ A masztalérza (4). ◊ pl N masztalérze (4). ◊ G masztalérz(o)w (3). ◊ D masztalérz(o)m (1). ◊ A masztalérze (2). ◊ N a. A masztalerze (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Służący zajmujący się końmi; stajenny, objeżdżacz koni; equiso BartBydg, Mącz; stabularius Mącz, Calep; strator Calep, Cn; hippobotos Mącz; agaso, equarius hippocomus Cn (26): BartBydg 51b; wpradze Maſztalyerzewy yednemu vkradl kabath Samſchewy LibMal 1550/154, 1544/79; RejWiz 72; BielKron 116; Equiso, Roſtucharz/ Obyeżdzácz konny/ Máſztalers który ſie s końmi vmie obchodźić/ To yeſt/ Dobrze konie wieść y bość. Mącz 107b, 156c, 411c; RejZwierc B3v, 235v; BielSpr 37; Bo Krolowie w báraniech obecnie chodzili/ Tym czáſem máſztalerze liſami nákryli. MycPrz I B2; Calep 1002b, 1005a; do ktorych [pastewników] koni nie puſzcżáć/ áż Máſztálerze pierwey go w koło obiechawſzy opátrzą. GostGosp 102; SarnStat 374; SkarKaz 420b; Iż wolę v Polaká bydź zá máſztálerzá/ A niżli ſłużyć Węgrom CzahTr Iv.

W połączeniach szeregowych (6): mnyeybyſmy dźyeći/ ſſáfárzow/ kuchmiſtrzow/ myernikow/ máſſtálirzow/ iż co inego nye rzeknę/ ná vrzędźyech koſcyelnych myewáli. KromRozm III K2; BielKron 345v; Náuká lekarltw Końſkich/ dobrze doświadczona od roſtropnych Máſztálérzow/ kowalow/ y roſtuchárzow/ ktorzy ſye sthym nawięcéy obieráią. SienLek 164; StryjKron 175; GostGosp 34; CiekPotr 77.

W charakterystycznych połączeniach: pilny masztalerz, roztropny, umiejętny; ubrany jako masztalerz; chować masztalerza, mieć; być za masztalerza.

Szereg: »koniuszy i masztalerz« (1): Francus mial odwierne francuzi Koniuſze y Maſztalerze PaprUp K2v.
W przen (1): iuż iáko chcze może thobą [czart] thocżyć [,.,] wedle woley ſwoiey. A tu możeſz zrozumieć/ iákiego to máſztálerzá będzieſz miał/ y iáka ieſt nád tobą opieká iego. RejPos 167v.

Synonimy: koniuszy, »koński pasterz«, objeżdżacz, rostucharz.

AL