« Poprzednie hasło: MIESZKAJĄC | Następne hasło: (MIESZKALE) » |
MIESZKAJĄCY (395) part praes act
mieszkający, mieszkając (359), mięszkający (36); mięszkający Murm, ArtKanc; mieszkający : mięszkający LibMal (11:10), GroicPorz (1:3), KrowObr (1:2), UstPraw (1:1), BibRadz (44:4), Mącz (16:1), CzechRozm (3:2), SkarŻyw (5:1), ZapKościer (24:3), NiemObr (3:4), ReszPrz (1:1), ActReg (1:1), Calep (18:1).
mieszkający, mięszkający (392), mieszkając (3); -ący: -ąc LubPs (2:1), BibRadz (47:1), BielKron (1:1).
e oraz a jasne (w tym w e 1 r., w a 2 r. błędne znakowanie).
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | mieszkający, mieszkając | f | N | mieszkającå, mięszkający | n | N | mieszkającé |
G | mieszkając(e)go | G | mieszkając(e)j | G | mieszkając(e)go | |||
D | mieszkającemu | D | mieszkając(e)j, mieszkający | D | ||||
A | mieszkającégo, mieszkający | A | mieszkającą | A | ||||
I | mieszkającym | I | I | |||||
L | mieszkającym | L | L | |||||
V | mieszkający | V | mieszkającå | V |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | mieszkający, mieszkając(e), mieszkając |
G | mieszkających | |
D | mieszkającym, mieszkając(e)m | |
A | m pers | mieszkającé, mieszkających, mieszkając |
I | m | mieszkającémi, mieszkającymi |
L | mieszkających | |
V | m pers | mieszkający |
inne formy | ||
pl G a. L - mieszkających; sg m N a. pl N m pers - mieszkający |
sg m N mieszkający (63), mieszkając (1) LubPs (2:1). ◊ G mieszkając(e)go (22). ◊ D mieszkającemu (15); -emu (1), -ęmu (1), -(e)mu (13); -emu : -ęmu ZapKościer (2:1). ◊ A mieszkającégo (24), mieszkający (2); -égo (1), -(e)go (23). ◊ I mieszkającym (2). ◊ L mieszkającym (2). ◊ V mieszkający (3). ◊ f N mieszkającå (3), mięszkający (1) ZapKościer [może też błąd zamiast G sg m mieszkającego]; -å (1), -(a) (2). ◊ G mieszkając(e)j (3). ◊ D mieszkając(e)j (9), mieszkający ZapKościer (2). ◊ A mieszkającą (3). ◊ V mieszkającå (2). ◊ n N mieszkającé (1). ◊ G mieszkając(e)go (2). ◊ pl N m pers mieszkający (71), mieszkając(e) (2), mieszkając (1) BielKron; -y : -(e) BibRadz (10:1), ZapKościer (3:1). ◊ G mieszkających (43). ◊ D mieszkającym (40), mieszkając(e)m (2); -(e)m RejPs; -ym : -(e)m BibRadz (5:1). ◊ A m pers mieszkającé (50), mieszkających (4), mieszkając (1) BibRadz; -ych CzechRozm; -é : -ych SarnStat (2:3); ~ -é (3) KochCz, SarnStat (2), -e (1) OrzQuin, -(e) (46). ◊ I m mieszkającémi (7), mieszkającymi (3); -émi RejPs, BibRadz (2), RejPos, BudBib, SarnStat; -ymi WróbŻołt, StryjKron; -émi : -ymi RejAp (1:1); ~ -émi (1), -(e)mi (0). ◊ L mieszkających (1). ◊ G a. L mieszkających (1). ◊ V m pers mieszkający (5). ◊ N sg m a. pl m pers mieszkający (4).
Sł stp s.v. mieszkać, Cn s.v. komornik, Linde bez cytatu s.v. mieszkać.
- 1. Będący, trwający; istniejący, żyjący; znajdujący się
(385)
- Przen: Z abstrakcyjnym wyrazem określanym: ‘ktoś jest czymś nacechowany, czymś się odznacza, kieruje, jakoś postępuje’ (6)
- α. W funkcji rzeczownika: człowiek, istota żywa (4)
- a. Żyjący docześnie
(65)
- Przen (1)
- aa. W funkcji rzeczownika: ludzie (49)
- b. Trwający, nie kończący się (5)
- c. Przebywający gdzieś (197)
- d. Pozostający gdzieś, nie ruszający się skądś (2)
- e. Żyjący w określonych warunkach (48)
- f. Obcujący, przestający z kimś, przebywający w czyimś towarzystwie (14)
- g. O Bogu i innych istotach nadprzyrodzonych (44)
- γ. O jedności osób Trójcy Świętej (6)
- δ. O przebywaniu w niebie
(7)
- αα. O siedzibie Boga (5)
- ββ. O zbawionych
(2)
- ααα. W funkcji rzeczownika (1)
- ε. O miejscu przebywania dusz zmarłych
(3)
- αα. W funkcji rzeczownika (1)
- ξ. O oddaniu się w moc szatana (1)
- 2. Postępujący w określony sposób, zgodnie z jakimiś przepisami, normami (lub wbrew nim)
(3)
- α. W funkcji rzeczownika (1)
- 3. Zwlekający z czymś, ociągający się, opoźniający (2)
mieszkający w kim (2): A wiećie to żeć kożdy mężoboycá/ niema żywotá wiecżnego w ſobie mieſſkáiącego [vitam aeternam in semetipso manentem]. Leop 1.Ioann 3/15; CzechEp 17.
mieszkający gdzie [= w krainie, mieście itp.] (134): FalZioł I 89c; ktorzyſz to Połowcży był lud przy brzegu morza Euxinum [...] za białem ieziorem mieſzkaiąci. MiechGlab 2, 45, 52, 64; KłosAlg A3; RejPs 124; Item powyada yſch ſynovi yey Michalovi wlącziczi myąſkayączemv ſkazono bylo pywo. LibMal 1544/89v, 1543/75, 1545/101v, 1547/131, 132, 137 [3 r.] (13); ZapWar 1550 nr 2664; LubPs Y; GroicPorz a4; Leop 3.Mach 7/1, Act 11/29, 22/12; UstPraw A4, F3; BibRadz Deut 1/44, 2 arg, 8, I 121, Iudic 3/3 (13); BielKron 455; Mącz 273a, 356d, 384c, 391c, 451c, 462d; OrzQuin Q2v; kthore záćmienie [słońca] ſkuthki ſwoie okázowáć będźie przez dwie lećie v ludźi ná Zachodźie Słońcá mieſzkáiących. LeovPrzep Ev, A3v; RejAp 65, 137; RejPos 188; BudBib Gen 36/20, Num 14/24, 45, Ios 17/16, 1.Par 8/6 (11); BudNT Act 9/32, 11/29; CzechRozm 193v; ModrzBaz 77v, 91, 120; SkarŻyw 452, 503; Przysżedwszy przed prawo nasze miasta Kośćierziny Opatrzna Anna Maraszikowna Ciotka, Opatrznego Wociecha Maraſzyka W Wielgim Podliesiu mieſzkaiący ZapKościer 1580/10, 1580/10v, 1581/19v, 22v, 1582/30v, 32v (27); StryjKron 335, 416; NiemObr 168; ActReg 127; Calep 1081a [3 r.]; KochCz B2; LatHar 502; WujNT Luc 13/4, Act 2/5, 22/12, 1.Cor 16 arg; Oznáymuiemy ninieyſzym piſániém: iż chcąc áby poddáni náſzy w króleſtwie náſzym mieſzkáiący/ á zwłaſczá w króleſtwie Polſkim y w źiemiách/ [...] poczćiwie żyli [wydaliśmy statuta] SarnStat 183, 178, 184, 249, 261, 349 (21).
mieszkający gdzie [= w czyim domu, w czyim kraju; w tym: u kogo (2), z kim (2), miedzy kim (1)] (5): thą [suknią] zaſthawyl na oſtrowye nyewyeſczye v gawla myeſzkayączey LibMal 1546/117v, 1551/163v; O ludu moy/ niechay będźie iednákaſz vſtáwá/ thák wam iáko y przychodniom mieſzkáiącym z wámi BibRadz Num 15/15, Num 15/14, 16.
mieszkający gdzie [o miejscu, gdzie znajduje się pomieszczenie; w tym: podle (a. wedle) czego (2), za czym (2), przy kim a. przy czym (1)] (5): Item Czyothcze ſwey [...] za ſzwvathem Marczvnem myąſchkayączey pyąthnaſzczye groſſi vkradl LibMal 1543/74v, 1543/74v, 1544/93, 1551/162v, 163.
mieszkający gdzie [= w pomieszczeniu] (2): LibMal 1547/129v; Insularius – woit w domu oſsobnim mieſzkaiąci. Calep 547a.
mieszkający czego (1): iż naktorebyśćie mieyſcá były przenieſione/ áby wſzyſcy mięſſkáiący/ onego mieyſá/ błogoſláwieńſtwo twoie otrzymáli. KrowObr 93.
mieszkający gdzie (39): WróbŻołt 82/8; Leop Ier 9/26; Wiedz zá pewne iż potomſtwo twe będźie mięſzkáć w źiemi obcey/ á będźie ſłużyć mięſzkáiącem w niey BibRadz Gen 15/13; Tedy ony mięſzkáiące wthym mieſćie mieczem pomorduiećie BibRadz Deut 13/15, Ex 23/31, Num 33/52, 55, Ios 9/24, 1.Par 8/13 (13); Scythotauri populi Scythiae, Przi górze Taurum mieskáyący [!]. Mącz 377a, 197b; BudBib Ios 13/6, Ier 46/8, 1.Mach 3/34; áby ná wſzytkie w iedney Rzecżypoſpolitey mieſzkáiące [...] iednákie karánie było ſtánowione. ModrzBaz 73; CzechEp 59; NiemObr 132; WujNT Act 1/19, 2/9, 4/16, 13/27; SarnStat 71, 155, 175, 202, 658 (12).
mieszkający gdzie [o sąsiedztwie] (1): ſtáwálichmy ſie w poſmiech wſſytkiem około nas mieſzkáiącem. RejPs 66.
mieszkający na czym [= przez okres trwania czego](1): ſkázuiemy: áby ktokolwiek [...] Poſły [...] ná Séymy Wálné álbo źiemſkié iádącé/ álbo ná nich mieſzkáiącé/ álbo z nich do domów ſwoich wrácáiącé ſie [...] śmiáłby náiácháć [...] niech będźie oſądzón SarnStat 43.
mieszkający w czym (3): RejAp 132v; BudBib Ps 16/12; nie oglądam tu cżłowieká/ w pokoiu mięſzkáiącego ArtKanc P18.
mieszkający jak (2): wſtańćie/ idzćie do narodu ſpokoynego mieſzkáiącego beſpiecżnie BudBib Ier 49/31, Ez 30/9.
mieszkający w czym (1): A ieſli teſz kto zayrzy mieſſkáiącym w dobrym zdrowiu y pokoiu/ áby przes pokropienie tey wody/ wſzytko odeſſlo. KrowObr 71v.
mieszkający jak (2): Wtárgnę do źiemie (ktora) niema muru: prziydę do odpocżywáiących y mieſſkáiących beſpiecżnie Leop Ez 38/11; BudBib Ez 38/10[11].
W porównaniach (2): MiechGlab 74; porozumieli po nich iż ſą dźicy á leśni mężowie/ domow żadnych nie máiąc/ iáko źwierzętá mieſzkáiąc BielKron 444.
W charakterystycznych połączeniach: mieszkający na błocie, na brzegu (wodnym) (2), jakoby bydło, w lesie (po lesiech) (3), w opokach, miedzy płoty, po polach, na (w) pustyniach (2), na (w) puszczy (2), w stronach suchych (ciepłych) (2), we trzcinie, jako źwirzęta.
W charakterystycznych połączeniach: w jaskiniach mieszkający, przy morzu, na puszczy, nad rzeką (2), w skałach.
mieszkający w czym pod czym (1): iż v nas ſámych tylko w kośćiele Krześćijáńſkim prawdźiwym/ pod tym znákiem [krzyża] mieſzkáiącym/ ieſt miłość prawdźiwa OrzQuin M4v.
mieszkający pod kim [= będący czyimś poddanym] (1): Ale to ma bydź rozumiano [...] tákże y o kmiećiach pod Duchownémi mieſzkáiących [de kmethonibus spiritualium JanStat 237] SarnStat 215.
W porównaniu (1): Podobieńſtwo cżłowyeká grzeſznego/ ktory ſie sſtawa iáko w puſtiniach mieſzkáiący miedzy nyewyernymi/ dáleko od ſpołecżnośći wyernych. LubPs X3v marg.
»obecnie mieszkający« = będący stałym mieszkańcem (1): A gdźieby w tym klaſztorze [...] nie był profeſsowány náleźión godny ſzláchćic/ támże obecnie zdawná mieſzkáiący [assidue et antiquitus habitans JanStat 209]: áby z onéyże Dioeceſiiéy [...] ſzláchćic godny ſtanu Duchownégo był obiéran/ y poſtulowan ná Opáctwo SarnStat 207.
»we wsi mieszkający« (1): przyſzli do iedney źiemiánki we wśi mieſzkáiącey WerGośc 218.
»mieszkający w namiociech« = inhabitans tentorium, habitans in tabernaculis PolAnt (2): Adá tedy porodźiłá Iabálá/ ktory był Oycem mieſzkáiących w namioćiech y páſterzow. BibRadz Gen 4/20; BudBib Iudic 8/11.
»osobno, sam mieszkający« = solitarius Murm, Calep (2): Murm 20; Solitarius, solus agens — Puſtelnik, ſam mieſzkaiąci. Calep [991]a.
»na wsi mięszkający« = wieśniak; rure morans Mącz; villanus Calep (2): Mącz 362a; Villanus ‒ Wieſniak, nawſi mieſzkaiaci. Calep 1124a.
mieszkający z kim (6): RejPs 202; Mężowie y mieſzczánie weſpołek ſemną mieſzkáiący przyimicie proſzę ſlowá moie skromnie HistAl D5v; ModrzBaz 24v; NiemObr 29; aby antiqua et perpetua foedera [...] wniczym naruszone niebyły [...] tak zacnych [...] narodow przez wiele wiekow wzgodzie zsobą mięszkaiących ActReg 149; LatHar 77.
Konstrukcje z wyrazem określanym „Bóg” i dopełnieniem lub okolicznikiem „człowiek” [w tym: w kim (20), z kim (1)] (21): Inſzy ieſt Kryſtus [...]. Inſzy Duch poćieſzyćiel mieſzkáiący z námi ná wieki. GrzegRóżn M; RejPos 90; RejPosWiecz2 91 [3 r.] 93 [2 r.], 93v [6 r.], 94, 94v [2 r.]; WujJudConf 177v; CzechEp 339; bo kiedyby w nich byłá prawdźiwa wiárá/ doználiby Chriſtuſá w ſobie mieſzkáiącego NiemObr 45; WujNT Rom 8/11. Cf Wyrażenie.
Konstrukcje z wyrazem określanym „człowiek” i okolicznikiem „Bóg” [w kim, w czym] [= w ciele Pana] (3): RejPosWiecz2 92, 93; rácż też w nich vſtáwicżnie przez łáſkę twą przebywáć/ [...] áby [...] onych rádośći/ ktoreś obiecał [...] w tobie mieſzkáiącym/ po śmierći ſwey doſtąpili. LatHar 629.
mieszkający bez czego (2): Y iáko záſię ludzi ſwowolne á bez tey powinnośći mieſzkáiące obiecał ſrodze ſędzić RejPos 42, 44v.
mieszkający w czym (5): GroicPorz h4; RejPos 44; Korynthiany ſtrofnie/ iż wſzeteczniká/ w kázirodztwie iáwnie mieſzkáiącego ćierpieli miedzy ſobą. WujNT 1. Cor 5 arg, Tit 3/3. Cf mieszkający w czym z kim.
mieszkający w czym z kim (1): duchowne miáſto y gorę wyſtáwia/ to ieſt ludzi zgodnie z ſobą w iedney wierze y wyznániu mieſzkáiących CzechRozm 120v.
Synonimy: 1. będący, żyjący; e. przebywający; d. pozostający.
Cf MIESZKACZ, MIESZKAĆ, MIESZKANIEC, MIESZKANY, [MIESZKAWAJĄCY]
ZCh