[zaloguj się]
[pdf]

PRZEBYWAJĄCY (27) part praes act

przebywający (26), przebywając (1).

e oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNprzebywający fNprzebywając(a), przebywając
Gprzebywając(e)go G
Dprzebywającemu D
Aprzebywając(e)go, przebywający A
pl
N m pers przebywający
subst przebywając(e)
G przebywających
D przebywającym
A subst przebywając(e)
I m przebywając(e)mi

sg m N przebywający (3). ◊ G przebywając(e)go (1). ◊ D przebywającemu (1). ◊ A przebywając(e)go (3), przebywający (1). ◊ f N przebywając(a) (1), przebywając (1) BielŻyw. ◊ pl N m pers przebywający (6). subst przebywając(e) (2). ◊ G przebywających (4). ◊ D przebywającym (2). ◊ A subst przebywając(e) (1). ◊ I m przebywając(e)mi (1).

Sł stp s.v. przebywać, Cn, Linde brak.

1. Znajdujący się gdzieś, żyjący gdzieś; habitans HistAl, Vulg; incola Miech; inhabitans Vulg [w tym: gdzie (23)] (25): Fluviatilis – wrzecze przebiwaiacy wodny. Calep 425b.
Przen (1): Czo ſą przyaciele, rzekł [Arystoteles], iedna duſza we dwu cielech przebywaiąc. BielŻyw 89.
a. Będący obywatelem, mieszkańcem jakiegoś terytorium; mający gdzieś swoją siedzibę stałą lub tymczasową; mieszkaniec (23): TAles mędrzecz Azianſki [...] miał oycza Examia matkę Kleobolinę, ktorzy mieſzcżanie byli znamienici w Athenach przebywaiąci. BielŻyw 1; Polſkie wypiſanie dwoiey krainy ſwiata: ktorą po łatinie Sarmatia, takież y lud tam przebyw<a>iąci zową Sarmate, iakoby zawſze gokowi [lege: gotowi] á zbroyni. MiechGlab kt, 61; Alexander wziąwſzy dań od Rzymian y od wſzytkich we Włoskiej ziemi przebywáiących/ wiozł ſie áż do morza zachodnego HistAl B6; Abowiem kſiążę Bálaam ze wſzytkiemi przebywáiącemi w Thyrze/ po odeſzciu Alexandrowym/ wyſzedſzy budowánie ono [dom na morzu] mężnie zburzył. HistAl B8v, D5, D6, E7; Leop Is 57/15; BielKron 244; (nagł) Wykład obycżáyny. (–) [...] Adam pierwy rycerz ieſt pan náſz Iezus Kryſtus w Egipćie przebywáiący/ wedle onego piſmá/ Z Egitpu wezwał ſyná mego. HistRzym 87, 125v; Króleſtwá świátá tego páná wyſławiayćie/ Pánu chwałę powinną/ y wdźięczny pſalm dayćie. Pánu z wieków ná niebie przebywáiącemu KochPs 99.
Wyrażenia: »cieleśnie przebywający« (2): Cieleſnie tu przebywáiącego Páná Chriſtuſá widomie/ iáko przed Wniebowſtąpieniem przebywał/ do dniá ſądnego tu mieć nie możemy WujJud 260v; WujJudConf 260v.

»przebywający społu« (1): Zgoda obycżaie dobre ſpołu potwierdza, á przebywaiącich ſpołu rozumy naprawia. BielŻyw 128.

Przen: O odwiecznym istnieniu Maryi w zamysłach Boga (1): byla [Maryja] przebyuayącza wſkarbye ſercza boſkyego PatKaz II 28v.
α. O zbawionych (3): A to prawdziwie ieſt ſwiętych obcowánie. S kthorego też nie wyrzucamy błogoſłáwionych w niebie przebywáiących. RejPosWstaw [1432]v.
Wyrażenie: »w Bogu przebywający« (2): Swięći w Bogu przebywáiący nas wysłuchywáią y wſpomagáią. WujJud 60 marg Nn4.
β. W funkcji rzeczownika (3):
Wyrażenia peryfrastyczne: »przebywający we krzu« = Jahwe (1): to potym przydáie [Mojżesz] v 16. y z przyiáźni ábo łáſki przebywáiącego we krzu/ to błogoſłáwieńſtwo przyidzie ná głowę Iozefowę. CzechRozm 50v.

»przebywający na świecie, na ziemi« = człowiek; habitans in saeculo HistAl (1:1): Słyſzeliſmy iżes lud twoy zgromádził/ áby z Alexandrem po wtore walcżył/ ále [...] bys wſzytki przebywáiące ná ſwiecie zgromádził/ iemu ſie nam niey [lege: namniej] przećiwić nie możeſz HistAl E8; O Pánuiący Pánie/ ale y my wſſyſcy pełni ieſteſmy ſproſney złośći. A by iedno nie dla nas nie były nápełnione gumná ſpráwiedliwych/ dla grzechow przebywáiących ná źiemi [propter peccata inhabitantium super terram]. Leop 4.Esdr 4/39.

2. Trwający w czymś [w czym] (1): CIiała [!] krwie niecżyſtey/ wilkoſci złych á zbytnich pełne/ wprożnowaniu/ w obżarſtwie/ w ſmilſtwie vſtawicżnem przebywaiącze/ ſą naſkłonnieyſze ku zarażeniu powietrza FalZioł V 61.
3. Obcujący cieleśnie [z kim] (1): Cżemu mamki z parobki przebywaiące pſuią dzieci ktore trzymaią. (–) Bowiem tego cżaſu mleko ich bywa rzadkie gdyż czo lepſza iego cżęſć zchodzi maciczę GlabGad H5.

Synonimy: 1. będący, mieszkający, obcujący, pozostający, żyjący; 2. trwający.

Cf PRZEBYWAĆ

MN