[zaloguj się]
[pdf]

MIOTANIE (14) sb n

miotanie (13), mietanie (1) GórnDworz.

o oraz a jasne, końcowe e pochylone; miet- tekstu nie oznaczającego é.

Fleksja
sg
N miotanié
D miotaniå
A miotani(e)
I miotani(e)m
L mietaniu

sg N miotanié (5); -é (2), -(e) (3). ◊ D miotaniå (3). ◊ A miotani(e) (3). ◊ I miotani(e)m (2). ◊ L mietaniu (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

I. Rzeczownik od „miotać” (10):
1. Rzucanie, ciskanie; iaculatio Mącz, Cn (7): ktory kamień przez ſię rzućił [Deukalijon]/ sſtał ſie z niego cżłowiek żywy. Tákież żoná iego Pirra/ żeńſki narod kámienia miotániem wzbudziłá. BielKron 23v; Iaculatio, Miotánie/ Strzelánie. Mącz 161d.
a. O starożytnej dyscyplinie sportowej: rzucanie dyskiem, kamieniem itp. (1): ktory [Diagores z Rotidu] myał trzech ſynow/ iednego ſſermierzá/ drugiego zapásniká/ trzecyego ktory y ná zawod y ná ſkok/ y na myotánye kámyeńmi álbo cżym inſſym cyęſzkim godnym był. GliczKsiąż C6v.
b. O rzucaniu kostką itp. (4):
Wyrażenie: »miotanie losow« (4): LubPs F; Sortio, Loſowánie/ miotánie loſów/ rozdzielenie przes los. Mącz 403c; A gdźieby ſie około miotánia Lóſów o gránice niemogli oni dobrzy mężowie wybráni zgodźić/ tedy niech lóſy z oboiéy ſtrony będą miotáné SarnStat 1072 [idem] 1264.
2. Wprawianie w ruch, wstrząsanie (2): Iactatio, Agitatio, succussatio ‒ Trzęsienię, poruchanię, miotanię. Calep 496b.
a. O ruchach fal morskich (1): Iactatus, Agitatio, succussio ‒ Poruſzanię, miotanię, [...] ut, Iactatus maris Calep 496b.
3. Zestawienie w funkcji terminu oznaczającego czynność fizjologiczną: »miotanie szyją« = wymiotowanie, torsje (1): Vomitum alicui excutcre, Pobudźić komu wrácánie/ miotánie ſziyą. Mącz 339b.
II. Rzeczownik od „miotać się”; wykonywanie gwałtownych, chaotycznych ruchów, rzucanie się; iactatus Calep; iactatio Cn (4): ieſtliby dla płacżu wielkiego/ albo dla kaſzlu/ albo dla miotania pępek wyſzedł ku gorze/ tedy naprzeciwko temu. Wezmi Lupines FalZioł V 42.
Zwrot: »gniewać się z miotanim« (1): Adfremo ‒ Sapac na niekogo, gniewać ſzie zmiotanim. Calep 23a.
Szereg: »mietanie, targanie« (1): Przeto owi/ co ſie miecą/ łáią/ wyzywáią/ grożą/ przed bitwą/ poſpolicie hnet złożą/ y oſłábieią/ gdy ku rzecży przydzie/ nie inácżey iedno iáko ow pies ktorego z łáńcuchá ſpuſzcżą/ bo ſie wymoże/ wyśili/ w onym miethániu/ w onym tárgániu/ iż nicz ognia w nim nie zoſtánie. GórnDworz K4v.
Przen: Wynoszenie się, chełpienie się (1):
Wyrażenie: »miotanie sobą i tam i sam« = narzucanie się wszystkim dookoła dla nadania sobie ważności (1): Iactatio, Chełpienie/ Miotánie ſobą y tám y ſam. Mącz 161c.

Synonimy: I.1. ciskanie, strzelanie; b. wyr. »miotanie losow«: losowanie; 2. poruszenie, poruszanie, trzęsienie; 3. zest. »miotanie szyją«: wracanie, wymiatowanie.

Cf MIOTAĆ, MIOTAĆ SIĘ

IM