[zaloguj się]
[pdf]

MIZERNIE (35) av

-z- (29), -ſ- (6).

Oba e jasne.

Sł stp brak, Cn s.v. nędznie, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. Marnie, nędznie; w sposób godny pożałowania; niewłaściwie; misere Calag, Cn; afflicte Mącz; miserabiliter, miserandum in modum, miseris modis Cn (27): Nieſtetis mnię nędznemu/ nieſtetis mnię nieſzcżęſnemu [...] iám záprawdę áż do niebá przez chwałę był powyſzſzon/ á teraz áż do ziemie ieſtem mizernie ſlożon [usque ad terram miserabiliter sum depressus alysz do sszamey szyemye yesthem ponyszon szplaczem HistAl 1510 218]. HistAl F4v; MurzHist S2; Skorom ſie yedno ná ſwyát mizernye národził LubPs Fv; Afflicte, Miſernie/ Nędznie. Mącz 130b, 92c; RejAp 95; Elendiglich. Nędznie/ mizernie/ et licho. Misere. Calag 156b; Gdy mizernie ná krzyżu wiśiał/ trzęſienie ziemie wielkie ná miáſto ono przyſzło SkarŻyw 385; ReszList 143; Calep 665a; ty duſzo moiá [...] cudzołożnicą ſię odłącżoną od Chryſtuſá sſtáwſzy/ dobrowołnieś [!] ſię/ ále mizernie ſpuśćiłá z wyſokośći pánieńſtwá cżyſtego/ w przepáść nierządu ſmrodliwego. LatHar 150.

W połączeniu szeregowym (1): [Mateusz] ſiedzi vſtáwicżnie ná tym nędznym mycie á ná ſzáfárſtwie ſwiátá tego/ nędznie/ mizernie/ á s kłopotem ſzukáiąc wſpomożenia ſwego od niego RejPos 325v.

Fraza: »mizernie się [z kim] dzieje« (1): Abowięmći lunatikięm ieſt i miſernie się znim dźieie [male patitur]/ Bo częſtokroć wpádá wogień i częſto kroć w wodę MurzNT Matth 17/14.
Zwroty: »mizernie cierpieć« (2): iż oyćiec dla niewdźięcznośći ſynowſkiey mizernie ſtanu ſwégo/ od potomſtwá w brániu tákowéy częśći dóbr ćiérpiał [quod [...] depressionem status sui ... patiebatur JanStat 558] SarnStat 588 [idem] 631.

»mizernie zginąć (a. poginąć), zemrzeć; mizernie dokonać (a. dokończyć) żywota« [szyk zmienny] (5:1;4): MurzHist O; zábił go/ á brát [...] ſzyię złamał. A ták mizernie ći dwa brácia zginęli BielKron 128; Sergius kazał go wzyąć s klaſztorá á do więzyenia dáć/ gdzye thám mizernie dokonał żywotá ſwego. BielKron 172v, 439; HistRzym 91; RejPos 198v; WerGośc 225; y wiele krolow y Ceſárzow y vczonych ludzi w ſwoiey ſekćie mieli: á przećię mizernie poginęli WujNT 417; PaxLiz B2; dał w więźieniu gárdło: A ták mu ſię mizernie w tey nieſławie zmárło. KlonWor 17.

Wyrażenie: »mizernie ochorzały« (1): w ktorymeś [świecie] zránił á ochromił tę nędzną á mizernie ochorzáłą duſzycżkę ſwoię. RejPos 327v.
Szeregi: »nędznie a mizernie« (1): piſano niemi takie rzecży/ ktorych kto niewie/ nędznie/ á mizernie żywie/ ná ſwiecie. GórnDworz F7v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»sprosnie a mizernie« (1): potym ſproſnie á mizernie w gnoiu dokońcżył żywotá ſwego. WerGośc 225.

2. Niegodziwie, okrutnie; miserandum in modum, miseris modis Mącz, Cn; cruciabiliter Mącz (8): Cruciabiliter, Mizernie/ okrutnie Mącz 69d; Miserandum in modum milites populi Romani capti, necati, deferti, dissipati sunt, Bárzo mizernie służebny lud ludu Rzymskiego poymány/ pobity Mącz 224d, 19b; Cżárt go opętał/ y trząſł mizernie/ y tłukł po ziemi SkarŻyw 86; bo ná odmienné rzeczy ſye ſádźili/ Więc ſye obá zarazem mizernie zdrádźili. PudłFr 76.
Zwroty: »mizernie [od kogo] porażony« (1): Mizernie od nich [od braci] gdy był porázony, Poćieráć muśiáł [Władysław wtory] w nędzy obce ſtrony. KlonKr C4v.

»mizernie wojować« (1): Ná on cżás Gottowie/ Wándalowie/ Hunnowie/ mizernie Fráncuſką ziemię woiowáli: mordy wielkie y okrućieńſtwá cżynili SkarŻyw 528.

»mizernie [kogo] zamordować« (1): Aliquem ingulare plumbeo gladio, Miſernie kogo zámordowáć y ſtráćić. Mącz 177b.

Synonimy: 1. licho, marnie, nędznie, niewłaśnie, żałośnie; 2. niegodnie, nikczemnie, okrutnie.

TZ