[zaloguj się]
[pdf]

MYNCARZ (35) sb m

myncarz (12), myńcarz (5), mincarz (4), mynicarz (3) [w znacz. 3.], mynczarz (2) [w znacz. 3.], minczarz (1) [w znacz. 3.], mencarz (1), miencar a. mienczar (1), myncarz a. myńcarz, a. mincarz, a. mińcarz (6); myńcarz FalZioł; mincarz WujNT; mencarz Leop; miencar a. mienczar Calep; myncarz : mincarz Mącz (3 : 3); myńcarz : mynicarz SarnStat (2 : 3); myncarz : myńcarz : mynczarz : minczarz BielKron (9 : 2 : 2 : 1).

mencarz i miencarz z tekstów nieoznaczających é. ◊ -årz. ◊ -årz- (10), -arz- (1); -årz- : -arz- Mącz (1 : 1).

Fleksja
sg pl
N myncårz myńcårze
G myncårza mincarzów
D mynicårzowi mincårz(o)m
A myńcårze
I myncårz(e)m

sg N myncårz (22). ◊ G myncårza (2). ◊ D mynicårzowi (1). ◊ I myncårz(e)m (5). ◊ pl N myńcårze (1). ◊ G mincarzów (1). ◊ D mincårz(o)m (1). ◊ A myńcårze (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII i XIX w.

1. Człowiek zajmujący się biciem pieniędzy; monetarius Mymer1, Murm, BartBydg, Mącz, Calep, Cn (8): Faber monetarius eyn mu̇ntzmeiſter Myncarz. Murm 181; Mymer1 13v; BartBydg 92v; albo [bywa] thym czo pieniądze kuią: to ieſt myńcarzem. FalZioł V 51v; Mącz 231b; Monetarius ‒ Mienicze kuiaci, mienczar. Calep 672a; TEż zákázuiemy: áby Myńcarze [monetarii JanStat 1122] w Páńſtwie naſzym będący nie śmieli Żydów z fałſzywémi pieniądzmi/ [...] iákimkolwiek ſpoſobem zátrzymawáć/ álbo imáć. SarnStat 258; Sam téż ma mieć pilność wſzyſtkę około monety: y niechay ma Probiérze/ y ſwoie Myńcarze [sculptores suos JanStat 308]/ ktorzy bić będą SarnStat 340; [mnimáli żeby był iákim zboycą ábo zdraycą/ ábo myńcarzem fáłſzywey monety. BazHist 167 (Linde); Mynicarz ktoryby pieniądze ſwe fáłſzował/ álbo ich nie ták kował iákoby według práwá kowáć miał/ niemoże nikogo o fáłſz obwinić SzczerbSpecSax 255, 255 [2 r.], 256 (Linde)].
2. Człowiek trudniący się operacjami pieniężnymi, wymianą pieniędzy lub wypożyczaniem na procent itp., bankier, wekslarz; argentarius, collybista, mensarius, nummularius Mącz (7): Pan Chryſthus ná weſelu z wody wino vcżynił/ Mencarze [nummularios] z kośćiołá wygnał/ mękę ſwą opowiáda. Leop HH3v; Argentarius, Mensarius, Nummularius, Myncars ten który nád tym ſiedźi áby myńcę zá myńcę doſtawáł. Mącz 15c; Mensarius qui et nummularius Argentarius et Collybista dicitur, Mincarz który nád rozmáyitą monetą ſiedźy/ odmieniácz monetę zá monetę. Mącz 216d, 60d, 288a, 347a.
Szereg: »mincarz abo bankierz« (1): miałeś tedy pieniądze moie poruczyć tym (marg) mincarzom, ábo bankierzom. (‒) co pieniądzmi hándluią/ á ia przyſzedſzy wżdybym był odebrał ſwe z lichwą. WujNT Matth 25/27.
3. n-pers (20): ieſt Miáſtecżko ná gránici Thuryngiey Alſtet Sáſkiego Ellektorá tám że ten Myncarz na pyrwey kazał y náucżał BielKron 202, 202 marg, 202v [8 r.], 213v, L111v.
Zestawienia (8): Item zeznal ze od pyvnczy Nyedziel bąndacz wegdanſkv doſthał thichze klyuczy od olbrichtha Mynczarza LibMal 1554/185, 1554/185v [2 r.]; ktory to lud/ Thomás Myncarz/ w ziemi Turyńſkiey/ po nieiákim roſterku z ſtárſzymi ſwymi/ ná tę Sektę przywiodł BielKron 198, 202; iż w kupowániu Zup Truchlá/ Henzel/ Buttá/ Leſko Zyd/ Bártek Mynicarz/ Arnolff Wielkier/ dla ſoli/ która zoſtawáłá wzdawániu Zup/ [...] między ſobą mocnie ſie práwowáli/ wádźili SarnStat 370, 371, 376.

Synonimy: 1. monetaryjus; 2. bankarz, bankierz, mincownik, monetarz, monetnik, myńca, odmieniacz, stolnik, stołecznik, wekslarz.

AKtt