[zaloguj się]
[pdf]

NARZEC (2) vb pf

a oraz e jasne.

Fleksja
inf narzec
plusq
sg pl
3 m był narzekł m pers byli narzekli
conditionalis
sg
1 m bych narzekł
3 m by narzekł

inf narzec (1). ◊ [plusq 3 sg m był narzekł. ◊ 3 pl m pers byli narzekli.] ◊ con 1 sg m bych narzekł (1). ◊ [3 sg m by narzekł.]

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. [Powiedzieć co o kim, orzec [kogo]: Vrodzony pan Jarosz Kamienietz [,..] vtzenil zgodę miedzi poddanemy Lgotzanamy, miedzi Woytzechem Kropką a Martzinem Marcholem z gromadą Czo go beli narzekli [...] slisetz od obu stron, ze tho [...] jus vpokoiono a vsmierzono belo, y thudziesz od tych osob, jakoż go beli, tego Woytziecha Kropkę narzekly, ze ony sausiedzi gego nan nitz niewidzą złego, nisz wssitko dobre. ProtokWoźnik 1568 nr 136.]
2. Podpowiedzieć co, podszepnąć, namówić kogo; voce praeire Mącz [komu] (2): Ut tibi voce praeirem quid iudicares, Abych ći tylko nárzekł/ á ty skazánie vcziniſz. Mącz 105c.
Zwrot: »nie dać sobie [czego] narzec« (1): Pompeius valde abhorreret, Gdy ſobie tego mniemánia Pompeius nie dał nárzec. Mącz 158c.
3. [Obrazić, zelżyć [kogo]:
Szereg: »narzec albo się [na kogo] słowy nieuczciwemi puścić«: Ktoby w Mieśćie Lawnika w Láwicy/ álbo na mieścu Sądowym śiedzącego/ nárzekł/ álbo ſie nań ſłowy nie vcżciwemi puśćił/ przepada y Lawnikowi emendę 30 ſzelągow/ y Sędźiemu winę. A ieſliby go złáiał/ iuż po wyrzeczeniu Decretu [...] SzczerbSpecSax 207 (Linde).]
4. [Obiecać; o małżeństwie [komu kogo] [cum inf]: ktoremu [arcyksięciu rakuskiemu Gwilelmowi] też iuż był [król Ludwik] młodſzą corę ſwoię Iádwigę nárzekł dáć/ y z kroleſtwem Węgierſkim. BielKron 1597 17 (Linde).]

Synonimy: 2. namowić; 3. obelżyć, obrazić, zelżyć; obiecać.

Formacje współrdzenne cf RZEC.

Cf NARZECZENIE, NARZECZONY

DJ