[zaloguj się]
[pdf]

NAŚLADOWNIK (58) sb m

-ſ- (37), -á- (18), -(s)- (3).

Oba a oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N naśladownik naśladownicy
G naśladownik(o)w
D naśladownik(o)m
A naśladowniki
I naśladowniki(e)m naśladowniki, naśladownikami
V naśladowniku naśladownicy

sg N naśladownik (17). ◊ I naśladowniki(e)m (6). ◊ V naśladowniku (1). ◊ pl N naśladownicy (9). ◊ G naśladownik(o)w (4). ◊ D naśladownik(o)m (7). ◊ A naśladowniki (4). ◊ I naśladowniki (7) KromRozm I, BibRadz, WujJud, WujJudConf, SkarŻyw, ArtKanc, WujNT, naśladownikami (2) KrowObr, GrzegRóżn. ◊ V naśladownicy (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Ten, kto idzie w ślad za kim, towarzyszy komu; acoluthus, consequens Mącz; assecla Calep; sectator, sequela Cn (3): Acoluthus, latine consequens Náſládownik Mącz 2d; Assecla ‒ Naſzladownik. vel, Słuſzka wſzedze zamnąchodzący. Calep 104a.
a. Współuczestnik; comes Mącz, Cn [czego] (1): Caesar cum se victoriis Pompei comitem esse mallet quam socium, Gdy wolał być náśládownikiem Pompeiuſowego zwycięſtwá niżli pomocnikiem. Mącz 398a.
2. Ten, kto wyznaje czyją naukę, postępuje wedle czyich wskazań, jest komu posłuszny; wyznawca, zwolennik; imitator PolAnt, Mącz, Calep, Vulg, Cn; sectator Mącz, Calep, Cn; assectator Mącz, Calep; sequens Mącz [często metonimicznie, np. naśladownik Lutra = wyznawca nauk Lutra] (38): Dogmatistes, qui alicuius dogma sequitur, Diſcipuł/ Násládownik/ Obróńcá ſwych vſtaw. Mącz 93c; Sectator, Náśládownik zwolennik/ vczeń/ diſcipuł. Mącz 384d, 385a; Calep [971]a.

naśladownik czyj [w tym: G sb i pron (13), pron poss (11), ai poss (3)] (27): OpecŻyw 92v, l80v; RejPs 188v; koſćyoł nyebłądźił áni błądźi/ Ale Luter z ſwemi náſládowniki/ ktorzy od yednoſći koſćyołá ſye odſſczepili KromRozm I Fv, A2; KromRozm II f4; KromRozm III A2v; KrowObr 42; BibRadz Eph 5/1; Philosophaster, philosophorum imitator, Náśládownik mądrich ludźi/ vczeń/ który ſie rad vczy. Mącz 279d; RejAp CC3v; RejPos 126, 170v, 187v, [279], 331; WujJud 33v; WujJudConf 124v, 151; BudNT Eph 5/2[1]; CzechRozm 239; SkarJedn 25; Toć ieſt oná Boſka cnotá/ powſzechna y poſpolitá dobroć/ [...] ktorey my teſz náſládować iáko Boży náſládownicy mamy. SkarŻyw 114; ſzedł iuſz ná on cżás y mieyſce dyſputácyey náznácżone Arryuſz/ z wielką y pyſzną hordą dworzan/ ſwych náśládownikow SkarŻyw 390; pokarał Pan Bog niezbożność ich [odszczepienców]/ iſz [...] ziemiá [...] do piekłá przepuśćiłá onych trzech: á náśládownikow ich 250. mężów/ ktorzy znamowy odſzcżepieńcow onych burzliwych/ w vrząd ſię kápłáńſki wdawáć [...] śmieli/ ogień [...] popalił. SkarŻyw 492; NiemObr 180; ArtKanc K14.

Wyrażenia: »grecki naśladownik« = wyznawca kościoła grecko-katolickiego (1): Obácż Grecki náśládowniku Ceſárzá Greckiego dziwne słowa. SkarJedn 290 marg.

»naśladownik nauki« (2): Z kąd też náſládowniki tey náuki yego/ názwano Kátháfrygás/ y Phrygaſtas. KromRozm III E2v; Mącz 385a.

»nowowierny naśladownik« (1): [Zwinglojus i inni bontowni mistrzowie] ſámi śiebie y z ſwemi nowowiernemi náśládowniki hániebnie potráćili. WujJud 33v.

»naśladownik prawdy świętej« (1): GrzegRóżn Bv cf »abo zwolennik abo naśladownik«.

»ślepy naśladownik« (1): Bo náuka kácerſka prętko powſtáie/ złego ſumnienia ludzi wśię nábierze/ á zaśię prętko vſtáie/ á doły takie zoſtáwi w ktorych záſię potym ſlepi ich náſládownicy/ chcąc cżyſtą wodę pić/ błoto naydą SkarJedn 25.

»wierny naśladownik« (4): RejPs 188v; A tákże też y ty káżdy Krześćiáńſki cżłowiecże/ ktory ſie miánuieſz być wiernym náſládownikiem Páná ſwego/ bierz przykład s tych zwolennikow ſwiętych iego/ nie dufay rozumowi ſwemu RejPos 126, [279]; LatHar 330.

Szeregi: »sługa i naśladownik« (2): RejAp CC3v; prawdźiwi ſłudzy/ y náſládownicy Páná Chriſtuſowi/ po rozmáitych pracách y fráſunkach świátá tego/ wiecżnych roſkoſzy z Panem ſwym vżywáć będą. NiemObr 180.

»uczen a (albo, i) naśladownik« [szyk 2:1] (3): yáko ma [krześcijański człowiek] rozumyeć o tey náuce/ ktora w Nyemcach od Luthrá y od yego náſládownikow álbo vcznyow od trzydźyeśći lat náſtáłá KromRozm I A2; RejPos 170v; CzechRozm 239.

»abo zwolennik abo naśladownik« (1): będziem ich tu pytáć [...] o ty mieyſcá do piſmá świętego náleżące/ [.,.] z kthorychby okazáli ſię być/ ábo zwolennikámi Stánkárowemi/ ábo iáko oni mowią/ Náſládownikámi prawdy świętey. GrzegRóżn Bv.

Przen [czyj] (2): Słuchayże co záſię mowi thenże Ian s. ku nędzney zyemi y ku náſládownikom iey: A tobie będzye biedá nędzna zyemio RejPos 332v.
Szereg: »miłownik a naśladownik« (1): ia wam nie tákiego pokoiu zoſtáwuię/ y s thákiego was vpominam/ iáki ſwiát dawa miłownikom á náſládownikom ſwoim RejPos 334v.
3. Ten, kto się na kimś wzoruje, bierze przykład z czyjego postępowania, stara się komu dorównać pod jakim względem; imitator Mącz, Vulg, Cn [dopełnienie wyrażone rzeczownikiem oznaczającym cechę lub stan występuje w połączeniu z przydawką przyżnościową]; (10): Imitator, Náſliádownik. Mącz 166a; Calep [507]a.

naśladowmk czego (3): y pobudował klaſztorow niemáło: wktorych żyli náśladownicy vboſtwá Chryſtuſowego. SkarŻyw 472, [474]. Cf Wyrażenie.

naśladownik czyj [w tym: G sb i pron (4), ai poss (1), pron poss (1)] (6): W zakonie [...] práwy náśladownik S. Dominiká/ iáko y on Chryſtuſa/ poſtępował z cnoty w cnotę. SkarŻyw 371, 50 marg, 132, [474]; NiemObr 31; BAdźćie náśládowniki moimi/ iáko y ia Chriſtuſowym. WujNT 1.Cor 11/1.

Wyrażenie: »żywota [czyjego] naśladownik« (1): wielki pocżet tych ktorzy żywotá y cnot iego náſłádowniki być chćieli/ práwie drzwi do niego wyłamowáli SkarŻyw 57.
4. Ten, kto postępuje w określony sposób [czego] (2): Przyſtąpili ſię náſladownicy niecnoty/ (lecż) od zakonu twego oddalali ſię. BudBib Ps 118/150; SLuchayćie mię náśladownicy ſpráwiedliwość⟨i⟩/ ktorzy ſzukaćie Iehowy poyzrzyćie ná ſkáłę zktorey wyćięći ieſteśćie BudBib Is 51/1.
5. Następca, potomek [czyj; w tym: G pron (1), pron poss (1)] (2):
Szereg: »potomstwo potomek i (albo) naśladownik« (1:1): Rozumiej przez ſwoie potomſtwo (albo) náſladowniki BudBib I 34Id marg; The rzecży opowiádał ſwoim Zwolennikom/ y innym ich potomkom y náśládownikom ArtKanc I19v.
6. Ten, kto kogo naśladuje, odtwarza czyje zachowanie lub wygląd, udaje kogo; simia Mącz, Cn (3): Simia, Náśládownik/ który zwłaſzczá náśláduye kogo w czym/ wzorki z kogo wybiéra/ á onych náſláduye/ w przipowieśći bywa mówiono. Mącz 393c.
Wyrażenia: »naśladownik gorliwy« (1): Aemulus, Ten który zayzrzy zawiśći/ álbo nienáwidźi/ też Náſladownik gorliwy bywa rzeczon. Mącz 4b.

»zły naśladownik« = cacozelus Mącz, Cn (1): Cacozelus, Zły náſládownik. Mącz 28d.

Synonimy: 1. towarzysz; 2. miłośnik, miłownik, sługa, uczeń, wyznawca, zwolennik; 5. namiastek, namiestnik, następca, potomek.

Cf [NAŚLADOWACZ], NAŚLADOWCA, NAŚLEDNIK

TK