NIEJEDEN (248) pron
W pisowni rozłącznej (228) [w tym rozdzielonej przyimkiem (34)], w łącznej (20).
Wszystkie e jasne.
Fleksja
sg m N niejeden (76). ◊ G niejednégo (14); -égo (1), -(e)go (13). ◊ D niejednému (22); -ému (2), -ęmu (1) MurzHist, -(e)mu (19) ◊ A niejednégo (42), niejeden (6); -égo (2) OrzQuin, GosłCast, -ego MurzHist (2), -(e)go (38). ◊ I niejednym (9) niejedn(e)m (1) RejKup. ◊ f N niejedna (17); -a (15), -(a) (2). ◊ G niejedn(e)j (8). ◊ D niejedn(e)j (2). ◊ A niejednę (12). ◊ I niejedną (2). ◊ L niejedn(e)j (5). ◊ n N niejedno (5). ◊ G niejedn(e)go (2). ◊ D niejedn(e)mu (1). ◊ A niejedno (2). ◊ I niejednym (1). ◊ L niejednym (12), niejedn(e)m (1) UstPraw. ◊ pl N m pers niejedni (1). subst niejedny (2). ◊ G niejednych (1). ◊ A subst niejedny (1) GroicPorz, niejedn(e) (1) LatHar. ◊ I n niejdn(e)mi (1). ◊ L niejednych (1).
Połączenia z przyimkiem: nie + praep + jeden (34), praep + niejeden (1) FalZioł I 122d.
Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.
1.
Zaimek liczebny: więcej niż jeden, wiele a. wielu;
multi, pluralis Modrz; diversus JanStat (224):
ieſth złożone tho ziele znieiedney moczy FalZioł I 122d;
IAſkołek rodzay ieſt nie ieden/ niekthore ſą czo ſie w domiech legą/ ty ſą cżarne á pod garłem throchę cżyrwone. Drugie ſie przy błonach w okniech ſidlą, ty ſą też cżarne á pod brzuchem prawie białe. Drugie ſie lęgą w ſkałach albo w gorach przykrych/ á ty zową grzebiołuchi. FalZioł IV 24c;
GlabGad K6;
WróbŻołt Q3;
RejRozpr D4v;
RejJóz K8,
M3;
SeklKat Ov;
RejKup I,
18,
bb4v,
bb5v;
MurzHist N3v;
A ktoraż może być wyętſſa kaźń nád śmyerć? (–) Yeſt nye yedná/ co y pogáni ználi/ ktorzy co wyętſſe wyſtempki czem inym niżli śmyerćyą karáli: yáko wyeczną nyewolą/ álbo ná tći. KromRozm II 14v;
Diar 81;
BielKom D7v,
E3;
GroicPorzRej C3v;
RejWiz 11v,
41,
74,
96v,
146,
181v,
192v;
UstPraw K3;
RejFig Bb;
RejZwierz A6,
32v;
OrzRozm P2,
S3;
Piſze then Hiſtoryk Márinus przycżynę drugą wydánia zamku y miáſtá/ iż thám nie ieden narod był/ áni iedney wiáry ludzie/ byli Słowacy Greckiey wiáry/ byli Albani/ Włoſzy Rzymſkiey/ iedni ſie drugich ſtrzegli BielKron 249,
209v;
Mącz 339a;
Iśćie nas iuż nie iedno nieſzczęśćie potkáło/ Ieſzcze wiſi nád námi kłopotu niemáło. Prot A2,
C2v;
SarnUzn D2;
RejPos 123v;
BielSat C3,
D,
Gv;
RejZwierc 36v,
89,
168v;
WujJud 51,
192 [2 r.];
BudBib Ios 17/17;
Alboć nikt nie powiedał/ com w ten cżás ſpráwował/ Gdy nie ieden zły cżłowiek/ proroki mordował/ Ktore náſzá Iezabel/ ná to nápráwiłá HistHel B4v;
obácżmy ſwych właſnych [slów] kilká tákowych. Tákie niech będzie słowo PROG/ á kiedy nie ieden tedy progi BudNT Ii6v;
CzechRozm 127v,
207 [2 r.];
Ták wiedz iże ten Włodek mężnie ſzáblą włada/ Y nie iedná pogáńſka od niey głowá ſpada. PaprPan H4v,
D4v,
Y4v,
Ff2;
Wiele Pánow przednieyſzych wydawáią nie ieden tyśiąc złotych ná ſeymie/ prze to iż ſię ſeym bárzo długo wlecże. ModrzBaz 94,
59v;
Y nieznośne tyrańſtwá ſproſne inſze płodził/ Dla których ſláchecki dom nieieden vchodził StryjKron 51;
CzechEp 180,
195;
NiemObr 5;
KochEpit A3;
WerGośc 247;
PudłFr 34;
ArtKanc R17v[2 r.];
BielRozm 19;
GórnRozm A,
L2;
ActReg 54;
GostGosp 146;
Phil S3;
GórnTroas 52;
GrabowSet L [2 r.];
LatHar +8v [2 r.],
[ + 9]v,
7,
162,
217 (
12);
Ciáło Chriſtuſowe iáko mogło być ná iednym mieyſcu záraz z drugim ćiáłem: ták może być záras nie ná iednym mieyſcu. WujNT 386 marg,
przedm 4,
22,
s. 386,
Yyyyy;
WysKaz 24;
SarnStat 117;
Nie ieden Zoraẃ dźieći kilká z ſobą nieśie [...]. Nie ieden chłopu z łożá weźmie gwałtem żonę KmitaSpit A3;
KlonFlis G4;
Dam ná przykład regułkę wyſzpoconą owę/ Co ſię cżęſto opiera nie o iednę głowę KlonWor 66,
23,
32;
ZbylPrzyg B4 [2 r.].
niejeden z kogo (pl) (5): Połtoráſtá tyſięcy ten Turkow poráźił/ Nie iednemu z Węgierſkich pánow głowę zráźił. PaprPan Ee4v, C4v, M2, Bbv; Bo tego nas ſwym dźiękowánim/ przy cudownych onych oſtátecżney wiecżerzy táiemnicách Zbáwićiel náſz náucżył/ iáko to mądrze nie ieden z Doktorow Kátholickich obacżył: á miedzy inſzemi ś. Chryzoſtom LatHar 58.
W użyciach pl (5): RejRozpr H4; w ktorey [trudnej a zawikłanej sprawie] ábyć dobrze poſłużył/ [rzecznik] muśi twoie liſty czytáć/ ćiebie o twey rzeczy długo każącego/ á czáſem theż báiącego ſłucháć/ Práwá piſánego ſye dokłádáć/ nieiedny kſyegi [!] w Práwie przeględáć GroicPorz f; powtarzał ich rzecży być ſobie przećiwne/ ktore ták ná prętce ſkońcżone być niemogą/ choćia iuż nieiedny ziazdy około tych rzecży poſtánowienia bywáły BielKron 219v; CzechEp 289; Bo ácżkolwiek nie iedne maſz modlitwy Polkie/ ále nie wſzyſtko złoto co ſię świeći LatHar +4v.
W przeciwstawieniu: »jeden ... niejeden« (2): BielŻyw 15; ieden tylko ieſt Pośrzednik zbáwienia y odkupienia náſzego/ ále nie ieden przycżyniánia y modlęnia. WujJud 57v.
Przysłowie: Iużem ią nie z iednégo iadł mącznégo woru WyprPl A3.
Wyrażenia: »nie na jednym miejscu; nie z jednego miejsca« =
wielokrotnie w tekście (
5;
1):
Przetoż nie ná iednym mieyſcu Piſmo święte to wielkie dobrodźieyſtwo pokázuiąc/ vpomina lud áby y zacność ſwoię y Páńſką dobrotliwość poználi: iáko w piątych Kśięgach Moyzeſzowych álbo w Deuteronomium cżytamy KuczbKat 265;
RejPosRozpr c3;
cżegom y ia ſam nie ziednego mieyſca doznał że mu rownego (oprocż kilka mieyśc/ y ś. Ioháná obiawienia) niemaſz BudNT przedm b6;
NiemObr 75;
WujNT przedm 11;
PowodPr 52.
»niejeden raz« (1): iáka to vſtáwicżność wáſzá/ zowiecie nas ſwoimi á wypądzacie nas/ Zowiecie nas przyiacielmi á cięſzkość nam cżynicie/ ná oſtátku vcżyniliſcie z nas wolnych niewolne/ [...] ponieważ nie ieden raz omyliliſcie nas obietnicámi ſwemi/ á ták ſiedźcieſz tám ſámi w mieſcie BielKron 107v.
a.
W funkcji rzeczownika: zastępuje zaimek osobowy;
non nemo Modrz, Cn; multi Modrz (100):
ListRzeź w. 21;
RejRozpr F,
G4v,
H,
I2v;
Lecz widzę czo miłoſcz czyni Iż nie iednego o myli [!] RejJóz D2v,
D5v,
I7,
K8,
O4v,
O5v,
Q4;
A yſcze dzis wtey bieſſedzie Znácz ſię nie yeden zawiedzé Bo nie trwa pṙzi Panu w wierze A czo ýnſe pṙzedſię bieṙze RejKup T,
d8v,
e8v;
naoſtatek i ſkromné a wdźięczné iego obyczaié/ nieiednęmu choc by był niechciáł łzzy [!] zoczu wyciſnęły. MurzHist T2,
A2,
F4v;
BielKom nlb 5;
LubPs B2v;
RejWiz 29v,
69,
75,
82,
92 (
11);
RejZwierz 55,
104v,
124,
136v;
BielKron 331 [2 r.];
Mącz 105a;
RejPos 197;
HistLan E3;
RejZwierc Av,
165,
212;
BudBib b2v;
Bo ludźie záwżdy roznie wſzyſtko rozumieią/ Cieſzy ſie też nie ieden iák ná wiátr nádzieią. Lácniey temu ták mowić gdyż on vmiárkował/ Iákoby miał ſwoy ſtan wieść to ſobie z ſummował. MycPrz I B,
I B;
Wſzákże nie ieden ſye też ſpárzy ná kupnie támtych Stáwów Ruſkich. Strum K4v;
Bo więc drudzy gánimy prace nie iednego A mową ni piſánim nie pokażem tego. WierKróc B3v;
PaprPan P,
Y4v,
Dd4,
Ee4v,
Ff2v,
Gg2v,
Hh2v;
Nie ieden iym ieſt pokuſą/ ále też y one nie iednemu. ModrzBaz 54v,
90,
104v,
110;
StryjKron 59 [3 r.],
762;
CzechEp 184;
Wczym ták częſta omyłká/ że ten to ſąd Boży/ Nieiednému ſumnienié/ y ſerce zátrwoży. KochFr 132;
ReszList 175;
WerGośc 242;
BielSjem 19;
BielRozm 3;
GórnRozm I4;
PaprUp Cv,
H2;
GórnTroas 58;
WyprPl C2v;
LatHar 536,
581,
648;
WujNT 263;
KmitaSpit C5v;
Oczy nie iednégo záwiodły y záwodzą, żądzą wiele ich zginęło y ginie GosłCast 6;
KlonFlis A4v;
KlonWor 22,
37,
72,
76.
niejeden z kogo, z czego (pron pl a. sb coli) (4): RejKup v8; gdy byſmy chcieli Socrateſowe argumenta tu przytoczyć/ zajſté by ich nieieden znas barzo rad ſłucháł MurzNT 103v; LubPs gg6; Ale niech o tym mowią wáſzy káznodźieie/ Acz widzę że nie ieden z pocztu ich ſzáleie. Prot B3.
W użyciu pl (1): Bacząc wzgárdę y nie vſtawiczność ták miedzy ſtany Páń[ſkim]i iáko y Rycerſkimi/ aże ſie y tho rozmnożyło miedzy wſzemi ſtany/ że nie iedni ráduią ſie z drugich potyczeli/ przeſthoż bych mym zdánim Moſkiewſkiego wo[l]ał/ áby [...] MycPrz II C4.
W przeciwstawieniu: »jeden ... niejeden« (3): NIe wſtydz ſię wyznáć ná ſię przed iednym/ cżegoś ſię nie wſtydźił cżynić/ podobno nie przed iednym/ y nie z iednym. LatHar 137, 76.
Połączenia: »niejeden co« (2): Bo widzę żeś trwożliwy pátrząc ná ty dziwy/ Iż tu leży nie ieden co wcżorá był żywy. RejWiz 85; Naydźie nie iednego/ co [est non nemo, qui] okrom titułu śláchectwá niema nic cżemby śię zálećić ábo popiſáć mogł: cżłowiek bez máiętnośći/ bez sławy: ná ktorego nie nie śieią/ nie żną/ dochodu też żadnego mu niepłácą. ModrzBaz 32.
»niejeden (...) kto« (2): RejZwierz 79; O náświſtałżeby ſie dziś wierz mi nie ieden/ ktoby ſie chciał przypátrzyć/ iáko ſie ſrodze tá wola Páńſka ná wielu mieyſcach odmieniłá. RejZwierc 42v.
»niejeden (...) który« (2): PARadoxa, tákowé Proporcyę v ludźi proſtych ſą/ y nie iednégom ia ſłyſzał/ którzy z wielkim vſkarżánim ciążyli ſobie ná ćię OrzQuin Ev; WIerz mi że ten Ciepłowſki cżyſcie ſie zágrzewa/ Nie z iednym ktory hárdzye háłá háłá ſpiewa. PaprPan Aa4v.
2.
Zaimek przymiotny: nie ten sam, inny, różny;
diversus, non idem Modrz, Vulg (23):
KromRozm II d3v;
BielKom nlb 5,
Bv;
BielKron 337;
GrzegRóżn K4v;
BielSat G3;
WujJud 86;
CzechRozm 149v;
A ácżkolwiek Páweł Chriſtuſow Apoſtoł powieda/ że ten dobrey rzecży żąda/ kto Dozorcą być żądą [!]/ co ſię y o inſzych Vrzędźiech rozumieć może/ ále to nie iedná rzecż ieſt/ żędáć/ á vpornie ſię w co wtrącáć. ModrzBaz 43;
A tego też trzebá pilnie przeſtrzegáć/ áby miedzy żołnierzmi niebyły bunty: ktore ſię nawięcey wſzcżynáią/ gdy ludźie nieiednego ięzyká ábo narodu/ pod iednym Hetmánem żołnierſką służą. ModrzBaz 114,
111v;
SkarŻyw 206;
WujNT Rom 12/4,
s. 563;
SkarKaz 548b;
KlonFlis D3v.
W przeciwstawieniu: »jeden... niejeden« (5): Koſćyoł zyemſki á nyebyeſki yáko yeden/ ýáko nye yeden. KromRozm III A8v marg, A8v [2 r.], H8v; SkarKaz 549a.
W użyciach w pl (2): Ktemu nie iednych obycżáiow ſą wſzytcy pánowie/ y nie możemy im tego ſłuſznie przypiſáć/ iżeby ſie we wſzetecżnikach wſzytczy kocháć mieli. GórnDworz Lv; ModrzBaz 62.
3. Zaimek rzeczowny osobowy, przeczący, uogólniający: żaden, nikt (1): Kto vcżyni cżyſtym z niecżyſtego? nieieden [non unus]. BudBib Iob 14/4.
Synonimy: 2. drugi, inszy, iny, rozny; 3. nikt, żaden.
Cf JEDEN, NIEJEDENKROĆ
MP
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}