[zaloguj się]
[pdf]

ROZNY (1427) ai

rozny (1426), rozdny (1); rozny : rozdny LibLeg (3:1).

rozny (1007), rożny (292), rozny a. rożny [z rękopisów i druków niestarannych] (128); rozny BierEz (5), OpecŻyw, ForCnR, FalZioł (10), BielŻyw, GlabGad (6), MiechGlab (4), KłosAlg (9), RejPs, RejRozpr (5), HistAl (2), KromRozm I (11), KromRozm II (7), KromRozm III (21), BielKron (5), GliczKsiąż (3), LubPs (5), GroicPorz (20), KrowObr (12), RejWiz (46), Leop (6), OrzList, UstPraw, RejFig, RejZwierz (6), OrzRozm (8), BielKron (17), KochSat (5), KwiatKsiąż (3), OrzQuin (17), SarnUzn (11), SienLek (9), LeovPrzep, RejAp (12), GórnDworz (30), RejPos (58), RejPosWiecz3 (3), BiałKat (14), GrzegŚm, KuczbKat (11), RejZwierc (90), BielSpr (2), WujJud (42), WujJudConf (9), RejPosRozpr (2), RejPosWstaw (5), BudBib (13), WierKróc, BudNT (4), StryjWjaz (7), PaprPan (2), ModrzBaz (55), KochDryas (2), KochOdpr, Oczko (37), Calag (2), KochPs (3), KochMarsz (2), KochPhaen (5), KochSz (2), WisznTr (2), BielSen, KochPam, KochPieś (2), PudłFr (3), ArtKanc (2), GostGosp (6), GostGospSieb (6), Phil (2), GórnTroas, KochCz, KochPij, OrzJan (5), RybGęśli (3), JanNKar (27), JanNKarKoch (3), SarnStat (51), SiebRozmyśl (2), WitosłLut, GrabPospR (14), KlonKr (2), KmitaSpit (5), PowodPr (8); rożny BiałKaz, CzechEp (21), ReszHoz (3), ReszPrz (14), WerGośc, WerKaz, BielRozm, GórnRozm (12), KmitaPsal, GrabowSet (12), WujNT (72), SkarKaz (47), VotSzl, CzahTr, SkarKazSej (14), SapEpit, KlonWor (5), SzarzRyt; rozny : rożny MurzNT (2:3), MurzOrt (3:2), BibRadz (13:3), GrzegRóżn (12:5), Mącz (32:5), Prot (4:1), CzechRozm (31:10), SkarJedn (29:5), SkarŻyw (31:3), StryjKron (10:18), NiemObr (5:19), KochFr (1:2), KochWr (2:2), ZawJeft (3:1), LatHar (2:2), KołakCath (1:1), WysKaz (1:1).

-ó- (237), -o- (14); -o- MurzNT (5); -ó- : -o- MurzOrt (3:2), Mącz (31:6), SarnStat (50:1).

comp rozniejszy [zwykle z neutralizacją funkcji porównawczej] (13).

Fleksja
sg
mNrózny, rózniejszy fNróznå, rózniejszå, rózn(a) nNrózné, rózno
Gróznego Gróznéj, rózny Gróznégo
D Drózn(e)j Drózn(e)mu
Aróznégo, rózny, rózniejszy Arózną Arózne, rózno
Iróznym Irózną Iróznym
Lróznym Lrózn(e)j Lróznym
pl
N m pers rózni, rózn(e)
m an rózni
subst rózné, rózniejszé, rózni, rózné, rózny
G róznych, rózniejszych
D róznym, rózném
A m pers róznych, rózné
subst rózné, rózné, rózny
I m róznémi
f róznémi, róznymi
n rózn(e)mi, róznymi
L róznych
inne formy
skostn sg n D a. L - po róznu

sg m N rózny, rózniejszy (151). ◊ G róznego (19); -égo (2), -(e)go (17). ◊ A róznégo (5), rózny, rózniejszy (18); -égo (1), -(e)go (4). ◊ I róznym (24). ◊ L róznym (1). ◊ f N róznå, rózniejszå (79), rózn(a) (7). ◊ G róznéj (46), rózny (1) CzahTr; -éj (2), -(e)j (44). ◊ D rózn(e)j (3). ◊ A rózną (29). ◊ I rózną (4). ◊ L rózn(e)j (1). ◊ n N rózné (59), rózno (1); ~(attrib) -é (28); ~(praed) -é [z podmiotem sb n] (31), -o [z podmiotem „to”] (1) RejAp; ~-é (9), -(e) (50). ◊ G róznégo (47); -égo (4), -ego (1) MurzNT, -(e)go (42). ◊ D rózn(e)mu (3); -ęmu (1), -(e)mu (2). ◊ A rózne (22), rózno (1) GosłCast 35; -é (3), -(e) (17). ◊ I róznym (8). ◊ L róznym (7). ◊ pl N m pers rózni (101), rózn(e) (1) WisznTr 5. m an rózni [cum N pl: ptacy, psi] (2). subst m rózné, rózniejszé (151), rózni (1) GliczKsiąż G8; -é (17), -(e) (134). f rózné (127), rózny (1); ~(attrib) -é (82); ~(praed) -é (45), -y (1) ZapKościer; ~-é (20), -e (2), -(e) (105); -e Oczko; -é : e SarnStat (4:1). ◊ G róznych, rózniejszych (185). ◊ D róznym (15), rózném (1) Oczko. ◊ A m pers róznych (8) [w tym: cum nm dwu, trzech (7)], rózné (6) KromRozm III, RejWiz, RejZwierz, RejPos, BiałKat, ModrzBaz; -é (1), -(e) (5). subst m i n rózné (108); -é (16), -e (1), -(e) (91); -é : -e Oczko (1:1). f rózné (45), rózny (1) LibLeg; -é (18), -(e) (27).◊I m róznémi (26) RejJóz, RejWiz, RejZwierc (6), ModrzBaz, SkarJedn (2), Oczko, SkarŻyw, ArtKanc, KochWr, PaprUp, ZawJeft, ActReg (3), OrzJan, JanNKar, SarnStat, SiebRozmyśl, GosłCast, SkarKazSej (2), róznymi (9) KromRozm I, Leop, OrzQuin, WujJud, StryjKron (3), GrabowSet (2); -émi (9), -(e)mi (17). f róznémi (9) BielKron, RejZwierc, KochMarsz, Oczko, GórnRozm, ActReg, JanNKar, GosłCast (2), róznymi (4) MiechGlab, KromRozm III, SienLek, GrabPospR; -émi (4), -emi (1) Oczko, -(e)mi (4). n rózn(e)mi (3) GroicPorz, RejZwierc, SkarJedn, róznymi (3) LubPs, StryjKron (2). ◊ L róznych (84). ◊ [skostn sg n D a. L po róznu.]

Sł stp: rozdny, rozny, Cn: rożny, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Różniący się, nie taki sam, odmienny, niepodobny (dotyczy cech, odpowiada na pytanie: jaki?); diversus HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; dissimilis Mącz, Modrz, Calag, Calep, Cn; dispar HistAl, Calep, Cn; differens Mącz, Cn; distinctus, secundus PolAnt; alienus, dissidens Mącz; adversus, disiunctus, varius Modrz; absimilis, impar, inaequalis Calep; disparilis Cn (787):
A. Porównywane są dwa obiekty lub więcej określonej ilości: każdy inny (604): Differre, Roznym być. Mącz 123b; Diversior, Róznieyſzy/ dáleko ynſzy Mącz 488a, 123b [2 r.], 394a; Calep 331a, 333a.

Bez comparandum (226):

~Obiekty wzajemnie porównywane wyrażone są jedną łączną formą [w tym: w pl (130), w sg (40); oba obiekty porównywane wymienione są dodatkowo jako połączenie współrzędne typu: kto i kto, jaki i jaki itp., też kto z kim (78)] (170): Ty lubiſz mieścá chłodzące/ Iáſkołká záśię gorące. A gdzie rozne obycżáie/ Przyiaźń śię tám nie nádáie BierEz O3; BartBydg 43b; na ten cżas poſpolicie rozne bliznięta bywaią, Otrok y ſamicza FalZioł V 31, IV 21a, 24c; GlabGad C3v, H7; MiechGlab 52; KłosAlg A2v; ocży iego iáko gwiázdy iáſnące/ ále bárwą rozną ſwiecące/ iedno cżarne/ drugie żołte ſie vkázowáło HistAl A6v; KromRozm I M3v, M4v; MurzNT 101 marg; KromRozm II rv; KromRozm III I, Iv; GliczKsiąż Ev; Też thu ieſzcże káżdy obacży [...] iáko rozne zapłáty wiernym y niewiernym zoſtáwione. LubPs B4; Tym perſonam dwoiákiem [tj. biskupom i królom]/ Pan Bog w Zborze ſwoim dał rozną moc ku rządzeniu y obronie koſćiołá ſwego ſwiętego GroicPorz a2; KrowObr 227; Boć y kámień y drewno gdy ie pozłoćimy/ Poſpolicie ſláchetnym káżde názowiemy. Ale rozne przezwiſko á rozna iſtotá RejWiz 101; gdzye ty dwie rozne duſze ſiędą/ Wierz mi rozne rozmyſły też w obudwu będą. RejWiz 121, 102v, 120v, 121, 121v, 140, Dd2; Nie będzieſz mieć w worku rozney wagi/ więthſſą ábo mnieyſſą Leop Deut 25/13; RejFig A4v; Bydlęćiá roznego rodzáiu z drugiem złączániem ſpolnem dla płodu/ mieſzáć nie będźieſz BibRadz Lev 19/19, Gen 40/5; BielKron 306; GrzegRóżn L, L2v, M3; KochSat B4; Mącz 379c, 416b; OrzQuin K4v marg, V3v; páthrzay w Kriſtuſie Pánie náſzym dwie náturze rozne/ to Bog/ to cżłowiek/ then ie/ ſpi/ mowi/ płácże: ten nie ie/ nie ſpi/ ieſth bez boleśći. SarnUzn E5; Nic nie máiąc względu [...] ná tho że ieden ieſt Grek á drugi ieſt Polak: [...] rozni ſą/ ich ſpráwy rozne/ vrzędy rozne SarnUzn E5 [4 r.]; Tu iuż Apoſtoł dzieli wierne od niewiernych/ á iáko rozna będzie pomſta y zapłátá ich. RejAp CC3; Trzęſáwicá á Trząścá/ rozne choroby ſą. SienLek 142 marg, 142; RejAp 124; Iákom żywá/ od iedney máthki roznieyſzych ſynow nie widziáłá. Ieden głowy niema/ á drugi wſzák wiecie cżego. GórnDworz Q4v, Mm3v [2 r.]; iáko to ſą rzecży rozne ieść ciáło Páná Kryſtuſowe/ ábo pożywáć ciáłá Páná Kryſthuſowego RejPos 88v, 88v marg, 207v, 330; RejPosWiecz3 99; BiałKat 296, 316; KuczbKat 80, 365; Skąpiec á márnotratcá máło rozni. RejZwierc 104v marg; ZYcżliwość zazdrość rozne to ſą ciotki/ Drapią ſie záwżdy iáko Márcá kotki. RejZwierc 224, B, 91v [2 r.], 122, Bbb2; Epiphánius pięć roznych ſtanow miedzy ſługámi kośćielnymi wzmiánkę cżyni: kápłanow álbo presbiterow/ Diakonow/ Subdiakonow/ Lektorá y Proboſzcżá. WujJud 142v, 33, 79v, 103; RejPosWstaw [1432]v; BudBib b2v, b4; StryjWjaz A3v; ten záś mowi/ odchłáni á on przepáśći/ w cżym też niemáſz rożnośći/ choćiaż ſłowá rozne ſą. CzechRozm 128, 149v, 216, 253v; ModrzBaz 1v, 4v, 100, 103; SkarJedn 18; Pod Seną [...] dwie źrzódle záraz wypadáią: [...] trzy rózné wody/ iedná kruſzcu śiárczánégo/ druga miedźiánégo/ trzećia żeláznégo Oczko 4; Iéźioro iedno czwór rózny [tj. cztery różne] pożytek przez rok dáie. Oczko [41]v, 4, 25v; Napierśnik z tablicą drogą/ w ktorey było dwánaśćie roznych farb SkarŻyw 491; Mniemáią głupcy/ áby ſukniá/ y bárwá/ y rozne obrządki słuſzby Bożey/ rozną wiárę cżyniły. SkarŻyw 538, 298 marg, 473, 491, 537 [2 r.], 538 [3 r.]; CzechEp 89 marg; gdyż to być Bogiem przez ſię: á być BOgiem z Bogá/ rożne rzecży ſą. NiemObr 133, 22; bo też z drugiey ſtrony Krol [szachowy] cżarney bárwy ſzuka ſobie żony. Więc roznym pędem bieżą ku kreſowi KochSz C; GórnDworz D2v; KochWr 22; Hybris – W połi dziki, z roznich rodzi czow [!] vrodzoni Calep 492b; Krzeſt Ianow á Chriſtuſow rożny. WujNT 9, 306, 593 marg, 1.Cor 14/7, s. 662; WysKaz 44; JanNKar C3v; A nie wádźiłoby przedśię ad differentiam iednégo [e] od drugiégo róznémi kréſkámi znáczyć JanNKar E4, Gv; JanNKarKoch D4v [2 r.]; Wźiąłem Lutnią [...]/ Y ná ſześć roznych głoſow náwiązałem ſtrony. WitosłLut A2v; Abram [...] miał [...] dwu roznych ſynow/ iednego z Agár niewolnice/ Izmáelá/ drugiego z wolney Sary Izááká PowodPr 13; SkarKaz Ooooa, 312b, Oooob, Oooo3a; Pánu ſłużyć á Bogu/ ſą to rózné rzeczy. GosłCast 17; SkarKazSej 679a marg. Cf »rozne mianowanie«, »od siebie rozni«.

Z elipsą comparandum (56): BierEz O3; RejKup n2v; KromRozm I F4v; MurzNT 173v; Leop Ier 23/10; ábyś opowiedźiał niektorym żeby rożney nauki nie vcżyli. BibRadz 1.Tim 1/3; BielKron 159v; GrzegRóżn N4; ktore [pochlebstwo]/ iako źwierciadło fałſziwe/ Rozną twarz twych poſtępkow tobie ukazuie/ Nie tak iako ie cżłowiek ſtatecżny przijmuie. KochSat C; Abesse a sententia alicuius, Roznego mniemánia być. Mącz 429b; Bo náſz Kátholik łáie ludźiem rożney wiáry Prot D, D2; co tu pan Boiánowſki powiedział/ iákoby toż wſzytko/ co ſie dworzáninowi náznácżyło/ białeygłowie też zyść ſie miáło/ iam ieſt w tym roznego mnimánia GórnDworz V7; BiałKat 8v, 316; KuczbKat 125, 330; RejPosRozpr c3v; RejPosWstaw 143v; BudNT Hh6v; ModrzBaz 3v, 105v; SkarJedn 209, 341, 370, 371; Oczko 2; Niektorzy znich [...] ná rolách y ogrodách y puſtyniách/ ludzi ſię roznego żyćia ſtrzegąc/ mieſzkáią SkarŻyw 362, 538; CzechEp 13, 35, 110; NiemObr 13, 56; Krol s pánią [w szachach] bierze w poſrzodku dwie poli/ On rozną bárwę/ á tá ſwoię woli. KochSz A3; Bywáli y Pánowie Rádni práwie święći/ Ktorzy Rzecżpoſpolitą mieli ná pámięći. [...] Roznieyſzych obycżáiow ſą dziś ſynacżkowie BielSen 18; ZawJeft 38; ActReg 43; Heterogenius – Roznego rodzaiu, Quod est alterius generis Calep 480b; OrzJan 93; RybGęśli B4, C2v; WujNT przedm 18 [2 r.], 23 [2 r.], 28, 1.Cor 15 arg; JanNKar D, Dv; SarnStat 115, 328, 963, 1264; PowodPr 39; choć w nim [groszu rzymskim] rozne śrebro y robotá, Zda ſię że z náſzym wyſzedł z pod iednego młotá. CiekPotr )?(2v.~

Formy comparandum:

~rozny kogo, czego (4): MetrKor 38/503; Toć też y tu inſzy ieſt fundáment wyſtáwiony/ ná tym tám ſynodźie y bárzo rożny y dáleki X⟨iędza⟩ K⟨anonika⟩ y Athánázego fundámentu. CzechEp 229; POniżey Kozorożcá rózna piérwſzych rybá: (Południą zowią) ſkłáda wzrok ná Wielorybá. KochPhaen 15; Y Ian Olbrácht [...] niemógł tego do ſkutku ſwégo przywiéść/ co był mądrze poſtánowił. Boleſław tákże [...] króleſtwo drzewiéy vtráćił/ niżeli ſwéy zbytniéy chćiwośći mógł miárę náleść. Ale wáſzá kró⟨lewska⟩ M⟨iłość⟩ iáko z ſtrony oſób/ ták y z ſtrony tych rzeczy obudwu róznym dáleko bydź raczyſz. OrzJan 93.

rozny od kogo, od czego (315): Ieſt też drugie Simphicum rozne od tego pirwſzego FalZioł I 140d; BielŻyw nlb 6; KłosAlg A2v; LibLeg 11/181, 186, 35/7; SeklKat Y3 [2 r.]; RejKup Ee; KromRozm I K2v; To słowo/ Rabboni od Rabbi nie ieſt rożné ilé śię znaczęniá dotycze MurzNT 91 marg, Bv, 101 marg; MurzOrt B, Bv, B3; KromRozm II a3, gv, t3; KromRozm III I, K7v, Ov, O7; BielKom B3; DiarDop 101 [2 r.]; LubPs T; KrowObr B, 93, 113v, 187v [2 r.], 205v, 218v; iż rozum ſpołu z duſzą rozny ieſt od ciáłá RejWiz 119v, 9v, 115, 121, 144v, 148; RejZwierz 133; BibRadz *3v, Dan 7/7, 8, 19; Iáko Krol od poſpolitego człowieká rozny ieſth/ ták też bogáctwo iego od bogáctwá poſpolitego rozne być ma OrzRozm N2, N2, C3, I3, L2v, L3, O3v; BielKron 283, 285, 452; GrzegRóżn D [2 r.], F2; KwiatKsiąż Gv, O3; Mącz 236b, 394a [3 r.], 430a; OrzQuin B, P, Pv [2 r.], T3v, Aa4v; RejAp 84v, 110; GórnDworz Bv, C4v, D, H6v, K5 (13); Iż kroleſtwo Páná Kriſtuſowe rozne ieſt od kroleſtwá ſwiátá tego. RejPos 312v marg, 31v, 87v, 104v, [105], 116 (23); BiałKat 71, 328; GrzegŚm 67; KuczbKat 95, 430; BiałKat b2v; RejZwierc 14v, 18, 132v, 144v, 156 [2 r.] (11); BudBib cv; Poſt od miernośći rozny. WujJud Nnv, 9v, 78v, 118v, 155, 167, 226v, Mm4v; RejPosRozpr c2v; RejPosWstaw [1434]v [2 r.]; Tedy żądałem prawdy o cżwartem zwierzu/ ktory był rozny od wſzech innych/ y bárzo ſtraſzny BudBib Dan 7/19, Dan 7/7, 23, 24, Hh6v; CzechRozm 2, 12v, 17, 23v, 97v [3 r.] (14); Káżdy bacżyć może że żywot kmiecy nie ieſt od niewolnicżego rozny ModrzBaz 124, 29v, 74, 89 [2 r.], 102, 132 [2 r.], 140; SkarJedn A8, 74, 154, 237, 285, D5v; KochOdpr Bv; wzroſt/ korzeń/ liſt/ łodygá/ kwiát/ źiarnko/ iedno od drugiégo rózné. Oczko 4, 3, 10, [43]v; Arryanowie nic nie ſą od pogáńſtwá rożni SkarŻyw 57, 13, 299 [2 r.], 337 marg, 399 [2 r.], 456; CzechEp 67, 227, 361, 380; NiemObr 8, 77, 88, 122, 126 (9); KochFr 91; WerGośc 243; GórnRozm G2 marg; KochWr 39; ZawJeft 24; ActReg 127; Phil R; KochPij Cv; GrabowSet F3; OrzJan 44, 55, 123; LatHar 508; KołakCath C3; Lecz y ſámá Ewángelia iego [Jana] bárzo ieſt rożna od innych. WujNT 300, 13 marg, 84, 126, 147, 364 (12); A im dálſzy który ięzyk od Láćińſkiégo iáko źrzódłá ſwégo, od którégo poſzedł, tym y grubſzy y róznieyſzy od niego bydź muśi JanNKar C3v, C3, C4, C4v [3 r.], D [3 r.], Dv [3 r.]; JanNKarKoch Ev; SarnStat 567, 828, 1020; PowodPr 40, 66; Iáko gwiazdá od gwiazdy rożna: ták będźie ná zmartwychwſtánie. SkarKaz 549b, 156a, 158a, 275b, 310b, 421a (22); O Rózni od wysſzych Bogów/ my nizſzy bogowie GosłCast 13; Są czáſy iedne rożne od drugich SkarKazSej 701b, 698a; KlonWor 69.Cf Zwrot.

~~Porównywane są obiekty nierównorzędne (43): ták iż ieſli Ray gdźie ná źiemi ieſt/ tedy tám [u samojedzi indyjskiej] muśi być/ ácż rozny lud od mieyſcá. BielKron 445; ktorzy [święci królowie] Ołtarze/ y mieyſcá rozne od powſzechney á iednoſtáyney chwały Bożey [...] borzyli WujJud b2v; A máło ſwym poſtępkiem od ſwych ſpraw ſą rozni. WierKróc B; WysKaz 4; Lecz ty niémaſz przyczyny fráſowáć ſie prozno/ Gdy widzę twé potomſtwo od tákich ſpraw rózno. GosłCast 35.

W comparatum cecha lub działanie, w comparandum inny nosiciel cechy lub inny podmiot działający (38): Ięzik też ich [Mongołów] tak rozny od Tatarow iako Polſki od Cżechow/ albo Hiſpanſki od Włochow. MiechGlab 65; KromRozm I G; KromRozm III E4v; KrowObr 35v; Ale wżdy od dobrych zli ſą rozney nádzyeie RejWiz 102v; BibRadz Sap 2/15; GrzegRóżn E4, L, N4; OrzQuin L; RejAp 40, 40v, 59v, 124, Ee4v; kthory [człowiek] ieſt roznego przyrodzenia od Anyołá złego/ y od Anyołá dobrego RejPos 164, 4v, 213, 337v; RejZwierc 52; BudBib Sap 2/15; A coż roznego od tego źwierzęćiá cżynią oni/ ktorzi [...] ModrzBaz 52v; Znam ćię/ o zacny Krolu/ choćiaś bez korony/ Ani w rozny od inſzych vbior oblecżony KochDryas A2; Oczko 8v; SkarŻyw 13, 80, 150, 388; StryjKron A; tedy y ten [Jan]/ trzem pierwſzym [ewangelistom] ni wcżym nie był [...] odporny: áni co rożnego od nich piſał CzechEp 303, 228, 306; KochPhaen 23; JanNKar A3v; tym wiárá náſzá od nich [Turków] rożna SkarKaz 276a, 606a, 608b; Bo w nim rozne od mátki obycżáie cżuię. PudłDydo Bv.

W comparatum nosiciel cechy lub podmiot działający, w comparandum cecha lub działanie innego podmiotu (2): Lepiey ſie o to ſtáraymy/ ábyſmy w nicżym rozni nie byli od onego pirwſzego á prawdziwego Apoſtolſkiego Koſciołá RejPosWstaw [1434]v; Co ſię y ſtąd pokazuie/ iż [zbory greckie, ruskie, afrykańskie itd.] w wielkiey cżęśći/ wyznánia y nabożeńſtwá/ od rzymſkiego rożni ſą. NiemObr 59.~~

rozny komu, czemu (4): MOſkwá/ ieſt Lud w obycżáiu innemu Narodu rozny y przećiwny BielSpr 66; WujJud 42v; CzechRozm 138v; ReszPrz 55.

rozny nad kogo [= większy, wyróżniający się dodatnio] (2): KrowObr 164; Rozny dowćip nád inſze ludzi temu dano PaprPan M4.

rozny z kim, z czym (10): RejZwierz 79; ogień iż ieſt rozny z wietrznośćią/ łączą ſwą wilgość miedzy ſobą SienLek Vuu; Iudaſz s Piotrem iáko rozni byli/ chociay obá zgrzeſzyli. RejPos [290] marg; A dáleko rozny ieſt náſz piątek z niedzielą. RejZwierc 240v, B2, 218, 240v; Oczko 3v.

~~W comparatum działanie, w comparandum inny nosiciel cechy lub inny podmiot działający (2): Gdyż ſłyſzyſz iáko rozne będzye prowádzenie thwoye do grobu twoiego z onym nędznym Lázárzem/ to ieſt/ z wiernym á niewinnym cżłowiekiem. RejPos 164v; Rozne obycżáie krolow zyemſkich s krolem niebyeſkim. RejPos 248.~~

rozny niż(li) kto, co (9): LubPs Z3; Ale naypoſpolitſza trefność tá ieſt/ kiedy cżłowiek ná ſwe ſłowá/ dáleko rozną powieść ſłyſzy/ niż tá kthorey cżekał GórnDworz P7v; RejPos 120v; ModrzBaz 66v; SkarKazSej 684b.

~~W comparatum działanie, w comparandum inny nosiciel cechy lub inny podmiot działający (3): FalZioł I 127d; rozna wdzięcżność y rozne vważenie obycżáiow v ludzi pocżćiwych będzie iednego niż drugiego. RejZwierc 7v; Rozny ſpoſob obieránia y pánowánia Krolow Polſkich/ niżli niektorych inſzych narodow. ModrzBaz 15.~~

Formy tertium comparationis (113):

~rozny z strony czego (1): OrzJan 93 cf rozny kogo, czego.

rozny względem czego (1): káżdy łácno baczyć może, że żadnégo ięzyká niemáſz, ktoryby niemiał mieć literę właſną w ſwéy mowie rózną od Láćinſkich względem tonu. JanNKar Dv.

rozny czym (73): MurzNT 101; MurzOrt B, Bv, B3; RejWiz 148; RejZwierz 79; GrzegRóżn N4; Mącz 379c; Bo ieſli czym inym/ tedy tym iednym/ Król od Tyranná bárzo róznym ieſt: iż Tyran bierze/ á Król dáie. OrzQuin B; GórnDworz K5, O6v; RejPos 271, 337, 337v; BiałKat b2v; bo gwiazdá od gwiazdy rozna ieſt iáſnośćią KuczbKat 95, 330; RejZwierc 14v, 18; WujJud 130, 226v; WierKróc B; StryjWjaz A3v; CzechRozm 97v [3 r.], 98v; wſzytcy [ludzie] od niemych źwierząt rozumem y wolą ſą rozni. ModrzBaz 89, 89, 132; Co ieſt odſzcżepieńſtwo/ á cżym rozne od Heretyctwá. SkarJedn A8, 74, 154, 237, 286, D5v; SkarŻyw 80, 337, 399; CzechEp 178; obacży to káżdy/ iż ſzalony od pijánego ni cżym nie ieſt rożny WerGośc 243; KochPij Cv; OrzJan 44, 55; LatHar 508; WujNT 84; JanNKar C4v; SarnStat *4; SkarKaz 156a, 158a, 276a, 310b, 484a (22); A rząd nie ná tym ieſt/ gdy wſzyſcy rowni y iednácy: ále gdy od śiebie mieyſcy rożni SkarKazSej 690b, 679a marg, 698a.

rozny w czym (38): FalZioł I 79d, IV 24c; MiechGlab 52; LibLeg 11/181; Powiedz mi/ wtzym ieſtheśćie rozni od Pogánow? KrowObr 113v; BibRadz I 451a marg; OrzRozm O3v; iż ſą trzey miedzy ſobą w náturze rózni/ Bóg Oćiec/ Bóg Syn/ Bóg Duch S. OrzQuin V3v, Aa4v; Prot Cv; w poſtháwie/ w ſłowiech/ w poſtępkach/ práwie ma być białagłowá od męſzcżyzny rozna GórnDworz V7v, C4v, I5, V6, Kk; RejPos [105], 116, 120v, 150v, 225v; RejPosWiecz3 99; BiałKat 71 marg, 316; RejZwierc B2, 145v; BielSpr 66; y fáłſzywe Proroki/ y te ktorzy w náuce od was rozni ſą do Zboru wáſzego gromádźićie WujJud 118v; RejPosWstaw [1434]v [2 r.]; CzechRozm 2, 239, 253v; SkarJedn 285; NiemObr 59; WujNT 364, 1.Cor 15/41; SarnStat 567, 828.~

N sg w funkcji orzecznika: »rozna« (1): Czo ſię wam zda czo ſlyſſycze [...] Rozna to od onych drugych RejKup Ee.

Z przysłówkiem stopnia [w tym: daleko (a. z daleka) (48), barzo (21), mało (a. maluczko) (19), nie do końca (1), troszeczkę (1)] (90): FalZioł I 79d; KłosAlg A2v; MurzNT 173v; dź [...] Od ć ſpunctem mało różné/ iedno iſz niemowięmy/ ićie/ ale idźie/ iećie ale iedźie rć. MurzOrt Bv; LubPs T, Z3; RejWiz 9v, 144v; RejZwierz 133; ktore obyczáie y Práwá [czeskie]/ od náſzych Praw y obyczáiow Polſkich ſą bárzo rozne OrzRozm L3, C3; BielKron 452; GrzegRóżn N4; Y acżkolwiek ten to Domicianus był ſynem Veſpaſianuſowym/ á Tituſow młodſzy brat: á wſzakoſz od obudwu daleko był rozny KwiatKsiąż Gv, O3; Mącz 236b, 276d, 379c, 430a, 487d; OrzQuin B, Y4; Oto ſłyſzyſz iż odpocżywáią w rádoſciach á w roſkoſzach ſwoich. Daleko to rozno od onych [...] ktorzy krzicżą á wrzeſzcżą [...] w ogniu ſiárkowym RejAp 124, 110, 124; GórnDworz Bv, H6v, O6v, P5v, P7v (8); iż to maią poznáć iáki to był Krol [...]. Bo dáleko rozny od mnimánia náſzego RejPos 4v, 104v, [105], 116, 120v, 178v (14); BiałKat 316 [2 r.]; Ano rozum s chytroſcią rozny ieſt z dáleká/ Bowiem ten iáko złotem ozdobi cżłowieká. A chytrość [...] RejZwierc 240v, 3v, 18, 52, 91v, 104v marg (10); WujJud 9v, 226v; RejPosRozpr c3v; RejPosWstaw [1434]v; WierKróc B; ModrzBaz 66v, 102, 136, 140; KochOdpr Bv; Oczko 3v, 8v; Zywot zakonny máło co od Aniołow rozny SkarŻyw 13 marg, 13, 473; StryjKron A; CzechEp 229; GórnRozm E2; KochWr 39; ZawJeft 38; W niwecż ſię obroćiły ozdoby y ćiáło/ Od cżłeká ſprochniáłego/ ieſtem rożny máło GrabowSet F3; OrzJan 93; oto w moy [tj. lata] krok práwie Stąpa Zima/ ácz w rozney troſzecżkę poſtáwie. RybGęśli B4; WujNT przedm 10; JanNKar A2v, C4v, D [2 r.], Dv; PowodPr 41; KlonWor 69.

W przeciwstawieniach: »jeden (14), podobny (5), rowny (2), jedyny, nie inszy, zgodny; zgadzać się (2), jednocić ... rozny« (27): FalZioł IV 21c; KłosAlg A2v; GroicPorz mmv; RejFig A4v; BibRadz Gen 40/5; RejAp 110; GórnDworz V6; co to ieſt miłowáć Páná Bogá y bliźniego/ ieſli to iedná rzecż ieſt/ cżyli ſą rozne RejPosWiecz3 99; BiałKat 316, 330; A ácż możeſz być twarzą álbo vrodą do nich [przodków] podobien/ ále dáleko obycżáie od nich rozne. RejZwierc 52; WujJud 33; RejPosWstaw [1432]v, [1434]v; StryjWjaz A3v; gdyż wżdy oto [Nowy Zakon] ácżkolwiek ſłowy od onego ſtárodawnego rozny ieſt/ rzęcżą [!] ſie z nim zgadza CzechRozm 98v, 149v, 253v; A ktora Rzecżpoſpolita tey [wyżej opisanej] ieſt podobnieyſza/ tę zá lepſzą ábo zá ſzczeſliwſzą pocżytáią: á ktora roznieyſza/ tę zá gorſzą. ModrzBaz 3v, 103, 105v; Oczko 25v; CzechEp 227; RybGęśli C2v; WujNT 84 marg; JanNKar Gv; Miedzy błogoſłáwionemi Apoſtoły w rowney czći byłá nieiáka moc rożna SkarKaz 606b.

W porównaniach (9):

~Jako comparatum + comparandum (3): Iáka tedy rożność dniá od nocy/ thák rożne ſą poſtępki Rzymſki Xiężey/ od ſpraw y poſtępkow Apoſtolſkich NiemObr 88, 175; ktora [wiara turecka, żydowska i pogańska] [...] od wáſzey [tj. Polaków] ieſt/ iáko Niebo od Ziemie rozna. PowodPr 66.

Jako comparandum (6): SeklKat Y3; KrowObr 227; OrzQuin Pv; Ale ći ludzie/ ktorzy [...] ni o cżym inym nie myſlą/ iedno żeby ciáłu ſwemu wcżás wſzytek vcżynili/ ták ſą rozni od cnotliwych/ iáko ieſt rozna duſzá od ciáłá GórnDworz Gg3v; Bo gdy proſtak ſłyſzy o ktorem z onych świętych/ iáko o Sámuelu/ albo o Záchariaſzu/ ano go kapłanem zową/ tedy domnima/ że to tacy kapłáni byli/ iakowi teraz kaplani Rżymſcy [tj. katolicy]/ gdyż ſą roznieyſzy niż dzień z nocą. BudBib b4; PowodPr 40.~

W charakterystycznych połączeniach: rozne(-y, -a) bliznięta, byt, choroby, chwała (2), cnoty, czytanie(-a) (5), dary boże, dusze, dźwięki, farba (barwa) (3), głos(y) (3), gospodarstwo, istota, języki, koniec, krzest, litery, męki w piekle, mni(e)manie (3), moc (2), mowy, nabożeństwo, nacyje, nadzieja (2), narody, natura (7), nauka (3), nazwisko, niezgoda, obrządki, obwinienie, obyczaj(e) (zwyczaj) (7), ogony, osoba, plemię, pogrzeb, pokuta, postępki (2), potomstwo, powieść, pożytek, prawa, przezwisko, przyjaźń, przyrodzenie (3), racyje, reliija, robota, rodzaj (5), rodzice, rozmysły, rozsądek, (wy)rozumienie (zrozumienie) (4), sakramenty, sentencyje, skutek, sława (2), sposob rządzenia, sprawa(-y) (11), stany, strony, synowie, twarz, tytuł, ubior, ufanie, urzędy (2), waga, wiara(-y) (18), wieczerza, wody, wszechmocność, wykład(y) (2), wymawianie, zapłaty (2), zdanie(-a) (4).

Połączenia: »dwojaki rozny« (1):Ieſt to ziele dwoiakiej oſoby rozney FalZioł I 111c.

»inny rozny« (1): Prawdá iſz [...] práwie świát wſzyſtek niemiał inney wiáry rozney iedno tę/ ktorey Rzymian náucżył Piotr S. y Páweł SkarJedn 349.

»każdy ... rozny« [szyk 6:4] (10): KromRozm I M3; Diar 41; Káżdy w roznym vbiorze/ á w dziwnym birecie RejWiz 161v, 20v; BielKron 108; SarnUzn H4v; widziſz iż rozne ſą przyrodzenia w káżdym ſtworzeniu ná ziemi RejZwierc 2v, 3, 107; SkarŻyw 121 marg.

»rozmaity ... rozny« (2): Ná ktorey [ziemi] rozmáitych ſpraw ludzye mieſzkáią/ Rozne ſpráwy/ náturę/ y zwycżáie máią. RejWiz 148; WujNT 364.

»rozny (...) rozny, rozno« (4:1): GliczKsiąż Ev [2 r.]; OrzQuin V3v [2 r.]; GórnRozm D2v; ze rozne postepki, rozno maią bydz vwazone ActReg 140; kiedy slowo iednáko ſie piſze/ á zá róznym téy iſtéy litery wymáwiánim/ rozny ma y wyklád JanNKarKoch D4v.

»rozny ... a rozny« (2): Rozna wiárá Iewy/ á rozna Máriey. RejPos 273 marg, 165.

»rozny na obie stronie« (1): baczęmy zich zdania yrzeczy przywodzenia rozne na obie stronie wtey sprawie racye ActReg 134.

Zwrot: »być od siebie rozny« = postępować niezgodnie ze swoją naturą (1): áby [dworzanin] záwdy był iednáki/ á we wſzytkich rzecżach/ nie był nigdy od ſiebie rozny. GórnDworz I5.
Wyrażenia: mat. »rozne mianowanie« (7): á po mnożeniu przywodz ono rozne mianowanie: na iedno mianowanie więtſze pocżąwſzy od namnieyſzego KłosAlg E4, E3v, E4 [3 r.], E4v [2 r.].

»od siebie, sobie, miedzy sobą rozni (rozne)« = diversae ab invicem PolAnt; dissimilia a. diversi inter se Mącz [szyk 21:18] (17:12:10): FalZioł I 79d; Yáko thedy żywot wyecżny á żywot docżesny myedzy ſobą rozni ſą. Ták [...] GliczKsiąż G8, Ev; KrowObr 227; A cżterzy beſtyie wielkie wychodźiły z morza rożne od ſiebie. BibRadz Dan 7/3; Wierzę w Bogá Oycá wſzechmogącego. etc. Y w Iezuſá Kryſtuſá Syná Bożego etc. [...] Wierzę żywot wiecżny. Ty rzecży nie ſą miedzy ſobą rozne GrzegRóżn D4; KochSat B4v; Maxime diversi inter se, Dáleko ſą od ſiebie rózni. Mącz 487d, 143c, 276d, 379c, 394a; OrzQuin K4v, V3v, Y4; SienLek Vuuv; RejPos 266; RejPosWiecz3 99v; BiałKat 316; Rozne to ſobie iſcie dwie ſąſiedzye/ Gdzie ſie ſumnienie s przyrodzeniem zyedzye RejZwierc 223, B, B2, 3v, 75v [2 r.], 145v; WujJud 130; CzechRozm 78v; gdy wątpim o tem/ áby ći iáki ſkutek mogli náleść/ ktorzi ták ſą roznych miedzy ſobą vmysłow [qui sint tanta animorum disparitate] ModrzBaz 114; A dwie [wiary] ſobie rozne być dobre nie mogą SkarJedn 349, 286; CzechEp 178, 256; WujNT Rom 2/15; JanNKar E3, H4; PowodPr 41; SkarKaz Oooo2c; Przetoż bráćie nie rownay lichwiarzá z oracżem: Bo rożni ſą od śiebie KlonWor 79.

Szeregi: »daleki i rozny« [szyk 2:1] (3): iż vſtáwy Boże/ á vſtáwy ludzkie/ ták ſą dálekie/ y rozne od ſiebie/ iá[k]o ieſth niebo od ziemie? KrowObr 227; CzechEp 229; PowodPr 40.

»dwojaki i rozny« (1): Przeto vżywamy dwoiákiego y roznego obycżáiu w modleniu. KuczbKat 365.

»in(sz)y (a. inakszy) i (a) rozny« [szyk 5:1] (6): KromRozm III E4v; RejPos 265v; RejPosRozpr c3v; Lecż naſz ięzyk dáleko ma inſzy á rozny ſpoſob mowienia od Lacinſkiego BudBib cv; CzechRozm 173; Bo człowiek podobnego ſobie przyiaćielá ſzuka/ á od rożnego y inákſzego niźli on vćieka. SkarKazSej 684b.

»rozne, niejednakie« (1):Distinguuntur inter se caudis, Rózne ogony máyą/ nie yednákie. Mącz 416b.

»rozne a (i) niezgodne (a. nie na wszem zgodne)« = diversa, discrepantia Modrz (2): ModrzBaz 100; iż między wolą Senátorów ſententiȩ/ zdánia/ y rozumienia bydź mogą rózné/ á nie ná wſzem záwżdy zgodné SarnStat 47.

»rozny i odmienny« (1): Y owſzem w Greckich Kośćielech/ roznym y odmiennym obycżáiem mowienia/ to ſłowo [tj. „ja”] opuſzczone bywa KuczbKat 125.

»rozny i odszczepiony« (1): Izáli máło Reguł álbo zakonow? ieden od drugiego rozny y odſztzepiony KrowObr B.

»(nie tylko) rozny i (a, ale, a(l)bo) przeciwny (a. sprzeciwny)« [szyk 14:1] (15): BartBydg 43b; KromRozm I M4v [2 r.]; Adamas dissidet cum Magnete lapide, Máyą rózną á przećiwną náturę. Mącz 379c; RejZwierc 3v; BielSpr 66; Luter przywodźi ná te ſłowá ośḿ roznych á przećiwnych wykłádow WujJud 33; WujJudConf 42v; CzechRozm 97v, 138v, 216; Tu niemáła niezgodá z tákiey nie tylko rozney/ ále przećiwney o nas powieśći NiemObr 22, 122, 135; ReszPrz 55.

»rozdzielone i rozne« (1): Rozdźieloneć y rozne cnoty ſą Wiárá z Miłośćią WujJud 103.

»rozmaity i rozny« (1): iż nie ieden á tenże ſpoſob ieſt zbáwienia wſzech dziatek Bożych/ ále rozmáity y ieden od drugiego rozny. CzechRozm 173.

a. Tautologicznie z rzeczownikiem oznaczającym zmienność (2): Roſpomni też ſobie ná onego Lázárzá á ná onego bogacżá [...]/ iáka ſie prętka á rozna odmiáná sſtáłá miedzy nimi RejPos 264; Náiáſnieyſzy Miło⟨ściwy⟩; Krolu/ w tákowym roznym záburzeniu dał W.K.M. Pan Bog poddáne wierne WujJudConf 8.
B. Porównywanych jest wiele obiektów nieokreślonej ilości, każdy różniący się od pozostałych (użycia pośrednie między znacz. 1. i 4.) (183): Tu ſie godzi wiedzieć iż cżłonki w ciele też wnętrzne, rozne ſprawy maią. GlabGad F; KromRozm I H4v; Vrzędy rozne w koſcyele KromRozm III G7v marg, G7v [3 r.]; LubPs aa4; GroicPorz xv; BibRadz Eccli 33/11; Mącz 330a, 379c; GórnDworz S2v; BielSat G3v; Rozne Confeſſie niezgodę odſzcepieńcow okázuią. WujJud 13 marg, 140v [2 r.], 235v, Ll2, Ll2v, Ll7, Nn2v; WujJudConf 14v, 140v, 207v; co my ięzykiem náſzym mowić możemy/ pocżęłá/ dziatkámi záſtąpiłá/ brzemienną zoſtáłá/ płodem záſtąpiłá/ dziatkámi záſzłá/ dziatkámi chodźi etc. iednę á tęż rzecż znácżąc/ choć ſłow roznych vżywamy. CzechRozm 127v, 127, 128v; Iáko ſą rozne Rzecżypoſpolite. ModrzBaz 3, 84v, 92v; SkarJedn 250, 273, 318, 373; SkarŻyw 538; TAkiéż Pies [konstelacja] idźie zá nim [gwiazdozbiorem Oriona]/ z róznych gwiazd złożony KochPhaen 13; GórnRozm B2v; W piekle rożne męki. WujNT 43 marg, przedm 4 marg, 5 [3 r.], 10, s. 236 marg, 275 marg, 364 marg, Dddddd; JanNKar C3; IZ nie máłé vćiążenié vbodzy ludźie máią/ którzy z zbożem do tárgu ieżdżą/ prze rózné miáry SarnStat 282, 49; Bo kiedy ięzykámi róznémi mówili/ Inſzy to rozumieli/ iżby ſię popili. SiebRozmyśl K3; PowodPr 38; Muzyká z ſześći y ośmi głoſow ſkłádána/ ma w ſobie rożne głoſy: wyſokie/ niſkie/ mierne. SkarKazSej 676b [2 r.]; SzarzRyt B4.

W sg (34):FalZioł I 48d; GlabGad G4v; Wſzakże w świętym piſmié náwięcyi tego potrzeba/ aby śię tym ſpoſobem zabieżeć mogło roznęmu wyrozumięniu rzeczy MurzOrt B; DiarDop 104; RejPos 86v; widźiſz rózny wykład v tych wſzyſtkich BiałKat 118v; KuczbKat 105; WujJud 195v marg, 235v marg, Nn2v, Nn3; WujJudConf 251v; CzechRozm 8; iáko gdy świádkowie przyśięgli rozną rzecż v ſądu twierdzą. ModrzBaz 63; SkarJedn 21, 273; SkarŻyw 538 marg; ReszPrz 54; Bo iáko inſza ieſt iáſność ſłońcá/ á inſza kśiężycá/ á inſza gwiazd/ [...] ták też będzie świętych rożna chwałá w niebie. WujNT 364, 391 marg; SarnStat 165, 1005. Cf »roznej farby«, »roznym obyczaiem«, »dla roznej przyczyny«.

rozny w co (1): tákże ſię zeſzli [psi] w kupę ktorych beło wielka niezlicżona moc w barwe [!] rozny/ to ſzáry/ to cżarny/ to białły/ cżerwony/ pſtrakáty CzahTr D3.

rożny czym (1): wynaleźli [...] rozmaité Reguły/ rożné ſtroięm/ ſprawą/ ſpoſóbęm/ przézwiſkięm/ i zácnością MurzNT 108v.

rozny w czym (1): Swiętych ludźi ćiáłá będą rozne w iáſnośći. KuczbKat 95 marg.

Z przysłówkiem stopnia (5): RejWiz 156v; á tá rozność miáry ieſt napoſpolitſza w ludźioch/ á przeto też ich obyczáie/ poſtępki/ y żądzé bárzo rozné ſą. SienLek Vuu; A wy śmiećie mowić/ że te Paćierze nie były znáiome pirwſzemu kośćiołowi. [...] A te Paćierze (ácż nieco ſą rozne według Dioeceſiey) ſtáre Concilia y Oycowie vſtáwili. WujJud 187; że do tákiégo vżywánia/ nie wſzyſtkich wód ćieplicznych zálécáć możemy ponieważ bywáią doſyć rózné Oczko 23; GórnRozm E2.

W połączeniach szeregowych (4): wſzákże ia zániechawſzy ich [uczonych] rozmáitego/ rożnego y z ſobą niezgodnego wyſłowienia/ [...] ták tobie zgołá odpowiedam CzechRozm 260; ModrzBaz 57; Calag 529a [2 r.].

W przeciwstawieniach: »jeden(że) (14), jednaki (a. jednakowy) (6), zgodny (3); jedność ... rozny« (24): FalZioł I 39c; Cżemu ludzie rozney farby ocży miewáią, á nie wſzytci iednakie GlabGad B4v, H7; ktory [porządek] ony rozne częſci yednoći/ á w yednoſci záchowywa. KromRozm III F7, F6v marg; OrzList a4; poznaymyż pierwey lud ten/ ktory Polſki vżywa/ iednákowyli ieſt/ czyli rozny OrzRozm V v; RejZwierc 67v; WujJud 207v; CzechRozm 78, 108v; ModrzBaz 136; Ceremonie rozne w iedney wierze nie ſzkodzą. SkarJedn 250 marg, 39, 271, D4, d6v; GórnRozm E4v; WujNT Dddddd, Ddddddv; iż między ták wielą Senatorów ſententiȩ/ zdánia y rozumienia bydź mogą rózné/ á nie ná wſzem záwżdy zgodné SarnStat 46, 51, 116; SkarKazSej 673a.

W charakterystycznych połączeniach: rozne(-y, -a) ceremonije (14), chuci, chwała, czytania(-e) (5), ćwiczenia, dary (2), dekrety, dowcipy, egzekucyja (2), farba (2), głosy (2), gospody, grzechy, gwiazdy, języki, kacerstwa, karanie (3), konfessyje, kościoły (2), ludzie, męki (2), miary, mniemania, msza (2), nabożeństwo, natury(-a) (5), nauki ludzkie, obrzędy (obrządki) (2), obyczaj(e) (4), odpłaty (zapłaty) (3), odszczepieństwa, opisanie, owce, położenie, postępek, pożytek(-ki) (2), prace, prawa (5), przyrodzenie, rozumy, rzeczypospolite, skutki, słowa (5), sprawy (6), stany, strawność, śrzodki, świadectwa, świątości, urzędy (3), wojna, wota, wykłady (wykładanie) (pisma) (11), wymowy, wyznanie (wiary) (2), wysłowienie, zachowanie postu (2), zapłata, zasługi (3), żałoba (2).

Połączenie: »rozny ... rozny, rozność« (24:1): GlabGad F6v; GroicPorz av, q2v marg, nn4v, oo4; Wroznych głowach muſzą być rozne obycżaie. KochSat C3; RejZwierc A6v, 21v, 22, 30, 60; Ano rozni tłumacże rozny pożytek chwale Bożey czynią BudBib b3; ModrzBaz 35; Oczko 21v; inſze rozmáitych Narodow ięzyki [...] rozne dla roznośći gránic wymowy ſwoie máią StryjKron 95; GórnRozm D2v; ActReg 7, 110; Oto maſz iáſny text/ że ludzie przez prace ſwe rożne/ wezmą też rożną zapłátę w niebie WujNT 584, przedm 5, 1.Cor 12 arg, Eph 4 arg; GrabPospR L3; KmitaSpit C5; SkarKaz 313a.

Wyrażenia: »roznej farby (roznych farb), barwy, maści; [z roznymi farbami]« = różnokolorowy; diversos colores habens HistAl; discolor Mącz; versicolor Calep (4:2:1): HistAl M5v; ták zá onym zápátrzániem ſye ſtáło/ iż owce rozney bárwy ſye rodźiły. GroicPorz mm2, mmv; Mącz 60c; A proporce roznych farb/ iák láſy ſie chwiały. StryjWjaz B2v; Calep 1115a; żupan kliiowáty: Ná łokćiach ná kolánách rożney máści łáty. KlonWor 41; [kafle [pieca] z różnymi farbami LustrWpol I 82, I 4].

»roznym obyczajem, sposobem« = inaczej; diverso modo JanStat [szyk 5:1] (4:2): KromRozm III H8v; OrzList a4; ktorą [niezgodę między prorokami] z dawná rozmáicie á roznim obycżáiem chcieli zgodzić y porownáć Doktorowie ſwięći. SarnUzn B2; Acżkolwiek też pod cżás/ tyż ſłowá roznym ſpoſobem mowione bywáią CzechRozm 197, 89; SarnStat 236; GrabPospR M.

»dla roznej przyczyny« (1): Diversa de causa, Dla rózney przycziny Mącz 487d.

»rozni (rozne) sobie, od siebie, miedzy sobą« [szyk 7:4] (6:3:2): Y teraz zá náſſych czáſow co kácerſtw roznych ieſt od ſyebye w Nyemcach/ Czechach/ w Szwáycárſkyey źiemi/ w Niderlántye/ w Angliey KromRozm III Cv; KochSat B4v; Tendunt in diversum sententiae, Rożne ſobie ſą wyroki á namowy. Mącz 444a; RejPosWiecz3 96v; KuczbKat 115 marg; bo też y ludzie y ich vrzędy/ rozne ſą miedzy ſobą. CzechRozm 8; SkarJedn 39; Phil B3; Tych [Niemców] ięzyk [...] wiele ięzyków ſobie róznych Niemickich prześię ma pod ſobą, Angielſki, Szkotcki, Dunſki, Szwedzki, etć. JanNKar D, A2v; SarnStat *4; SkarKazSej 690b.

Szeregi: »inaksze i rozne« (1): że w káżdym Woiewództwie inákſzé y rózné [wagi] były SarnStat 279.

»rożne, niejednakie« (1): Variant Graecorum exemplaria, Są różne/ ne [!] yednákie. Mącz 475c.

»rożne i niezgodne« (1): iż Nowy teſtáment Láćińſki ſtáry dáleko ieſt ſzczyrſzy/ [...] á niżli wſzytkie Graeckie/ ktore ſą bárzo rożne y miedzy ſobą niezgodne. WujNT przedm 10.

»rozne a osobliwe« (1): Hi omnes legibus inter se differunt, Máyą rózne á oſobliwe práwá. Mącz 123b.

»rozne albo podobne« (1): do cżego [...] pilne vważenie mieśc piſmá roznych álbo ſobie podobnych potrzebnie należy WujJudConf 34.

»(nie tylko) rozne a (i, ale i) przeciwne« (8): abowiem [sok bluszczowy] ma mocz w ſobie rozną á nieiako przeciwną FalZioł I 48d; iſz w człowieku ſą mocarki [tj. afekty] dziwne/ Nie tilko ſobie rozne/ ale i przećiwne. KochSat B4v; RejPosWiecz3 96v; á v was [różnowierców] ſie niedawnych cżáſow ták wiele roznych y przećiwnych Kośćiołow námnożyło WujJud 116, 33, Nn6; ReszPrz 70; GórnRozm E2.

»rozne i rozdzielne« (1): któré rzeczy ſą od śiebie rózné y rozdźiélné máterią y formą/ té téż y w piſániu muſzą od śiebie rozdźielnie ſtánąć SarnStat *4.

»rozne a rozliczne« (1): Azaſz nieſłuſzniey wierzyć wykłádom onych ludźi świętych Duchá ś. pełnych/ [...] niżli wáſzym wártogłowom/ ktorzy ná iednym ſłowie Bożym ták rozne á rozlicżne wykłády ſádzą y wieſzáią? WujJud 33.

»rożne i (a, abo) rozmaite« [szyk 2:2] (4): OpecŻyw 60v; CzechRozm 172; Poiedynkiem tych modlitw vżywáć może: bo rożne y rozmáite ſą. LatHar 606 marg; WujNT przedm 18.

2. Będący innego zdania, niezgodny [w tym: wzajemnie porównywani bez comparandum (34)]; diversus Mącz, Modrz; dissentaneus Mącz; discors JanStat (42): A ták rozni w ſporze byli BierEz P4v; Dissideo, Niezgadzam ſie/ yeſtem rózny. Mącz 379b, 383c; ModrzBaz 100v; Tym ćię błagam/ ó królowa Bogátégo Cypru/ owa Abo rózné ſercá zgodźiſz/ Abo y mnie wyſwobodźiſz. KochFr 97; Calep 6a, 329b.

Formy comparandum:

~rozny od kogo, od czego (8): A nye tylko yeden od drugyego [mnich] rozny yeſt/ ále y ſam z ſobą ſye nye zgadza. KromRozm I H4; KromRozm III D3; Mącz 487d; GórnRozm B2v; Oczko 29v; Doktorowie ś. [...] iednoſtáynie ſię zgodźili/ kácerzem być wſzelákiego cżłowieká/ kthory od Páná/ y powſzechnego Kośćiołá náuki y wiáry ieſt rożny. ReszPrz 32; JanNKar Ev.Cf »od siebie rozni«.

rozny czemu (1): Ale moiá vprzéymość/ y ſtátek był prózny/ A iéy niebáczny vmyſł záwżdy memu rózny. KochPieś 26.~

Formy tertium comparationis, tj. problemu powodującego niezgodę:

~rozni około czego (1): yſz yeſzcze roſny ſzą strony obyę okolo wyſzei piſzanych 50 m. ktorą Cristoph Smogorzinſki nyeboſczykowy nyezolowſkemu byel myal dacz ZapKościer 1582/27; [iż ci panowie zdaniem swym są około tego rozni ListyPol 1547/394].

rozni o czym (2): Acż o tey Páńſkiey ſpráwie iák rozni Prorocy LubPs gg2; OrzQuin Y4 marg.

rozni w czym [w tym: w tej mierze (1)] (14): KromRozm I [H3]v; Acz wtym yeſſcze [luteranie] rozni od nas/ iż złych á grzeſſnych niechcą mieć zá práwe członki koſcyołá KromRozm III D3, E7v; yż my vrzędu poſłuſzni ſłuſznego/ ále gdy ij widzimy rozny w ſpráwach y w wierze/ niemamy go zá práwy vrząd BielKron 220v; GórnDworz B2v; WujJud 194v, 213; SkarJedn 37; KochWr 21; WujNT 649 marg; Pan Górnicki tu w téy mierze [w sprawie liter c, ć, cz] ieſt rózny od páná Kochánowſkiégo JanNKar Ev, Ev; SarnStat 117. Cf »rozni w myślach«.~

Z przysłówkiem stopnia (2): A te totus diversus est, Dáleko rożny yeſt od ciebie/ dáleko ynáczey o tym dzierży niżli ty Mącz 487d; że ći wſzyſcy choć nieco w pośćiech byli rozni/ przedśię iedność wiáry záchowáli. WujJud 194v; Roku [...] ieſt dni trzy ſtá ſześćdźieśiąt y pięć/ godźin pięć/ minut pięćdźieśiąt y pięć/ ſecund dwanaśćie/ wedle Ptolemeuſá. A wedle Alphonſá/ dni trzy ſtá ſześćdźieśiąt y pięć/ godźin pięć/ minut czterdźieśći dźiewięć/ ſecund 16: od których Kopernik troſzkę rózny Oczko 29v.

Wyrażenia:»rozni w myślach« (1): niebaccie roznemi wmiſlach PaprUp L3.

»miedzy sobą, od siebie rozni« [szyk 7:4] (10:1): ComCrac 14; Acz y ći ſámi [tj. Luter, Melanchton i inni] yeſſcze myedzy ſobą bárzo rozni ſą. KromRozm I G3, [H3]v; KromRozm III E7v, G3v; Mącz 440d; SkarJedn 37, 374; żebychmy nie tylko w świetckich ale y w duſznych rzeczách od śiebie różni byli KochWr 21; WujNT przedm 10; A ieſliby ſtárcy między ſobą byli rózni: tedy Kommiſsarze wedle ſwégo ſumniénia zgadzaiąc ſtárce wedle ſwégo rozſądku [...] gránice ſkończą. SarnStat 840 [idem] 935.

Szeregi: »niezgodni i (a) rozni« [szyk 2:1] (3): ComCrac 14; SkarJedn 37; [heretycy] ták ſą miedzy ſobą rożni y niezgodni/ że práwie nic pewnego z ich przekłádow mieć nie możemy. WujNT przedm 10.

»rozerwani i rozni« (1): A miánowićie to poprzyśiąc [król ma]/ pokóy poſpolity między rożerwánémi [!] y róznémi ludźmi w wierze y w nabożeńſtwie záchowywáć SarnStat 117.

α. W funkcji rzeczownika: »rozni« (3): więtſza cżęść miedzy roznemi zámyka w káżdey ſprawie. SkarJedn 296.

rozni w czym (1): ze miedzy roznemi wWierze Pokoy mabydz zachowan ActReg 43.

Szereg: »rozni a sporni« (1): A wſſákoż nye ták ſye to yednocenye ma rozumyeć/ iżeby on [sprawca najwyższy] záwżdy rozne á ſporne zgádzáć myał KromRozm III N4.
a. Wynikły z braku zgody i porozumienia (2): Rzecz rozna nieſpora. RejRozpr G marg, G.
3. Osobny, nie ten sam, będący kimś (czymś) innym (dotyczy wyodrębnienia jednostek w zbiorze; odpowiada na pytanie: który?) [w tym: wzajemnie porównywani(-ane) bez comparandum (257)]; diversus Vulg, PolAnt, Modrz, JanStat; alter Vulg, Cn; alius Modrz, Cn; distinctus, multus, varius Modrz; plurimus JanStat; alienigenus Cn (264): BierEz F2v; [Wołga] wpada w morze Euxinum dwadzieſcia y pięć drogami roznimi [viginti quinque hostiis seu fluminibus]. MiechGlab 26, 64; RejRozpr I3v; Bo roznemi yęzyki/ iakos zatrącżacie RejJóz M8v, M3; SeklKat L2; Item zeznal ze [...] na seymye vrznal pyącz Knaphloff lyudzyom roznym LibMal 1552/169v; A im wyętſſe zgromádzenye/ tym wyęcey vrzędnikow/ y roznych vrzędow w nim być muśi KromRozm III F8, E3v, F7v, Hv; Diar 81; GroicPorz av, oov; Bo [Bóg] dał moc Słońcu/ Gwiazdom/ y roznym Płánetom RejWiz 114v, A6v, 25, 56, 63v, 138v, 168; Leop Esth 1/22; UstPraw K3; RejZwierz 109; w ſzáćie z roznych rzeczy ſpráwioney nie chodź. BibRadz Lev 19/19, I 68d marg, Dan 3/29, 31, 7/14; BielKron 336; Otoż tu maſz trzech roznych wiecznych y żywiących [tj. Boga Ojca, Boga Słowo i Ducha św.] GrzegRóżn N2; Paronomasia, Latine agnominatio, Przisłowienie/ gdy różne słowá yákoby yednáko brzmią. Mącz 281a, 159a; OrzQuin B3; Prot Cv; SarnUzn F; LeovPrzep D4v; SienLek 201v; GórnDworz D4, E, Ii3; iż napirwey Duch Boży ſwiát będzie karał [...]. Pátrzayże iż Pan mowi [...] wſzytek ſwiát/ á nie z oſobná rozne ludzi. RejPos 129v, 259v; KuczbKat 150; APOPHTEGMATA poććiwe ná oſoby rozne. RejZwierc B3v, 3 [2 r.], 23v, 36v, 94, 141, 233v; WujJud 194v; BudNT b2v; StryjWjaz A3v; Ktorzy ácż ták ſą ieden od drugiego oddzielni/ wſzákże nie ſą rozni/ áni też trzey Bogowie/ ále tylko/ ieden. CzechRozm 19v, 64v, 137v, 152v; iedni ſię vbieráią po Niemiecku/ drudzy po Włoſku/ drudzy po Turecku: nieinácżey/ iedno iákoby ſię ná roznych/ á od śiebie bárzo dálekich cżęśćiách świátá porodźili. ModrzBaz 51; A iżbych tego iáśniey dowiodł com powiedźiał/ tedy to ieſzcże w roznych wiekoch/ oſobách/ ſtaniech/ y w roznych rzecżách okázáć trzebá. ModrzBaz 9v, 4v, 25v, 72v, 74, 75v, 106v, 114; iż choroby ſą rozmáyté/ á wróznych częśćiach ćiałá poſádzóné Oczko 12, 2; A ich naród [...] Po różnych kąćiéch świátá miał być roſtrzélány. KochPs 161, 81; bo [Kiejstut] y z więzienia Niemieckiego trzy kroć poimány w roznych bitwach/ trzy kroć fortelem vſzedł StryjKron 467, 31, 135, 256, 270, 390, 395, 642; Tenże Páweł piſał z Rzymu kilká liſtow do rożnych zborow NiemObr 51, 55, 142, 178, 530; który od Tybrowéy wody Szedłeś/ Fránczyſzku/ przez rózné narody KochFr 88; ReszPrz 3, 16 [2 r.], 20 [2 r.], 38, 43; Do tych [chorych] opátrowánia rożne mieyſcá ſą poſtánowione ReszHoz 120, 127, 134; ArtKanc H4v, I6v; GórnRozm Ev, H2v; Poſlowie ziemſci zroznich Woiewodztw oſwiattzali ſie ze ſie im bez prawie dzialo PaprUp Iv, K3v; ZawJeft 37; zołnierzow słuzba wychodzi roznych czasow iednym zadwie niedzieli adrugym za cztery a Piechocie zakilkadni. ActReg 51, 3v, 4v, 74, 134; GostGosp 154; GórnTroas 56; GrabowSet T4v; Piſmo ś. ná rożnych mieścách te cżtery [grzechy] wſpomina LatHar +++2, 75; Bo Principes ſacerdotum, ſummi ſacerdotes, pontifices [...], áby kto nie mniemał żeby rożni byli: [...] przeto ie też wſzędy iednym ſłowem Arcykápłany zowię WujNT przedm 22, przedm 5, s. 299, 386, 515; JanNKar D2; SarnStat 51, 116, 117, 196, 680 (9); SiebRozmyśl K4; á w ſámych Iflanćiech [...] ſą więcey niż pięćiorákie włoki/ wedłuk roznych powiátow GrabPospR L3, L3, M3v, Nv; KmitaSpit A4, B; [Jeroboam] dopuśćił y forytował chwałę roznych Bogow. PowodPr 40; SkarKaz 40a, 117a, 119a [2 r.], Oooob; A wſzytkie ták perceptorum iáko y expenſorum rekognicye y kwity/ niechayby do kśiąg ſkárbowych [...] porządnie rozno rozne wpiſowáli. VotSzl E; Gdy podroſł, [...] Słáłem go do roznych źieḿ CiekPotr 11, 66; O cżym w roznych Chroynikách to więc cżęſto ćcżemy. CzahTr F3v, A3v; GosłCast 3, 66; SkarKazSej 676b.

W sg (7): KromRozm II n4; GroicPorz k4; Pan Kryſtus przypowieść o roznym náſieniu wykłáda Leop Luc 8 arg, Lev 19/19; któré [miejsce] [...] zboża róznégo bárzo dobry á nieomylny vrodzay do ręku ludźióm podáie Oczko 9v; KochCz B; pátrzćie iáko wiele: Inſzych tákże pomárło/ zá wieku náſzego/ Ták z Krolow iáko Kxiążąt/ y ſtanu rożnego KołakCath C2v.

rozny od kogo, od czego (7): Bo yednák wzrok á rozum oboye przypadek yeſt/ ácz rozny yeden od drugyego KromRozm II r2; GrzegRóżn Kv, Nv; Aż przydzye on Páńſki dzyeń [...]/ Gdy [Bóg] będzye racżył [...] kąkol od pſzenice w rozne ſnopki więzáć RejPos 357v; CzechEp 146, 218; Bo nie czynią Chriſtuſá/ inſzym ábo drugim Bogiem/ od Boſtwá Oycowſkiego rożnym WujNT 828.

Formy tertium comparationis:

~rozni czym (2): Thu mamy oznaymienie trzech perſon/ á wſzákoż nie rozumiey tákie być oddzielenie/ y nierozumiey żeby dla tego mieli być od ſiebie rozni/ iże ſą mieyſcem rozni. SarnUzn E8; iáko byli/ Abráhám/ Izáák/ Iakób: którzy/ ácz trzey rózni byli/ y bytnośćią/ y káżdy ſwą oſobą: przedśię iedney/ to ieſt/ człowieczey nátury byli BiałKat 111; CzechEp 144.

rozni w czym (1): RejAp 182v cf W przeciwstawieniu.~

Porównywane obiekty wyrażone są połączeniem współrzędnym (4): Też iáko diabli y ludzye ná rozne ſtany ſą rozdzyeleni. RejWiz A7v; Iáko cnotá z rozumem y fortuná roznemi gośćińcy chodzą. RejZwierc A5v, 21v, 22.

Z przysłówkiem stopnia (4): Powiedz mi? Ieſli to iedná rzetz/ wiárá/ obietnicá/ y ſlub? muśiſz odpowiedzieć/ iż ſą rzetzy rozne dáleko od ſiebie. KrowObr 142; RejZwierc 22, 23; A choć [św. Ansgar, św. Zygfryd, św. Palladiusz i św. Patryk] bárzo rożnych lat żyli/ przedſię iednáko záwſze trzymáli y vcżyli. ReszPrz 15.

W przeciwstawieniu: »rozny ... nierozdzielny a jedyny, tenże« (2): ći kthorzykolwiek wyznawáią Oycá Syná y Duchá ſwiętego Bogá ácż w perſonách troiákich roznego/ ále w Boſtwie nie rozdzielnego á iedinego. RejAp 182v; KochCz B.

W charakterystycznych połączeniach: rozne(-y, -a) banie (2), bestyje, bitwy, Bog(owie) (4), chrojniki, czasy (8), części (ciała) (2), domy, drogi (2), fary, głowy (4), gościńce, grunty, hufce, języki (9), kąty (świata) (2), kościoły, krainy (6), kraje (2), krolestwa, krolowie, księgi (2), lasy, lata, ludzie (11), miejsca (33), mistrzowie, mowy, muzykowie, nacyje, narody (16), nasienie, natury, obyczaj, osoby, owczarnie, panowie (2), państwa, persona(-y) (5), pisma, płanety (2), potrawy, powiaty (2), prawa, prowincyje, przyrodzenia, rodzaj(e) (2), rzeczpospolita, słowa, sposoby, sprawy (3), szlaki, twarze, urzędnicy, urzędy (2), wieki, wojewodztwa (2), zbory, zboże, zioła (2), ziemie (7), żony.

Połączenia: »jeden(że) (a. jednaki) ... rozne« [szyk 17:12] (29): KromRozm III I2v; iż [przez małżeństwo] dwá domy/ to ieſt dwá rozne rodzáie/ w iedno przyiaćielſtwo [...] ſye ſchodzą GroicPorz gg4; KrowObr 142; RejZwierz 85, GrzegRóżn E2; OrzQuin K4v; SarnUzn E7v; RejAp 197; BiałKat 111 [2 r.]; y onegoſz tho Aniołá iednegoſz być powiedáią: choć ſie cżęſto ná roznych mieyſcách pokázował CzechRozm 41, 95v; ieſliże iedni máią być/ cżyli rozni/ ktorziby ſpráwy/ ták ſwoich obywátelow/ iáko też przychodniow y cudzoźiemcow ſądźili? ModrzBaz 89v, 75; Oczko 8; SkarŻyw 206, 537; ReszPrz 28; WujNT 699; GostGosp 166; Są tedy w iednym boſtwie dwie rożne perſony. WujNT 305, 483; któré [słowa] álbo iednákié będąc, rózną rzecz káżdé z nich znáczyło: álbo téż [...] JanNKar C3, Av; Iż iuż Koroná Polſka y Wielkié Kśięſtwo Litewſkie ieſt iedno nierozdźielné y nierózné ćiáło/ á tákże nierózna ále iedná ſpólna Rzeczpoſpolita SarnStat 1020 [idem [HerburtStat ]], 111; PowodPr 39; SkarKaz 484a, 516a; [HerburtStat 688 (Linde)].

»rozne ... rozne ... (rozne)« (26): a theſz banye rozne gdzie ſſol byerzą przetho rozne goſzczincze MetrKor 57/117, 37/3v, 59/276; w roznych też potrawach rozna ieſt natura GlabGad F6; GroicPorz av; KromRozm III F7; KochSat C3; RejZwierc 30, 107, Bbb2v; Bo choć [doktorowie chrześcijańscy] roznych cżáſow y dáleko ná roznych mieścách od śiebie byli/ przedśię Duch S. [...] ſpráwę ſẃą w ich piſmach pokazał WujJud 35v; BudBib b3; ModrzBaz 4v, 100v; Lotwá/ Litwá y Zmodź rożnych ięzykow rożne y rozmáite słowá w mowie ſwoiey iáko ſłyſzymy máią. StryjKron 31; rozne głoſy miedzy roznymi narody ſłycháć było StryjKron 390, 115, 457; CzechEp 262; ActReg 110; IZ téż Práwem poſpolitym róznym vrzędóm/ rózné ſpráwy ſą przypiſáné SarnStat 146, 111, 146, 328; KmitaSpit C5; Abram [...] miał z roznych żon/ dwu roznych ſynow/ iednego z Agár niewolnice/ Izmáelá/ drugiego z wolney Sary Izááká. PowodPr 13.

Wyrażenia: »inne (a. insze) rozne« (2): Obiecuie Litewſkié Kśięſtwo, Pruſsy, y inné rózné do iednośći przywiézć. SarnStat 110; SkarKaz 119a.

»od siebie rozni (rozne)« [szyk 5:4] (9): KrowObr 142; WIlżińſki Diedoſzycki/ iedney byli mátki/ Choć w oycżyznie od ſiebie/ rozne mieli tátki. RejZwierz 85; SarnUzn E8; Ták vczy Gribaldus trzech z oſobná/ Oycá/ Syná/ y Duchá Swiętégo łącząc nie inſzym ſpoſobem: iedno iáko troie ludźi od śiebie róznych: gdy káżdy z nich ma oſobną Iſność/ álbo bytność ſwą BiałKat 110v, 111; RejZwierc 22, 23; CzechEp 144; NiemObr 137.

Szeregi: »iny a rozny« (1): Nie dopuśćiż bydlęćiu twemu/ áby ſie ſchodziło z bydlęćiem inego/ á roznego rodzáiu [alterius generis] Leop Lev 19/19.

»rozny a niepodobny« (1): W tych tedy trzech perſonách/ ponieważ niegodźi śie ábyſmy co roznego á onym niepodobnego myślić mieli/ tedy [...] KuczbKat 15.

»rożni a niezgodni« (1): gdyż Iſtność nie ieſt Troiſta/ áni Oćiec ieſt Troiáki ani Syn iego/ A przetoż rożni á nie zgodni to ſą Bogowie ich według ich zdánia. GrzegRóżn Dv.

»rozny i (a) osobny (a. osobliwy)« (2): KromRozm II n4; iáko Czechowie/ Ruś/ Bulgárowie/ Serbi/ álbo Sorabi/ ták y Słowacy/ ácz tegóż ięzyká/ ále rózny y oſobny naród był KochCz B.

»rozni i przeciwni« (1): Coż było po thych wykręćiech/ ták od iednego Bogá Oycá/ do tych roznych Bogow y ſobie przećiwnych/ [...] GrzegRóżn E2.

»rozny i (roz)dzielny« (2): Ieſzcze do tych [Osób Boskich] chćiał przydáć podobno tákiego/ Coby iednym będąc tych trzech zámykał w ſobie/ A roznym y dźielnym był od nich w ſwey oſobie GrzegRóżn Nv; SkarJedn 305.

»rozni a rozgraniczeni« (1): ten to wyżſzéy námienióny Kácérż powiádał być/ kłádąc trzy Bogi/ iáko troie ludźi od śiebie rózné y rozgrániczoné BiałKat 111.

»rozne a rozliczne« (2): RejWiz A4; gdyż ſą rozne á rozlicżne ſtany tego to narodu ludzkiego. RejPos 344v.

α. W funkcji rzeczownika: »rozni« = niektórzy, niektóre osoby (16): Ale y wyżſzey zgániłem rozność karánia zá tenże wyſtępek od roznych vcżyniony. ModrzBaz 80, 70v, 81.

rozni z kogo (pl) (1):drugie gniew mdli: niektore pychá łamie wątli: ná oſtátek rozne znich to te to owe wzruſzenia gwałtem poprzeki vnoſzą. ModrzBaz 67.

Połączenia: »jeden ... rozni« (1): iż opiſuią vżywánia wód rozmáite/ nieiednému wſzyſtkié/ ále rózném rózné/ ſłużyć mogą Oczko 21v.

»rozni (...) roznie, rozmaicie« [szyk 10:2] (11:1): RejWiz 96v; Rozmáićie słowo Hebreyſkie rozni tłumácżą. BudBib I 16b marg; BiałKaz D3; BudNT Hhv; ModrzBaz 68v; Oczko 21v; Roznym bywáią dáne rozne dáry Duchá S. WujNT 1.Cor 12 arg, Eph 4 arg; o Mężobóyſtwie ſzlácheckim przygodnym/ któré od róznych róznie bywa powiedano SarnStat 933, 604, 659, 918.

4. Liczne i różnorodne, rozmaite; diversus PolAnt, Modrz, JanStat; varius Modrz, Vulg; dissonus Mącz; alius, contrarius, multus Modrz (313): Było też w tym mieſcie [...] goſpod rozlicżnych doſyćz/ ij goſpodarzow róznych obycżaiow ForCnR A2v; FalZioł I 64a; GlabGad B5; BierRozm 8; 11; panstvu yego ſzkodi wyelkie czinyą [poddani pograniczni] [...] y rozni the trudnoſczy poddanim przyacziela naschego k. polſkiego zadawayą LibLeg 11/19v; RejPs 218; ComCrac 12v; RejRozpr K4; SeklKat M2; RejKup cc2v; KromRozm I M3; KromRozm II k2; KromRozm III F7; Ano w ludzyech rozne obycżáie/ Ieden chwali á drugi náłáye/ Niektorzy ſie w cżytániu kocháią/ A drudzy to zá przymowki máią BielKom Av, Av, Bv; iż wszyciek roztyrk a niezgoda wnętrzna urosła z rożności nauk i z rożnych zwłaszcza nowych pism. Diar 51, 94; O rozmáitey śmierći roznych Złoczyńcow. GroicPorz ii3v, i, hh, oo4, oo4v; Przekłádaſz trudność y koſzt żony wychowánia/ A o roznych przypadkoch rozlicżne ſtáránia. RejWiz 58; Więc około w klatecżkach rozni ptacy wiſzą [...]. Irowie/ Cżyżykowie/ Ziąbki/ y Szcżygłowie RejWiz 103, kt, A4, 3 [2 r.], 11 [2 r.], 103v (16); Leop YY4v; A thu yuż idą rozne przypadki ſwiata tego. RejZwierz 108, 105; Gdy ſzcżedł rod Lechow/ Rycerſcy ludzie vcżynili Syem w Gnieźnie/ po roznych rozmowách wybráli dwánaśćie Woiewod ku ſpráwie rzecży poſpolitey BielKron 340, 198, 217, 334, 398, 466; GrzegRóżn E2; KwiatKsiąż kv; OrzQuin K4v; Prot Ev; SienLek 28v, 29; A w tym trudno podáć náukę kthorą/ dla roznych rzecży/ roznych trefunkow/ ktore w życiu przypadáią: ktemu iż káżdy cżłowiek inákſzy ieſth GórnDworz K5, L7; RejPos 118v, 170v marg, 229v, 248v marg, 330; BiałKat 301; A iáko iuż wieſz y widziſz iż rozne ſą przyrodzenia w káżdym ſtworzeniu ná ziemi/ tákże też tám [w niebie] ſą wierz mi dziwnie roznieyſze RejZwierc 3; PAtrzże záſię ná kſtałty ná rozne vbiory/ Ná wymyſły rozlicżne á ná dziwne wzory. RejZwierc 243v, A6v, 8v, 12v, 16, 17 (17); BielSpr 75v; WujJud 15, 116; że y miedzy onemi ſtáremi Biſkupy ſkoro po Apoſtolech bywáły rozne około cżáſow y Ceremoniy zwycżáie WujJudConf 140v, 193v; BudBib b3; Od proporcow ſie roznych ſłońce odmieniáło. StryjWjaz B2, Bv, B3v; CzechRozm 108v, 205; PaprPan A2; A ponieważ Rzecżpoſpolita ieſt z roznych ludźi ktore w ſobie ma zebrána/ to ieſt/ z vbogich/ z bogátych s śláchty z Mieſzcżan/ y z inych ſtanow/ tedyć też [...] ModrzBaz 19, 9v, 30v, 58v, 69, 124; iuż niezlicżeni męcżennicy oboiey płći/ y roznych lat/ [...] wſzytki naiázdy báłwochwálſkie przełomili SkarJedn 389, 35, 41; KochDryas A2v; á kto niedoznał/ że y v nas po wielu mieyſc/ wód thák róznych doſyć? Oczko 4, 2 [2 r.], 4, 8, 9v, 12 (11); [...] dáiąc im [Bóg ptakom] mięſa ſmacżne y dziwne roznemi ſmákámi ku potrzebie y żywnośći cżłeká. SkarŻyw 259, 33, 259, 544; Greki Argolicos, Danaos, Dorios, Pelaſgos, Archiuos, Argyuos, Myrmidones [...] roznymi przezwiſkámi názywano. StryjKron 46, 115, 255, 457, 567 [2 r.], 592 (10); CzechEp 258; Mać pan Chriſtus w piſmie świętym rozne tytuły NiemObr 43, 142, 159; mądrze to Bóg ſpráwił/ Kiedy ludźi róznémi ſpráwámi zábáwił. KochMarsz 154, 154; KochPhaen 4, 20; WerKaz 275; PudłFr 39; BielRozm 5; GórnRozm Fv [2 r.]; KmitaPsal Av; KochWr 21; ZawJeft 19; Rozne były Panow wtym Sententiae ActReg 60, 7, 9, 20, 98, 102, 110 [2 r.], 141; Calep [834]a; Tákże też kędy ośiádłość niemáła/ á rozne ſie roboty tráfią/ do káżdey roboty ma bydź Przyſtaw. GostGosp 108, 82, 142; GostGospSieb +3v [2 r.], +4; Rożnych twych dárow/ licżbá nieſkońcżona/ Mnie [...] Powolnym tobie/ rzadko vcżyniłá GrabowSet O4v, B4, Ev, E2v, H4v, I3, N, O; RybGęśli D2v; Acz wſzyścy ludzie pobożni rozmáite prześládowánie ćierpią: wſzákże nie wſzyścy prześládowánie ćierpiący ſą święći (marg) Przeſládowánie ćierpiący rożni. (–) WujNT 740, przedm 16, s. 32, Rom 12/6, s. 577 marg, 1.Cor 11 arg (11); WIelkié bezpráwia/ y gwałty rózné odnoſzą do nas częſtémi ſkárgámi Krákowſkiégo miáſtá obywátele SarnStat 504, 566, 669, 961, 978; iż [robotni ludzie] doſyć iuż ſą podacżkámi roznymi wyćiągnieni GrabPospR Mv, L3, L3v, L4v, M; KlonKr D2v [2 r.]; KmitaSpit C5v; PowodPr 5, 73; SkarKaz 40a; więc [pieniądze wynoszone bywają] y do inſzych Pańſtw zá rożne y máło potrzebne nam towáry VotSzl D2v; CiekPotr )?(3v; CzahTr A4v, D4v; GosłCast 9, 10, 14, 20, 22 (8); Kupę rożnych kámieni názbieráią: to wielkie/ to máłe/ to okrągłe/ to grániſte/ to długie SkarKazSej 676a, 684b; KlonFlis H2; SapEpit A3v; SzarzRyt D.

W sg (43): Tho yesth [nie spalił] zboza roznego rodzayv Tho yesth zytha yączmyenyv owschv grochv prosscha Thatharky ZapWar 1531 nr 2540; RejRozpr K4; BielKom 7; GroicPorz h; Tey Regule/ dziewiąty Benedykt Papieſz/ białłe kápice przydał/ ábowiem przedtym wroznym odzieniu chodzili. KrowObr 134; BibRadz Mar 8 arg; gdy było z obu ſtron wiele rozney mowy/ Sędziowie álbo iednacże powiedzieli/ yż [...] BielKron 218v, 335v; Mącz 402b; Pan cżłowieká nie thylko rozną ſwiátłoſcią/ ále y rozumem oswiećić racżył. RejPos 337v marg, 229v, 337 [2 r.]; RejZwierc A6v, 2v, 22, 60 [2 r.]; Niemaſz ſiać winnice twey roznym naſieniem BudBib Deut 22/9; StryjWjaz B4; ModrzBaz 104v; Oczko 2, [43], [43]v; SkarŻyw 259; Sigmunt Rot [...] Przywiodł Swidrigáyłowi ná pomoc lud wielki/ [...] y ſtrzelby rożney riſtunk wſzelki. StryjKron 582; Wolność rożnego wierzenia záwżdy pod Krolmi Polskimi bywáłá. CzechEp 12 marg; NiemObr 141; w Człowieczem ćiele ſą rożney doſtoynośći członki GórnRozm L3v; Calep [723]b; GostGosp 170; GostGospSieb +3v; obfitość wſzego Przenieśie licżbę kwiátow/ y liśćia rożnego. GrabowSet K4, B; GrabPospR Kv, M4 [2 r.]; CzahTr D4v, E; PaxLiz Cv; Iuż y trąby pod niebo dźwięk rozny puſzcżáią. SapEpit B3; ZLODZIEIE [...] rożnego ſą y ći Cechu KlonWor 5; SzarzRyt Cv.

Powtórzenie: »rozne a rozne« (1): Acż rozne á rozne fráſunki ná ten cżás muſzą ruſzáć káżdego RejPos 355.

W charakterystycznych połączeniach: rozna(-e, -y) armata, armatura (2), błędy, bogowie (3), burdy, cech, chęć (chuci) (3), choroby, ciała, cnoty (2), członki, dary (4), dostojność, drzewa, dźwięk, effekt, farby (barwy) (4), figle, fortele (2), frasunki, gaje, głosy (5), godności, gospodarstwa, grzechy, gwałty (2), igrzyska, język, kamienie, kaznodzieje, kłopoty, konfessyje, konstytucyje, korzonki, kraje, krolestwa, kruszce, kstałty (2), lata, listy, liście, ludzie (lud) (4), majętności, materyja, miary(-a) (3), mniemanie(-a) (2), moc(e) (2), mowa, myśli (2), nadzieje, nasienie, nauki (3), nazwiska, obyczaje (zwyczaje) (18), odszczepieństwa, omywania, opinije (2), pisania, pisma (2), piszczałki, płaty, płci, poczty, pokusy, potrzeby, powietrza, pozwy, pożytki, prawa (5), proporce, przezwiska (2), przygody, przyjaźnie, przypadki (7), przypadłości, przyrodzenia (6), przysmaki, ptacy, roboty, rodzaje (2), roznice, rozterki, rozumy, ryby, sądy, sekty (3), sentencyje (3), słowa (2), sposoby (2), sprawy(-a) (8), stany (4), statki, statuty, sztuki, śmierć, świata początki, towary, trefunki, trwogi, tytuły, ubiory, uczynki, urzędy (2), używanie, wiary (10), wiatry, więźniowie, wilgotności, wody, wota (6), wykłady (2), wymiary, wymysły, zabawki (zabawy) (3), zachowanie, zakony, zamysły, zbory, zbroje, zdania, zioła, złoczyńcy (3), zwierzęta, żywoty.

Połączenia: »jeden (a. jednaki) ... rozne« [szyk 6:5] (11): A nyerzkąc myędzy roznymi ſektámi/ ále y myędzy yedneyſſe ſekty ludźmi á wodzmi to ſye náyduye. KromRozm III C2, G3v; iż z iednego ięzyká wyele ſie ich vrodziło roznych GórnDworz F4v, I5v; RejZwierc 89; iż ći ktorzi w iedney Rzecżypoſpolitey mieſzkáią/ á ktorzi iednemu Pánu posłuſzni ſą/ roznych praw vżywáią. ModrzBaz 100, 19; SkarJedn 203; Wſzákże w tym iednym żywoćie ſą rożne ſtopnie chwały WujNT 84; SkarKaz 549b; SkarKazSej 674a.

»rozne ... rozne ... (rozne)« (16): Karánie Herethykow rozne wedle roznych praw. GroicPorz oo4; BO ácż ludzie rozni roznych piſm y roznych náuk ſwiáth pełen rozſypáli/ ále [...] RejZwierc 8v, 16, 20, 60, 107, Bbb2v; ModrzBaz 35, 68v; Oczko 2; rozne głoſy miedzy roznymi narody słycháć było StryjKron 390; ReszPrz 16; Bo rozne obycżáie máią rozne Pány. WisznTr 5; PudłFr 48; ActReg 7; GostGospSieb +3v.

Wyrażenia: »rożne insze« (1): iż ácżkolwiek ſą rożne inſze zwierzchowne ſpoſoby zbáwienia: iedák ſam ieden Iezus Chriſtus ieſt wſyſtkim drogą do niego CzechRozm 174.

»z roznych przyczyn« (3): SienLek 142; Oczko 25v; Nie trzebá ſię dźiwowáć/ tedy/ w ludzkiem ſtanie/ Iſz fráſunki/ kłopoty/ przychodzą więc tanie. Z roznych przycżyn KołakCath C3v.

»wiele (i) roznych« [szyk 11:1] (12): GórnDworz F4v; nie bacżę dla cżego ták wiele roznych Confeſsiy potrzebá. WujJud 13, 75, 126; CzechRozm 181; bo kto od iednego práwego Bogá/ y wiáry iedney iego odſtąpi/ wnet nie ná iednego/ ále wielu roznych Bogow y wiar tráfia. SkarŻyw 490; Ze iuż ták wiele tych ſtátutów róznych y Conſtituciy nároſło SarnStat *7v, 128; W niebie zgotowano/ práwi/ wiele y rożnych mieſzkánia SkarKaz 549b, 549b [2 r.]; CzahTr D3.

Szeregi: »rozliczne a (i) rozne« (2): gdy ſie o nim [Chrystusie] rozlicżne á rozne głoſy roſchodziły/ pytáiąc ſie o nim ktoby był RejPos 299; BiałKat 366.

»rozne i rozmaite« [szyk 3:2] (5): porownáią śię zwierzchni y zacni z niżſzemi/ á w rozmáitych y roznych rzecżách [in rerum varietate] okażą śię iednákie ſercá y vmysły wſzytkich ſtanow ModrzBaz 19; Empedocles záś/ Epicurus/ Democritus/ Diogenes/ Libertus/ Zeno/ Pitagoras Samius/ Anaximenes/ Hierocles/ y inſzy Greccy [...] wartogłowowie rożne y rozmáite Swiátá początki kłádli. StryjKron 1, 31, 145; OrzJan 65; SkarKaz 549b.

5. Odległy, niestykający się (8): Rozne mieſzkánie/ przychodzi w nieznánie. BierEz O3; Disto, Yeſtem dáleko/ yeſtem rózny. Mącz 419a, 235a; á mé ſłowá prózné/ Roznióſł wiátr ná morzá rózné. KochPs 123 [podobnie] KochPam 87; O mnie Moſkwá/ y będą wiedźiéć Tátárowie/ Y róznégo mieſzkáncy świátá Anglikowie KochPieś 55; Calep 334b.
[Wyrażenie przyimkowe: »po roznu« = osobno, w rozproszeniu: że ledwie w piątej części miasta ludzie mieszkają, i to po różnu RadzPodróż 187; Zánim wſzyſcy poroznu/ ná koniech hárcuią RymszaDeket 71.]
a. Tautologicznie z rzeczownikiem oznaczającym rozproszenie (1): Disparilitas – Roznę rozrzucenię. Calep 331a.
6. W funkcji rzeczownika: »rozne« = pojęcie oderwane (1): Abstractum – Odłaczonę, Oddzielone, Rozne. Odięk [lege: Odjęte (?)]. [...] Definitur vero a Dialecticis hoc modo, Abstractum est, quod significat formam aliquam, cum exclusione subiecti: ut albedo [= białość] Calep 9b.
7. W przeciwnych kierunkach (3): zá káżdą nogę Záprzężono po koniu/ gnano w rożną drogę. Rozſzárpano ná dwoie bezecnego kupcá KlonWor 32.
W przen (2): gdyż niezgodá nic do kupy nie nieśie/ ále wſzytko roſpraſza/ y rożnemi wiátry roznośi. SkarKazSej 673a, 673a.
*** Bez wystarczającego kontekstu (6): Diaphorus, Latine differens, Różny/ Rodzielny [!]. Mącz 84d, 379c, 487d; Quotuplex interrogativum, significans quot generum, quot specierum, vel quot modorum – Iako rozni, rozdzielny? Calep [891]b, 335b.

Z przysłówkiem stopnia (1): Diversissimus – Barzorozni. Calep 335b.

*** Dubia(3): Sexus, Maris et foemine discrimen – Rodzai rozni miedziſam czema [!] ſamiczą. Calep 976b.

Może: Zły (?) (2): Będźie Kátolik chćiał dawney religiey ſwey ochraniáć/ Zaydźie co roznego/ iż nie Kátoliká obráźi [...] áli Pan Ewangelicki brát/ co mię bárźiey niż przedtym miłowáć miał/ o zdrowie/ máiętność/ y poććiwość mię poćiągnie. PowodPr 45.

Wyrażenie przyimkowe: »za rożnym« = źle (?) (1): [bogaci] Nier[zą]dną ciem wolą mają/ Za rożnym jej pożywają BierRozm 12.

Synonimy: 1. inakszy, inszy, iny, rozdzielny, rozmaity; B. odmienny, rozliczny.

Cf NIEROZNY, [PO ROZNI], [ROZNOCZEŚNY], ROZNOFARBNY, ROZNOGŁOSY, ROZNOGŁOŚNY, [ROZNOKWITŁY], ROZNOPLOTNY, [ROZNOPŁODNY], ROZNOPŁYNNY, ROZNORYMY, ROZNOSTROJNY, ROZNOWIERNIK, ROZNOZIARNY

KW, (LWil)