[zaloguj się]
[pdf]

NIEMIERNIE (14) av

niemiernie (14), [niemiarnie].

W pisowni łącznej (8), w rozłącznej (6).

Wszystkie e jasne (w Calep 1 r. -ę ‒ może błędnie?); a z tekstu nie oznaczającego pochyleń.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. miernie.

1. Nieumiarkowanie, niepowściągliwie, ponad miarę; immoderate Mącz, Calep, Cn; intemperanter Mącz, Cn; immodeste Calep, Cn; insolenter, intemperate, turbide Cn (12): FalZioł V 65v; ktory [Luter] niemiernie á vpornie przećiw Kośćiołowi y Papieżowi Rzymſkiemu [...] piſanim ſwym cżęſtokroć wykraca [!]. BielKron 196; Mącz 228c, 443b; Którzy zá to/ że wiek ſwóy niemiernie trawili/ Zdrowié/ y śiłę márnie ſtráćili KochPs 164; á on od zbytku ſtrżymáć ſię niechce/ ál zrże/ pije prżećię nie miernie poſtáremu. GórnRozm F3; Calep 508b [2 r.].

W przeciwstawieniu: »niemiernie ... miernie« (3): BielŻyw 169; SeklWyzn Fv; Zwłaſzcżá kto s pocżćiwoſcią miernie iey [miłości] vżywa/ Iście to wielka roſkoſz miedzy nimi bywa. Ale gdzye też niemiernie/ tám y myſi y ciáło/ Y dobre mienie ginie y rozumu máło. RejWiz 37v.

Zwrot: »niemiernie się chować« (1): którą [naturę] płod bierze iuż nie doſtatecżną z rodziczow [...], á zwłaſzcża zmatek, ktore dziatki noſząc nie miernie ſie chowaią w piciu w iedle GlabGad K3.
2. W zbyt wysokim stopniu, okropnie (1): Z tyłu nie miernie gárbáty [Ezop]/ A z przodku lepak brzucháty. BierEz A2.
3. Nierównomiernie, w nierównym tempie (1): bowiem chodząci nie miernie to ieſth, cżaſem wolno á cżaſem prędko [...] znamiouuie [!] acżkolwie proſtego cżłowieka, wſzakoż złoſciwego GlabGad P7v.
4. [Niezgodnie z regułami: Ten artykuł też uczynił p. Łaski, barzo też niemiarnie AktaSynod I 290.]

Synonimy: 1. niepowścięgliwie, nieskromnie, zbytnie; 2. nazbyt; 4. niedobrze.

Cf BEZMIERNIE, MIERNIE

ASt