NIEZBEDNY (24) ai
Zawsze w pisowni łącznej.
Oba e jasne.
Fleksja
sg |
m | N | niezbedny |
f | N | niezbednå |
n | N | niezbedné |
G | |
G | niezbedn(e)j |
G | |
A | niezbednégo, niezbedny |
A | |
A | |
I | |
I | |
I | niezbednym |
V | niezbedny |
V | niezbednå |
V | niezbedné |
pl |
N |
m pers |
niezbedni |
G |
niezbednych |
A |
subst |
niezbedn(e) |
L |
niezbednych |
sg m N niezbedny (1). ◊ A niezbednégo (1), niezbedny (1). ◊ V niezbedny (3). ◊ f N niezbednå (1). ◊ G niezbedn(e)j (2). ◊ V niezbednå (2). ◊ n N niezbedné (5); -é (1), -(e) (4). ◊ I niezbednym (1). ◊ V niezbedné (1). ◊ pl N m pers niezbedni (1). ◊ G niezbednych (3). ◊ A subst niezbedn(e) (1). ◊ L niezbednych (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
Budzący niechęć, odrazę; plugawy, nikczemny, paskudny;
abominandus, aversabilis, detestabilis, exsecrandus, ignavus, immundus, ineptus, inquinatus, lutulentus, nauseosus, odiosus, praetextatus, spurius, squalidus, turpis Cn (24):
O Iezu miloſciwy/ ienżes od żydow niezbednych poſſiykowán bytz rácżyles. OpecŻyw 117;
ForCnR E;
Znaydzy iakiego Doctora Bys mu mial daċ y puluora [!]. Tych to nieſbednich pieniedzy Boċ my niċ ponich wtey nedzy. RejKup f5v;
vpominánye od nas naſládowáło/ áby áni czytano nyezbednych liſtow yego [Aetiusa kacerza]. KromRozm I N2v;
MurzHist M3;
nyektore mátki ſyny ſwe z młodu záraz ná nyecnotę wyodą y otuchę im dáyą/ thák o Wenuſie yáko y o inſſych nyezbednych rzecżach myſlić á ſtáráć ſie. GliczKsiąż E3;
KrowObr 78v;
BielKron 299;
OrzQuin Aa2v;
Ale iáśnieyſzy wywod ieſt z Doktorow S. y Hiſtorykow/ y świátá wſzytkiego świádectwá/ z ktorych tu prze ich niezbedny vpor/ niektore włożyć muſzę SkarJedn 87;
Piáńſtwo niezbedne/ w dáie cżłowieká w poſromocenie y do wiela złośći y grzechow wrotá otwarza. SkarŻyw 271,
298;
Zábacżyſz przewodźić więcey Nád námi w tey tu piwnicy. Niezbedna mocy Szátáńſka. Bo iuż przyſzłá ręká Páńſka. MWilkHist Ev,
Ev;
CzechEp 183;
izali nas ná rzeź pobić máią/ iáko woły ábo świnie [...] że ſię ták tym niezbednym obżárſtwem tucżym? WerGośc 262;
VotSzl A2v;
PaxLiz C4;
KlonFlis C2v;
Więc on niezbedny oſzuſt twierdźi zá rzecż iſtą/ Ze widźiał właſnym okiem Dźiewicę przecżyſtą KlonWor 47,
**2v,
59.
W przeciwstawieniu: »miły ... niezbedny« (1): Ach milá fortuno ty nás od ſmutku zbawiſſ/ Ale niezbedné Nieſſcżęſcie ſercza krwawiſſ. ForCnR E3v.
W charakterystycznych połączeniach: niezbedne(-y, -a) ciało (2), człowiek, dziad, kacerstwo, kacerz, kradzież, list, łakomstwo, mamona, nieszczęście, niewola, obżarstwo, oszust, pieniądze, pijaństwo, prywata, rzecz, trup, upor, zły duch, Żyd.
Szereg: »szpetny, niezbędny« (1): Vtknęć ią [chorągiew] w tym tłuſtym brzuchu/ Szpetny niezbedny zły duchu. MWilkHist E4.
Synonimy: brzydki, brzydliwy, mierziony, nikczemny, obrzydły, plugawy, sprosny, szkarady, szpetny, wszeteczny.
AK