[zaloguj się]
[pdf]

NIEZGODA (521) sb f

W pisowni łącznej (518), w rozłącznej (3).

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg pl
N niezgoda niezgody
G niezgody niezgód
D niezgodzie niezgodóm, niezgodåm
A niezgodę niezgody
I niezgodą niezgodami
L niezgodzie niezgodach

sg N niezgoda (141). ◊ G niezgody (71). ◊ D niezgodzie (6). ◊ A niezgodę [w tym: -ą (1)] (59). ◊ I niezgodą [w tym: -ąm (1)] (32). ◊ L niezgodzie (33). ◊ pl N niezgody (51). ◊ G niezgód (36); -ód (2), -(o)d (34). ◊ D niezgodóm (3) BialKaz, SarnStat, SkarKazSej, niezgodåm (1) SkarJedn; ~ -óm (1), -(o)m (2). ◊ A niezgody (58). ◊ I niezgodami (10). ◊ L niezgodach (20); -ach (17), -åch (2), -(a)ch (1); -åch GroicPorz; -åch : -ach WujJud (1:1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Brak jedności, jednomyślności, porozumienia, różnica zdań; niesnaska, spór, swar; nieprzyjaźń, wrogość; discordia Mymer1, BartBydg, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; dissensio Miech, Mącz, Calag, Calep, JanStat, Cn; discrepantia BartBydg, Mącz, Calep, Cn; dissidium Mącz, Calep, Cn; dissidentia Calep, JanStat, Cn; contentio Vulg, Calep; seditio Calep, JanStat; iurgium Vulg; inimicitia Modrz; adversitas, causa, contrarietas, disceptatio, dissentio, lis, repugnantia, segregatio Calep; sententiarum diversitas, quaestio JanStat; discorditas, dissensus, dividia Cn (417): Więc wſzyſtko cżłowiecże ćiáło/ Prze niezgodę ieſt zniſzcżáło: Iż cżłonkowie wſporni byli/ Swego brzuchá nie karmili. BierEz R2, F2, 14, R2; Mymer1 34v; BartBydg 43, 141, 154b; Effuſa eſt contentio ſuper principes [...] I wylała ſie niezgoda [contemptio Vulg; ſporká Leop; wzgárdá WujBib ] na kxiązęta/ y przepuſcił na nie iż błądzili WróbŻołt 106/40; (marg) Rzecz rozna nieſpora. (‒) A ták y my gdychmy rozno Snadz z orzemy piaſek prozno (marg) Niezgodá. (‒) RejRozpr G, D4, E4; Bom ia bacząċ te niezgodę [...] Preczem ſię od niei wezbrala. Wydząć iż niebyło zgodi Bo tam czeſto byly zwadi. RejKup d6; LibMal 1551/161; RejWiz 172 marg, Dd3; RejZwierz 22; BibRadz 4.Esdr 15/33; OrzRozm D, O3v marg; Vcżyniłá tho Grekom niezgodá/ iż moc á páńſtwo Othomáńſkie roſło/ á im od Othománá Pruſya álbo Bitynia wźiętá BielKron 239v, 209v, 240, 297; KochZg A2v; Mącz 65b; OrzQuin B2, B2v, O3; SarnUzn B7v, H6v; RejPos 334 marg; BiałKat 126; RejZwierc 236v; WujJud 127v [2 r.], 133, L18v; WujJudConf 11; SkarJedn A2, 59, 126, 336, D5v; Calag 600b; ieden Kárdynał záwołał: Papieſz náſz ieſt Piotr z Muronu: wnet wſzyſcy po dwu letney niezgodzie/ záraz ſię z podziwienim zgodzili/ y iego obráli. SkarŻyw 472; gdy nic zprzećiwienia niemáſz/ á ieden drugiego nie gániąc/ ſwe prowádzi/ ktoremu [lege: ktore mu] ſię lepſzym być zda/ ná rzecży wolney ná obie ſtronie: nie ieſt żadna niezgodá/ ále piękna rozlicżność/ y rozmáitość drogi/ do iednegoſz końcá wiodącey. SkarŻyw 538, 284, 538 [3 r.]; ReszPrz 54 marg; BielSjem 10, 12; ále ſtráćili [Węgrzy] Kroleſtwo niezgodą ſwoią/ ktora niezgodá káżdą Rzeczpoſpolitą y bez electiey do vpadku prżywiedźie. GórnRozm A2; ze Pan wniezgodzie obrani pozitetzni nam bic niemoze PaprUp E2v; ActReg 13; Calep 29a, 329a, 330a [2 r.], 332b, 333a [2 r.]; bo po znácżney ſzkodźie Polak obacży/ co to bydź w niezgodźie. GrochKal 14; KołakCath C3v; WujNT 136; Iż bacząc [...] iákowé ſpuſtoſzenia zá niezgodámi idą [qualisque vastitas discordiam subsequatur Jan Stat 864] [...] bacząc ná roſtérki/ zwády opłakáné/ nieprzeſpiecznośći/ nienawiśći/ nielubośći/ obráżenia/ które między [...] Królem Polſkim [...] á [...] Miſtrzem wielkim były wſzczęté: potym vmyſły náſze ku pokoiowi y zgodźie obróciliſmy [...] rzeczy któré zá niepokoymi y ſpory były zburzoné y rozerwáné [...] ku piérwſzému ſtanu chcąc przywieźdź SarnStat 1086, 121; Vſpokoiwſzy Polſkę od niezgody, Czechaczkom oddał [Władysław Herman] y Pruſakom ſzkody. KlonKr C3v, E2v; PowodPr 20; ták że ſię miedzy ſobą rwáli/ tárgáli/ kąſáli/ iednák przećię o tym rádźili/ ácż w niezgodźie CzahTr D3; Ev; Obeyrzyćie ſię [...] ná ty ſzkody y vtráty/ ktore wam z niezgody vraſtáią. (marg) Rátowáć ſię oyczyzná w niezgodzie nie może. (‒) SkarKazSej 673a; Domowe woyny powſtáć mogą w niezgodzie. SkarKazSej 673b marg, 671b marg, 672a marg, 673a marg [2 r.], 673b [3 r.], 674a [2 r.] (22).

niezgoda czego [= w czym] (2): Nicżym inſzym [nie poginęły królestwa] iedno niezgodąm wiáry [...] iáka teras rożność ieſt wierze/ iáſne rzecży ſąm/ że co rozumow/ to confeſy rożlicżnych [!]/ co głow ktore śię zá rozumne maią/ tyło [!] wiar. BiałKaz I; A Iż w téy zacnéy Koronie [...] ieſt niemáło dissidentes in religione przeſtrzégáiąc nápotym iákich ſediciy y tumultów/ z téy przyczyny/ rozerwánia/ álbo niezgody religiiéy. Wárowáli to ſobie niektórzy obywátele Koronni Confoederáciią oſobliwą: że w téy mierze in causa religionis, máią w pokoiu bydź záchowáni. SarnStat 114.

niezgoda około czego (7): A gdy Norymberg Miáſto rządem bárzo Wenecyi podobne/ około tych Sądów wielkie niezgody w ſobie miewáło/ tedy Norymbergczánie do Wenetow poſłáli OrzRozm T4, Pv marg; BiałKaz I; SkarJedn 19, 61; CzechEp 259 marg; Nie gáſzą [heretycy] niezgody około wiáry/ ále ią podniecáią mowiąc/ y zle Apoſtolſkie ſłowá przywodząc SkarKazSej 684a.

niezgoda o co (1): że ſie iuż máło nie wſzyſtki króleſtwá obeſzly tą niezgodą o wiárę/ y rzadkié któréby iákiéy znácznéy klęſki nie wźięło. KochWr 39.

niezgoda miedzy kim (45): Gdy w ten cas miedzi Graeki niezgoda była, tak iż dwa Ceſarze Trapeſonſki á Conſtantinopolſki miedzi ſobą o panſtwo walcżyli [Graecis dissentientibus, et imperatore Trapesuntino et Constantino de imperio certantibus]. MiechGlab 66; LibLeg 11/66v; KromRozm I Gv marg; iż ſą dobrzy y źli wkoſcyele/ gotowa nyezgodá myędzy nimi KromRozm III E8; DiarDop 111; iż też one [dziatki] zá młodych á noworoſłych lat vcżyć potrzebá/ wyedzyeli [ludzie uczeni]/ przedſię ktoregoby to cżáſu kto pocżąć myał/ á około ktorych lat/ [...] ná to ſpołek zgodzić á zyednocżyć ſie nye mogli. Thá myedzy nimi byłá nyezgodá. GliczKsiąż I5; BielKron 107, 328; SarnUzn B2; iż mu [Bogu] tego iego goſpodárſtwá ſwiętego nie więcey nie miáło pſowáć á thárgáć/ iedno then nieſláchetny kąkol/ roſterk á niezgodá miedzy wiernemi i iego. RejPos 333v, 333v, 334; GrzegŚm 15, 33; WujJud 66, 123v marg, 127, 128 [2 r.], Mm2, Mm7; WujJudConf 66, 126v, 127v; Nie ieſt to prawdźiwy Oćiec/ ktory niezgody miedzy ſynmi [filiorum discordias]/ábo wzbudza á forytuie/ ábo nieſtára śię żeby były wykorzenione. ModrzBaz 21v, 15v, 114; SkarJedn 19, 123; CzechEp 259; BielSen 12; OrzJan 51; WujNT 31, 136, 463 marg, 576, Xxxxx2; [sędzia] który máiąc przed oczymá Bogá y ſpráwiedliwość niezgodę przerzeczoną między ſtronámi [quaestionem praedictam inter partes JanStat 897] práwnie/ [...] ſkończy SarnStat 1114, 121, 252, 310, 1068, 1284; CzahTr D3; (marg) Vczniámiſię [!] Chryſtuſowemi bez zgody zwáć nie możem. (–) vczniámi ſię moiemi [Chrystusa] nie zowćie: [...] ieſli niezgodá ieſt miedzy wámi/ ieſli ſię nie miłuiećie [In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem Vulg Ioann 13/35; ieſliż miłość mieć będźiećie ieden ku drugiemu WujNT] SkarKazSej 672a.

niezgoda miedzy kim a (i) kim, czym a czym (7): byłá tákież wielka niezgodá/ miedzy trzećim Bonifácyuſem Papieżem Rzymſkim/ á miedzy Pátryárchą Konſtántynopolſkim KrowObr 29v; że tá cznotá ktora (ponieważ w náſzym ciele ieſth thá niezgodá/ miedzy rozumem/ á chćiwoſcią) walcży/ á podáie zwycięſtwo rozumowi/ ieſt dáleko doſkonálſza GórnDworz Ff6; Były ſprzodku miedzy Lutrem á Zwingliuſem ſrogie ſpory y roznice o tym Sákrámenćie/ [...] tedyć ono fáłſz/ cośćie/ [...] nápiſáli/ iákoby nieſpráwiedliwie Kátholikowie náſzy o niezgodźie miedzy Lutrem á Zwingliuſem powiádáli. WujJud 248v, 128v marg, Mm7; Roku 1297 wielka niezgodá y nieznaſki záczęły ſię miedzy mieſzczány Rigenſkimi z iedney ſtrony/ á miedzy Miſtrzem y Brácią Domu Niemieckiego z drugiey ſtrony w Liflanciech/ y ták miedzy ſobą przes cáłe dwie lecie ſrogą woynę toczyli. StryjKron 308; Niezgody międzj Królem Polſkim á Miſtrzem Pruſkim máią ſie vſpokoić. SarnStat 1068 marg.

niezgoda z kim [z sobą = między sobą] (1): którzy [Polacy] ácz wprawdźie częſto w niezgodźie z ſobą byli/tá iednák przyczyná/ y to ſpólné [ze strony Turcji] wſzech niebeſpieczenſtwo/ ták ie poiednáło OrzJan 110.

niezgoda o kim, o czym (5): GrzegŚm 15; Niezgody zá cżáſow Apoſtolſkich nie były w Koſćiele o Wierze. WujJud 128 marg, 66, Mm7; rozbieráiącemu cżęſtokroć z ſobą te roznice y niezgody teraźnieyſzych wiekow/ o Bogu/ o Iezuſie Chriſtuſie/ y o wierze. CzechRozm l0v.

niezgoda w czym [= na temat czego] (7): Gdźie niezgodá w Wierze/ tám nie ieſt Kośćioł Chriſtuſow. WujJud Mm7 [idem] 127 marg, 128v marg, Mm7; NiemObr 8; WIdząc iákie trudnośći/ morderſtwá y ſzkody/ Podeymuią Ziemiánie/ w gránicach niezgody. BielSjem 19; PaprUp Dd2.

niezgoda czyja [w tym: G sb i pron (51), pron poss (35), ai poss (15), G num (2); w tym: pron poss cum ai poss (1), sb cum ai poss (1)] (101): BielŻyw 61; KromRozm I Gv, M4v, N; A to prze to tak ma być pisano, aby sędzie swą niezgodą causas nie trudnili Diar 93; RejWiz 87 marg, Cc7; RejZwierz 46; BibRadz II 62a marg; Bacżąc Troiani niezgodę kſiążąt Greckich/ vderzyli ná nie nád przymierze BielKron 57v, 170v, 173v, 204v, 239v, 240v (12); A Rzym [...] Vpadł prze dwu niezgody/ iedno że równégo Ieden ćiérpiéć nie vmiał/ á drugi wyżſzégo. KochZg A2v, A2v; OrzQuin E4, O3; Prot Ev; RejPos 19v, 333v [2 r.]; BiałKat 126; BielSat G2; GrzegŚm 14; RejZwierc 119, 222v; WujJud 4v marg, 13 marg [2 r.], 36, 118, 118v (10); CzechRozm 10v, 26v; iż [niektórzy] ábo przycżyny nieprzyiáźni miedzy Pány śieią/ áby łácniey to cżego żądáią zá ich niezgodámi [causas inimicitiarum] przemogli ModrzBaz 21, 66v [3 r.], 112v; SkarJedn 220, 387; SkarŻyw 317, 337; StryjKron 180, 210; CzechEp 105; KochSz B3v; BielSen 15; PudłFr [3]; GórnRozm A2; KochWr 25, 35; PaprUp E2, E2v; ActReg 12 [2 r.], 29, 30, 138; GrochKal 2; GrabowSet Vv, V4v; KochFrag 41; á potym zá niezgodą Rzymſką/ gdy źiemiá Włoſka woyną gorzáłá/ pośiadł [Turczyn] Konſtántinopole OrzJan 27, 28, 53; WujNT 32, 577, Yyyyy4v; SarnStat 1067; SkarKaz 244b; VotSzl Bv; wyrzuććie kácerſtwá [...] odpuſzczay ieden drugiemu/ á dáruy krzywdy ſwoie oyczyznie: áby dla niezgody wáſzey nie ginęłá SkarKazSej 661a, 672b, 673b [2 r.], 674a [4 r.], 674b, 675a [2 r.], 676a; PudłDydo Bv; SzarzRyt D4v. Cf niezgoda czyja z kim.

niezgoda czyja z kim (3): gdy obacżył [Alfonsus] niezgodę Elektorow s Papieżem/ niechciał być Ceſárzem/ ábowiem w ten cżás było wielkie zámieſzánie około wybieránia Ceſárzá BielKron 184, 356v; gdźie okázuie doſyć niezbożnie wrzecży niezgody Luterá z Zwingliuſzem WujJudConf 11.

Ze zdaniem przydawkowym referującym treść (1): ieſliby niezgodá byłá między ſtronámi cziy on grunt był SarnStat 1284.

W połączeniach szeregowych (42): A gdy tak Atila zſzedł tedy miedzi Wuhri ſtały ſie niezgody/ roſtyrki y też mężoboyſtwa [insurrexerunt inter Hungaros dissensiones, digladiationes et strages], tak iż wiele ich miedzi ſobą pobili. MiechGlab 58; RejRozpr H; KromRozm I [P2]v; KromRozm II ev; A jakożbyśmy my arma foris mocnie być rozumieli, gdyż wewnątrz pełno nienawiści, niezgod, złego serca a złej myśli jednego przeciw drugiemu, pełno insolencyj, swowolności, mordow, zabijania, gwałtow, najazdów na domy i na zamki? Diar 66; niebyłyby ták wielkie bitwy/ roſtyrki/ mordowánia/ niezgody iákie widźimy. GroicPorz k4v, b2; s tąd czuiemy że ten wáſz Zakon/ niezgodę/ gniew/ mierźiączkę/ roſtyrk/ ſwąwolą/ nierząd/ bluźnierſtwo/ ý wzgárdę/ Stanow Przełożonych z ſobą do Polſki przynioſł (marg) Owoc Kácerſtwá. (–) OrzRozm Bv; Mącz 379c; RejAp 79v; RejPos 19v, 333v; BiałKat 338v; GrzegŚm 33; á iż nienawiści/ roſtyrki/ y niezgody/ iáko hániebne ſkázy Chrześcijáńſtwá/ koniecżnie precż wyrzucone być máią KuczbKat 160; WujJudConf 129; BiałKaz Iv; CzechRozm 26v; Z ſtráchu/ rośćie/ gniew/ niezgody/ ſwary/ nieprzyiáźni/ ſromocenia/ rány/ ochromienia/ zabijánia/ á miedzy ludźmi możnemi/ woyny y niezlicżone nędze [ira, discordiae, rixae, inimicitiae, convicia, vulnera, mutilationes, caedes ... bella et ... calamitates]. ModrzBaz 7v, 20, 73v, 79, 112v; SkarJedn 19, 21, 148, 155; SkarŻyw 31, 504, 560; StryjKron 210; CzechEpPOrz **; ReszPrz 54; BielSjem 19; Tac [cnota] pomoze niezgodi/ pomoze obludi/ [...] Pomozec y pochlebſtwa wignac/ nienawiſci PaprUp A3v, D2v; że wáſzym niedbálſtwem/ wáſzą niezgodą/ á zdrádą y rozboiem ich Tureckié páńſtwo ſtánęło. OrzJan 28, 48; ieſt niepodobno/ żeby miáło długo ſtać kroleſtwo kácerſkie: gdyż ieſt wſzelkich niezgod/ rozdzielenia y rozerwánia pełne. WujNT 50; SkarKaz 550b; VotSzl B2; SkarKazSej 674b.

W przeciwstawieniach: »niezgoda ... zgoda (17), miłość (5), pokoj (4), jedność (4), wszystko dobre, spokojne postanowienie« [w tym: zgoda i miłość (2), jedność i miłość (1) zgoda i jedność (1)] (32): KromRozm III E8; GliczKsiąż Q2; OrzQuin Cv; RejPos 334; BiałKat 126; RejZwierc 228; [powinność króla] niezgody miedzy obywátelmi wykorzeniáć/ á zgodę ſtánowić [Discordias ... tollere, concordiam constituere], ModrzBaz 15v, 21v, 66v, 73v; Dwá ſię Arcybiſkupow poſwarzą/ [...] Dwá Pátryárchowie z ſobą w nieſnaſki zaydą/ ieden ie Papieſz vkroći. A ieſliby ieſzcże dwá Papieżowie byli/ końcáby nigdy niezgodzie nie było: a iednośćby nigdy mieyſcá nie miáłá SkarJedn 60, 19; CzechEp 105; KochWr 21; Nie pokoy/ ále niezgodę przyſzedł Pan puśćić ná świát [Mniemaćieſz ábych przyſzedł dáwáć pokoy na ziemię: Bynaymniey / mowię wam: owſzem rozłączenie. WujNT Luc 12/51; ... pacem ... non ... sed separationem]. WujNT Luc 12 arg; Z káżdym też bliźnim náſzym [...] pokoy mieymy/ á przyczyny żadney do niezgody nie dáymy. SkarKaz 209a; że pry ieſt woyſko nieprzyiaćielſkie wielkie/ [...] ále pry ſpráwá zła/ niezgodá wielka/ iednośći miłośći niemáſz/ iedno ſię pry ſámi miedzy ſobą kąſáią/ rwą/ tárgáią CzahTr D3v, E; GosłCast 18; O Boże dayże wam ſpolną y vprzeymą miłość ná tych ziázdách/ á wſzech niezgod oddalenie. SkarKazSej 661 a. Cf Przysłowie.

W porównaniu (1): ále wſzyſtki [wewnętrzne przyczyny upadku państw] niemal/ iáko ſtrumienié do głównéy rzeki/ ták do niezgody ſye ćiągną/ zá którą rzeczypoſpolité niſczeią. KochWr 20.

W charakterystycznych połączeniach: niezgoda chodzi, (u)czyni (3), gubi (3), idzie (3), namnoży się, niesie, panuje, powstawa, przywodzi (4), psuje (2), psuje się, roście (4), roznosi, rozprasza, staje się, szerzy się, uspokaja się, wszczyna się; niezgoda strachu pełna, szkodliwa (3), uspokojona (2), ustawiczna, wielka (11), wykorzeniona, zła; niezgody oddalenie, oprawianie, poduszczenie, porownywacz, uspokojenie; dla niezgody ginąć, w niwecz się obrocić, rozerwać się, upadły, utrapiony, zgubić; do niezgody przychodzić, przywieść (2); od niezgody powściągać, uspokoić; z niezgody rozproszyć się, szkody miewać, [z czyjej] urość (3); niezgodom ugodzić, zabieżeć; ku niezgodzie ciągnąć; niezgodę(–y) (u)czynić (5), gasić, mie(wa)ć (2), mnożyć (4), pobudzać (wzbudzać) (2), poczynać, podniecać, porzucić, przedsięwziąć, przynieść, przynosić, puścić (2), rodzić, rościć, roznieść (2), rozpuszczać (2), skończyć (2), ukoić, umacniać, umarzać, uspokoić, wnaszać, wpuszczać, wrzucić, wygładzać, wygnać, wykorzeniać (2), wyrzucić, zmocnić, zruszyć; na niezgody jednacz, sędzia; prze(z) niezgodę tracić, upadać (upaść) (3), wypędzonym być, zniszczeć; za niezgodę jąć się; niezgodą(-ami) burzyć się, chorować, czynić [miedzy sobą] (po-, z-)ginąć (3), gorszyć, niszczeć (2), obalać, obalić się, osłabiony (2), popsować się, rozrywać, spustoszeć, stracić, trudnić, upadać, [czyimi] urość, zwalczyć się, zwyciężony; zα niezgodą(-ami) iść, odpaść, przemoc [co], zniszczeć; w niezgodzie być (2), kochać się (4), mieszkać, wniwecz się obrocić, upadać (upaść)(3).

Przysłowie [zawsze w przeciwstawieniu: zgoda ... niezgoda]: Zgodá máłe rzecży mnoży/ Niezgodá wiele ich vboży. BierEz I4; Abowiem zgodą/ máłe rzeczy mnożą ſye/ á niezgodą wielkie niſzczeią. GroicPorz b3v; BielKron [3323]; A gdźie iedność y zgodá/ tám y Bog pánuie/ Ale niezgodá z gruntu mocne páńſtwá pſuie Prot Av; RejPos 333v; RejZwierc 226; Gdźie zgodá tu Pan Bog/ á gdźie niezgodá tu Cżárt pánuie. WujJud 127; Zgodá rzecży máłe Mnoży; Niezgodá pſuie rzecży choć ſpániáłe. KlonWor 51. [Ogółem 8 r.].
Wyrażenia: »niezgoda domowa« [szyk 8:4] (12): BiałKaz I, Iv; Phil N4; że nie vważaſz/ co zá ſzkody przynoſzą niezgody domowé OrzJan 29; kiedy nie mniéy niebeſpieczeńſtwá mamy od nieprzyiaćielá poſtronnégo/ iáko od téy domowéy nieſczęſnéy niezgody OrzJan 47, 12; JanNKar C; Niezgody domowé, gorſzé nád woynę. SarnStat 111, 111; Nic gorſzego nád domową niezgodę nie máſz SkarKazSej 674b, 671, 673b.

»haniebna [= przynosząca hańbę] niezgoda« [szyk 1:1] (2): ieſli tu Bog ieſt w cechu tym/ w ktorym thák hániebna niezgodá ieſt. OrzList h4v; CzahTr E3v.

»krwawa [= powodująca przelew krwi] niezgoda« (1): Długoż ták maćie/ o nieſprzyiáźliwi/ Tákowey krwáwey niezgody bydź chćiwi? GrochKal 23.

»nienawisna [= wzbudzająca nienawiść] niezgoda« (1): CzechEp 105 cf »niestateczność i niezgoda«.

»nieszczesna, nieszcześliwa [= sprowadzająca nieszczęście] niezgoda« (2:1): z Grekow nieſzcżeſney niezgody/ Otoman ná pomoc wezwan do Europy przyiechał BielKron 239v; Na ćię pogląda lud twoy vtrapiony/ Lud nieſzcżeśliwą niezgodą zwątlony GrochKal 27; OrzJan 47.

»niezgoda sąsiedzka« (2): á co prędzey gubi kroleſtwá/ iedno iáko P. IEZVS mowi/ niezgodá ſąśiedzká w nim? [Cf Omne regnum in seipsum divisum desolabitur Vulg Luc 11/17; ... ſámo w ſobie rozerwáne ... Leop; ... przećiw ſobie rozdźieloné ... WujBib] SkarKazSej 659a, 664b.

»spolna niezgoda« (1): Graeciią pod ſwą moc podbiiáiąc [cesarz turecki]/ w ten czás/ gdy ſpólną niezgodą chorowáłá/ ázaż niepowiádał/ że z pokoiem do niéy iedźie OrzJan 12.

»sroga [= powodująca okrucieństwo] niezgoda« (1): Tylko bądzćie zgodnymi o to proſząc Bogá/ Aby nie pánowáłá miedzy wámi ſroga. Niezgodá y też zazdrość ku odnieſieniu ſławy CzahTr F3.

»niezgoda swarorodna« (1): Niezgodá ſwarorodna/ byłá tu czás długi. Tyś ná to mieyſce zgodę y miłość wprowádźił GosłCast 18.

»szatańska niezgoda« (1): a wnowe niewinnych Chrześćian vſzy ſzátáńſkie niezgody y odſzcżepieńſtwá śieiąc SkarJedn 219.

»wnętrzna niezgoda« [szyk 7:2] (9): Diar 51; Więc iáko w Wierze/ ták y w Poſpolitéy rzeczy/ Káżdy ſwą porze/ káżdy ſwoie ma ná pieczy. A dobre poſpolité prze wnętrzną niezgodę/ Odnośi ćięſzką żáłość y okrutną ſzkodę KochZg A2; zhołdowawſzy zá wnętrzney niezgody powodem Ruſkie Xiążętá/ [...] roſciągnął moc ſwoię StryjKron 280, 180 marg, 335, 395; GórnRozm C3; GrochKal 24; gdy zámyślał [Przemysław Wtory] by pańſtwo ſtrapione, Z wnętrzney niezgody było vprzątnione. KlonKr D4v.

»żałosna [= przynosząca żałość] niezgoda« (2): Krolu Polſkiey ſzerokiey kráiny: W tákowey náſzey żáłoſney niezgodzie, W niewielkiey łodce, przećiw śilney wodzie, Niechcąc ia płynąć, nawy ſie twey chwytam GrochKal 2; OrzJan 131.

Szeregi: »niezgoda i bunt« (1): Trzebá ſię tedy niezgody y buntow wyſtrzegáć [discordiae et seditiones vitandae sunt] ModrzBaz 114.

»niezgoda i gadanie« (1): IZ tá rzecż w kośćiele Powſzechnym wielkie záwſze cżyniłá miedzy doktory niezgodj y gadánia WujJudConf 66.

»herezyja i niezgoda« (1): By iednego Piotrá y iego potomká nie było: nigdyby herezyom y niezgodom nie nálazł ſię koniec. SkarKazSej 674b.

»niezgoda i nienawiść« (1): Tąż niezgodą y nienawiſcią y ini cżelnieyſzy ſámi miedzy ſobą cżynili BielKron 179v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»nierząd, (a) niezgoda« (2): BielKron 328; wnierządzie, wniezgodzie, zdrady zewsząd pełno. ActReg 50. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezgoda i niesnaski« [szyk 4:1] (5): Wſzyſcy kthorzy niezgody y nieſnaſki miedzy ludem poczynáli/ záwżdy ginęli. BibRadz Deut 2 arg; Pátrzćie iáko y nieſnaſkom/ y niezgodom domowym vgodźił [król Zygmunt August]/że nigdy do złego/ á ſkodliwego zámieſzánia przyść niemogli. BiałKaz I; StryjKron 308, 335; SkarKaz 638b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niestateczność i niezgoda« (1): A iż byto tym ſnádniey/ [...] káżdy poiąć y wyrozumieć mogł: z obacżeniem [...] ludzkiey nieſtátecżnośći y nienawiſney niezgody/ á ſtátecżnośći vprzeymey y miłey zgody ſłowá bożego CzechEp 105.

»niezgoda i odrażenie myśli jeden od drugiego« (1): Bo ná nich [na sejmach] więcey niezgod/ y odráżenia myśli ieden od drugiego/ y ſtanu od ſtanu/ przyczyniaćie. SkarKazSej 673a.

»niezgoda i odstąpienie« (1): My ná Doktorzech wiáry nie kłádźiemy: ále nie zgodę ich y odſtąpięnie vkázuiemy. GrzegŚm 14 marg.

»niezgoda i odszczepieństwo« (2): SkarJedn 219; Pierwſza część liſtu, o niezgodách y odſzczepieńſtwách WujNT 577 marg. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pycha i niezgoda« (3): Acż vrząd nawyzſzego kápłaná wedle vſtáwy Bożey miał być wiecżny/ ále pychá y niezgodá Zydowſka ſpráwiłá to byłá iż Rzymiánie [...] ie odmieniali. BibRadz II 62a marg; by byli ná rownieyſzym zoſtáli/ nie byłoby nigdy ſporow żadnych pánow Krześćiáńſkich z duchownymi/ bo zá doſtátkiem pychá y niezgodá idzye BielKron 183; RejZwierc 53v.

»rebelija i niezgoda« (1): by był chleb nie rozbodł/ á do rebelliey y niezgody/ kątá podobno ná świećie obfitſzego y naśiedleyſzego nie przywiodł. GostGospSieb +4.

»rozdwojenie i niezgoda« (1): tákby ſie wſzyſcy do iednego Krolá y Páſterzá od Bogá dánego zgromádźili: á iużby tákiego rozdwoienia nie było/ y tych niezgod. CzechRozm 187.

»niezgoda i rozdział« (2): Y ták zmocnił heretyctwem onym niezgodę y rozdźiał kroleſtwá: wiedząc/ iż iedná wiárá iednę Rzeczpoſp: zgodną czyni. SkarKazSej 685a, 683b.

»rozerwanie i (albo) niezgoda« [szyk 2:1] (3): SarnUzn B2; bez ktorych [następców św. Piotra czyli papieży] [...] wiárá by Chrześćiáńſka vpádáć muśiáłá/ rozerwánia y niezgod by ſie námnożyło SkarJedn 113; SarnStat 114. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]

»niezgoda i rozpusta« (1): A to coć ſie zda/ że wtéy niezgodźie y roſpuśćie náſzéy Pan potomká niema? KochWr 35.

»rozruchy, (i) niezgoda« [szyk 2:1] (3): NiemObr 8; y kto ieſt thákowego vmyſłu/ áby w Oycżyznę ſwą wnaſzał domowe niezgody y rozruchy/ hoſtis Patriae ma być ſłuſznie mian Phil N4; SkarKazSej 675a.

»rozterk, (a, abo, ani, i) niezgoda« [szyk 19:7] (26): Diar 51; KochZg A3; OrzQuin Cv; ieſliże w rádzye iákiey/ thák wielkiey iáko y máłey/ będzye iáki roſterk ábo niezgodá RejPos 334, 79v, 333v [3 r.], 334; y dźiś cżęſto ſie przygadza/ że Papieżá/ y inſze przełożone/ niżſzy vpomináią [...] á przedśię niemáſz przeto żadney niezgody áni roſterku w Kośćielo WujJud 128, 5, 128 [2 r.], 154v; WujJudConf 128, 154v; Lecż ktorzi ſą prawdźiwey cnoty miłowniki/ [...] á iáko iym kocháć ſię w niezgodách á roſtyrkách ludzkich [discordiis hominum ac dissensionibus delectari] przyſtoi? ModrzBaz 66v; Lecż ſami Grekowie w roſterkach ſię y niezgodzie kocháli/ one ſiali y mnożyli SkarJedn 329; KochWr 21; Phil O; CHcąc [...] zábieżeć wczás roſtérkóm y niezgodóm domowym [periculis dissensionum et seditionum intestinarum JanStat 195] SarnStat 111, 593; Do tákich vtrat y przeklęctwá/ pewnie was tá wáſzá niezgodá/ y roſtyrki domowe przypráwią. SkarKazSej 674a, 658b marg, 664b, 684b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]

»rożnica i (a) niezgoda« (4): ále mię tego więtſzy ſtrách/ iż roznice á niezgodá miedzy námi w mieſcie powſtawa BielKron 107; WujJud 118v; CzechRozm 10v; dla tego ieden krol ieſt/ áby wſzytkich rożnice y niezgody gáśił y vmarzał. SkarKazSej 674b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»rożność, (a, i) niezgoda« [szyk 3:1] (4): Mącz 383c; RejZwierc 119; WujJudConf 11v; Iáko prawdźiwey náuki á nieomylney w kośćiele Bożym pewny nie omylny znák ieſt/ iedno ſerce/ ieden duch/ iedno zdánie/ iedno rozumienie: ták nieprawdźiwey/ fałſzywey náuki rożność á niezgodá. ReszPrz 54. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezgoda, zły rząd« (1): aby nas nieprzyjaciel [...] w tej niezgodzie, w tym złem rządzie a bez żadnej gotowości nie zastał ku ostatecznemu upadkowi naszemu Diar 65.

»niezgoda, (a, i) spor« = controversiae et discordiae Modrz [szyk 4:1] (5): Pánowáłá myędzy Korynthczyki yeſſcze zá ezáſu S. Páwłá nyezgodá y ſpor KromRozm III D5v; ModrzBaz 21 v; WujNT 460; wſzyſtki niezgody/ ſpory między ſtronámi [omnes dissensiones, controversiae et damna inter partes JanStat 844] [...] máią bydź vſpokoioné SarnStat 1068, 1108. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezgoda a (i) sprzeciwieństwo« (2): Abowiem ták to przeźrzał Pan Bog/ áby przez tákowe niezgody y ſprzećiwieńſtwá/ tym więcey prawdá ſie pokázowáłá WujJud 129v, 126v.

»swar i niezgoda« [szyk 3:1] (4): SkarJedn 61; Swar był początkiem/ y niezgodá Twego małżeńſtwá/ Priámicże KochOdpr C4; ktorzy [heretycy] záwſze máią ſwary y niezgody miedzy ſobą/ iáko plagę Bożą WujNT 136, 576. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»niezgoda i tyrraństwo« (1): A on drugi [równocześnie obrany papież] do śiebie ty ćiągnął/ co ſię w niezgodzie y tyrráńſtwie kocháli. SkarŻyw 164.

»niezgoda i walka« (1): wedle náuki Swiętego Hilárégo/ Niezgodá y walká Heretyków/ pokóy czyni Kośćiołowi Bożemu BiałKat 126. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»warchoł, niezgoda« (1): Iżeśmy tám miłośći żadney nie widźieli Iedno wárchoł niezgodá/ tą ieſt ieich ozdobą CzahTr E.

»niezgoda (i) waśń« [szyk 4:1] (5): Wſzędzie pełno ieſt niezgod/ waśni/ miedzy wámi. BielSen 12; ActReg 12 [2 r.]; Bo iáko o nim [o królestwie] w niezgodźie y waśniách rádźić SkarKazSej 673a, 673b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niezgoda, (albo, i) wojna« = discordia atque bellum; discordia aut guerra JanStat (4): Bo żadna rżecz rychley nie zgubi Rzeczypoſp: iáko wnętrżna niezgodá/ wnętrżna woyná/ á zwlaſczá gdy iuſz do krwie rożlánia prziydźie. GórnRozm C3; JanNKar C; gdyż tákowé niezgody y woyny nietylko ſámé oné y ich poddáné/ ále téż inych wiele zá ſobą ćiągną w vpadek ku zginieniu SarnStat 1067, 252. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»zgoda z niezgodą« (1): co Philozophóm wielką trudność czyniło/ bádáiącym ſye o rzeczy początku á poſtánowieniu/ chcąc to przyſądzáć [...] hármoniéy á zgodnému vłożeniu/ [...] zgodźie z niezgodą: która po vſpokoieniu rozpędźiłá á vłożyłá rzeczy Oczko 5. [Ponadto w przeciwstawieniach 16 r.]

»niezgoda i złość« (1): gdy Chrześćijánie ſwemi niezgodámi y złośćiámi ſwego Chryſtuſá źle do Turkow y poháńcow vdáią SkarKaz 244b.

»zuchwalstwo i niezgoda« (1): porzućili Mniſzy y Mniſzki kapice/ Kſięża Rewerendy [...] po Niemieckiey źiemi bluźnierſtwá ná Máieſtat Boży/ á ku ludźiam y zwierzchnośći zuchwálſtwo/ y niezgodę roznieſli. ReszPrz 73.

W przen (39): Ten zbogiem miezka wnieſgodzie Kto wkijem ynem wiare kladzie. RejKup m4; KromRozm I M4v; GórnDworz Ff6; SkarJedn A4v, 245; Oczko 5; iáko ſzumne morſkie wody / Prze wielkie wiátrow vpornych niezgody. Ná Oceanie połnocnym báłwány Do krzywych brzegow wálą ná przemiány. KochSz B3v; PudłFr [3]; Omowá poduſzcża/ więc chćiwość záwodźi/ Drapieſtwo nálega/ á niezgodę rodźi/ Gniew mieſza w żyłách krew GrabowSet N3, V4v; OrzJan 12; gdyż niezgodá nic do kupy nie nieśie/ ále wſzytko roſpraſza/ y rożnemi wiátry roznośi. SkarKazSej 673a, 676b; PudłDydo Bv.
Zwrot: »niezgodę(-y) (w)siać, rozsiewać, siejący; rozsiewacz (a. rozsiewca) niezgod(y)« [w tym: miedzy kogo (1), w co (1), między kim (3), w czym (2), miedzy kogo a. miedzy kim [zawsze: między bracią] (6)] [szyk zmienny] (13:2:2;2) (19): BierEz S2v; Ty międzi pokornemi ludzmi záwżdi niezgodę rozſiewaſz [Tu inter homines humiles semper discordiam seminas; Thy ... szawszdysz rosthyrky dzyelal HistAl 1510 377] HistAl I8; Cżłowiek Apoſtothá (ábo zbiegliec) [...] złym ſercem myſli złe/ á ná káżdy cżás niezgody ſieie [iurgia seminat; ſwary rozśiéwa WujBib] Leop Prov 6/14; Kietlicá ktory był rozſiewácżem wſzytkich niezgod bráckich Káźimierzá z Mieſzkiem/ poimał BielKron 356v; OrzQuin Aa3v; iáko pierwſzy Apoſtátá y miſtrz wſzytkiey pychy y głowá hárdośći ktora záwżdy niezgody śieie. Bo miedzy hárdemi mowi piſmo záwżdy ſwary pánuią. SkarJedn 19; Márek Epheſki/ rozſiewcá niezgody miedzy bráćią/ y ſługá Dyabelſki/ w Cárogrodzie y po wſzytkiey Grecyey/ Cżernce proſte á vporne wzburzył SkarJedn 320; gdzie iuż byli Grekowie Cárogroccy znowu odſzcżepieńcy vprzedzili/ y niezgodę wśiali miedzy bráćią SkarJedn 322, 219, 229, 255, 296, 328, 329; vpominałem áby obie mátce ſwoie kośćioł Boży y oyczyznę/ [...] miłowáli: áby ich kácerſtwy nie rozrożniáli/ á niezgody miedzy nie nie śiali SkarKaz 2v; Abo ſię zgadzay/ ábo bądź wyklęty y z domu wypaday/ á miedzy bráćią niezgody nie rozśieway. SkarKazSej 684a, 659a, 661a, 675a.
Wyrażenia: »gorzka niezgoda« (1): iżeby Céſarz [...] v źiemi ſwéy/ pokóy vczynił [...] wżdy táki/ którymby [...] vkoiwſzy té ſpory mógł Niemiecką źiemię wyzwolić z téy boiáźni/ z tego zámiéſzánia ták ludźi/ iáko y rzeczy [...] by był Céſarz [...] wſzyſtkim króleſtwóm y wſzyſtkim wolnym ludźióm/ tę ták żáłoſną/ gorzką/ y ſtráchu pełną niezgodę gwałtem wydárł OrzJan 131.

»jadowita niezgoda« (1): ábyśćie ſię ná páná ſwego/ y rády zacne iego w tákich wáſzych iádowitych y ſzkodliwych niezgodách/ rozſądek dawáli/ y ná iego wyrokách przeſtawáli SkarKazSej 675a.

»niezgody matka« [szyk 2:1] (3): GDyż każdégo roſtérku y niezgody ieſt mátká ſpólne obcowánié [Cum omnis dissensionis et discordiae sit mater ipsa communio JanStat 561]/ w któréy téż y bráćia rodzeni niektórzy ku nieprzyiáźni y ſwaróm wielkim częſtokróć bywáią pobudzeni SarnStat 593; Przetoż odnoẃćie miedzy ſobą święty pokoy/ zgodę/ y iedność. wyrzuććie kácerſtwá/ ktore ſą wſzytkiey niezgody mátką SkarKazSej 661a, 675a marg.

»nasienie niezgody« (1): ktora [skaza] záwżdy miáłá w ſobie naśienie zdrády/ niezgody/ zwády/ y woyny wnętrzney [seminarium perfidiae, discordiae, seditionis, belli intestini] ModrzBaz 79.

a. Niezgodne współbrzmienie dźwięków w muzyce, brak harmonii, dysonans; diaphonia, discrepantia Mącz; asymphonia, discors, inconsonantia Calep (3): Discrepantia, Niezgodá/ Nie yednákie brzmienie. Mącz 68b.
Wyrażenie: »w śpiewaniu niezgoda« [szyk 1:1] (2): Diaphonia, Niezgoda/ Niezgadzánie w śpiewániu/ gdy ſie dwa głoſy niechcą w yednę notę trafyáć. Mącz 84d; Calep 108b.
2. Sprzeczność, różnica, nieodpowiedniość, błąd; discordantia Mącz; pugnantia Modrz; anomalia, inaequalitas Calep (99): Położ ty gdzye pod ſłońcem śnieg/ lod/ woſk/ á wodę/ Położże glinę/ błoto/ vźrzyſz wnet niezgodę. Owo wnet zátwárdzyeie/ owo ſie roſpłynie/ A ták káżda náturá ſwemi kſtałty ſłynie RejWiz 141v; Mącz 65b; WujJud 12; ieſli gdźie znaydźieſz roznicę [...] wiedz/ iż gdzie ktore ſłowo/ álbo wirſz/ rozno tłumácże/ [...] tłumácżą/ tedy tákową niezgodę po ſtronach znácżyliſmy. BudBib B4; BudNT przedm b2, b2v; A ktemu y to też przydáią ieſzcże żeby ſie wiele niezgod náydowáć miáło w tym náſzym Nowym Teſtámeńćie/ dla cżego temu wierzyć niechcą/ żeby z BOgá y z duchá Bożego ſpiſány być miał CzechRozm 145v; ieſliby nowy Teſtáment dla tákich niezgod/ ktore ſie zda w ſobie mieć/ miał być odrzucony/ tedyby ſie y ſtáry odrzućić muśiał CzechRozm 148; iż nieſłuſznie żydowie náſzemu Nowemu teſtámentowi niezgody zádáią/ gdyż też tákieſz [...] w ich ſie kſięgách náyduią. CzechRozm 149, 146 [3 r.], 146v [4 r.], 147v [2 r.], 148, 149v [3 r.], 152v; Iáko naprzod niezgody/ ktorych ſię rozmáitych wiele/ w Wędźidle X.K. náyduie: gdźie ſię nie tylko z inſzymi/ ále y ſam z ſobą nie zgadza. CzechEp 173; Tu niech káżdy bacży iáko ſię w tym X.K. ſam z ſobą zgadza/ raz ták á drugi inák rzecż ſwą prowádząc/ á k temu y ſamemu Chriſtuſowi Pánu niezgodę zádáiąc. CzechEp 175, 175, 176, 177 marg, 178, 179 [2 r.] (22); Tu niemáła niezgodá z tákiey nie tylko rozney/ ále przećiwney o nas powieśći: bo co pierwey wyznał/ y iż niepotáiemnie/ ále iáwnie ſię ſchadzamy [...] to záśię zápomniawſzy ſię pokątnymi náukámi názywa. NiemObr 22; Anomalia – Nierownoſcz Niezgota [!]. Inaequalitas, cui opponitur analogia. Calep 73a; Pátrz iákie czyni ſłczęśćie [!] w nas niezgody, Ieden z pożytkiem drugi nie bez ſzkody. KlonKr D4v.

niezgoda czego [= w czym, między czym a czym] (16): Podzielili odzienia moie ſobie/ á na vbior moy miotáli los. á drugie [księgi NT] tego na mniey nie wſpomináią, (marg) Niezgodá kśiąg ſwiętych (–) [...] A to maſz o Láćinſkich kśiąg niezgodzie. Greckie lepak [...] ieſzcze ſię gorzey miedzy ſobą niezgadzáią. BudNT przedm b3, przedm b3; Rozmowá Dziewiąta [...] w ktorey ſą trzy rzecży/ iedná o niezgodách Ewángeliſkich ábo nowego teſtámentu CzechRozm 145; O ktorych niezgodách obudwu [Starego i Nowego] teſtámentow [...] wolę [...] będzieli tego potrzebá/ potym pomyſlić CzechRozm 149v, 146 [3 r.], 146v, 147v, 148 marg, **2v, **3; ſpiſy [praw] ktore teraz mamy/ nie ſą cáłe. Przeto też pokázuie ſię w nich niektorych praw niezgodá [legum quarundam pugnantia] ModrzBaz 98; CzechEp 186; SarnStat 754.

niezgoda miedzy czym a czym (2): A nierozumiey żeby táka niezgodá tylko miedzy Greckiemi á Laćinſkiemi kśięgámi była: Wiedz że ſame kśięgi Láćińſkie miedzy ſobą niezgodne/ ale nierowno więtſza walká miedzy Greckiemi. BudNT przedm b2v, k. Kk3.

niezgoda w kim [= w dziele czyim], w czym (2): áby ſie Zydowie więcey przećiw nowemu náſzemu Teſtámentowi nie burzyli / [...] okaż też y w ſtárym ich piſmie niezgody. CzechRozm 148, 52.

niezgoda w czym [= na temat czego, dotycząca czego] (7): choćiaſz ſie zda [...] żeby w náſzym nowym Teſtámenćie/ w tych ſłowách niezgodá byłá CzechRozm 147v, 67v, 127, 128, 146, 147; Wſzákże iednák/ nie ćiężkomi tego ieſzcże znácżniey dołożyć/ kilká przykłádow wiſtáwiwſzy tey niezgody/ á zwłaſcżá w rzecżách proſtſzych y iáſnieyſzych. CzechEp 187.

niezgoda czyja [= między kim] (1): Aby kto nie mnimał/ iż I.M.X.K. ſam ſię ták z ſobą niezgadzáiąc/ zgadzáć ſię miał z kim inſzym: potrzebá y to pokázáć iż niezgadza. Nie mowię z ſtrony nas gdźie z obu ſtron znácżna ieſt wſzem niezgodá náſzá: ále to mowię z ſtrony inſzych/ o ktorych by kto mnimał/ żeby ſię z nimi wybornie zgadzał CzechEp 186.

niezgoda czyja [zawsze G sb o autorach dzieł pisanych] (12): Niezgodá Sonezianow Bo mowią raz ſłowo to Per zawżdy Synowi należy. A tu mowią: Non per filium clamauit. SarnUzn E8v marg; O Niezgodách Piſárzow Nowego teſtámentu CzechRozm Av; CzechEp 173 marg, 174 marg, 175 marg [2 r.], 176 marg, 201. Cf niezgoda czyja z kim.

niezgoda czyja z kim, z czym [zawsze G sb] (4): iż ſie zda być w tych kilká mieyſc [...] wielka niezgodá y ſámego iedno Piſárzá z ſobą/ y iednego z drugim CzechRozm 149; o niezgodách I.M.X.K. z ſłowem Bożym/ ktorym też licżby nie máſz niech będźie doſyć. CzechEp 192, 186 marg, 202.

niezgoda czego z czym (1): WujNT przedm 20 cf »zgoda i niezgoda«.

Z przytoczeniem (1): 2. Niezgodá. Tyś iest Christus ſyn Boży. CzechEp 199 marg.

Ze zdaniem przydawkowym lub podmiotowym referującym treść (4): BudNT przedm b2 [2 r.]; 1. Niezgodá. Zeby Bog kwoli ſynowi miłowáć miał świát. CzechEp 187 marg; Ktemu y to nie ládá niezgodá [...] gdy ſwemu kośćiołowi zádáie wielkie báłwochwálſtwo. CzechEp 195.

W przeciwstawieniu: »zgoda ... niezgoda« (1): Przetho w dobrich rzecżach zwali thę Licżbę [dwoie] ſtarzy mędrci zgodą towarzyſtwa/ y ſprawiedliwoſćią/ iż ſie w dwoich cżęſćiach kocha rowno rozważonych. Zaſię we dwu nie rownych rzecżach zwali ią niezgodą/ gdy bywa z dwu niezgodnych rzecży ſłożona. KłosAlg A2.

W charakterystycznych połączeniach: niezgoda dziwna (dziwniejsza) (2), gruba, łacniejsza ku rozwiązaniu, mniejsza, niejasna, nieprzystojna [czemu], podlejsza, trudniejsza, wielka (więtsza) (3); niezgoda ksiąg [jakich], pozwu, praw, Testamentu (Starego a. Nowego) (10); niezgody mieć w sobie, zadawać.

Szeregi: »niestateczność i niezgoda« (1): Ktemu nieſtátecżność y niezgodę w nabożeńſtwie ludzi tych co ſie Iezuſem zákłádáiąc/ Krześćiány názywáią CzechRozm 67v.

»niezgoda, obłędliwość« (1): iż w nich wiele niezgody/ [...] wiele obłędliwośći/ [...] rácżey iuż było rzecż tę ſámym ſłowem Bożym odpráwowáć. CzechEp 52.

»odmiana i niezgoda« (1): cżego pełne ieſt I.M. Wędźidło z tákimi dźiwnymi odmiánámi y niezgodámi rzecży CzechEp 186.

»omylność i niezgoda« (1): chybáby też Prorokowi temu omylność y niezgodę przypiſáć ſmiał CzechRozm 141.

»niezgoda i przeciwnomowność« (1): Niezgody tedy y przećiwnomownośći w ktorych [autor Wędzidła] ſam ſobie ieſt ná odpor przypomináiąc CzechEp 173.

»niezgoda albo przeciwność« (1): O niezgodzie álbo przećiwnośći pozwu, ze nie w ſłowie, ále w rzeczy ma bydz rozumiano SarnStat 754.

»niezgoda i rożność« [szyk 1:1] (2): CzechRozm 127; iż co w iednym [tekście] ieſt przytrudnieyſzym/ to w drugim ieſt łácniey wyráżono: y te ſáme rożnośći y niezgody ktore ſię w Graeckim y w Láćińſkim náyduią/ częſtokroć do práwego piſmá wyrozumienia wiele pomagáią WujNT przedm 17.

»zgoda i niezgoda« (1): czemum ia nie tylko z Láćińſkiego/ ále y z Graeckiego te kśięgi przełożył/ y czemum zgodę y niezgodę Graeckich z Láćińſkimi kśięgámi wſzędy znáczył WujNT przedm 20. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.]

3. Stan nienormalny, nieład, nieporządek, zamieszanie, zaburzenie, przykre okoliczności, trudna sytuacja, ciężkie położenie; dividia Cn (5): że iuż Pánowie przećiwko onemu práwu iáwnie ziemie poſiadáli/ cżym ſie byli ludzie ták bárzo obnáżyli/ że iuż áni woiowáć/ áni ſynow ſwych wychowywáć/ áni ſie ożeniáć chcieli/ y máło zá tą niezgodą po wſzytkiey Włoſkiey ziemi niewięcey było ludzi niewolnych ktorzy role ſpráwowáli/ niżli ſynow ziemſkich. Phil P4; Ponieważ w ten czás niezgodá powſtáie/ kiedy kto ſwégo odbiégáiąc/ w cudzy ſie vrząd wdáie OrzJan 49.
Przysłowie: Nie pomoże ciáłu wodá/ Ieſli ná duſzy niezgodá. RejZwierc 237v.
Szeregi: »mieszanina i niezgoda« (1): gdy kto powinnośći ſwey zániechawſzy cudzą ná ſię prziymuie/ zácżym nic ſie tám dziać dobrze y porządnie nie może/ ále Rzecżpoſpolita zwątlona być muśi tákową mieſzániną y niezgodą. Phil S2.

»niezgoda i uciśnienie« (1): Thez iesli bi sye przitrafila nyektora nyezgoda, y vcziſnyenye na Stephana Woyewodą [...] Tak yz nyebadzie mogl wziemy swey vyączei wytrwacz, thedi yemu bądzie othworzono, y nyebronyono do naſchich zyem przycz LibLeg 6/78v.

Synonimy: 1. nieprzyjaźń, niesnaska, niestwora, niestworność, nieustawiczność, poswarek, rozdwojenie, rozdział, rozdzielenie, rozłączenie, rozterk, rożnica, rożność, spor, sporka, sprzeczanie, sprzeczanie się, swar, warchoł, waśń, zwada; a. niestrojność; 2. nierowność, rożnica, rożność, sprzeciwieństwo, sprzeciwność, walka; 3. nieporządek, zamieszanie, zamieszka.

Cf NIEZGODNOŚĆ, NIEZGODZENIE, ZGODA

KK