Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBMOWIONY

Następne hasło: OBMOWKA »

OBMOWISKO (9) sb n

Teksty nie oznaczają ó; pierwsze o prawdopodobnie jasne (tak w ob-).

Fleksja

	sg	pl
N		obmowiska
G	obmowiska	obmowisk
D		obmowisk(o)m
A		obmowiska

sg G obmowiska (1). ◊ pl N obmowiska (2). ◊ G obmowisk (3). ◊ [D obmowisk(o)m.] ◊ A obmowiska (3).

Sł stp brak, Cn s.v. obmowa, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

Potwarz, zniesławienie, zniewaga; szyderstwo (9)

Potwarz, zniesławienie, zniewaga; szyderstwo; improperium PolAnt; detractio Vulg; oblocutio, obtrectatio, sugillatio Cn (9): BibRadz Tob 3/15; OBMOVVISKA. Vwłaczánie ábo ſzácowánie innych/ ieſt ćięſzki grzech WujNT Aaaaaa2v.

W połączeniach szeregowych (4): nic inego nie máſz iedno obłudność/ fáłſz/ zdrádá/ obmowiſká/ pochlebſtwá/ ſzyderſtwá/ co dziś wizytko dworſthwem przezywáią. LubPs X2v; RejPosWstaw [110³]v; wſzyſcy ná cię iáko Oycá ſwego y obrońcę oględáć ſie będą/ [...] gdy cudzych máiętnośći wydzieráć nie będzieſz/ ſ.,.l ále we wſzech rzeczach tákim ſie pokázowáć będzieſz/, iákobyś ni od kogoy nie vcżuł ku ſobie nienawiśći y obmowiſká/ y namnieyſzego niebeſpiecżeńſtwá Phil S4; WujNT 1.Petr 2/1.

Zwrot: »obmowiska stroić« (1): Gębuśkę też ſnurowáć/ Panienkom przyſtoi/ Obmowiſk hańbiąc onych/ niechay nikt nie ſtroi. PaxLiz D3.

Wyrażenia: [»obmowisko językowe«: Od obmowiſká ięzykowego [a flagello linguae] zákryt będzieſz á nie będzieſz ſie lękał porażki (morowey) gdyby przyſſlá. Leop Iob 5/21 (Linde).

»obmowisko ludzkie«: pewniśmy, że i obmowiskom ludzkim nie z szczyrego serca [...] na nas niesłusznie wewleczonym, wiary dawać nie będziecie raczyli AktaSejmikPozn 1590/133.

»niesłuszne obmowisko«: [sumnienie dobre] tak hartuje animusz, że na żadne niesłuszne obmowiska nie dba nic AktaSejmikPozn 1590/135.]

»sromotne obmowisko« (1): przetożeś nas dał w łup/ w niewolſtwo/ ná śmierć/ y w ſromothne obmowiſká [et dedisti nos in direptionem et captivitatem et mortem et parabolam improperii omnibus]/ onym wſzytkim miedzy ktoremi ieſteſmy rozproſzeni. BibRadz Tob 3/4.

»szkarade obmowisko« (1): Złorzecżeńſtwo rozlicżne ieſth. Są bowiem przećiwko Pánu Bogu bluźnirſtwá/ ſą potwarzy przećiwko ludzyom/ ſzkáráde obmowiſká álbo ſzácowánia. RejPosWstaw [110³]v.

Szeregi: [»obmowisko i plotka«: barzi niż my są obmowiskom i zmyślonym plotkom od tych, co je w oczy kolą, obnoxii AktaSejmikPozn 1590/137.]

»obmowisko albo szacowanie« (1): RejPosWstaw [110³]v cf »szkarade obmowisko«.

Wyrażenie przyimkowe: »dla obmowiska« (1): Lecż bychmy dla obmowiſk w kąciech mieli leżeć/ Muſielibyſmy záraz wſzytkiego odbieżeć. HistLan F6.

Synonimy: osoczenie, posądzenie, posromocenie, potwarstwo, potwarz, sromocenie, urąganie, uwłoctwo, uwłoczenie, zelżenie, zesromocenie.

Cf OBMOWA, OBMOWIENIE, [OMOWISKO]