[zaloguj się]
[pdf]

OBRACHOWAĆ (20) vb pf

Oba o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf obrachować
praet
sg pl
1 m -m obrachowåł m pers
3 m m pers obrachowali
imperativus
sg pl
2 obrachuj obrachujcie
impersonalis
praet obrachowåno
participia
part praet act obrachowåwszy

inf obrachować (1). ◊ fut 2 sg obrachujesz (2). ◊ 3 sg obrachuje (3). ◊ praet 1 sg m -m obrachowåł (1). ◊ 3 pl m pers obrachowali (2). ◊ imp 2 sg obrachuj (3). ◊ [2 pl obrachujcie.] ◊ impers praet obrachowåno (1). ◊ part praet act obrachowåwszy (7).

Sł stp notuje, Cn s.v. okreszam co, Linde XVI (w tym jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. Ustalić ilość, liczbę czegoś [co] (1):
Szereg: »obrachować i postanowić« (1): ieſli tego máło/ tedy [na wypadek pożaru] z pewnych domow kłody z wozy y pewną licżbę káżdego nácżynia obráchowáć y poſtánowić. GostGosp 144.
2. Wyliczyć, oszacować (19):
a. O kosztach, cenach, dochodach; computare Vulg, JanStat, Cn; contaxare JanStat; censere, digerere, enumerare, recensere, subducere, transnumerare Cn (16): tám mu [cesarzowi] złożono [poboru] (iáko ieſt obrachowano) ſzeſnaśćie ſet tyſięcy złotych czerwonych BielKron 230; Y z náſzey Polſki mu [papieżowi] ſię nie wiele doſtánie/ owo nákrotce/ kto dobrze obráchuie/ ſkąd pirwey milliony licżył/ tám ſtąd teraz y kopy nie weźmie. NiemObr 161; A ten Státut vczyniliſmy pożyteczny/ wiernie obráchowawſzy [fideliter contaxatum JanStat 40]/ áby y kupcy ſolni mieli zarobek/ y Król żeby miał obfity pożytek. SarnStat 375; [Rad dam/ co ná mię przyidzie/ obráchuyćie wiele wſſytkiego ieſt/ wſſák pięniedzy [!] doſyć. Wokabul 1539 G3; InwMieszcz 1567 nr 135].

obrachować co (10): Kto chce dobrze żyć/ á nie vtrácáć/ w Ieśieni obráchuy wſzytek rok/ ták Pánie/ iáko chudy. GostGosp 70, 40; vſtáwiamy: áby káżdy Báłwan nieináczéy od Królá był prziymowan w Zupie Wielickiéy/ wſzyſtko obráchowawſzy [omnibus computatis JanStat 39]/ iáko ślągi/ powrozy konopné/ łyczáné/ nieináczéy iedno po piąći groſzy SarnStat 374. Cf obrachować co w co, Zwroty.

obrachować co w co (1): vſtáwiamy: iż kożdy báłwan ſoli/ który bywa wyćięt w Bochni/ innym ſpoſobem nie ma bydź poczytan Królowi Iego M. wzdawániu Zup/ iedno po ſześći groſzy/ wſzyſtko obráchowawſzy w to [omnibus computatis JanStat 40]. SarnStat 375.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zaimek względny] (2): GostGosp 26; obráchuyże iáko káżdego znich [szlachcica, mieszczanina] koſztuią ſzáty ſámy cudzoźiemſkie/ ktore ná niem widźiſz gdy nowe kupił GrabPospR N4.

Zwroty: »obrachować cenę; wedle ceny« (1;1): intratę/ według vrodzáiu y przybyłych rocżnych pożytkow/ wedle drogośći ceny rocżney/ [pan] może łácwiey obráchowawſzy wiedźieć. GostGosp 4; [wielu] przyniozſzy kśięgi [czarnoksięskie] popalili przed wſzytkimi: á obráchowawſzy cenę ich [computatis pretiis illorum]/ (marg) koſzt ich, co koſztowáły. (–) ználeźli pięćdźieśiąt tyśięcy śrebrnikow. WujNT Act 19/19.

»dochod obrachować« (1): A ták tám Pan káżdy łacwie ſwoy dochod/ zá godźinę zá dwie/ obráchuie/ by miał y ſto tyśięcy intraty GostGosp 4.

»obrachować koszt« (1): ABowiem/ obráchuy kto chce koſzt ktory ludźie náſzy niepotrzebny cżynią/ w ſámych ſtroiách GrabPospR N4.

»obrachować nakład, co za nakład« (1:1): Abowiem kto z was/ chcąc budowáć wieżę/ vſiadſſy pierwey nie obráchuie nakłádów [sedens computat sumptus] ktore ſą potrzebne [...] Leop Luc 14/28; GostGosp 26; [ŚmiglLichwa 36].

Przen [co] (2): czego chceſz, przécz we drzwi. Kołáceſz? (–) Słuchay ſtárcze ieſlim obráchował To dobrze, práworáycow czynſzu ktorzy práktyk Záżyć vmieią: ſzukam tu páná Pángraczá CiekPotr 67; Potym áncuch z kleynotem záś do tego [płaszczyka] wdźieiefz/ Iáki ktora mieć może ſtan ſwoy obráchuieſz. ZbylPrzyg B4.
b. O czasie [co] (3): ći co ſie hiſtoriami pewnemi paráią/ [...] y proroctwá Sybillinowe y inſzych obráchowáli/ tedy ſie tego ták dolicżáią/ iż práwie iáko Sybille prorokowáły/ [...] iż ty cżáſy práwie á właſnie ták przypadáły/ gdy Boniſácius w Rzymie wzyął ná ſię białą infułę RejAp 116v; CzechRozm 170v.
Zwrot: »rok obrachować« (1): [Rzymianie] ták go [rok] obráchowáli: iz dźień ón co zbywał/ co lat kilko był przepletan. Oczko 29v.

Synonimy: 1. obliczyć, policzyć, wyliczyć, zliczyć; 2. oszacować, rozliczyć, wyliczyć.

Formacje współrdzenne cf RACHOWAĆ.

Cf OBRACHOWANIE, OBRACHOWANY

DJ