Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBRZYDLIWOŚĆ

Następne hasło: OBRZYDŁOŚĆ »

OBRZYDLIWY (8) ai

o jasne.

comp obrzydliwszy (3).

Fleksja

sg
m	N		f	N	obrzydliwå	n	N
	G	obrzydliwsz(e)go		G			G	obrzydliwsz(e)go
	I	obrzydliwym, obrzydliwszym		I			I
	L			L	obrzydliwéj		L

pl
A	m an	obrzydliw(e)
A	subst	obrzydliw(e)

sg m G obrzydliwsz(e)go (1). ◊ I obrzydliwym, obrzydliwszym (2). ◊ f N obrzydliwå (1). ◊ L obrzydliwéj (1). ◊ n G obrzydliwsz(e)go (1). ◊ pl A m an obrzydliw(e) (1). subst obrzydliw(e) (1).

Sł stp brak, Cn s.v. obrzydłość, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

Znaczenia

Budzący odrazę, wstrętny; haniebny (o ludzkich uczynkach) (8)

Budzący odrazę, wstrętny; haniebny (o ludzkich uczynkach); abominabilis Vulg; abominandus, aspemabilis, aversabilis, detestabilis, durus, exsecrabilis, exsecrandus, exsecratus, exosus, foedus, morosus, obscaenus, odiosus, putidus, sceleratus, vescus Cn (8): CzechEp 136; podeſczwáłá Iezabel żoná ie^go/ y ſtał ſie obrzydliwym/ ták dálece/ że ſie vdał zá Báłwány ktorych byli náczynili Amoreyczykowie Leop 3.Reg 21/26; w zakonie Chrzeſćiáńſkim/ y v Pogánow to ieſt rzecz obrzydliwa y nieſłychána/ áby miał oćiec corkę poymowáć. StryjKron 125; NiemObr 161.

obrzydliwy u kogo (2): Bo nigdy nic nie bywáło obrzydliwſzego v ſwiętego máyeſtatu tego iedno báłwochwálſtwo. RejAp 180; RejZwierc 260.

W przeciwstawieniu: »obrzydliwy ... cnotliwy« (1): Syná tego nie lubię/ który w obrzydliwéy Dródze/ ſwych przodków chodźić woli/ niż w cnotliwéy. GosłCast 35.

W połączeniu szeregowym (1): Brygidá [...] Papieżá wſpomina/ zowiąc go zábijácem duſz/ rozproſzyćielem owiec Chriſtuſowych/ obrzydliwſzym niż żydźi/ okrutnieyſzym niż Iudaſz/ nieſpráwiedliwſzym niż Piłat/ náoſtátek gorſzym niż ſzátan NiemObr 155.

W charakterystycznych połączeniach: obrzydliwa(-e, -y) droga, nogi, rzecz, wynalazek; stać się obrzydliwym.

Synonimy: bezecny, grzeszny, mierziony, nieczysty, nikczemny, ohydny, plugawy, sprosny, wszeteczny, występny.

Cf OBRZYDŁY