[zaloguj się]
[pdf]

OBRZYDZIĆ (32) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w o-).

Fleksja
inf obrzydzić
praet
sg pl
1 m obrzydził(e)m m pers
2 m -ś obrzydził m pers -ście obrzydzili
f -eś obrzydziła m an
3 m obrzydził m pers obrzydzili
f obrzydziła m an
plusq
sg pl
1 f -m była obrzydziła m an
3 m był obrzydził m pers b(e)li obrzydzi(e)li
imperativus
sg
2 obrzydź
conditionalis
sg pl
3 m by obrzydził m pers by obrzydzili

inf obrzydzić (8). ◊ fut 1 sg obrzydzę (1). ◊ praet 1 sg m obrzydził(e)m (1). ◊ 2 sg m -ś obrzydził (1). f -eś obrzydziła (1). ◊ 3 sg m obrzydził (5). f obrzydziła (1). ◊ 2 pl m pers -ście obrzydzili (1). ◊ 3 pl m pers obrzydzili (6). ◊ plusq 1 sg f -m była obrzydziła (1). ◊ 3 sg m był obrzydził (1). ◊ 3 pl m pers b(e)li obrzydzi(e)li (1). ◊ imp 2 sg obrzydź (1). ◊ con 3 sg m by obrzydził (1). ◊ 3 pl m pers by obrzydzili (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

Wywołać wstręt, odrazę do czegoś lub kogoś; vituperare Vulg; maledicere PolAnt [kogo, co] (32):

obrzydzić komu (28): WSpomozycielu naſz wewſſech nawalnoſciach vpadkow naſſych boze: [...] racz miłoſciwie wyzwalac nas od takich przypadkow ktoreby tobie miały obrzydzić duſſe naſſe RejPs 102v; Boś mi yuż obrzydźił tę náukę Luterſką/ á w tey wáſſey którą koſćyelną zowyećye/ też mi ſye nye wſſyſtko podoba. KromRozm I P3, O; CzechRozm H2v; Téć ſą rzeczy Pánowie moi/ któré nam Polakom myśl káźić/ á ten świát ſpráwnie obrzydźić máią. OrzQuin Y4v; A gdy pijańſtwo inemu obrzydźić chceſz: day mu po trzy dni Sowie iáycá w pićiu. SienLek 57v, S[ss]4; PaprPan Fſ2; SkarJedn 230; [Jakub] przyzwawſzy Symeoná y Lewiego gromił ie/ mowiąc: ſtrwożyliśćie mię y obrzydzili obywátelom ziemie tey SkarŻyw 348, 35, 92, 207; PaprUp B4. Cf obrzydzić komu czym, »obrzydzić sobie«.

obrzydzić komu czym (1): O nieſzcżęſna godźino coś mnie w świát wydáłá/ [...] Cżemuś drzwi żywotá ná świát otworzyłá/ Gdyżeś ſproſnym wyſtępkiem Pánu obrzydźiłá? GrabowSet B.

Ze zdanieniem dopełnieniowym (1): Wielki to rozum ſobye tho obrzydzić/ Cżego ſie potym z żáłośći maſz wſtydzić. RejZwierc 214v.

W połączeniu szeregowym (1): [papież] wſzyſtki dobrodzieyſtwá Boſkie/ y dáry Duchá Swiętego záćmił/ zelżył/ y obrzydził/ prawdziwą chwáłę Boſką zhánbił/ y pothępił KrowObr 53v.

W charakterystycznych połączeniach: obrzydzić chuć, dary, dobrodziejstwa, duszę, dziedzictwo, grzech, kacerstwo, księżą, maszkary, miasto, miłość, naukę (2), obrząd, pijaństwo (2), rzeczy świeckie, starość, świat (2), ustawy, wiarę; obrzydzić barzo, na wszem.

Zwrot: »obrzydzić sobie« [szyk zmienny] (14): KrowObr 107v, 203v; Rozgniewał ſię tedy Pan w popędliwoſći nád lud ſwoy/ á obrzydźił ſobie dźiedźictwo ſwoie [abominatus est haereditatem suam]. BibRadz Ps 105/40, Eccli 33/13[12], Lev 26/30, 2.Reg 13/15, Sap 16/3; [córka o ojcu] Ale ſámá áni wiem co mię thák vwiodło. Zem go ſobie ták byłá ná wſzem obrzydziłá/ Y widzę żem ſie teraz bárzo omyliłá. HistLan D; Tákże też ty ſtárość ſwą gdy ná cię przypádnie/ á iużbyś ią ſobie obrzydzić miał iáko zły goſpodarz ſtháry dom dla zábrukánia iego? RejZwierc 172, 214v; CzechRozm 250; Ale on [Abramijusz] iuſz był ſobie/ abo racżey Duch Boży w nim rzecży świeckie obrzydził SkarŻyw 234, 13; Ma ſię grzeſzny/ ktory prawdźiwą wiárę ma/ pierwey przelęknąć gniewu Bożego y ſtráſzliwey ſrogośći iego: áby ſobie obrzydźił grzech SkarKaz 348a.
Szeregi: »obrzydzić i obmierzić« (1): káżdy wierny nie tylko tego ná ſobie doznawáć ma/ że nim świát gárdźi/ [...] ále też on tákże ſobie świát obrzydźić y obmierźić ieſt powinien iáko ſzubienicżniká iednego CzechRozm 250.

»ohydzić a obrzydzić« (1): [Rabini] wam wiárę ſpiſáli/ y plotek wiele kłamliwych o nowym náſzym teſtámenćie/ y o náſzym Pánie Iezuſie Chriſtuſie/ ku niey przydáli y przypiſáli [...] áby nas v poſpolſtwá wáſzego ohydzili/ á Iezuſá z náuką iego obrzydzili. CzechRozm 70v.

»zelżyć i obrzydzić« (1): A ták zelżyli y obrzydźili ludźyom wſſyſtek obrząd koſćyelny/ iż ſye yuż też ſámi ſkárżą ná ſwą wolą y ná nyenabożeńſtwo ludźi KromRozm I O. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zganić a obrzydzić« (1): y zgánił [krol Ptolomeus Aleksandra] á obrzydził go [vituperavit eum]/ że chćiał mieć Kroleſtwo iego. Leop 1.Mach 11/11.

Synonimy: ohydzić, obhydzić, omierzić, obmierzić.

Formacje wspołrdzenne cf BRZYDZIĆ.

Cf OBRZYDZENIE, OBRZYDZONY

AS