[zaloguj się]
[pdf]

OBWIĘZOWAĆ (27) vb impf

obwięzować (24), obwięzować a. obwiązować (3).

Pierwsze o oraz a jasne; drugie o prawdopodobnie jasne (tak w -ować).

Fleksja
inf obwięzować
indicativus
praes
sg pl
1 obwięzuję obwięzujem
3 obwięzuje obwięzują

inf obwięzować (2). ◊ praes 1 sg obwięzuję (7). ◊ 3 sg obwięzuje (6). ◊ 1 pl obwięzujem (1). ◊ 3 pl obwięzują (7). ◊ part praes act obwięzując (4).

Sł stp: obięzować, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) błędnie: obwięzywać; poza tym XVI(XVIII) w. s.v. obowiązać i XVIII w. s.v. obwiązka.

1. Owinąwszy, okręciwszy coś wokół czegoś związać; circumligare Mącz, Calep, Cn; obstringere Mącz, Cn; circumvincire Calep, Cn; emplastrare, fasciare Calep; circumnectare, deligare, evincire, obnectare, obligare Cn (12): FalZioł IV 23b; Circumligo, Obowięzuyę wkoło/ obwięzuyę. Mącz 193c; Obstringo, Obciągam obwięzuyę Mącz 421d; Calep 198a, 200a, 361b, 409a.

obwięzować czym (2): kazał onych wężów łopátámi w ony gárnce nágárnąć/ potym ſkorámi bydlęcemi ſurowemi obwięzowáć RejZwierc 163. Cf obwięzować co czym.

obwięzować co czym (1): Emplastrum in arboribus, Obwyąsło/ álbo obwiązánie/ gdy ſzczepy gliną/ woskiem s chuſtámi obwięzuyą. Mącz 103b.

Przen (3):
Zwrot: »sąmnienie (ludzkie) obwięzować« [w tym: czym (2)] [szyk zmienny] (3): SeklWyzn e3v; Rodziczow tak glupych wiele ieſt/ ktorzy mlode ſwe dziatky ſlubuią do klaſtora/ a tak ich/ y ſwoie ſąmnięnia ſzatanſkimy wymiſli obwięzuią/ nie maiąc bacznoſci/ ku ktoremu ſtadlu ie pan bog ſtworził SeklKat F2, Q2v.

[»sumienie swoje Bogu obwięzować« = przysięgać: Ia w tym ſumnienie ſwoie Bogu obwięzuię/ Iſz y tám w tych/ y tu w tych kſięgach ſam prácuię. StryjKron 79 (Linde s.v. obwiązać).]

2. Nakładać obowiązek, zobowiązywać, zmuszać kogoś do czegoś [w tym: kogo (10)] (12): Obligo – Obwięzuię. Calep [714]a.

obowięzować do czego (1): Pan Chriſtus [...] tego do ſpowiedzi á wyznánia grzechow ſwych obwięzuie WujNT 387.

obwięzować przed kim (1): Tákie przyśięgi y ſluby iáko nikogo nie obwięzuią przed Pánem Bogiem/ ták też od nikogo wypełnione być nie máią. WujNT 493.

obwięzować czym (4): NiemObr 4, 19; TE prośbę [...] muśim z ochotą przyjmowáć/ ieſliſmy Chrześćijánie: ieſliſmy ſłudzy Bogá vkrzyżowánego dla nas: ktorego nas imienim y czćią ták obwięzuie. SkarKazSej 671a. Cf Zwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby (3), iż (1)] (4): przykazanye wſzytky ludzye obuyązuye aby ye pelnyly PatKaz III 135v; ZapWar 1548 nr 2668; NiemObr 4, 19.

Zwrot: »obwięzować przysięgą; przysięga obwięzuje« (1:2): BibRadz Gen 24 arg; nieſłuſzna przyśięgá nikogo nie obwięzuie. WujNT 60, 493.
Szereg: »napominać i obwięzować« (2): [ksiądz Powodowski] Iego Krolewſką Mość nápomina/ y práwie vśilnymi namowámi obwięzuie/ áby miecżá ſobie zwierzonego przećiwko nam dobył NiemObr 19, 4.
W przen [co] (1):
Zwrot: »obwięzować obwiązanim« (1): Mąſz gdy poſlubi ſlub Iehowie/ ábo przyſięgę przyſięże obwięzuiąc obwiązánim [ligando ligamen] duſzę ſwoię/ [...] wſzytko iáko wyſzło z vſt iego vcżyni. BudBib Num 30/2[3].
a. Zaklinać (1):
Zwrot: »obwięzować [kogo] na Boga w Trojcy jedynego [aby]« (1): Tedy przyidą oboie do niego [Jana]/ y rzeką: obwięzuiem ćię ná Bogá w Troycy iedynego/ ábyś nam powiedział/ zkąd ty kśiąſzki maſz/ á ieſli wieſz o ſynu náſzym Iánie? SkarŻyw 135.
3. Skazywać [na co] (3): od adama przyſzlo na wſzytky podluk przyrodzenya rodzącze ſyą zbozego oſądzenya a ſkazanya/ obuyązuyącz na mąką ſkody uyelkyey y nauyeczne mąky ſtego ſtradanya tey ſprauyedlyuoſzczy przychodzącze PatKaz I 5v; SkarKazSej 698a.
Zwrot: »obwięzować sumnienie« (1): Práwá ludzkie tákże ná grzech obwięzuią ſumnienie iáko y bozkie. SkarKazSej 698a marg.

Synonimy: 1. obciągać, obwijać, okładać; 2. obligować; a. kląć się; 3. skazywać.

Formacje współrdzenne cf WIĘZAĆ.

Cf OBOWIĘZOWAĆ, [OBWIĘZOWANIE]

JR