Wywoł(yw)ać niezadowolenie, doprowadzić (doprowadzać) do gniewu, (roz)złościć; irritare Mącz, PolAnt, Calag; facere a. movere stomachum Mącz, Cn; ciere, exacerbare, movere, offendere, iratum facere, bilem movere Mącz; adducere ad indignationem, movere indignationem, concire iram, concitare in iram Cn [w tym: kogo (A) (78)] (85): Ale takowych malo ieſt/ ktorzyby takowé ſſcżęſliwoſci byli/ ijżby od ſwégo porodzeniá nigdy boga nie rozgniewali OpecŻyw 188v, 46, 124v, 179v; Przeto też [Archites] tak naucżał gdy cie cżeladnik albo twoy znaiomy rozgniewa niechciey ſie mſcić zarazem, bowiem tak trudno naleſć ſługę wiernego iako y priyaciela [!] dobrego. BielŻyw 39; wſzakosz yey m. y wtim niechay rozumem ſtąpa abi tich nieroſgniewala ktorzi dzysz rzeczamy wladną LibLeg 11/43; SeklWyzn c4; SeklKat A3v, V4; KrowObr 62v; RejWiz 169; Leop 2.Par 32 arg; BibRadz Deut 9/22; Kłádźiećie ná mię rzecz mierźiączki y nielubośći ludzkiey pełną: bo będęli wam powiádał o godnych/ rozgniewam niegodne/ ktorzy [...] chcą wſzytko mieć v Krolá naprzod przed godnymi. OrzRozm P, R [2 r.]; Bacżąc Ammon iż rozgniewał krolá Dawidá/ poſłał po lud do Syriey BielKron 70v, 18v, 71, 113 [3 r.], 321; Exacerbare Rozgniewáć/ rozkwilić/ pobudzáć w wielki gniew Mącz 2b; Offensas in eligendo aliquo suscipere, Rozgniewáć kogo przi wybierániu Mącz 36c; Cornua disputationis alicuius commovere, Rozgniewáć/ álbo nágábáć kogo ku diſputowániu á gadániu. Mącz 65d; Movi hominem, Ruſziłem go wſádno/ to yeſt rozgniewałem. Mącz 233d, 25a, 53a, 67a, 113c, 167c [2 r.] (14); Mierźi mię iżem niegdy bogá rozgniewał HistRzym 99; A ták ſie przypátrz iáko to ieſt ſrogi Bog ná złośćiwego/ á ſtráſzna ieſt rzecz rozgniewáć go/ á wpáść ná pomſtę w ſrogie ręce iego. RejZwierc 10v; WujJud 171; Ieſli [Parys] w łáſkę dufa Boginiey ſwey/ niech ná to mieyſce dwu ſie boi/ Ktore dla niey rozgniewał/ y ſądem ſwym zgánił. KochOdpr C; Calag 586b; A iſz to być niemogło ná ták wielkiey ſtolici Krolewſkiey przez długi cżás będąc áby kogo rozgniewáć niemiał BiałKaz M4v; PaprPan Ff3; Ná Arcibiſkupſtwie krola vpomináiąc o kośćioły rozgniewał. SkarŻyw 334 marg, 88, 114, 263; Słuchayże tego cżłowiecże/ vmiey ſie rządzić ná świećie/ powſtań z grzechu á pokutuy/ żeś Bogá rozgniewał, lituy. ArtKanc M5, N7v; Calep 380a; LatHar 140; [Acerbo, ich verbittere/ erzrne. P. rozgniewam/ rozdrażniam/ pobudzam ku gniewu. Volck 4].

rozgniewać kogo (G) [składnia zależna od „ważyć się”] (1): (nagł) Porſená Krol Klonizorum. (–) TEn kiedy ſie vżalił krolá wygnánego/ Ważył ſie był rozgniewáć Senátu Rzymſkiego. PaprPan Gg.

rozgniewać przez co (1): BYL ieden Rycerz v niekthorego Krolá/ ktory przez niektory vcżynek bárzo był Krolá rozgniewał. HistRzym 70.

rozgniewać czym (19):[Pan Bóg] uczynyl radą wboſthwye ſwem ſmylouaczly ſyą yusch nad czlouyekyem ktory myą rozgnyeual nyepoſluſzenſthwem PatKaz II 33v; á tak iakom kolwiek zgrzeſził pana boga y bliznego mego rozgniewał ſerczem/ mową y vczinkiem SeklKat X; RejKup x6; A yelokroć nam ſye przygodźi Bogá rozgnyewáć yákimiſzkolwyek naćyęſſſſymi á naſproſtnyeyſſymi grzechy/ ſkoro [...] wyſtęmpu ſwego żáłuiemy/ záś nas włáſkę przyymuye. KromRozm II m2; Ieſli ſye ktho ozowie/ iż ty rzeczy lepiey á doſtáteczniey nápiſze/ tym mnie nie rozgniewa GroicPorz A3v; OrzRozm Q4v; [Luter pisał:] y żáłuię tego żem go [papieża] ſwoim piſánim popędliwym rozgniewał/ ſprzycżyny przeſládowiec ſwoich BielKron 195v, 47v, 49v, 125v, 205v; OrzQuin D4v; GórnDworz C5v; HistRzym 36; Iedno nie wiem bych ſioſtry tym nie rozgniewáłá/ Gdibych w domu ſwym ſmierći dochowáć cie chciáłá. HistLan D3v; BiałKaz N; SkarŻyw 321.Cf Zwrot.

rozgniewać w czym (3): Wtorąm też [spowiedź] powinien/ przed bliżnim moim cżynić/ to ieſt/ ieſlim go wcżym rozgniewał/ albo iaką ſzkodę vcżynił/ mam to przed nim wyznawać SeklWyzn c4; SeklKat V4; HistLan D4.

Podmiotem jest przyczyna gniewu (1): Ale iáko ich moie piſmo rozgniewa/ thák ie tho niechay błaga/ iż v wſzech ludzi w pámięći ſą ſwieżey GórnDworz Dd7.

W przeciwstawieniach: »rozgniewać ... (u)błagać (2), uchodzić« (3): A yeſliby mu [człowiekowi] ſye bogá z nowu rozgnyewáć przydáło/ iżeby go záſye mogł vbłágáć KromRozm III B2; GórnDworz Dd7; my w tych Kráinách będąc práwie w pośrodku wielkich Monárchow świátá/ w pokoiu być długo nie możem/ [...] vchodźiſzli iednego/ rozgniewaſz drugiego/ vchodźiſzli wſzyſthki/ naydźie ládá przycżynę złámánia przymierzá. BielSpr 75v.