[zaloguj się]
[pdf]

ODEPCHNĄĆ (25) vb pf

o oraz e jasne.

Fleksja
inf odepchnąć
praet
sg pl
3 m odepchnął m pers odepchnęli
conditionalis
sg
3 m by odepchnął

inf odepchnąć (8) [w tym Mącz 97a może ODEPCHNĄĆ SIĘ]. ◊ fut 1 sg odepchnę (1). ◊ 2 sg odepchniesz (2). ◊ 1 pl odepchni(e)my (1). ◊ 3 pl odepchną (1). ◊ praet 3 sg m odepchnął (6). ◊ 3 pl m pers odepchnęli (3). ◊ con 3 sg m by odepchnął (2). ◊ part praet act odepchnąwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Pchnięciem odsunąć [w tym: kogo (4), co (2)] (10): RejKup f3; Iuż ktory kąt záſtąpiſz iuż ſiedź iáko drewno/ Bo iáko ſie podnieſieſz/ odepchną cie pewno. RejWiz 16v.

odepchnąć od kogo (3): iednij matuchnę bożą/ pannę cżyſtą/ pięſciami bili/ ij od ſyna iéy milégo ią odepchnęli OpecŻyw 137, 111v. Cf »odepchnąć od siebie«.

odepchnąć czym (1): A gdy przypádłá ku nogam iego/ odepchnął ią nogą BielKron 301v.

Zwrot: »odepchnąć od siebie« (1): Apollon ſie przetho rozgniewał/ y odepchnął ią od ſiebie áż vpádłá. HistRzym 25v.
Przen (1):
Zwrot: »na stronę odepchnąć« = zaniechać czegoś (1): dziſieyſſych cżáſow ludzie [...] nye tylko ſámi o ſobye właſną pracą/ ále theż y o ſwych dzyatkách ſtáránye ná ſtronę odepchnęli GliczKsiąż Mv.
a. O żeglarstwie: odbić od brzegu; deducere navem Mącz [od czego] (3):
α. Transit. [co] (1): Sżkutę w boży cżás od Gdańſká odepchnieſz KlonFlis H4.
β. Intransit. (2):
Zwrot: »odepchnąć od brzegu« [szyk zmienny] (2): Deducere navem, Od brzegu odepchnąć Mącz 96c, 97a.
Szereg: »odepchnąć a puścić się« (1): Deducere naves, Odepchnąć á puśćić ſie od brzegu. Mącz 97a.
2. Wzgardzić, odtrącić, nie przyjąć (zawsze o Bogu wobec człowieka); amovere Vulg; repellere PolAnt [w tym: kogo (8), co (2)] (10): RejKup Dd; cżyli odepchnął Bog lud ſwoy? BudNT Rom 11/1, Rom 11/2.

odepchnąć od kogo, od czego (7): RejPs 135v; Błogosłáwiony Pan Bog/ ktory nieodepchnął modlitwy moiey/ á miłoſierdzia ſwego odemnie. Leop Ps 65/20; y koſcioł then twoy porzucę á odepchnę od oblicżnośći ſwoiey/ thák iż ſie obroći w báśń RejPos 349v, 335v. Cf Zwrot.

W przeciwstawieniu: »odepchnąć ... przyciągać« (1): A bowiem dobrotliwa ręká twoiá nietylko áby mię odepchnąć od ſiebie miáłá ále owſſem przyćiąga RejPs 92.

Zwrot: »odepchnąć od siebie« [szyk zmienny] (3): coz by za pozytek ſobie vczynil mily panie: aby ſtrudnoſcią nabywſſy raczyl zaſie od ſiebie odepchnąc nas RejPs 146, 92; RejPos 216v.
3. Nie dopuścić, uniemożliwić, pozbawić [kogo od kogo, od czego] (4): Odepchniemyli tákowego Człowieká od Rády Koronney/ y od vrzędow innych/ z niemotámi pewnie nikczemnymi zoſtániemy. OrzRozm Q3v; Gdyż nigdy żaden od wiekow nie był ſłychan ták vpádły/ áby go on kyedy przyiąć nie miał/ á żeby go odepchnął od miłoſierdzya ſwoyego ſwiętego. RejPos 167v; ieſliby ieſzcze ták niedoſtátek wielki Nas/ álbo od Aptéki/ álbo od Doktorá [...] odepchnął [...] Oczko 38. [Cf też 2. Leop Ps 65/20.]

odepchnąć czym (1): wyedno ſzwyąto ſwymy ſzwyątymy touarzyſzmy przyſzedl ku oltarzouy ofyarouacz panu bogu kthorego kaplan od ofyarouanya ſkrzytanym odepchnąl PatKaz III 104v.

4. praw. Odrzucić roszczenia powodowej strony (1): Tedy w tákowéy rzeczy ten/ który ieſt w dźierżeniu/ odepchnąwſzy powód [JanStat 633: odepchnąwszy powoda; Actore repulso]/ á ku dowodowi z świádki niech będźie przypuſczon SarnStat 781.

Synonimy: 1.a. odbić się, odłożyć, odpławić się, odpłynąć, odrazić, puścić się.

Formacje współrdzenne cf PCHAĆ.

Cf ODEPCHNIENIE, ODEPCHNIONY

MM