« Poprzednie hasło: OMIESZKAWACZ | Następne hasło: OMIESZKAWAĆ SIĘ » |
OMIESZKAWAĆ (84) vb impf
omieszkawać (78), omięszkawać (6); omięszkawać KromRozm I, GliczKsiąż; omieszkawać : omięszkawać RejPs (17:1), Leop (1:1), UstPraw (2:1), Mącz (11:1).
-ſz- (71), -ſſ- (7), -ſ- (6).
o, e oraz drugie a jasne; -åw- (51), -aw (14); -aw- GliczKsiąż, też RejPs (6); -åw- : -aw- LubPs (3:1), BibRadz (2:1), Mącz (8:4), ModrzBaz (2:1).
inf | omieszkawać | ||||
---|---|---|---|---|---|
indicativus | |||||
praes | |||||
sg | pl | ||||
1 | omieszkawåm | ||||
2 | omieszkawåsz | ||||
3 | omieszkawå | omieszkawają |
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | -m omieszkawåł | m pers | |
3 | m | omieszkawåł | m pers | omieszkawali |
fut | ||
---|---|---|
sg | ||
3 | m | będzie omieszkawåł |
imperativus | |
---|---|
sg | |
2 | omieszkawåj |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | bych omieszkawåł | m pers | |
3 | m | by omieszkawåł | m pers | by omieszkawali |
f | by omieszkawała | m an |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
praet | omieszkawało się | |||||
participia | ||||||
part praes act | omieszkawając |
inf omieszkawać (12). ◊ praes 1 sg omieszkawåm (2). ◊ 2 sg omieszkawåsz (6). ◊ 3 sg omieszkawå (15). ◊ 3 pl omieszkawają (4). ◊ praet 1 sg m -m omieszkawåł (3). ◊ 3 sg m omieszkawåł (6). ◊ 3 pl m pers omieszkawali (3). ◊ fut 3 sg m będzie omieszkawåł (1). ◊ imp 2 sg omieszkawåj (18). ◊ con 1 sg m bych omieszkawåł (1). ◊ 3 sg m by omieszkawåł (4). f by omieszkawała (1). ◊ 3 pl m pers by omieszkawali (3). ◊ impers praet omieszkawało się (1). ◊ part praes act omieszkawając (4).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. s.v. omieszkać.
omieszkawać czego (1): Afferre moram et tarditatem alicui rei, Omięſzkáwáć czego. Mącz 441b.
omieszkawać do czego (1): Iżby tedy do téy poſługi nieomieſzkawáli SarnStat 1197.
omieszkawać do kogo [= komu] z czym (1): Modlitwá ábi Pan Bog z rátunkyem á s wſpomożeniem ſwym do ſwych wiernych omieſzkawáć nie racżył LubPs K4 marg.
omieszkawać komu (10): RejPs 113; Nye omyeſſkaway [Panie] wyernym twym s wſpomożenyem twoim. LubPs L2; BibRadz Ruth 1/13, 2.Petr 2/3; Detineo, Zádzierżawam kogo/ omieſzkawam komu. Mącz 447c; RejAp 9; BudNT 2.Petr 2/3; Ktorym ſąd zdawná nie omieſzkawa/ y zátrácenie ich nie drzemie. WujNT 2.Petr 2/3. Cf omieszkawać co komu, komu czym.
omieszkawać co komu (1): A ieſliby Striy będąc opiekunem chytrze iéy omieſzkawał czás/ tedy przez iego woléy może zá mąż iśdź. SarnStat 641.
omieszkawać komu czym (1): nie racz miłoſciwie nam omieſſkawac wſpomozeniem ſwoiem RejPs 208v.
omieszkawać kogo z czym (1): á ták też moy pánie nierácz mię omieſſkawáć z rátunkiem ſwoiem RejPs 211.
omieszkawać na co (5): przeto pokornie proſſę nieomieſzkáway, miłoſćiwie ná w ſpomożenie moie. RejPs 58, 43, 87v, 188; RejPos [254] marg.
omieszkawać z czym (6): RejPs 113; LubPs L2; RejAp 9; gdzież go [Jezusa] kolwiek prośili/ áby im wyłożył ſłowá ſwoie ſwięte/ nigdy s thym nie omieſzkawał/ nigdy ſie długo nie dał prośić RejPos 126. Cf omieszkawać do kogo z czym, kogo z czym.
cum inf (18): a nieomieſzkaway ratowac nas gdy by tobie co ſprzeciwnego miało przidz nanas RejPs 102v, 32, 83v, 88v, 89v, 100v (9); Slubiłeśli co Pánu Bogu/ nieomięſzkaway ſpełnić. Leop Eccle 5/3; Nieomieſzkaway náwroćić ſie do Páná/ á nie odkłáday dzień zá dźień Leop Eccli 5/8; BibRadz Ruth 1/13; BielKron 72v; RejPos 47v, 49v; ModrzBaz 5; SkarŻyw 557; WujNT Luc 12/45.
Ze zdaniem dopełnieniowym (1): PAnie boże moy nic nieomieſſkaway ábyś z ſprzećiwnoſći moich wydárł mię á pokwáp ſie co rychley ku rátunkowi memu RejPs 102.
W przeciwstawieniu: »być rychło... omieszkawać« (1): iż gdy ony węzły blizu ſiebie ſą/ tedy też iedno dziecię po drugiem richło będzie/ ale gdy od ſiebie daleko będą/ tedi theż płod ieden za drugim będzie omieſzkawał FalZioł V 35.
W charakterystycznych połączeniach: omieszkawać (tak) długo (2), tak (2); nic nie omieszkawać (5).
omieszkawać czego (16): LibLeg 10/95; KromRozm I N4; GliczKsiąż O5; Winá ná Stároſty y ná ty co dzierżą Kroleſtwá/ omieſzkawáią gránic UstPraw A3v; OrzRozm V3; Mącz 98c, 510b; RejZwierc 95; Nie omieſzkaway ſobie cżáſu weſołego [Ne defraudes a bona die] BudBib Eccli 14/14; ModrzBaz 45; mamy odpráwowáć té criminalia, ná káżdą Srzodę/ Piątek/ y Sobotę/ nie omieſzkawáiąc innych ſpraw Séymowi należących. SarnStat 149 [idem] 857; Więc żem prozno cżáſowi vpływáć nie dawał/ Y tegom y owegom nie rad omieſzkawał. CzahTr [D]v, A4v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.
omieszkawać komu (3): Więc mi też dziatek więcey niż drugiey przybywa. Cżeladź też gdzie by miáłá robić co inego/ Wiele mi omieſzkawa ſtrzegąc wcżáſu twego. HistLan B; BudBib Eccli 14/14; Cf omieszkawać komu w czym.
omieszkawać komu w czym (1): Y niechciał omieſzkáć thego okazáć/ iáko był on nigdy w żadney náuce wiernym ſwym omieſzkawáć nie racżył. RejPos 41.
omieszkawać kogo z czym (1): Byś nye racżył omyeſſkáwáć mnye z obroną ſwoyą LubPs bb6v.
cum inf (3): yeſly by panowie stharoſthowie wczem lvdziom spraviedlywoſczi vkraczaly albo czinycz omyeſkawaly LibLeg 6/158; UstPraw A3, A3v.
Ze zdaniem dopełnieniowym [z zapowiednikiem: to; aby (1), co (1)] (2): Mącz 35b; áby tego żaden nie omieſzkawał [non transgrediatur]/ aby te dwá dni święćił iáko ſą opiſáne y pewnego cżáſu poſtánowione ná káżdy rok. BudBib Esth 9/27.
»przestrzegać a nigdy nie omieszkawać« (1): Gdy go [przyszłego kapłana] ná to [kapłaństwo] w wodzą á páſuyą ma tego [urzędu] przeſtrzegáć/ á nigdy nye omyęſzkáwáć GliczKsiąż O5.
omieszkawać komu (2): Tardo, Omieſzkawam komu y zámieſzkawam ſie ſam. Mącz 441 b, 233a.
omieszkawać kogo (1): Esse alicui in mora, Omieſzkawáć kogo. Mącz 428d.
Synonimy: 1. wstrzymawać, wstrzymywać, wściągać, zaniechawać; 2. pomijać, pozbawiać się, utracać, zaniedbawać, zaniedbywać; 3. przeszkadzać, zadzierżawać, zadzierżywać, zawadzać.
Formacje współrdzenne cf MIESZKAĆ.
Cf OMIESZKAWAJĄCY, OMIESZKAWAN, OMIESZKAWANIE
MŚ