[zaloguj się]

OMIESZKAWAĆ (84) vb impf

omieszkawać (78), omięszkawać (6); omięszkawać KromRozm I, GliczKsiąż; omieszkawać : omięszkawać RejPs (17:1), Leop (1:1), UstPraw (2:1), Mącz (11:1).

-ſz- (71), -ſſ- (7), -ſ- (6).

o, e oraz drugie a jasne; -åw- (51), -aw (14); -aw- GliczKsiąż, też RejPs (6); -åw- : -aw- LubPs (3:1), BibRadz (2:1), Mącz (8:4), ModrzBaz (2:1).

Fleksja
inf omieszkawać
indicativus
praes
sg pl
1 omieszkawåm
2 omieszkawåsz
3 omieszkawå omieszkawają
praet
sg pl
1 m -m omieszkawåł m pers
3 m omieszkawåł m pers omieszkawali
fut
sg
3 m będzie omieszkawåł
imperativus
sg
2 omieszkawåj
conditionalis
sg pl
1 m bych omieszkawåł m pers
3 m by omieszkawåł m pers by omieszkawali
f by omieszkawała m an
impersonalis
praet omieszkawało się
participia
part praes act omieszkawając

inf omieszkawać (12).praes 1 sg omieszkawåm (2).2 sg omieszkawåsz (6).3 sg omieszkawå (15).3 pl omieszkawają (4).praet 1 sg m -m omieszkawåł (3).3 sg m omieszkawåł (6).3 pl m pers omieszkawali (3).fut 3 sg m będzie omieszkawåł (1).imp 2 sg omieszkawåj (18).con 1 sg m bych omieszkawåł (1).3 sg m by omieszkawåł (4). f by omieszkawała (1).3 pl m pers by omieszkawali (3).impers praet omieszkawało się (1).part praes act omieszkawając (4).

stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. s.v. omieszkać.

1. Opóźniać, zwlekać, ociągać się, wstrzymywać; także wahać się; cessare, tardare Mącz, PolAnt, Vulg; cunctari, in mora esse Modrz (57): HistJóz D4v; TarDuch D2; na morawę ſie vdali, ktorąż więcey niż przez czały mieſiącz miecżem y ogniem puſtoſzyli wolno. Ggiż [!] Waczław krol Cżeſki w ſwym obozie omieſzkawał Także od Ołomuncza do Węgier ſie vdali MiechGlab 14; RejPs 99; tho imię pobudzáło mię weſnie ábych nie omieſzkawał/ ále ábych vſiłnie dufaiąc mężnie poſtępował HistAl C2v; LubPs hhv; BibRadz Ps 39/18; Aeschinus ociose cessat, prandium corrumpitur, Ey długo go nie maſz/ długo omieſzkawa/ obyad kwáśnieye. Mącz 45c, 45c, 311b; HistRzym 80; RejPos 49v, 60; BudBib Iob 37/4; ModrzBaz 104v; MWilkHist E2v; Lecz lud oczekiwał Zácháriaſzá: y dźiwowáli ſię że ták omieſzkawał [quod tardaret ipse; iż długo trwał Leop] w kośćiele. WujNT Luc 1/21, Matth 25/5.

omieszkawać czego (1): Afferre moram et tarditatem alicui rei, Omięſzkáwáć czego. Mącz 441b.

omieszkawać do czego (1): by tedy do téy poſługi nieomieſzkawáli SarnStat 1197.

omieszkawać do kogo [= komu] z czym (1): Modlitwá ábi Pan Bog z rátunkyem á s wſpomożeniem ſwym do ſwych wiernych omieſzkawáć nie racżył LubPs K4 marg.

omieszkawać komu (10): RejPs 113; Nye omyeſſkaway [Panie] wyernym twym s wſpomożenyem twoim. LubPs L2; BibRadz Ruth 1/13, 2.Petr 2/3; Detineo, Zádzierżawam kogo/ omieſzkawam komu. Mącz 447c; RejAp 9; BudNT 2.Petr 2/3; Ktorym ſąd zdawná nie omieſzkawa/ y zátrácenie ich nie drzemie. WujNT 2.Petr 2/3. Cf omieszkawać co komu, komu czym.

omieszkawać co komu (1): A ieſliby Striy będąc opiekunem chytrze iéy omieſzkawał czás/ tedy przez iego woléy może zá mąż iśdź. SarnStat 641.

omieszkawać komu czym (1): nie racz miłoſciwie nam omieſſkawac wſpomozeniem ſwoiem RejPs 208v.

omieszkawać kogo z czym (1): á ták też moy pánie nierácz mię omieſſkawáć z rátunkiem ſwoiem RejPs 211.

omieszkawać na co (5): przeto pokornie proſſę nieomieſzkáway, miłoſćiwie ná w ſpomożenie moie. RejPs 58, 43, 87v, 188; RejPos [254] marg.

omieszkawać z czym (6): RejPs 113; LubPs L2; RejAp 9; gdzież go [Jezusa] kolwiek prośili/ áby im wyłożył ſłowá ſwoie ſwięte/ nigdy s thym nie omieſzkawał/ nigdy ſie długo nie dał prośić RejPos 126. Cf omieszkawać do kogo z czym, kogo z czym.

cum inf (18): a nieomieſzkaway ratowac nas gdy by tobie co ſprzeciwnego miało przidz nanas RejPs 102v, 32, 83v, 88v, 89v, 100v (9); Slubiłeśli co Pánu Bogu/ nieomięſzkaway ſpełnić. Leop Eccle 5/3; Nieomieſzkaway náwroćić ſie do Páná/ á nie odkłáday dzień zá dźień Leop Eccli 5/8; BibRadz Ruth 1/13; BielKron 72v; RejPos 47v, 49v; ModrzBaz 5; SkarŻyw 557; WujNT Luc 12/45.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): PAnie boże moy nic nieomieſſkaway ábyś z ſprzećiwnoſći moich wydárł mię á pokwáp ſie co rychley ku rátunkowi memu RejPs 102.

W przeciwstawieniu: »być rychło... omieszkawać« (1): iż gdy ony węzły blizu ſiebie ſą/ tedy też iedno dziecię po drugiem richło będzie/ ale gdy od ſiebie daleko będą/ tedi theż płod ieden za drugim będzie omieſzkawał FalZioł V 35.

W charakterystycznych połączeniach: omieszkawać (tak) długo (2), tak (2); nic nie omieszkawać (5).

W przen (3): BibRadz 2.Petr 2/3; A włákomſtwie zmyślonemi ſłowy wámi kupcżyć będą/ ktorym ſąd zdawná nie omieſzkawa [non cessat]/ y zátrácenie ich nie drzemie. BudNT 2.Petr 2/3; WujNT 2.Petr 2/3.
2. Zaniedbywać, pomijać; pozbawiać się, utracać; neglegere Mącz, Modrz; cessare, defraudare, transgredi PolAnt (23):

omieszkawać czego (16): LibLeg 10/95; KromRozm I N4; GliczKsiąż O5; Winá ná Stároſty y ná ty co dzierżą Kroleſtwá/ omieſzkawáią gránic UstPraw A3v; OrzRozm V3; Mącz 98c, 510b; RejZwierc 95; Nie omieſzkaway ſobie cżáſu weſołego [Ne defraudes a bona die] BudBib Eccli 14/14; ModrzBaz 45; mamy odpráwowáć té criminalia, ná káżdą Srzodę/ Piątek/ y Sobotę/ nie omieſzkawáiąc innych ſpraw Séymowi należących. SarnStat 149 [idem] 857; Więc żem prozno cżáſowi vpływáć nie dawał/ Y tegom y owegom nie rad omieſzkawał. CzahTr [D]v, A4v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

omieszkawać komu (3): Więc mi też dziatek więcey niż drugiey przybywa. Cżeladź też gdzie by miáłá robić co inego/ Wiele mi omieſzkawa ſtrzegąc wcżáſu twego. HistLan B; BudBib Eccli 14/14; Cf omieszkawać komu w czym.

omieszkawać komu w czym (1): Y niechciał omieſzkáć thego okazáć/ iáko był on nigdy w żadney náuce wiernym ſwym omieſzkawáć nie racżył. RejPos 41.

omieszkawać kogo z czym (1): Byś nye racżył omyeſſkáwáć mnye z obroną ſwoyą LubPs bb6v.

cum inf (3): yeſly by panowie stharoſthowie wczem lvdziom spraviedlywoſczi vkraczaly albo czinycz omyeſkawaly LibLeg 6/158; UstPraw A3, A3v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [z zapowiednikiem: to; aby (1), co (1)] (2): Mącz 35b; áby tego żaden nie omieſzkawał [non transgrediatur]/ aby te dwá dni święćił iáko ſą opiſáne y pewnego cżáſu poſtánowione ná káżdy rok. BudBib Esth 9/27.

Szeregi: »przestawać lub omieszkawać« (1): Kto słucha niech słucha/ á kto zániechawa (marg) Albo przeſtáwa/ lub omieſzkawa. (–) niech zániecháwa BudBib Ez 3/27.

»przestrzegać a nigdy nie omieszkawać« (1): Gdy go [przyszłego kapłana] ná to [kapłaństwo] w wodzą á páſuyą ma tego [urzędu] przeſtrzegáć/ á nigdy nye omyęſzkáwáć GliczKsiąż O5.

3. Przeszkadzać, zawadzać; moram afferre, cessare, tardare Mącz (4): Quid cessas, Coſz cziniſz/ có omieſzkawa [!] Mącz 45c.

omieszkawać komu (2): Tardo, Omieſzkawam komu y zámieſzkawam ſie ſam. Mącz 441 b, 233a.

omieszkawać kogo (1): Esse alicui in mora, Omieſzkawáć kogo. Mącz 428d.

Synonimy: 1. wstrzymawać, wstrzymywać, wściągać, zaniechawać; 2. pomijać, pozbawiać się, utracać, zaniedbawać, zaniedbywać; 3. przeszkadzać, zadzierżawać, zadzierżywać, zawadzać.

Formacje współrdzenne cf MIESZKAĆ.

Cf OMIESZKAWAJĄCY, OMIESZKAWAN, OMIESZKAWANIE