[zaloguj się]
[pdf]

OPIEWAĆ (21) vb impf

o oraz a jasne; -é- (3) KochPieś (2), SarnStat, -e- (1) Mącz.

Fleksja
inf opiéwać
indicativus
praes
sg pl
1 opiéwåm
3 opiéwå opiéwają
praet
sg
3 m opiéwåł
fut
sg
1 m będę opiéwåł
imperativus
pl
2 opiéwåjcie
conditionalis
sg
3 n by opiéwało
impersonalis
con by opiéwåno
participia
part praes act opiéwając
inne formy
con pl 3 pers - by opiéwali

inf opiéwać (2). ◊ praes 1 sg opiéwåm (1). ◊ 3 sg opiéwå (6). ◊ 3 pl opiéwają (2). ◊ praet 3 sg m opiéwåł (1). ◊ fut 1 sg m będę opiéwåł (1). ◊ imp 2 pl opiéwåjcie (2). ◊ con 3 sg n by opiéwało (1). ◊ 3 pl pers by opiéwali (1). ◊ impers con by opiéwåno (1). ◊ part praes act opiéwając (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Śpiewać co albo o czym; iubilare, psallere Vulg; cantillare, succinere Cn (9): ábych my tem chętnieyſſy byli opiewáiąc wyſláwiáć wielmożnoſci twoie. RejPs 30v.

opiewać co (4): Małżeńſtwá też yedno s cnotliwą/ y z dobrego domu/ y o ktoreyby żadnych rymow nyetworzono/ zácżynánya nye opyewano/ álbo klatek nye plecyono/ áby nieſtacżał. GliczKsiąż Bv; Salomon [...] Chryſtuſá/ y ſwiętych god małżeńſkich wdzięczną pioſnkę opiewa. Leop *B4v, Ps 97/4. Cf opiewać co przy czym.

opiewać co [= o czym] (4): RejPs 39; A práwye yeſt ták gotowe [serce moje] iż yák yedno może/ Ze wſſech śił ſwych áby chwały thwoye opyewáło LubPs Y6; Leop Is 49/13; SkorWinsz A2v.

opiewać co przy czym (1): kthorzyby proroctwá opiewáli przy Lutniach [qui prophetarent in citharis]/ gęſlach/ y Cimbalech Leop 1. Par 25/1.

opiewać czym (1): RejPs 39 cf Szereg.

Szereg: »opiewać i opisować« (1): á weſołem pieniem będę opiewał y opiſował nieznośną ſwego páná ſlawę. RejPs 39.
W przen (3): LubPs Y6; Chwalćie Niebioſá/ á rozráduy ſie źiemio/ opiewayćie gory chwałę: iż poćieſſył Pan lud ſwoy Leop Is 49/13; A ty roſkoſzna Lutni nie przeſtáiąc śpiewáć/ Dźień ten ná dłngie [!] cżáſy pámiętay opiewá [!]. SkorWinsz A2v; [Pierwſzą Wioſnę ſkowronek opiewa/ Kiedy Słońce iuż źiemię zágrzewa. CygMyśl H2].
2. Podawać do wiadomości; brzmieć, głosić (o tekście); habere SarnStat; audire, loqui, praescribere Cn (7): kthore [ludy] iako Morawſka legenda opiewa [legenda depromit] ſwięci Cirullus y Metodius [...] na wiarę krzeſcianſką nawrocili MiechGlab 27.

opiewać co [= według czego] (2): HistRzym 74; tedy w téy mierze ſędźia Duchowny przyſądźić to ma Aktorowi/ co fundácia opiéwa SarnStat 214.

opiewać o czym (1): ále [papież] też y duchownikom ſwoim do tego pomagał/ áby wolnymi być mogli/ od wſzelákiego ſądu/ y karánia świeckiego: o cżym ich dekretały/ y conſtytucye opiewáią. NiemObr 171.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): A iż vſtáwy koſcyelne opyewáyą/ áby o rzeczach wyętſſych nic nye było vchwalono bez Rzymſkyego biſkupá KromRozm III P5.

Fraza: »jako [co] opiewa« (2): ktora licżbá [50]/ iáko święći Doktorowie obſerwuią/ byłá znákiem odpuſzcżenia grzechow/ iáko to opiewa on pięćdźieſiątny Pſalm Dawidá Krolá ReszList 147; SkarKaz 384b.
3. Odpowiadać śpiewem na śpiew; wtórować; recanere Mącz; accantare, admodulari, adsonare Cn (5): Mącz 33d; Burmiſtrz naprzod śpiewa Onę pioſnkę orácką; poſpolſtwo opiewa. KlonWor 15; [wetknąwſzy ná kiy długi [Marzannę] noſzą záłoſnie [!] ſpiewáiąc/ á ieden po drugim opiewáiąc StryjKron 152].

opiewać komu (2): Zámną/ zámną piękne koło/ Opiéwáiąc mi weſoło KochSob 58 [idem] 58v.

opiewać co na co (1): Gdźie piſſąc iż idiotá ná [lege: ma] amen opyewáć ná błogoſláwyeńſtwo/ dawa znáć iż nye idioty rzecz błogoſláwić/ ále przełożonego KromRozm III K6.

Synonimy: 1. śpiewać; 2. brzmieć, głosić, obmawiać, omawiać; 3. odśpiewać, odśpiewawać, odśpiewywać.

Formacje współrdzenne cf PIAĆ.

MMk