Słownik polszczyzny XVI wieku - oskarżacz

Indeks haseł
Hasło
OSKARŻACZ

»

« Poprzednie hasło: OSKARZEDZONY

Następne hasło: OSKARŻAĆ »

OSKARŻACZ (6) sb m

-rż- (4), -rz- (2).

o prawdopodobnie jasne (tak w oskarżać); -kår- (2) RejAp, RejPos, -kar- (1) Leop; drugie a jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	oskarżacz
D		oskarżacz(o)m
A	oskarżacza
I	oskarżacz(e)m

sg N oskarżacz (3). ◊ A oskarżacza (1). ◊ I oskarżacz(e)m (1). ◊ pl D oskarżacz(o)m (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Znaczenia

1. Ten, który zarzuca coś złego, obwinia kogoś (5)
- Przen: O szatanie (3)

1. Ten, który zarzuca coś złego, obwinia kogoś; criminator Vulg; accusator Calep [w tym czyj (3): G sb (2), pron poss (1)] (5): Accusator – Załobnik, Oskarzacz. Calep 14b.

Szereg: »nie oskarżacz ani poduszczacz« (1): Nie będzieſz oſkárżácżem áni poduſzcżácżem miedzy ludźmi [non eris criminator nec susurro in populo]. Leop Lev 19/16.

Przen: O szatanie (3): A tego nawiſſſſey zadam yz gdi dzyen ſmyercy moyey przijdzye ti ſam myli panye ktori ſądzyſſ uaprzecyw [!] oſkarżaczom mogym bądz obrońcą mim BierRaj 17v; Iuż ſie teraz sſtáłá ná niebie moc/ y zbáwienie y kroleſtwo Bogá náſzego/ y moc Kriſtuſá iego/ ábowiem zrzucon ieſt oſkarżácż bráciey náſzey [accusator fratrum nostrorum PolAnt Apoc 12/10]/ ktory ie oſkarżał vſtáwicżnie przed oblicżnoſcią Bożą we dnie y w nocy RejAp 101.

Szereg: »prokurator a oskarżacz« (1): gdy pocieſzyſz onego ſrogiego prokuratorá á oſkarżácżá narodu ludzkiego RejPos [249].

2. Ten, który donosi dla uzyskania korzyści (1): Quadruplatores, dicuntur Delatores, et infimae sortis accusatores; ita dicti quod quartam partem ex damnati bonis consequerentur – Oskarzacz ktori czwarta czcſe wimodnoſsi [lege: część winy odnosi]. Calep 883b.

Synonimy: 1. delator, podszczuwacz, potwarca, prokurator; 2. forytarz, wydawca.

Cf OSKARCA, OSKARŻYCIEL

EW