[zaloguj się]
[pdf]

OSŁAWA (17) sb f

o oraz końcowe a jasne, pierwsze a pochylone.

Fleksja
sg
N osłåwa
G osłåwy
D osłåwie
A osłåwę
I osłåwą

sg N osłåwa (3). ◊ G osłåwy (6). ◊ D osłåwie (1). ◊ A osłåwę (7). ◊ [I osłåwą.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przyładów) – XVIII w.

1. Zniesławienie, hańba (14): Obácżże w.m. ieſli thę [dziewke] ruſzyć miáłá/ ábo zaczność domu/ ábo boiazń iákiey okrutnieyſzey ſmierći/ ábo oſławá/ ábo co tákiego: zgołá nic: bo vrodziwſzy ſie w kmiecym domu/ łatwie ſie tho pokryć/ á zátáić mogło. GórnDworz Bb2; dla tego ia Dworzáninowi rádzę/ áby miłość tę/ ktoraby mu oſławę przynieść miáłá/ co naibárziey pokrywał. GórnDworz Cc5, T8v, Z8v.

W połączeniach szeregowych (2): GórnDworz Ee7; Aliśći tákie krotofile ktore ſie nam roſkoſzne zdádzą pátrz co przynoſzą/ y niezdrowie/ y lekkość/ y oſławę/ y prętkie vboſtwo/ y gniew Boży. RejZwierc 114v.

W przeciwstawieniu: »osława ... sława« (1): ktore to namiętnośći ſą záwdy ſzkodliwe/ przemierzłe/ á zá niemi oſławá/ lekkość/ y háńbá/ wte tropy chodzi: iáko zá cnothámi/ ſlawá/ pociechá/ y pożytek. GórnDworz Ee7.

Zwroty: »za sobą osławę ciągnąć« (1): á miłość [...] żadną miárą tey nie przyſtoi/ ktora ma mężá: ábowiem by w nailepſzy obycżay tá miłość byłá/ iednák zá ſobą oſławę ciągnie GórnDworz Cc.

»osławę cirpieć« (1): Ale záſię nieſmácżno gdy przydzie płáćić álbo ſiedzieć/ zápałáć ſie/ oſławę ćirpieć RejZwierc 114.

»nieść [komu] osławę« (1): iż to roſpuſtne ich [mężczyzn] życie [...] nie nieſie im ták oſławy/ iák białymgłowam GórnDworz Z8.

»osławę odnieść na sobie« (1): Azaſz nie podobniey iż ten oſławę odnieſie ná ſobie/ niżlibych ia ią będąc królem odnieść miał? RejZwierc 56.

»zabiegać osławie« (1): Ani mię ſlowá twoie odráżą od tego, Żebym niemiał zábiegáć oſławie. CiekPotr 48.

Szereg: »lekkość i osława« (1): bo pewnie gdzie ſie w to [swowolny żywot] wdaſz/ y Bog ſie ciebie záprzy á nie będzie o tobie nic chciał wiedzieć/ y pręthką lekkość y oſławę będzieſz około ſiebie miał/ y o niey ſie zawżdy oſłuchawáć będzieſz. RejZwierc 36. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Wyrażenie przyimkowe: »bez osławy« (2): máiącz do tego śiłá drog/ iáko bez oſławy żadney/ táiemnie ná chęći ná ſwey cieſzyć ſie mogłá GórnDworz Aa5v; RejZwierc 56.
2. Zla opinia, złe mniemanie (2):

[oslawa czyja: porzucając klucze kościelne i opuściwszy kościół przez czas niemały służby kościelnej omieszkiwając z niemałą osławą tego kościoła zacnego krakowskiego. OrdynWiej 1583 nr 35.]

osława u kogo (1): obawiáiąc ſie/ áby iey tho oſławy v ludzi/ á v tegoż ſámego mnimánia złego nie nioſlo. GórnDworz Mm3.

osława między kim (1): cóż tedy wáſzéy K: M. przeſzkadzáć ma? ábo co wżdy wáſzę Kró: M. od téy woyny odrywáć ma? czy święty obowiązek przymiérza/ y boiaźń Boża? którégo ſłyſzyſz/ że oto wáſzę Kró: M. ludzkimi głoſy ná tę woynę wyzywáć raczy: czy oſławá między ludźmi? którzy wáſzéy kró: M. to pokázuią/ że nádźieie inſzéy żadnéy niemáſz/ ieno zgołá brónić ſie OrzJan 121.

3. Sława, rozgłos, uznanie (1):
Wyrażenie przyimkowe: »na osławę« (1): Acżkolwiek rożne piſánia [...] bywáią/ zwłaſzcżá v tych ktorzy iáwnie ná śwát [!] piſmá ſwoie wydawáią w obec ná oſlawę BielKron 334.

Synonimy: 1. bezecność, lekkość, niesława, pohańbienie, potwarz, zelżenie, zhańbienie; 3. chwała, cześć.

Cf OSŁAWIENIE, OSŁAWNOŚĆ

MŚ