[zaloguj się]
[pdf]

OŚWIADCZAĆ (34) vb impf

oświadczać (28), oświadszać (4), oświaczać (2); oświadczać RejJóz, DiarDop, KrowObr (2), Leop, BibRadz (4), Mącz, RejPosWiecz2, WujJudConf, SkarŻyw, NiemObr (5), ArtKanc (3), GrabowSet, WujNT (4), VotSzl; oświadszać KromRozm II, RejZwierc, RejPosRozpr, RejPosWstaw; oświaczać BudBib; oświadczać : oświaczać Calep (1:1).

-dcz- (24), -dtz- (2), -też- (2).

o jasne; -wiåd- (20), -wiad- (10); -wiåd- KromRozm II, KrowObr (2), Leop, RejPosWiecz2, RejZwierc, WujJudConf, RejPosRozpr, RejPosWstaw, BudBib, WujNT (4), VotSzl; -wiad- Mącz, SkarŻyw, GrabowSet; -wiåd- : -wiad- BibRadz (3:1), NiemObr (1:4), ArtKanc (1:2).

Fleksja
inf oświadczać
indicativus
praes
sg pl
1 oświádczåm oświådczåmy
3 oświådczå oświådczają
praet
sg pl
1 m m pers -smy oświådczali
3 m oświadczåł m pers oświådczali
conditionalis
pl
3 m pers by oświadczali

inf oświadczać (1). ◊ praes 1 sg oświádczåm (8). ◊ 3 sg oświådczå (6). ◊ 1 pl oświådczåmy (3). ◊ 3 pl oświådczają (2). ◊ praet 3 sg m oświadczåł (1). ◊ 1 pl m pers -smy oświådczali (1). ◊ 3 pl m pers oświådczali (2). ◊ con pl 3 m pers by oświadczali (1). ◊ part praes act oświådczając (9).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. oświadczyć.

1. Publicznie oznajmiać coś, ogłaszać, objawiać, okazywać; testificari PolAnt, Calep, Vulg; contestare PolAnt, Vulg; protestari Mącz; attestari Calep (31): Protestor, Oſwiádczam/ yáwno wſzem czynię. Mącz 452d; Testificor – Oſwiatczam. Calep 1060b, 111b.

oświadczać co (14), [kogo]: Iozeph oſwiatcza ſwą niewinnoſcz RejJóz I4; BibRadz Act 8/25; RejZwierc 201v; RejPosRozpr b4; Tęż náukę wſzędy oświádcżáią Apoſtołowie páńſcy NiemObr 11; Ewánielią bowiem ſzcżyrze/ y prawdźiwie opowiádáć nic innego nie ieſt/ iedno káiącym ſię grzechow ſwoich/ á wierzącym w páná Chriſtuſá/ oświádcżáć z łáſki BOżey odpuſzcżenie grzechów NiemObr 38, 35, 86; ArtKanc A13; WujNT Act 20/21; [to ſámo ná co pátrzem/ to ſamo co w ocżach práwie tu ná źiemi mieſzkáiąc mamy/ ſprawcę możnego/ goſpodarzá mądrego nam oświacża vkázuie. ArtHom B2; á tym ſámym nie ledá iáko ſiłę/ mądrość goſpodarzá ſwego oświacżáią [gwiazdy] ArtHom B2v]. Cf oświadczać co w kim, w czym; Ze zdaniem.

oświadczać co w kim, w czym (2): RejPosWiecz2 94v; [O Wieczerzy Pańskiej] Przetoż tu w tey świętey ſpráwie oświádcżamy/ ſpołecżność ktorą z iego [Pana] ćiáłem mamy ArtKanc N7.

oświadczać komu (9): DiarDop 115; Iać oświádcżam każdemu ktory ſłucha ſłow proroctwá kſiąg tych BibRadz Apoc 22/18; RejZwierc 201v; NiemObr 38, 86; ArtKanc N9v; A gdy przyſzli z Mácedoniey Sylás y Tymotheuſz/ nálegał ſłowy Páweł/ oſwiadczáiąc Zydom że Ieſus ieſt Chriſtuſem. WujNT Act 18/5, Act 20/21, 1.Thess 4/6.

oświadczać przez kogo, przez co (2): RejPosRozpr b4; Bo wſzyſtki dáry ktore ma/ z ćiáłem ſwoim iuż nam dawa/ cżyſtość, vſpráwiedliwienie/ y grzechow odpuſzcżenie/ y przez to nam też oświádcża/ iż też y w nas ſam iuż mięſzka. ArtKanc N9v.

oświadczać kim, czym (3): ále iż iuſz zbáwienie mamy/ y ieſteſmy dobrym drzewem vtzynieni/ przeto vtzynkámi oświadtzamy. KrowObr 61; RejPosWstaw [412]; Niebá oświádcżáią/ nowych gwiazd iáſnośćią/ Anyeli śpiewániem y wielką rádośćią/ Páſterze/ lud proſty/ zbáwićielem znáią Przed ſwym ſtworzyćielem/ źwierzętá padáią. A ia nędzny robak/ coć Pánie przynoſzę? GrabowSet Kv.

oświadczać przed kim (3): Oſwiadtzam przed káżdym tzłowiekiem [Testificor ... omni homini PolAnt Gal 5/3]/ iż kto ſię obrzeże/ ſtawa ſię powinowáty ku chowániu wſzyſtkiego zakonu. KrowObr 85. Cf »oświadczać przed Panem«.

oświadczać o czym (1): Niemożeć was świát mieć w nienawiśći/ áleć mnie ma w nienawiśći/ bo ia oświadcżam o nim iż ſpráwy iego ſą złe. BibRadz Ioann 7/7.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (2); iż (5), że(ć) (4)] (9): Gdyż zbáwićyel tłuſſczam pod podobyeńſtwy mowił/ á ośwyadſſáyąc iż táyemnicá yeſt to co powyádał/ ták mowił/ Kto ma vſſy ku ſluchányu/ nyechay ſlucha. KromRozm II ov; DiarDop 115; KrowObr 85; Przez Sylwaná brátá wam wiernego/ (mam zá to) krotkom piſał/ pilnie proſząc y oſwiadcżáiąc/ żeć tá ieſt prawdziwá łáſká Boża/ w ktorey ſtoićie. Leop 1.Petr 5/12; BibRadz Ioann 7/7; WujJudConf 59; To tylko opowiadam/ y oświádcżam/ iż [...] Oycowſkie wykłády/ mieyſcá v nas tákiego/ w tey rzecży (iáko v X.K. máią) mieć nie będą. NiemObr 93; ArtKanc N9v; WujNT Act 18/5.

Zwroty: bibl. »oświaczając oświaczyć się« (1): á wſzákże oświacżjſz ſię (marg) Wł/ oświacżáiąc oświacżjſz ſię (–) [contestando contestatus fueris] ná nie/ y oznajmiſz im práwo krolewſkie BudBib 1.Reg 8/9.

bibl. »oświadczać przed Panem« (2): Ty rzecży przypominay/ oświadcżáiąc przed Pánem [testificans coram Domino] BibRadz 2.Tim 2/14; WujNT 2.Tim 2/14.

Szeregi: »oświadczać i obwoływać« (1): bo ná to wźięli [Apostołowie] zacną piecżęc ducha Bożego/ áby idąc z Ewánielią po wſzytkim świećie/ fundáment prawdźiwy od Bogá záłożony/ oświadcżáli y obwoływáli NiemObr 35.

»okazować i oświadczać« (1): A iáko záſię ten Pan Kryſtus w nas mieſzkáiąc/ to ſwoie mieſzkánie okázuie y oſwiadcża w nas RejPosWiecz2 94v.

»oświadczać i opowiedać« [szyk 1:1] (2): A ták oni oświadczáli y opowiedáli [testificati et locuti] ſłowo Boże/ y zátym ſię wroćili do Ieruzálem/ y w wielu miaſteczkách Sámárytháńſkich Ewánielią opowiedáli. BibRadz Act 8/25; NiemObr 93.

»oznajmiać a oświadszać« (1): A przetho co Pan Kryſtus [...] w powſzechnym Koſciele ſkrycie á w vmyſlech/ iáko ten kthory tylko ſam wie táiemnice ſercz ludzkich/ ſpráwuie/ tho pozwirzchnie oznaymia á oſwiadſza przez ſługi ſwoie RejPosRozpr b4.

»oświadszać a pokazować« (1): Napirwey tedy o to ſię ſtáráć máią rodzicy/ áby powinność pobożnośći ſwoiey przećiwko Pánu Bogu záchowywáli/ á tę vſtáwicżnym á pilnym ſłuchániem ſłowá Bożego/ rozmowámi nabożnemi o Pánie Bodze y cżęſtemi modlitwámi oſwiadſzáli á pokázowáli. RejPosWstaw [412].

»powiedać i oświadczać« (1): ábowiem ſię Pan mśći wſzytkiego tego/ iákoſmy wam y przedtym powiedáli/ y oświadczáli [sicut praediximus vobis et testificati sumus] WujNT 1.Thess 4/6.

2. Napominać [ze zdaniem dopełnieniowym] (2):

oświadczać kogo przez co (1): proſzę ia [...] y oświadczam W.M. moich Milo: Pánow wſzytkich/ przez łáſkę y ſąd miłego Páná BOgá/ [...] Abyście W. M. coniunctis animis et viribus [...] o lepſzym porządku [...] ſerio rádźili VotSzl A2v.

oświadczać kim [= przez kogo] (1): Miał y piſarze iawne [św. Wincenty]/ ktoremi gdy niezgodne iednał/ oſwiádcżał/ áby z gody nie tárgáli. SkarŻyw 309.

3. Wzywać na świadka [komu co] (1): Tám ſwięta páni głoſem ku Pánu Bogu ſwemu wołáłá/ porucżáiąc á oſwiadſzáiąc mu onę ſwiętą niewinność ſwoię. RejZwierc 201v.

Synonimy: 1. obwoływać, opowiadać, oznajmiać, powiedać; 2. napominać.

Formacje współrdzenne cf ŚWIADCZYĆ.

Cf OŚWIADCZANIE

EW