[zaloguj się]
[pdf]

PODCHWYCIĆ (24) vb pf

podchwycić (24), [podfycić].

o jasne.

Fleksja
inf podchwycić
praet
sg
3 m podchwycił
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy podchwycili
3 m by podchwyci(e)ł m pers by podchwycili
con praet
pl
3 m pers by byli podchwycili
impersonalis
con by podchwyc(o)no

inf podchwycić (9). ◊ fut 3 sg podchwyci (1). ◊ praet 3 sg m podchwycił (1). ◊ con 3 sg m by podchwyci(e)ł (1). ◊ 1 pl m pers bychmy podchwycili (1). ◊ 3 pl m pers by podchwycili (9). ◊ con praet 3 pl m pers by byli podchwycili (1). ◊ impers con by podchwyc(o)no (1).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII – XVIII w.

1. [Chwycić, pojmać [kogo z czym]: Dał Niemcowi kiścieniem, [...] Podchwycił go wnet z zbroją, tak hersta z łupami Przyniósł do swoich StryjPocząt 271.]
2. Podstępnie zawładnąć; praevenire PolAnt (3):
a. Pojmać podstępnie [kogo] (2): WróbŻołt N8v; á gdzie ſię nie nádzieieſz podchwyći ćię y vcżynić co złego. BudBib Eccli 19/24.
b. Uzyskać podstępnie [co] (1): [Ezaw o Jakubie:] bo mię to iuż drugi raz podſzedł/ pirworodność mi pirwey wzyął/ teraz błogoſłáwieńſtwo podchwyćił. BielKron 14v.
3. Przyłapać kogoś na czymś złym, zwłaszcza na błędzie; capere Vulg; illagneare PolAnt [w tym: kogo (18), co (2) (w przen); ẃ czym (19)] (21): yeden drugiego sye strzeze, yeden drugiego [...] rad by wczym podchwicziel LibLeg 9/54; LubPs bb3v; iż wſzyſcy tego byli bárzo pilni/ áby go byli w iákiey omyłce podchwycili. RejPos 225, 225, 251; CzechRozm 254.

podchwycić czym (1): W dziwnych rzecżach ták ſrodze ná wſſem mye kuśili/ By mye iáką chytroścyą zdradnye podchwyćili LubPs I3.

Zwrot: »podchwycić w mowie, w słowie« = capere in sermone a. in verbo Vulg; illaqueare in sermone PolAnt [szyk zmienny] (5:3): WróbŻołt ſſ6v; Leop Eccle 5/14, Matth 22/15; BibRadz Matth 22/15; Orator in dicendo tectus, Którego trudno podchwyćić w yego słowiech. Mącz 442a; Tedy odſzedſzy Pháryzeuſzowie/ rádźili ſię iákoby go podchwyćili w mowie. WujNT Matth 22/15, Mar 12/13, Luc 20/20; [Potem podſtrzegaiąc go [doktorowie Jezusa] poſłali knięmu zdráicie (marg) podfytacze abo ſpiegierze (–) [...]/ aby go wmowie podfycili [ut caperent eius sermonem (–) in sermone] MurzNT Luc 20/20; SkarKaz 431 (Linde)].
Szeregi: »podchwycić i osoczyć« (1): myſlili czały dźień prożnoſci y zdrady A zaby nie w cżym podchwycic y oſocżyc mogli. WróbŻołt 37/13.

»podstąpić a podchwycić« (1): á [faryzeusz] chciał go [Chrystusa] podſtąpić á podchwyćić w iákich omyłkach iego. RejPos 209v.

»uwinić a podchwycić« (1): iż ſie bárzo Licemiernicy ſtáráli [...]/ áby byli mogli w cżym vwinić á podchwyćić Páná náſzego RejPos 250v.

W przen (2): RejPs 83; Iák ći co ſye náſádzili ná ſpráwiedliwego/ Aby w cżym mogli podchwyćić wierną duſſę yego LubPs V4.
a. Wyjąć z kontekstu czyjeś słowa, aby je złośliwie zinterpretować (1): [Pismo Święte] chociaż Chriſtuſá pánem y Bogiem názywa: przedśię oycu iego miłemu/ tey cżći nie vwłacża: Ale może tu kto podchwyćić y ſpytáć? To wy tedy dwu Bogu wyznawaćie. NiemObr 100.

Synonimy: 1. jąć, poimać, pojąć, ująć; 3. podstąpić.

Formacje współrdzenne cf CHWATAĆ.

Cf PODCHWYCENIE, PODCHWYCON, PODCHYCIĆ

AW, KW