[zaloguj się]
[pdf]

CHWATAĆ (14) vb impf

W inf pierwsze a jasne, w pozostałych formach pochylone; końcowe a jasne.

Fleksja
inf chwatać
indicativus
praes
sg pl
2 chwåtåsz
3 chwåtå chwåtają
imperativus
sg
2 chwåtåj
conditionalis
sg
3 m by chwåtåł

inf chwatać (1). ◊ praes 2 sg chwåtåsz (1). ◊ 3 sg chwåtå (7). ◊ 3 pl chwåtają (2). ◊ imp 2 sg chwåtåj (1). ◊ con 3 sg m by chwåtåł (1). ◊ part praes act chwåtając (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Brać w rękę, przytrzymywać (1):
W przen (1):
Zwrot: »za rękaw chwatać« (1): Práwie wſzytki nieſzeżęſcie tuż zá rękaw chwata. RejWiz 72v.
2. Porywać, łowić, polować [kogo, co] (9): BierEz Q4; Co owo iáko Kánie nád zyemią latáią/ Albo Chrząſzcże z Motylmi w páznogty chwatáią. RejWiz 100, 2; BielKron 270; RejZwierc 216; Niechćiey tu Orle z ptaki náſzey źiemie chwátáć. BielSen 6.
W przen (3): RejWiz 157v [2 r.]; Sláchectwo z Orły wyſoko wylata/ Wſzetecżność s Kobcy tylko Wroble chwata. RejZwierc 220.
3. Zabiegać, ubiegać się, uganiać się za czym [czego] (3): cżemu teraz tak wielę żądaſz, á wyſokich rzecży chwataſz. BielŻyw 171.
Zwroty: »polewki chwatać« = ubiegać się o łaskę możnych (1): Biegay zá naſtołkámi/ á polewki chwatay/ A iáko kędy możeſz/ ták ſwe ſzcżęſcie łatay. RejZwierz 64v.

»chwatać świata« (1): Niewiernik [...] we dnie y w nocy nie ſpi chwatáiąc ſwiátá tego mizernego RejAp 189.

4. Chorować na ochwat (1): A ktory [koń] ieſt krotki miedzy oczymá/ bárzo chwata SienLek 186v.

Synonimy: 1. imać, łapać, ujmować; 2. imać, łowić, pochwytawać, poimować, polować, porywać; 3. ubiegać się, zabiegać.

Formacje pochodne: ochwatać, pochwatać; pochwacić, podchwacić, uchwacić, wychwacić, zachwacić; pochwycić, podchwycić, przechwycić, rozchwycić, schwycić; uchwycić, wychwycić, zachwycić; chwytać, nachwytać, pochwytać, podchwytać, przechwytać, rozchwytać, uchwytać, wychwytać; rozchwycać; pochwytawać, podchwytawać, przechwytawać, rozchwytawać; pochwytować, zachwytować; podchwytywać; pochycić, rozchycić, uchycić; chytać.

Cf CHWYTAĆ, CHYTAĆ, FATANIE

KW