[zaloguj się]
[pdf]

IMAĆ (55) vb impf

i- (54), gi- (1).

Fleksja
inf imać
indicativus
praes
sg pl
1 imåm, imam
2 imacie
3 imå imają
praet
sg pl
3 m imåł m pers imali
fut
sg pl
2 m imać będziesz m pers
3 m m pers będą imać
imperativus
pl
2 imåjcie
3 niech imają
conditionalis
sg
3 m by imåł
impersonalis
imåno
participia
part praes act imając

inf imać (16). ◊ praes 1 sg imåm Mącz (2), imam Calep (2). ◊ 3 sg imå (3). ◊ 2 pl imacie (1). ◊ 3 pl imają (8). ◊ praet 3 sg m imåł (3). ◊ 3 pl m pers imali (3). ◊ fut 2 sg m imać będziesz (1). ◊ 3 pl m pers będą imać (1). ◊ imp 2 pl imåjcie (6). ◊ 3 pl niech imają (1). ◊ con 3 sg m by imåł (1). ◊ impers imåno (5); -ao (4), -ano (1); -åno : -ano GórnRozm (2 : 1). ◊ part praes act imając (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Brać, chwytać, przytrzymywać, ujmować; apprehendere aliquid, comprehendere, praehendere, reprehendere aliquem Cn (2):

imać kogo za co (1): Ima pſá zá vſzy mijájąc [Apprehendens in aures canis]/ kto ſię w ſtępuie we przą nieſwoię. BudBib Prov 26/17.

W przen [co] (1): Ktora ima ſkrzydłá ziemie/ á vćiekaią niezbożnicy przed nią. BudBib Iob 38/13.
2. Porywać, łapać; comprehendere, inicere manus alicui a. in aliquem, praehendere Cn (50): Aggredior ‒ Prziſtrupie [!], imąm, napadam, rzuczam ſzie nakogo. Calep 43b.

imać kogo (14): ARiſton on okrutnik/ kiedy ludzi śćinał/ Zony ich ſpołu z dzyećmi/ do ciemnice imał RejZwierz 11; Ktoregoć iakokolwiek pocáłuię/ tenći ieſt/ imayćież go [prehendite eum] á wiedźćie beſpiecznie. BibRadz Mar 14/44 [idem WujNT]; HistHel C2; CzechRozm 229; KochSz A3; ArtKanc D9; A ten ktory go wydał/ dał im był znák/ mowiąc: ktoregokolwiek pocáłuię/ tenći ieſt: imayćieſz go [tenete eum], WujNT Matth 26/48; Ale przed tym wſzytkim będą was imáć [inicient vobis manus suas] WujNT Luc 21/12, Mar 14/44; SarnStat 518, 927; Bo w tákowym miesćie Chriſtnſá imáią/ á Iudaſzowi śrebrne pieniądze dawáią KlonWor ++3v, ++60 Cf Zwrot.

Zwrot: »gwałtem imać« [kogo] (1): OKoło tych/ którzy pánny y białégłowy gwałtem imáią [de raptoribus virginum et foeminarum JanStat 593]/ ták chcemy bydź záchowano SarnStat 642.
a. Uprowadzać, brać do niewoli; abducere per vim aliquem, asserere in servitutem, capere aliquem bello, captivare Cn [kogo] (3): Ruſacy vciekáiących bili/ ſiekli/ kłoli/ imáli/ á drugich w Trubieſie rzece topili StryjKron 135, 390, 772.
b. praw. Aresztować; capere vinclis, coercere et in vincula ducere, ducere in carcerem Cn [kogo] (27): a tez to krolowy yego m. nieprziſlusche abi yego M. mial kazacz ymacz y widawacz czvdze szkodnykj [!] y ſloczincze LibLeg 11/72v; O ſługách co niechcą imáć: złodzyeiá. UstPraw D; choćiaby ſię kto śláchćicem vrodźił/ á niema ośiádłośći/ imáią iy/ gdy mu o złocżyńſtwo winę dádzą [Qui enim equestri loco nati possessiones habent nullas, comprehenduntur, cum sceleris sunt accusati] ModrzBaz 85, 36, 72v, 141; kiedyby nigdy inſzego człowieká nie imano/ iednego winnego/ przyzwoliłbym ia ná tákie práwo GórnRozm C, B4 [6 r.], B4v [2 r.], C [2 r.], C4v, H3; PaprUp Gv; Wſzyſtkié tułáiącé ſie y próznuiącé Stároſtowie niech imáią SarnStat 521, 204, 258, 385, 522, 926; Więźnie ná pogránicżne zamki odeſłano/ Ktorych do kilkanáśći tyśięcy imano. KmitaSpit C3.
c. O zwierzętach: polować na coś, łowić [co] (5): á Cocodrilla gimaią na grzebiethy gim wſiadłſzy FalZioł IV 32d; Imayćie nam liſzki [prehendite nobis vulpes] máłe ktore pſuią winnice BudBib Cant 2/15; To był tłumacż gdy z koſzá ięzyká doſtano/ Albo ná ſtrażey w nocy Zorawia imano. KmitaSpit A4, C5v.
W przen [kogo] (1): Nie boy ſię/ od thego czáſu ludźi żywe imáć będźieſz [ab hoc iam homines eris capiens]. BibRadz Luc 5/10.
*** Bez wystarczającego kontekstu (3): concludo Prziwieram/ Ymam. Mącz 56 c; Praehendo, Łapam/ chwytam/ ymam. Mącz 317d; Praehendo – Poriwam, imąm. Calep 834a.

Synonimy: 1. brać, chwytać, łapać; 2.b. arestować; c. łowić, polować, porywać.

Formacje współrdzenne cf JĄĆ.

Cf IMAJĄCY, IMAN, IMANIE, IMIEĆ

TZ