[zaloguj się]
[pdf]

PODPARTY (39) part praet pass pf

podparty (28), podpart (10), podparty a. podpart (1).

o oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNpodparty, podpart fNpodpartå, podpart(a) nNpodpart(e), podparto
L Lpodpart(e)j Lpodpart(e)m
pl
N m pers podparci
subst podparté

sg m N podparty (12), podpart (6); ~ (attrib) podparty (1); ~ (praed) podpart (6) LubPs, RejWiz, BielKron, RejPos (3), podparty (4) RejRozpr, GórnDworz, CzechRozm, KochPs. ◊ f N podpartå (5), podpart(a) (1). ◊ L podpart(e)j (1). ◊ n N (praed) podpart(e) (4), podparto (4); -(e) RejWiz, BibRadz, CzechRozm; -o RejZwierc, SarnStat; -(e) : -o RejPos (1:2). ◊ L podpart(e)m (1). ◊ pl N m pers podparci (1). subst podparté (4); -é (1), -(e) (3).

Składnia dopełnienia sprawcy: podpart od kogo (1).

Sł stp s.v. podeprzeć, Cn s.v. filarem podparty, Linde bez cytatu.

1. Podtrzymywany od dołu, wspierający się na czymś; columnatus Mącz, Calep, Cn; nixus Mącz, Calep; fultus Modrz, Calep; adnixus (annisus, annixus) Mącz; incubens, innixus, sustentatus Calep (8): Y on náſz domek odárty Co był we troię podpárty Iuż wżdy dziś ma głádſſe ſćiány RejRozpr D4v; Semifultus, Nápoły podpárty Mącz 381d, 248a [2 r.]; Calep 218b, [700]a, 965a.

podparty czym (1): Columnatus, Słupy podpárty. Mącz 60d.

2. Wspomożony, wzmocniony duchowo lub umysłowo; fultus Modrz [w tym: czym (21)] (23): RejPs 219v; Nápominánie ku zgodzie á iednośći bráterſkiey/ bo thym ma być podpárt ſwięty kościoł Páńſki. LubPs cc3v marg; A wſzákeś tu nie dawno ten rozum gániłá/ Ktory podpárt nie bywa roſtropnym ćwicżeniem RejWiz 90v, 8; BibRadz Prov 20/28, Eccli 22/20; BielKron 329v; KwiatKsiąż E3v; GórnDworz Gg4; Ey iużći by to kámienne á zápomniáłe ſerce było/ máiąc táką opiekę nád ſobą/ [...] áby ſie vnieść a záthrwożyć miáło: á zwłaſzcżá gdy będzie podpárto ſpráwą Duchá s. RejPos 139v; Kthory [rozum] ácż ſłáby ieſt/ ále ieſli gi porucżyſz w opiekę á w opátrzność Pánu ſwemu/ pewnie/ á iſthotnie od niego podpárt będzye RejPos Ooo5, 15v, 16, 16v, 38v, 198, 337; ModrzBaz 9v; A ia podpárty miłośierdźim twoim/ [...] Sąd ſpráwiedliwy/ y twé imię/ pánie/ Wyznáwáć będę/ póki duſze ſtánie. KochPs 10.

W charakterystycznych połączeniach: podparty bostwem, ćwiczeniem (2), dobrotliwością, mocą [czyją], myślą [jaką], miłosierdzi(e)m (3), nauką, obietnicami, pismem, pociechą, pomocą, rozumem [czyim], sprawą [czyją] (2), zabawą.

Przen (4): Intelligentia adumbrata, Nieyáką trochę podpárty rozum. Mącz 502a.
Wyrażenie: »pismem podpart(y)« = utrwalony na piśmie, zapisany [szyk 2:1] (3): á czo nie bywa dla ludzkiey dłuſzſzey pámięći piſmem podpárto/ wſzytko z odmiennoſcią cżáſow ſnádnie s pámięći ludzkiey może być odnieſiono. RejZwierc A2; LVdzkiégo narodu ſpráwy ieſli nie będą podpárté świádectwem ſłownym/ álbo piſmem [testimonio literarum JanStat 1116] prędko przechodzą SarnStat 249, 1210.
3. Potwierdzony, uzasadniony, mający coś na swe poparcie [czym] (7): tyć piſmá ſámy to ſpráwuią iż my ieſtechmy rozni od pogánow/ gdyż tákie święte náuki mamy ktore ſą pewne/ y ná wſzem nieomylną prawdą Bożą podpárte BibRadz *3v; wiára nicżym inſzym podpárta być nie może/ iedno ſłowy á obietnicámi tegoż to ſamego ſwiętego Boſtwá/ nam tu przez Duchá s. w piſmie ſwiętym zoſtáwionemi. RejPos 148v; iż tego nigdy Chriſtus nie naucżał/ żeby ludźie wierzyć niemieli Ewánieliey/ dokadby [!] oná cudámi nie byłá podpárta CzechRozm 188v; Bo ácż ważne ſą przykłády przodkow náſzych wſzákże my nie wſzyſtkich náſládowáć mamy/ [...] ále tych tylko/ ktore ábo inſzymi piſmi [!] ś./ wedle ſznuru wiáry ſłowá Bożego/ mogą być znácżnie podpárte: ábo [...] CzechRozm 244v, 198, 262; Nie táką Monarchią chwalimy/ iáka ieſt v Turkow/ [...] ále táką która práwy ſpráwiedliwemi/ y rádą mądrą podpárta ieſt SkarKazSej 691b.
4. Który nabrał znaczenia wskutek czyjegoś poparcia [czym] (1): A tym samem Łoznictwem laską Kro. Iego M. podpartem predzei ia Pana Podkomorzego zbedę z Komory. nizli Voiewodztwem. ActReg 51.

Synonimy: 1. podjechany, podpierający się; 2. posilony, wspomożony, wzmocniony; 3. potwierdzony, utwirdzony.

Cf NIEPODPARTY, PODEPRZEĆ

KWysz