Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PODROSŁOŚĆ

Następne hasło: PODROSNY (?) »

PODROSŁY (22) part praet act

Oba o jasne.

Fleksja

sg
m	N	podrosły	f	N		n	N
	A	podrosł(e)go		A	podrosłą		A	podrosł(e)
	I	podrosłym		I			I

pl
N	m pers	podrośli
N	subst	podrosłé
A	subst	podrosł(e)
I	m	podrosłymi

sg m N podrosły (7). ◊ A podrosł(e)go (5). ◊ I podrosłym (2). ◊ f A podrosłą (1). ◊ n A podrosł(e) (2). ◊ pl N [m pers podrośli.] subst podrosłé (1); [-é], -(e) (1). ◊ A subst podrosł(e) (2). ◊ I m podrosłymi (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w. s.v. podrosnąć; poza tym w objaśnieniu s.v. podrosłek.

Znaczenia

Który stał się większy, wyższy, też starszy (22)
- a. Który wyrósł z wieku dziecięcego, stał się chłopcem, młodzieńcem a. młodą panną (15)
  - αα. [W funkcji rzeczownika]
  - α. O zwierzętach (2)
- b. Który trochę podrósh podchowany (2)
  - α. O roślinach (1)
- c. Dorosły, dojrzały (5)
  - α. O roślinach (1)

Który stał się większy, wyższy, też starszy (22):

a. Który wyrósł z wieku dziecięcego, stał się chłopcem, młodzieńcem a. młodą panną; grandiusculus Mącz (15): Mącz 148c; iżby przedtym ony kthorzy w młodych lećiech byli okrzcżeni/ przed Biſkupá kiedy iuż podroſłymi zoſtáli wodźić ie miano/ áby Chrześćijáńſką Wiárę náKrzcie przyiętą potwierdźili KuczbKat 155, 155; RejZwierc 274; corkę powili y dáli iey imię Eufrozyná [...]. Podroſłą náucżáli/ więcey duſznego rzemioſłá/ niſzli ćieleſnych tych y widomych y ſkázitelnych zabaw. SkarŻyw 13, 388, 451; [św. Augustyn] nie rychło do chrztu przyſzedł/ áż iuż máiąc ſyná podroſłe^go/ z ktorym weſpołek ochrcżony był. NiemObr 146; GórnTroas 39; niech ná tę wyprawę nie obieráią żadnego goſpodarzá/ [...] ále ſyná ktorego podroſłego GrabPospR M3.

W przeciwstawieniu: »mały ... podrosły« (1): one [białegłowy] dziatki máłe chowáią/ á podroſłe oycowie ćwicżą GórnDworz X6v.

[W połączeniu szeregowym: Otóż że iuż były látá dźiećinné/ młodé/ podroſłé/ śrzednié/ ſtáteczné/ y ſpokoyné: tedy téż czás áby tá niezbędna ſtárość przyſzłá JanWróż 23.]

Wyrażenia: »dziatki podrosłe« (2): GórnDworz X6v; [król] dziatki ſwe iuz podroſle zlecil do nauki dwiema Polakom PaprUp C3v.

»podrosły młodzieniec« (1): [Mojżesz] Podroſłym młodzieńcem będąc/ do rzecży ſię wielkich y ſtátecżnych miał SkarŻyw 478.

αα. [W funkcji rzeczownika:

W połączeniu szeregowym: támże [w pismach skryptorowie] záraz wylicżáią/ [...] Co niemowiątká/ co dźiatki/ co młokoſſowie/ co podrośli/ co męſkie/ co ſtárſze á zgrzybiáłe látá cżuią. ArtTanat A3.]

α. O zwierzętach (2): Buculus, Cielec/ álbo/ podrosły wáłaſzek. Mącz 27d; Nuż też wołká ſthárego álbo iákiego podroſłego możeſz zá młodego przefrymárcżyć RejZwierc 109v.

b. Który trochę podrósh podchowany (2):

Szereg: »wychowany i podrosły« (1): Przyięłá niewiáſtá y kármiłá dziećie. Wychowáne y podroſłe [puerum adulumque] oddáłá corce Fáráonowey. Leop Ex 2/9.

α. O roślinach (1): Pectinare segetem, Naſieńie máluczko podrosłe pooráć Mącz 285d.

c. Dorosły, dojrzały (5): BartBydg 5b; adultus aetate [...], Kráſzſzy dobrze podrosły. Mącz 262a, 262a [2 r.].

α. O roślinach (1): pubentes herbae [...]. Podrosłe gdy nalepſze ſą Mącz 329a.

Synonimy: b. wychowany; c. dorosły, doskonały, dośpiały, doźrzały.

Cf PODROSŁEK, PODROSNY, PODROŚĆ

MŚ, LWil