Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POJAWIAĆ SIĘ

Następne hasło: 1. POJAZD »

POJAWIĆ SIĘ (15) vb pf

sie (11), się (4).

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne.

Fleksja

inf	pojawić się

praet
	sg		pl
3	m	pojawił się	m pers	pojawili się
	f	pojawiła się	m an
	n	pojawiło się	subst

plusq
	pl
3	subst	były się pojawiły

conditionalis
	sg
3	n	by się pojawiło

con praet
	sg
3	m	by się był pojawił

inf pojawić się (1). ◊ fut 3 sg pojawi się (2). ◊ praet 3 sg m pojawił się (5). f pojawiła się (1). n pojawiło się (1). ◊ 3 pl m pers pojawili się (1). ◊ plusq 3 pl subst były się pojawiły (1). ◊ con 3 sg n by się pojawiło (2). ◊ con praet 3 sg m by się był pojawił (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.

Znaczenia

1. Wystąpić gdzieś, nastać, ukazać się, powstać (11)
2. Zostać zauważonym, wykrytym; ujawnić się, wyjść z ukrycia (4)

1. Wystąpić gdzieś, nastać, ukazać się, powstać (11): iż nie miáło wyniść sceptrum krolewſkie z narodu iego/ pokiby ſie był nie poiáwił ten krol á ten zbáwiciel ſwiátá wſzytkiego. RejPos 18v, [249]; Ia wierzę by kto pozłoćiwſzy rogi ná łeb włożył/ tedy niewiem by nie powiedáli iż to ták cżyſcie/ bo wſzyſtko cżyſcie by ſie iedno czo dziś poiáwiło cżegochmy wcżorá nie widzieli. RejZwierc 58; CzechEp 153.

pojawić się u kogo (1): Tego niewiem ieſli to ciż oycowie tych też ſpłodźili/ ktorzy ſię y v nas poiáwili CzechEp 65.

pojawić się nad czym (1): iż choćby ſie co poiáwiło nád ſtanem iego [wiernego Pańskiego] ſprzećiwnego iemu/ iż to wſzytko pewnie á nieomylnie ma ſie obroćić ná pociechę iego. RejPos 331v.

pojawić się w kim (3): RejWiz 36v; thák iż prze zbytecżnie bogáctwá ony też ſie w nim [Krezusie] były wizytki zbytecżnie á wſzetecżne ſprawy poiáwiły. RejAp 34v; Przeklęty dźień/ w ktorym ſię grzech we mnie poiáwił GrabowSet A4v.

W przeciwstawieniu: »ustać ... pojawić się« (1): LubPs Z3 cf Szereg.

Zwrot: »na świat się pojawić« (1): iż gdy on Anyoł przepaśći ná ſwiáth ſie poiáwił/ iż go ogárnął dym fáłſzow á wymyſłow iego RejAp 94v.

Szereg: »nastać a pojawić się« (1): Bo tu w tym nowym poſłuſzeńſtwie/ znácży ſtárego zakonu wſzytki ſpráwy iáko vſtáć miáły/ á nowe dobrowolne iáko ná tho mieyſce náſtáć á poiáwić ſie miáły LubPs Z3.

2. Zostać zauważonym, wykrytym; ujawnić się, wyjść z ukrycia; sciri PolAnt (4): BibRadz 1.Reg 22/6; Máiąc tedy troche piſm tákowych brátá mego/ oczekiwałem z niemi/ ázaby ſie ich więcey kędy miedzy ludźmi vczonemi náleść mogło. Lecz gdy ſie nic tákowego nie poiáwiło/ [...] vżyłem iedney zacney oſoby duchowney do przeyźrzenia y ſporządzenia piſm/ ręki brátá mego właſney/ ktore przy mnie były SzarzRytJSzarz nlb 2v.

pojawić się komu (1): Zágrábi [złodziej] wſzytko ſtádo/ á nic nie zoſtáwi: Wſzytko hurmem záymuie co mu ſię poiáwi. KlonWor 20.

pojawić się miedzy kim (1): iż gdy ſie poiáwił cżłowiek miedzy ludźmi trędem záráżony/ tedy wnet był wyrzuczon z oney ſpołecżnośći. RejPos 103v.

Synonimy: 1. nastać, okazać się, pokazać się, powstać, ukazać się.

Formacje współrdzenne cf JAWIĆ SIĘ.

ZCh