[zaloguj się]
[pdf]

POKAZAĆ SIĘ (620) vb pf

się (388), sie (232).

o oraz drugie a jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie); w inf -ka- (109), -kå- (24); -kå- RejAp, BialKaz, SkarŻyw, StryjKron; -ka- : -kå- BibRadz (1:1), SarnUzn (1:1), GórnDworz (1:2), CzechRozm (17:3), CzechEp (17:8), NiemObr (13:2), SarnStat (6:2), PowodPr (1:1); w imp wahania; w pozostałych formach -kå- (447), -ka- (12); -kå- : -ka- GrzegRóżn (6:1), WujJud (9:2), BudBib (3:1), MycPrz (4:1), CzechRozm (35:2), SkarJedn (20:2), CzechEp (106:1), CiekPotr (1:1), SkarKazSej (4:1).

Fleksja
inf pokazać się
praet
sg pl
2 m pokåzåłeś się m pers
3 m pokåzåł się m pers pokåzali się
f pokåzała się, jest się pokåzała m an
n pokåzało się subst pokåzały się
plusq
sg
3 m był się pokåzåł
f pokåzała się była
n było się pokåzało
imperativus
sg pl
2 pokaż się, pokåż się
3 niech, niechåj się pokaże niechåj pokåżą się
conditionalis
sg pl
1 m bym się pokåzåł, bych się pokåzåł m pers
2 f byś się pokåzała m an
3 m by się pokåzåł m pers by się pokåzali
f by się pokåzała m an
n by się pokåzało subst
con praet
sg
3 m by się był pokåzåł

inf pokazać się (136) [w tym może POKAZAĆ + impers od MOC (59) w znacz. 3.a., w zdaniach typu: to a. co pokazać się może, mogło(by), pokazać się może, iż]. ◊ fut 2 sg pokåżesz się (2). ◊ 3 sg pokåże się (121). ◊ 2 pl pokåżecie się (1). ◊ 3 pl pokåżą się (10). ◊ praet 2 sg m pokåzåłeś się (1). ◊ 3 sg m pokåzåł się (57). f pokåzała się (24), jest się pokåzała (1) BibRadz. n pokåzało się (156). ◊ 3 pl m pers pokåzali się (10). subst pokåzały się (10). ◊ plusq 3 sg m był się pokåzåł (1). f pokåzała się była (1). n było się pokåzało (1). ◊ imp 2 sg pokaż się (1) OpecŻyw, pokåż się (1) CzahTr. ◊ 3 sg niech, niechåj się pokaże (2). ◊ 3 pl niechåj pokåżą się (1). ◊ con 1 sg m bym się pokåzåł (3), bych się pokåzåł (2); bym ActReg; bym : bych SarnStat (2:2). ◊ 2 sg f byś się pokåzała (1). ◊ 3 sg m by się pokåzåł (18). f by się pokåzała (11). n by się pokåzało (31). ◊ 3 pl m pers by się pokåzali (6). subst m by się pokåzały (1) GrzegRóżn, by się pokåzali (1) SkarŻyw. f i n by się pokåzały (5). ◊ con praet 3 sg m by się był pokåzåł (1). ◊ part praet act pokåzåwszy się (3).

Sł stp notuje, Cn s.v. pokazuję się; stawiam się komu jako abo jakiem, Linde XVIII w. s.v. pokazać.

Znaczenia
I. W funkcji zwrotnej bierno-rezultatywnej (615):
1. Stać się widocznym, dać się widzieć; videri Vulg, JanStat; apparere PolAnt; crescere Vulg; manifestare sese, manifestari JanStat (58): w ſrzod odwiecżora pokazało ſie ſloneczko iaskrawe/ á zaſię k wiecżoru zachmurało ſie. LudWieś B2, B2v; ták ią náucżył gdy ſię brzemię [tj. ciąża] pokazáło: ieſli ſię otym dowiedzą/ powiedz: iſz ći ſię to z onym młodym y głádkim mnichem przydáło SkarŻyw 183.

pokazać się gdzie (2): á gdy wydárta iemu [kartka] byłá/ pozdrowienie Bogá rodzice ná niey ſię pokazáło. SkarŻyw 200; KlonWor 24.

Zwrot: »na świat się pokazać« (1): Phoebus złoty ná świát ſię pokázáć gotuie SapEpit A2.
a. Pozwolić się zobaczyć (6):

pokazać się komu (5): Wſtáń iuż z mártwych/ a pokaż ſie matce twé Marij OpecŻyw [162]v; MWilkHist H2v, I2v, I3; WujNT 123.

pokazać się przed kim (1): Wſiaday ná koniá z ſercem ſwym Skánderbekowym/ [...] Pokaż ſię przed ludem ſwem CzahTr F.

pokazać się jakim (1): Nowaby to Hiſtoria [...]. Iżby Kriſtus miał zmartwychwſtáć Y żywym ſię wam pokázáć. MWilkHist I3.

b. Pojawić się, powstać (10): A kiedy śię puściła tráwa i owoc vczyniła/ tedy śię pokázało i kąkolé MurzNT Matth 13/26, Mar 4/29; BibRadz Matth 13/26; WujNT Matth 13/26; przez którą [swą wolę] [...]/ iáko ſkoro im brody wielkie poroſły/ y śiwé włoſy ſie pokazáły/ [...] w vpraſzániu iáłmużny oſtátek żywotá ſwégo pokłádáią SarnStat 517 [idem] 927.

pokazać się gdzie (2): aby każdy nioſl wręce rozgę albo láſkę/ a nacżyiey by ſie láſce pokázała latoroſl ij kwiat/ ten ieſt doſtoien/ aby iemu dziewitza Maria dána była ku manżelſtwu. OpecŻyw 4; Strum O2v.

Zwrot: »na wierzch się pokazać« (1): Bo iáko w ćiele cżłowiecżym/ ktorykolwiek ſię wrzod ná wierzch pokaże/ z właſnego ćiáłá ieſt. PowodPr 37.
Przen [z czego] (1): máiąc tę nádźieię/ że z tey świętey máćice [tj. przekładu Biblii]/ gdy ſię wkorzeni w ſerca wiernych á wybránych Bożych/ pokażą ſię wdźięcżne á obfite owoce BibRadz *6.
c. Objawić się w sposób nadprzyrodzony (17): Zaden z tych [Bóg „indefinitus”, Bóg „istotny”] nie pokazał ſię przy Krzćie Kryſthuſowym/ iedno ieden Bog Oćiec w głośie/ ieden Syn Boży w ćiele/ ieden Duch S. w oſobie Gołębice. GrzegRóżn H4v; CzechRozm 117v; CzechEp 276; á ći byli Moyzeſz y Eliaſz: ktorzy pokazawſzy ſię w máieſtaćie/ opowiedáli iego zeſzćie WujNT Luc 9/31; SkarKaz 6a.

pokazać się komu (10): CzechRozm 41v marg, 48, **v, **5; SkarŻyw 484; CzechEp 261; WujNT 71, 471, 883; o twarzy iego y o ſzátách powieść namnieyſza ieſt/ odrobiná tego co ſię im tám [apostołom w czasie przemienienia Pańskiego] pokazáło. SkarKaz 122b.

pokazać się w czym [= pod postacią czego] (2): Tákże Duchá ś. máluią w gołębicy/ álbo w ięzykach w ktorych ſie pokázáć racżył WujJud 44v; WujNT 471.

pokazać się jakim (2): Bo ſię tákim był ánioł pokazał/ że mogł być zá Bogá chwalon. WujNT 890, 883.

pokazać się jak (1): To ieſt ten Pan Bog ktoryć ſię ſtráſzliwie ná gorze pokazał SkarŻyw 484.

Szereg: »zjawić się i pokazać« (I): [obrazy Trójcy Św.] ſą figury widomych y ćieleſnych rzeczy/ w ktorych ſię Bog ludziom ziáwić y pokázáć raczył. WujNT 471.
d. Pojawić się na świecie lub na jakimś terytorium (10): CzechRozm 182v; CzechEp 354, 373; iákoby to od wielkiégo iákiégoś Láchá mnieyſzy Láſzkowie zá czáſem ſię pokazáli KochCz B2v; A ponieważ Enoch y Eliaſz ieſzcze ſię nie pokazáli: tedyć y to pewna/ że ieſzcze Antychriſt nie przyſzedł WujNT 864.
Zwroty: »pokazać się w personie [czyjej]« (1): Abowiem ktory drzewiey chćiał ſię zwáć Bogiem Abráhámowym y oycowſkim/ pokazał ſię potym w Perſonie Syná ſwego GrzegRóżn K4.

»znacznie się pokazać« (2): Gdyż Apoſztoł Páweł dáie to znáć/ iżby ſię iuż y ná on cżás [Antychryst] znácżnie był pokazał CzechEp 354, 351.

α. Ujawnić swoją działalność (2):
Zwrot: »jawnie się pokazać« (2): Pierwſza [część Ewangelii] ma w ſobie ſpráwy Páná Chriſtuſowe/ przed tym niżli ſię iáwnie pokazał: gdy ieſzcze krzćił Ian S. WujNT 298, 301 marg.
e. Przybyć dokądś (9):

pokazać się jak (1): Hneth mężowie [...]/ kiedy cżás przyſzedł wyſcia z miáſtá/ zbroyno ſie pokazáli GórnDworz Z5.

pokazać się gdzie (1): Więc wzdy trzeba zeby był taki Ziazd rychło, gdzieby totum corpus Reip. pokazało się. ActReg 113.

W przen (2): gdzie [na sejmie] gdy się zkupią stany wszytkie zKorony, zWielkiego Xęstwa Litewskiego, zPrus y zinnych Prowincyi, [...] pokazę [lege: pokaże] się ciało zupełne Rptey zewszytkiemi członkami ActReg 136, 113.
α. Stawić się przed kimś, aby zostać przez niego ocenionym; se(se) manifestare JanStat (6): A zaſz wſzyſtkich Heretykow do Concilium wielekroć nie wzywano? [...] cżemuſz ſie pokázáć nie śmieli? WujJud 158v; SarnStat 414.

pokazać się komu z czym (1): ma ſie káżdy [jadący z podwodą] z liſtem Vrzędowi we wśi álbo w mieśćie/ temu kogo nád tym vſtáwiono pokázáć SarnStat 974.

pokazać się gdzie (3): A ieſliby kto z tákowémi wołmi/ bydły/ y innémi rzeczámi w króleſtwie kupionémi minął komory mytné/ w nich ſie nie pokazawſzy: tákowé rzeczy niech ſtráći SarnStat 399, 398, 1285.

2. Zdarzyć się, stać się, nastąpić; exoriri JanStat (21): Z kąd obawam ſie miła bracia by ſie gdzie zaſię Morowe powietrze tego to mieſiącza niepokazało LudWieś B2v; HistLan C4v; CzechRozm 114v, 182v; Miał iednego vcżniá Ianá/ ktorego vpadek zdáleká (Bo ſię aſz po śmierći iego pokazał) widząc/ ták mu mowił: [...] SkarŻyw 35; Zá cżym ſię wielka odmiáná pokazáłá/ w oney ſtárey poſpolitey rzecży Rzymſkiey CzechEp 379, 39; Iáki ſię cud pokazał z podźiemnégo gmáchu. GórnTroas 16; Lecz doſkonáłe zwyćięſtwo pokaże ſię dniá oſtátecznego. WujNT 867, 425; SarnStat 948; ſpodźiewałem ſie/ że záraz ná tym Seymie więtſze niż kiedy bacżenie ná ſtan Duchowny pokazáć ſie miáło. PowodPr 59, 26, 55.

pokazać się nad kim (1): [Mateusz] vpátruiąc [...] dziwną ſpráwę Bożą/ ktora ſie nád Iezuſem Panem pokazáłá: vkazuie to że go ták Nazáreycżykiem zwáć miano CzechRozm 144v.

pokazać się w kim (1): coś podobnego okázuiąc oney dźiwney y mocney ſpráwie BOżey/ ktora ſie przedtym w Sarze ſtárey y niepłodney pokazáłá byłá. CzechRozm 155.

W charakterystycznych połączeniach: pokazał(-o, -a) się baczenie, cud (2), krzywda, morowe powietrze, nagroda, odmiana, pożytek, sprawa boża (2), zwycięstwo.

Frazy: »potrzeba pokaże się« (1): azebyś wm MMP. swiadkiem raczyłbydz niewinnosci moiey gdzie tego potrzeba pokaze się ActReg 14.

»[czego] przykład się pokazał« (1): znáyduią ſię podobno niektorzy/ ktorzy y oycżyznę miłuią/ y zwierzchnośći powinną vcżćiwość oddawáią/ cżego v nas w Polſzcże nie dawny ſię przykład pokazał/ gdy ná inſtygácyą kołá poſelſkiego/ ich mość Práłaći/ ktorzy w rádźie záśiadáią/ muśieli Krolowi/ y rzecżypoſpolitey przyśięgáć/ cżego przedtym nie cżynili: tám niektorzy z ochotą rádźi to vcżynili/ á drudzy áż z przymuſzenia. NiemObr 172.

»skutek [czego] pokazał się [na kim]« (1): Bo ſkutek modlitwy Páná Chriſtuſowey pokazał ſię ná Rotmiſtrzu WujNT 292.

»[czego] mogły się znaki pokazać« (1): ktoreyby [wiary pogańskiej] ſię ſnadź ieſzcże we Zmodźi y gdźie indźiey mogły znáki nieiákie pokázáć CzechEp 13.

Zwrot: »prawdziwie się pokazać« (1): ták ſię też y to nigdy prawdźiwie nie pokaże: żebym też ia Iezuſá Chriſtuſá [...] miał kiedy cżynić mieſzáńcem/ abo ze dwu ſklionym iáko mi to zádáie CzechEp 74.
3. Okazać się, stać się wiadomym, dać się stwierdzić, zostać poznanym w wyniku wnioskowania, oceny; niekiedy w funkcji zbliżonej do ‘być’; apparere PolAnt, Modrz, Vulg; esse PolAnt, Vulg; fieri Modrz, Vulg; coargui, deprehendi, exstare, ostendi, perspici, probari, reddi, videri Modrz; manifestari Vulg; concerni JanStat; consistere, dare specimen, gerere se, ostendere se, probare se, stare Cn (536):
a. Z podmiotem nieosobowym lub bezpodmiotowo: wyjść na jaw, dostać się do wiadomości, pozwolić się domyślić, że... [niektóre użycia może pass lub impers od „pokazać”] (452):
αα. W zdaniach z podmiotem (54): Będą ſzukáć niepráwości Izráelſkich/ á nigdźiey ſię nie pokażą [et non erit] BibRadz Ier 50/20; GrzegRóżn N2v; RejAp 136; CzechRozm 113v; ModrzBaz 34; Ná trzećim [koncylium] w Ephezie ieſzcże znácżniey przełożeńſtwo to Rzymſkiego Biſkupá pokazáło ſię/ iż ná nim Alexándryiſki Pátryárchá Cyryllus/ pierwſzym prezydentem był/ dla tego/ iż trzymał mieyſce Celeſtyná Papieżá SkarJedn 115, 118, 344; áni do niey [tj. światłości bożej]/ áby ſię złe vcżynki ich/ w ktorych záwżdy leżeć myſlą/ nie pokazáli/ [...] nie idą. SkarŻyw 80; Niewinność áſz ſię po śmierći pokazáłá. SkarŻyw 184; iż ſię ich wiele pokázáć może, ktorzy przez cżárty ktorym służyli, stolice Papieskiey dostawáli CzechEp 420, 79; w ktorych ſłowiech mogę to beſpiecżnie rzec/ iż nie ledwie/ ile ſłow/ tyle grubych błędow/ pokazáć ſię może. NiemObr 144, 58, 163; iż gdy byli doświádczeni wielkim vtrapieniem/ obfitość weſela ich ſię pokazáłá WujNT 2.Cor 8/2; WysKaz 41; Ale kędy ſie może pokázáć ſtárádawné y ſpokoyné vżywánié, że od kilku dźieśiąt lat ono pole bez przeſtánia kto orywał [...]: tedy [...] SarnStat 474, 134, 336, 614 SkarKaz 279a; SkarKazSej 662a.

pokazać się jaki (6): Przeto tego Mieſiącza now pokaże ſie ſnieżny y mrozny LudWieś Bv, Bv; Strum I2v; CzechRozm 193; Studźien tákich/ y z rozmáitémi wodámi/ doſyć v nas: któré/ by kto był piſmem obcym kráióm podáć chćiał/ wierzę/ ieſli niepodźiwienia/ niż tám té/ godnieyſzé/ tedy do vżywánia pożytecznieyſzé/ pewnie ſye pokażą. Oczko 8v; ZapKościer 1591/46.

pokazać się komu (3): LudWieś B2; Strum I2v; Abowiem pokazáłá ſię nam w męce Páńſkiey/ [...] ſpráwá przykłádu podobnego nie máiąca LatHar 261.

pokazać się kim [= za pośrednictwem kogo] (1): A iż ſie káżdéy rzeczy ważność y położenié/ nawięcéy dwunaśćią świádków pokazáć może/ tedy [...] SarnStat 614.

pokazać się czym [= przez co] (1): ponieważ ſławá iego [Józefa] wielkich á niepoſpolitych cnot iedną ſię rzecżą pokazáłá: iſz go Pan Bog ná to obrał/ áby był oycem mniemánym wiecżnego Bogá ná ziemi. SkarŻyw 241.

pokazać się czym [= że jest czym] (1): Owſzem grzech/ áby ſię grzechem pokazał/ ſpráwił mi śmierć przez ono dobre WujNT Rom 7/13.

pokazać się na kim (1): A choćiaże Noe grzechu w tym niemiał iſz ſię z niebacżenia vpił: wſzákże ſię ná nim ſproſność y mierzzioność piáńſtwá pokazáłá. SkarŻyw 271.

pokazać się w kim [= że ktoś ma] (1): Ktora [niewstydliwa twarz] ſię ſpráwiedliwie y prawdźiwie w nas pokazáć nie może. CzechEp 383.

pokazać się w czym (3): ták też y tych cżáſow potrzebá ná mieyſcu Piotrowym/ tákiego kogo vpátrowáć/ ktoryby oſobliwą mocą/ y zwierzchnośćią/ między inſzymi/ yprzed inſzymi/ klucżámi tymi władał: [...] w ktorym porządku/ iedność/ y ſpolecżność/ y rząd oſobliwy/ y poſpolity pokázáć ſię może. NiemObr 29; LatHar 261. Cf »dowod się pokazał«.

pokazać się jakim (1): Ktora [wiara] gdy też iuż znácżną/ ſie pokaże/ tedy też z nią záraz vpewnienie o łáſce BOżey przyſtąpi CzechRozm 215.

pokazać się jak (1): Przetho tego to przyſzłego Maia na wioſnę pokaże ſie iaſno. LudWieś B2.

pokazać się skąd [zawsze: stąd] (2): CzechRozm 42v; Nákoniec iáwny błąd/ y rozmáite omylnośći Papieżow Rzymſkich/ zſtąd ſię pokázáć muſzą/ gdy iedni drugich dekretá pſowáli NiemObr 178.

cum N cum inf „być” [w tym: jaki (4), jakim (2)] (6): WujJudConf 153v; áby ſię ſkázá náſzá z napráwą/ vtrátá z nagrodą przyrownáłá/ á tym ſię weſelſzą być pokazáła. SkarŻyw 257, 336; CzechEp 101; Bo gdy ſię y ſami obacżą/ tá konfederacia pokaże ſię bydź bezbożna PowodPr 39; SkarKaz 606a.

W konstrukcjach składniowych oznaczających, że pogoda w danym miesiącu będzie taka, jak pogoda w określonym dniu (2): Podmaiek [tj. czerwiec] [...] pokazał ſie nam w niedzielę przed Nowem latem LudWieś B2; Cżwarty dzień po Nowem lecie/ Liſtopad ſie pokazał/ ktorego czały dźień na niebie było iaſno LudWieś B3.

Frazy: »dowod [czego w czym] się pokazał« (1): WYſoki dowod y iáſne doznánie miłośći tego Páná náſzego ku nam wiernym ſwoim w tym ſię nawięcey pokazáło: iż on ſwoie ludki y poddáne właſnym ćiáłem ſwoim y krwią karmi. SkarKaz 159a.

»pewna rzecz się pokaże« (1): nie ták prędko wierz gdy o nim źle mowią. ráczey obmawiay z miłośierdźia ku niemu/ mowiąc: Nie pewne to rzeczy. rozumieymy dobrze o nim/ poki ſię pewna rzecz nie pokaże. SkarKaz 279a.

»skutek się pokazał« (1): Ale wedle Hiſtoriey y ſkutku ktory ſię pokazał/ znácżnie ſię rzecż tá pokázuie CzechEp 372.

Zwroty: »jawnie się pokazać« (1): brzydzą ſie plugáwoſcią iey/ y thymi márnemi poſtępki iey/ ktore ſie iuż iáwnie ſwyátu pokazáły RejAp 146.

»prawnie się pokazać« (1): którym [deputatom] ſalaria náznáczoné ſą w Vniwerſale Poborowym/ á do tego win przeſądzonych/ któréby ſie práwnie pokazáły/ Czwarta część ratione retentorum tylko Poborowych. SarnStat 415.

»światu się pokazać« (1): RejAp 146 cf »jawnie się pokazać«.

»znacznie się pokazać« (1): gdy ſię cżęſto náydowáli tákowi/ w tey ich powſzechney gromádźie/ kthorzy Papieżom Rzymſkim przygániáli/ [...] między ktorymi znácżnie ſię pokazał Biernat on ſławny oćiec NiemObr 177.

Szereg: »być i pokazać się« (1): A po smierći oboyga maiętnoſci ieych [...] na dobra Koſzćielne przypadać ma połowica, a druga na przyiaćiele, kthorzy by nabliſzy byli y pokazali ſzię. ZapKościer 1591/46.
ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” (56): Theſz ieslibi ktori Miſtrz w Cechu śie skarżił, na sługe leb thowarziſſa swego, o nieposluſſeinstwo albo iaki wistemp iego, [...] takowemu iesli się thak [tj. że tak jest] pokaże, od Starſſich ma bycz odpuſſczenie [tj. zwolnienie ze służby] dane. ListRzeź w. 35; BudBib I 386d marg; MycPrz I A2v; BudNT 1.Ioann 3/2; że wiele bywáło ludzi cnoty y náuki (ile śię pokázáć mogło) oſobney/ ktorych śię ſproſne wyſtępki dzierżáły ModrzBaz 6, 40v; Widzieli Papieżowie Duchem Prorockim y Duchem Piotrá ś. iż to cżći prozney prágnienie Biſkupow Cárogrockich/ wielkie niepokoie w kośćiele Bożym vcżynić miáło/ iáko ſię to po tym pokazáło. SkarJedn [180]; Iákie iego tám żyćie modlitwy/ y zábawy/ y bogomyſlnośći były/ wiedzieć ſię nie może. Ná dzień ſię to ſądny pokaże. SkarŻyw 51, 30; ActReg 105.

pokazało się z czego (a. ex aliqua re) [= na podstawie faktów] (6): Ieſt tedy vrząd Kápłáńſki/ Pánu Bogu cżynić Ofiáry/ y Kośćielne Swiątośći ſzáfowáć/ iáko śie to z obrzędow poświącánia może pokázać. KuczbKat 245; SkarŻyw 498; CzechEp 310; NiemObr 23; Státut o mężobóyſtwiéch w obronie zdrowia vczynionych/ gdyby ſie to iáſnie ex ſcrutinio pokazáło/ w mocy zoſtáwuiemy. SarnStat 613, 103.

pokazało się z kogo, z czego [= na podstawie (czyich) tekstów] (2): á to wſzytko/ iáko ſię działo/ iuż ſię teraz z koncylia [...]/ ktore z Greckiego ięzyká przełożone ſą/ z Hiſtorykow [...] y z innych Doktorow kościelnych/ wywodnie y prawdziwie pokaże SkarJedn 172; NiemObr 48.

pokazało się na kogo (1): A gdźieby co tákiego namniey ſię ná tego vrżędniká pokazáło/ nie wyſzedłby prżyśięgą GórnRozm G2; [OrdunekGórn 38].

pokazało się czym [= przez co] (1): y to ſię iuż ichże dekretámi o Papiezu pokazáło: iż ſię Bogiem cżyni CzechEp 421.

pokazało się czym [= że jest czym] (1): ták mowię/ że ſię to prawdą pokázáć nie może/ żeby ia kędy Iezuſá Chriſtuſá mieſzáńcem/ ábo ze dwu ſklionym etc. názywáć ábo cżynić miał CzechEp 76.

pokaże się z czym [= jakie] (1): żeby káżdy rok odmieniáni byli [instygatorzy]/ [...] Co ſie da Bog ſwym tzáſem pokaże s pożytkiem [tj. pożyteczne] WierKróc B3.

pokazało się na kim, na czym (4): ktoż będźie śmiał tego przeć/ iż Pan Bog przez [...] świętych ludźi Reliquie/ tyż cudá dźiwnym obycżáiem ſpráwuie? Pokazáło śie to ná onym trupie/ ktory ták wrzucony z przygody w grob Elizeuſzow/ dotknąwſzy śie ćiáłá iego wnet ożył. KuczbKat 275; SkarŻyw 76, 162; SkarKazSej 678b.

pokazało się w kim, w czym (3): CzechEp 421; Odpráwiwſzy iuż tedy pierwſzą cżęść tey náſzey controwerſiey/ to ieſt o oſobie Piotrowey/ w ktorym ſię to nigdy nie pokazáło/ áni z vſtáwy páná Chriſtuſowey/ áni z przykládow Piotrowych/ áni z żadnych piſm świętych/ [...] áby on miał być iákim monárchą duchownym we zborze páná Chriſtuſowym: [...] NiemObr 48; SarnStat 862.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapowiednikiem: to (7); iż, że (14), zaimek pytajny (6), iżby, żeby ‘że’ (5), jeśli ‘czy’ (2)] (27): LibLeg 11/183; KochZg A4; hnet ſie to pokaże/ ieſli co vmiem. GórnDworz T4v, Aa2; WujJudConf 259v; RejPosWstaw [213]; BudBib bv; teraz dzieći Boże ieſteſmy/ lecż ſie ieſzcże niepokazáło co będziem BudNT 1.Ioann 3/2, przedm b3v; CzechRozm 120v; SkarJedn 81; Oczko 27v; á to wſzytko dla tego/ áby ſię pokazáło iſz kápłańſtwo nowego zákonu [...] ſtárſze/ doſkonálſze/ y wiecżne ieſt. SkarŻyw 284, 30, 76, 201, 498; CzechEp 74, 76, 421; KochSz A3v; ActReg 30, 46; A ieſliby ſie to pokazáło/ iżby pozwány niewinnie á potwarnie był odnieśión/ ma bydź [...] karan wedle Conſtituciiéy SarnStat 152, 792, 1050; PowodPr 84.

W charakterystycznych połączeniach: pokazało się z koncylija, z obrzędów poświącania, z pism świętych, z postępkow [czyich], z prawdy, z przykładow [czyich], z rewizyjej inwentarzow, z ustawy Pana Chrystusowej.

W charakterystycznych konstrukcjach: ile się pokazać może (2); jako się pokaże (pokazało) (7).

Frazy: »samo się pokazáło« (1): A iż ták ieſt/ tedyć ſię ſamo pokazáło/ że ono prawdá ieſt/ co twierdzę BudNT przedm b3v.

»pokazało się (a. pokazać się może) dowodnie (a. wywodnie)« [szyk zmienny] (2): SkarJedn 172; Ale co przydawa iżbyſmy ie [Pismo Św.] okęſáć y wyſzpacżáć mieli: tedy ſię to pokázáć nie może prawdźiwie y dowodnie. CzechEp 215.

»jawnie, jaśnie się pokazało (a. może się pokazać)« (4:3): KochZg A4; ále że w dzyeń ſądny iáwnie ſie to pokaże wſzelkiemu ſtworzeniu/ iż Pan Iezus Kriſtus/ [...] że ieſt prawdziwym z Oycem ſwoim RejPosWstaw [213]; To co ſie iáſnie pokaże y potwirdzi ſie dowody pewnemi RejPosWstaw [213]v; BudBib bv; ActReg 163; SarnStat 613, 792.

»pokazać się może prawdziwie« (1): CzechEp 215 cf »pokazało się dowodnie«.

»znacznie się pokazało« (3): BudBib bv; CzechRozm 120v; Co y dawnych lat [...] y teraz zá pánowánia Krolá iego M. Páná náſzego [...] znácznie ſię pokazáło. VotSzl C3v.

α. Zostać omówionym, przedstawionym słownie, podanym do wiadomości, wskazanym, wymienionym (261):
αα. W zdaniach z podmiotem (43): KromRozm II f3v; lecz ſię znáczy z tego Ze ten Bog twoy ma w ſobie y Oycá y Syná Y też Duchá ſwiętego? [...] Azaſz z tąd wykłádáczu vczony nie widziſz/ Ze ſię czterey pokażą GrzegRóżn N; SarnUzn B7; GórnDworz S2, Hh3; BiałKat 341 marg; CzechRozm 73v [2 r.], 146v; ModrzBaz 70; Iuż ſię dwie rzecży obiecáne pokazáły CzechEp 235, 123, 206, 235, 361, 376; NiemObr 37.

pokazać się z kogo, z czego [= na podstawie (czyich) tekstów] (17): gdyż z wiela dowodow á nawięcey z piſm iegoż ſámego to ich fałeſzne mnimánie pokázać ſię może BibRadz *4v; BiałKaz F; CzechRozm 56v, 118v, 139v, 170v; Tę śmiáłość twoię/ y zpowieśćiśmy pożnáli [!]/ y zliſtu ſię twego do Apulcżykow pokazáłá. SkarJedn 247; CzechEp *3, 385; NiemObr 32, 51. Cf »prawda się pokazała«, »jaśnie się pokazać«, »sam się pokazać«.

pokazać się komu (2): Może być Pan Bog málowány y wyráżony ták/ iáko ſie nam w Piſmie ſam pod figurámi pokázáć racżył WujJud 44v. Cf »na oko się pokazać«.

pokazać się czym [= przez co] (1): tedy to złącżenie żadną rzecżą lepiey śie pokázać niemoże iáko Chlebá y Winá żywiołmi. Bo Chleb z wielu źiarn ieſt ſpráwowan/ y Wino z wiela gron bywa: ták też y my/ ácż nas wiele ieſt/ mocną tego Boſkiego Sákrámentu zwiąſką/ weſpołek ſpoieni y związáni bywamy KuczbKat 165.

pokazać się w kim (2): tedy Arryáńſtwá (ktore ſię też przedtym w I⟨ego⟩ M⟨iłości⟩ pokazáło) [...] żadną miárą nie vydźie CzechEp 277. Cf »dowodnie się pokazać«.

pokazać się w czym [= przez co] (1): Lecż y w tym nieſtátek ich ſnádnie ſię pokázáć może. NiemObr 176.

pokazać się gdzie [= w tekście] (5): OrzRozm Qv; GórnDworz I4v; WujJud 44v; CzechRozm 149; wielki to ieden [los] ktory ſię iuż w przykłádźie obłędliwey drogi Ionáſá Proroká pokazał PowodPr 54.

W charakterystycznych połączeniach: pokazać się z historykow, z okazania bożego, z okoliczności, z pism [czyich], z Pisma Świętego (miejsc Pisma Świętego, pism Nowego Testamentu) (5), z powieści, z przykładow, z słowa bożego, z świadectwa ojcow świętych.

Frazy: »prawda się pokazała [z czego]« (1): y doſyć iáſnie prawda ſię pokazáłá/ ták z świádectwa oycow S: iáko ze zwycżáiu Kośćoła [!] Rzymſkiego SkarJedn 318.

»przykład się pokazał« (1): ták iáko ſie do tego drogá otworzyłá y przykład ná mieyſcách nowego teſtámentu pokázał. CzechRozm 149.

Zwroty: »dostatecznie się pokazać« (1): á cżynię to dla tego/ áby ſię tá rzecż lepiey y doſtátecżniey pokazáłá. NiemObr 35.

»dowodnie się [w kim] pokazać« (1): Stądći yeſt nyeuſtáwicznoſć náuki kácerſkyey/ ktora ſye wczorá w Luthrze y drugich dźiſyeyſſych doktorzech kácerſkich yáſnye á dowodnye pokazáłá. KromRozm II p3v.

»jaśnie, jawnie się pokazać« [w tym: z kogo, z czego (2)] (3:1): KromRozm II p3v; SkarJedn 318; Gdyż ſię ty mordy/ [...] rychley przy iego głowie Papieżu Rzymſkim y iego dworzánách náyduią/ y z ſtárych Hiſtorykow iáśnie pokázáć mogą. CzechEp 166; WysKaz 33.

»[komu] na oko się pokazać« (1): Ktorą rzecż/ gdy/ iáko przyſtoi/ z ſłowá Bożego rozbierzemy: tedy ſię nam y ten Antychriſt/ o ktorego nam idźie/ [...] ná oko pokaże. CzechEp 349.

»sam się pokazać [z czego]« (1): Bo ſię tá [wiara] ſámá z okazania Bogá iednego prawdźiwego/ bez oſobliwych y długich ſzkolnych wywodow pokaże. CzechEp 56.

W przen (2):
Fraza: »pokazała się droga« [szyk zmienny] (2): Też ſye w támtym Pogrzebie [tytuł utworu] pokazáłá drogá tym náſzym Paniętom/ do wielkiey godnośći OrzRozm Qv; GórnDworz I4v.
ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” (218): KromRozm II 1; OrzQuin Q3v; Niechay oni zową plewámi y vſtáwámi ludzkiemi te ſłowá/ ále ſie przy tym nie zoſtoią/ co ſie iuż pokazáło. SarnUzn Cv, B3v; GórnDworz X7; Co áby śie lepiey mogło pokázáć/ od tego pocżniemy co śie przez to ſłowo rozumie. KuczbKat 250; WujJud 134v; CzechRozm 53, 130; SkarJedn 163, 340; ieſliż to prawdá ieſt/ co mi X.K. zádáie/ cżyli ſię co inſzego pokaże. CzechEp 211, 36, 52, 113, 129, 203 (17); NiemObr 48, 132; ReszPrz 91; iż wiárę krześćiáńſką (iáko ſie teraz pokazáło) opákuie y w pogáńſtwo obraca PowodPr 36, 15.

pokazało się u kogo (1): v ktorych Rábinow tożby ſie też pokázáć mogło CzechRozm 128v.

pokazało się z kogo, z czego [= na podstawie (czyich) tekstów] (51): KromRozm II h3; KromRozm III F3, H4; BibRadz *4v; OrzRozm Lv; GrzegRóżn E4; SarnUzn E4v; A wdy widzimy/ iż [...] zawdy ſtárzy byli w tym ſwym iákoby przirodzonym błędzie/ czo ſie s kſiąg pokazáć może/ zwłáſzcżá s Komediy GórnDworz H5v; WujJud 5; WujJudConf 152v; MycPrz II C; á choć ie [słowa] potym w piſano/ tedy przedſię nie we wſzech kśiegach były/ iáko ſię z Euſebiuſá pokazáło. BudNT Ii3v; á ieſli to z Pſálmu tego pokázáć ſie nie może: á iákoſz ſie z Ezáiáſzá pokázáć ma? CzechRozm 134, 12, 52, 154v, 157; StryjKron 288; CzechEp 15, 25, 76, 91, 126 (18); CzechEpPOrz **3; okazawſzy iż o tey zmyſloney zwierzchnośći iego nic ſię z ſłow Páná Chriſtuſowych pokázáć nie mogło: [...] NiemObr 41, 59, 124 [2 r.], 147, 149, 150, 162; ReszPrz 80; LatHar 125; WujNT 392; SarnStat *7; SkarKazSej 684b.

pokazało się komu (5): CzechRozm 129, 183; gdyż ſię to wam pokazáło/ że v nas chrześćiján tylko prawdźiwa chrześćijáńſka miłość ſię náyduie ReszHoz 140. Cf »na oko się pokaże«.

pokazało się czym [= przez co] (17): OrzQuin Sv; iáko ſie to wſzyſtkimi liſty Apoſtolſkimi/ y ich też Dźieiámi pokázáć może CzechRozm 259; A ná to co rzeką Niemcy/ co ſię wielem piſmá pokázáć może/ iż roznic miedzy Polaki y Pruſzaki nigdy Niemcy nieſądźili áni pogadzáli? ModrzBaz 105v; CzechEp 97, 355, 384; NiemObr 47. Cf »przykładem się pokaże«, »samą rzeczą się pokazało«, »świadectwem pokazać się może«, »wywodem się pokazało«.

pokazało się na kim, na czym (3): CzechRozm 231; ReszPrz 75; To ſię pokázáło y w ſtárym zakonie ná Amázyaśie krolu SkarKazSej 685a.

pokazało się o kim, o czym (5): MycPrz I B4; Niech X.K. weyźrzy w to co ſię przedtym o tym zmyślonym ſynu z ſtárych Pátreſow pokazáło CzechEp 279, 76, 423. Cf pokazało się o kim, ze zdaniem podmiotowym.

pokazało się gdzie [= w tekście] (56): KromRozm I E2; Co by ſye wnáſſych Polſkich ſtátućyech pokázáć mogło KromRozm II b, l, x4v; OrzRozm F; SarnUzn D5; KuczbKat 150; Bośćie ich ſtáre błędy wſkrześili máło nie wſzyſtkie: iáko ſie niżey pokaże. WujJud 11v, 1v, 4v, 6v, 94, 102, 111, 126; BiałKaz Hv; BudNT przedm b; CzechRozm 211; SkarJedn 42, 98, 117, 156, 157 (9); ZapKościer 1580/15v; StryjKron 288, 309, 697; o ſłowo Boże niedbáią/ [...] iáko ſię ná pocżątku tych kśiążek pokazáło CzechEp 318, 76, 107, 139, 140, 285 (15); NiemObr 21, 35, 95; iáko ſię wyżſzey ná kárćie 378. pokazáło. LatHar 476, 77, 511; WysKaz 32; JanNKar C2v, F2v; SkarKazSej 685a.

pokazało się skąd (7): CzechRozm 167; ModrzBaz 98v; CzechEp 25, 355, 361; Iáko [żony] nie ſą przednieyſzemi w roſkazániu nád męże ſwe. Co ſię ſtąd pokázáć może/ iże Pan Bog ſtworzył niewiáſtę nie z głowy/ ále z kośći tey/ ktorą z boku y z pośrzodku wyiął WerKaz 287; PaprUp E3.

pokazało się o kim, ze zdaniem podmiotowym nawiązującym do dopełnienia dalszego (1): w ktorym [tekście Ewangelii] o Pánu y Krolu náſzym Niebieſkim/ prawdźiwim ſynu Bożym/ iáko weń wierzyć mamy/ y iáko wyznawáć/ oquićie śię pokazáło. BiałKaz Hv.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapowiednikiem: to (33); iż, że (51), zaimek pytajny (17), żeby, aby ‘że’ (4), jako ‘że’ (3), czyli (1), jesli ‘czy’ (1)] (77): Ale ſluſſhye czyli nyeſluſſnye nam to przypiſuyą/ to ſye pokaże. KromRozm II b3v, l, r4; KromRozm III C, F3, K, K3v; OrzQuin Sv; SarnUzn C6v, C8v, E4v, F7v; GórnDworz I2; KuczbKat 150, 155; Ieſli to ták ieſt/ pokaże ſie ná ſwych mieścách WujJud 1v, 152v; WujJudConf 152v; RejPosWstaw [213]v; ále ieſliſz ſie ná ſwym mniemániu omylą/ tedy ſie to pokaże iż plotą ſámi nie wiedzieć co. CzechRozm 134v, 12, 52, 55v, 125, 129 (11); Bo ten obycżay [...] iáko cżęſto ſzkodliwy bywa/ łácno śię to pokázáć może. ModrzBaz 29v, 85, 90v, 98v, 103; Przyſtępuie do tego/ áby ſię pokázáło iáko tey mocy y zwierzchnośći nád wſzytkimi świátá wſzjtkiego Biſkupj/ Rzymſki Biſkup záwżdy vżywał aż do tego cżáſu. SkarJedn 121; SkarŻyw 389, 496; StryjKron 309; áby ſię tymże ſpoſobem y to záraz/ w ſwym porządku/ pokazáło/ co też mnie y z bráćią moią I.M.X.K. nieſłuſznie zádáie CzechEp 211; á pokázáć ſię to z drugiey ſtrony nie może/ áby [Chrystus] tym cżáſem miał komu kroleſtwo ſpuśćić CzechEp 330, 36, 75, 91, 100, 108 [2 r.] (23); NiemObr 59, 110, 149, 150; ReszPrz 80; ReszHoz 140; ReszList 165; ActReg 21; Srzody też że od Apoſtolſkich cżáſow niektore mieścá paſzcżáły/ [...] pokázáć ſię może z Ignácyuſzá S. LatHar 125, 511; WujNT przedm 17, 26, s. 332; Lecż to iáko głupia y nikcżemna mowá/ pokazáło ſię wyżſzey. WysKaz 32, 33.

Ze zdaniem luźno nawiązanym (1): [o królu] Wiem ze inatzei wiſlawią go ci ktorem/ bel tilko ſamem pozitetznim ktorich yeſt niewiele. Inatzeici ktorem bel nie Panem ani Krolem ale Tiranem/ tich yeſt niemalo: ato ſtąd mowic y pokazac ſie moze/ tzo ſie iednemu nad prawo dzije [!] wſzitkiem ſie dzieie. PaprUp E3.

W charakterystycznych połączeniach: pokazało się z dawniejszych pisarzow, z doktorow (3), z dowodow, z Dziejow Apostolskich (3), z historyj (2), z kanonow, z kronik, z ksiąg, z patresow, z pism [czyich] (3), z (miejsc) Pisma Świętego (4), z pogańskich pisarzow, z powinowatości krolewskiej, z przykładow (3), z przyrodzonego zakonu, z psalmu, z rozmow (2), z sentencyjej, z słow [czyich] (5), z starych ojcow, z statutow, z świadectwa (2), z wyznania [czyjego], z Wyznania Apostolskiego; pokazało się dowodem, Ewanjeliją, Listy Apostolskimi, ojcami, pismem, słowy.

W charakterystycznych konstrukcjach: jak(o) się pokazało (pokaże) (84); pokaże (pokazało) się niżej (16), wyższej (19).

Frazy: »dostatecznie się pokazało (a. pokazać się może)« (5): przeto Kápłan [...] wyſzſzym nád Krolá w Polſzce będąc/ co ſye iuż pierwey doſtáthecznie pokazáło/ vczynił przećiwko doſtoieńſtwu ſwemu/ że ſye przez Przyśięgę ſwą podnożkiem ſtał Krolewſkim OrzRozm I4v; CzechRozm 128v; CzechEp 80; NiemObr 21, 59.

»jaśnie się pokazało (a. pokazać się może)« [szyk zmienny] (9): KromRozm III C, H4; Abowiem theraz nád ſwiátło iáſniey ſie pokazáło/ że Pan náſz Iezus Kryſtus ieſt prawdziwy Bog RejPosWstaw [213]v; SkarJedn 180; CzechEp 36, 108, 242; WujNT 392; SkarKazSej 684b.

»na krotce (a. krotko) się pokazało (a. pokazać się musi)« (5): Ale iáko go [Pisma Św.] vżywa: iáko ie wykłáda: iáko ſtrofuie: to ſię tu iuż nákrotce pokazáć muśi. CzechEp 138, 80, 107, 284, 373.

»na oko [komu] się pokaże« (2): Iáko ſię toż I.M.X. Powodowſkiemu/ onych náśládowcy pilnemu/ przydáło: że ſię też cżęſto y z inſzym y ſam zſobą nie zgadza. Co mu ſię też ná oko/ y káżdemu z Wędzidłá iegoż pokaże. CzechEpPOrz **3; LatHar +5.

»przykładem się pokaże (a. pokazać się może)« = exemplo probari potest Modrz (2): ModrzBaz 103; iákoż ſię to potym niżey ná ſwym mieyſcu żywym przykłádem pokaże. CzechEp 336.

»samą rzeczą, samo się pokaże (pokazało)« (2:1): twirdzą/ iż myſmy porządku ápoſtolſkiego odſtąmpili/ [...] á oni ij zádźyerżeli [...]. (–) To ſye ſámo pokaże/ gdy obaczymy/ yáki porządek w koſcyele ápoſtołowye zoſtáwili. KromRozm III G6v; Co ábyć ſie nie ſłowy ále ſámą rzecżą pokazáło: ták o tym z tobą mowić będę. CzechRozm 183; WujNT przedm 17.

»pokazać się może skutecznie« (1): y to ſię pokázáć nie może skutecżnie że by Ian y Páweł Moiżeſzá [...] wykłádáli. CzechEp 180.

»świadectwem pokazać się może« (2): Co śie wielkim y gęſtym świádectwem Piſmá świętego pokázáć może. KuczbKat 315; CzechEp 75.

»wywodem, dowodnie (a. dowodem) się pokazało (a. może się pokazać)« [szyk zmienny] (3:2): KromRozm I F; KromRozm III C; MycPrz I B4; Opusczaią się wywody ktoremi się moze to pokazać, iż Podawca albo Dziedzic tei wsi wktorey Kościoł iest, pustoszyc go ob differentiam niemogł religionis. ActReg 21; WujNT 332.

»znacznie się pokazało (a. pokazać się mogło)« (5): CzechRozm 202v; Gdyż ſię iuż y to doſyć znácżnie pokazáło/ iż żaden/ ktoby chćiał być dobrym Chriſtyáninem/ nie ma nikomu/ [...] złorzecżyć CzechEp 100, 298, 339, 342.

β. Znaleźć się, zostać stwierdzonym w wyniku kontroli (6):

pokazać się u kogo (2): Czego wſzytkiégo doſtáteczną ſpráwę wźiąwſzy zá deklárácią ich/ v tego/ v kógoby ſie pokazáło/ Inſtigator náſz ná Trybunale dochodźić ma. SarnStat 417, 6.

pokazać się przy kim (4): Tákże w W. X. Lit. cokolwiek ſye przy Száfárzách/ Poborcách/ y Stároſtách z liczb reſt poborowych pokaże/ [...] do rąk Podſkárbiégo W. X. Litewſkiégo [...] oddáno do nich bydź ma SarnStat 417, 414, 416, 417.

γ. Sprawdzić się, potwierdzić się (39):
αα. W zdaniach z podmiotem (5):

pokazać się czym [= przez co] (1): á gdźież śię tedy więcey oná rowność pokázáć może/ iedno karániem mężoboyce ná gárdle? ModrzBaz 27v.

pokazać się w kim, w czym (3): Przetoż długo tego nie roztrząſáiąc/ co ſię nákrotce wyrzekło: áni wywodząc figur zakonnych/ z okázowániem rzecży figurowánych/ iáko ſię ony ćieleſne rzecży w duchownych pokazáły y wykonáły: to tylko ieſzcże przydam. CzechEp 32. Cf Fraza.

Fraza: »skutek się pokazał; skutkiem się pokazać« [w tym: w kim, w czym (2)] (2:1): BiałKat 311; procż figur/ podobieńſtw/ y obietnic oſtátnim cżáſom ſłużących: ktore ſię ſkutkiem w Chriſtuśie Iezuśie pokazáły CzechEp 220; przeto/ iż to przedtym piſali niż ſię znácżne ſkutki opiſánia Dánielowego pokazáły CzechEp 373.
ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” (34): SkarŻyw 108; A ći Krolowie potym obacżywſzy ſię/ mieli ſię przećiwko beſtyey oborzyć/ [...] co ſię tych náſzych cżáſow pokazáło NiemObr 164.

pokazało się z kogo (1): iż Bog [...] ludźi niektorych duchem ſwoim pobudzał: áby onemu/ od Kśiążąt / y przełożonych żydowſkich wzgárdzonemu/ cżeść/ y chwałę/ oddawáli/ [...] co ſię napirwey pokazáło/ z onych mędrcow/ ktorzy z dáleká przyiechawſzy/ iemu cżeść wyrządzáli NiemObr 118.

pokazało się na kim (3): á iáko zá wáłem/ zamek mocnie ſtoi: ták zá temi Ceremoniámi/ ktore ſą iáko wáły/ krzepcży ſię y vmocniá wiárá náſzá. Gdzie by ten wał Szátan przekopał/ łácno by nam y wiárę z ſercá wykradł: co ſię ná tych Heretykách pokazáło. SkarŻyw 114; SkarKaz 82b; SkarKazSej 679b.

pokazało się w kim, w czym (23): gdźie Pan Chriſtus Kroleſtwo niebieſkie powiáda być podobne niewodowi/ ktory y złe y dobre ryby záwiera [...]. Co ſie y w onym korabiu Noëgo pokazáło/ w ktorym y cżyſte y niecżyſte źwierzętá były. WujJud 130; CzechRozm 107v, 108, 168; SkarJedn 82; iż ná niey [antychrystowskiej stolicy] nie tylko męſzcżyzná, ále y białegłowy [...] śiedzieć miáły. Iáko ſię to pokazáło w oney Gilberćie, ktorą Ianem 8. názwáli CzechEp 417, 366, 411, 415. Cf Zwroty.

Ze zdaniem podmiotowym (2): Toć nie mowi iżby aż przy ſkońcżeniu práwie świátá/ dopiero ſię pokázáć to miáło/ co ſię mowi o Antychriśćie CzechEp 354, 415.

W charakterystycznym połączeniu: jako się pokazało (5).

Frazy: »[w kim] jaśnie, jawnie się pokazało (a. pokazać się może)« (1:1): KromRozm II bv; A złych dzieći dwádzieſciá [...] Iednegoż oycá mátki ſnadź nie vchowáią. Co ſie w tych białych głowkach iáwnie pokazáło/ Ktore [...] Wziąwſzy od oycá wſzytko ſłużyć mu niechciáły HistLan A3v.

»[w kim] prawdziwie się pokazało« (1): Co iż ſię wſzytko w nim [tj. Chrystusie] ſkutecżnie y prawdźiwie pokazáło/ tedy to ieſt y było świádectwem tego/ iż był y ieſt prawdźiwym cżłowiekiem CzechEp 308.

»pokazało się samą rzeczą« (1): Abowiem [...] niebo iáſną y wdzięczną ſwiátłoſcią przez krotki czás iáſnie ſwiećiło/ znácząc ſmierć Xiążęćiá Boleſławá Wſtydliwego Monárchy Polſkiego/ co ſię wnet pokazáło ſamą rzeczą. StryjKron 350.

»skutkiem, skutecznie się pokazało (a. pokazać się miało)« [w tym: w kim (4)] (4:2): áby śie ſpełniło y ſkutkiem ono pokazáło co Pan przez Izáiaſzá mowił KuczbKat 390; CzechRozm 107, 177, 192v; SkarŻyw 507; CzechEp 158.

»znacznie się pokazało« [w tym: w kim, w czym (6)] (7): HistLan E4v; CzechRozm 108v; CzechEp 357, 417; aż potym do tego przyſzło/ iż ten rożek máły [tj. papież] wyroſł/ y zupełnie vroſł: co ſię náznácżniey pokazáło/ gdy Ceſárze Niemieckie omamiwſzy pohołdował. NiemObr 169, 153, 164.

»źrzetelnie [w kim] się pokazało« (1): gdy mu [Daniel Antychrystowi] to przypiſuie/ iż miał święte Boże wyſokie niſzcżyć y prześládowáć [...]. Co ſię wſzytko źrzetelnie w Papieżách Rzymſkich pokazáło NiemObr 170.

Szereg: »pokazało się i wypełniło« (2): gdyż tego Prorok nie twierdzi: ále to tylko pokázuie/ o cżym ſie iuż mowiło. To ieſt o zacnośći mężá iednego podobnego Heliaſzowi/ co ſie w Ianie pokazáło y wypełniło. CzechRozm 108, 192v.
δ. Z podmiotem oznaczającym cechy i uczucia: uzewnętrznić się, przejawić się w działaniu, postępowaniu; uwidocznić się przez swoje skutki (36): Wnetći ſie tu ich niepráwość/ y zdrádá pokaże. KochZuz A4v; ModrzBaz 108v, 126v; co był znák wielkiey náuki iego/ ktora ſię potym pokazáłá. SkarŻyw 200, 206, 335, 497; GostGosp 66; SarnStat 1225; ábyśćie o tym myślili y rádźili/ iákoby [...] wáſzá ku R. P. miłość gorąca y ſzczera pokázáć ſię mogłá. SkarKazSej 664b.

pokazać się z czego (1): A [poświęcenie] pokazáć ſie też nie może/ iedno z vcżynkow dobrych świętych CzechRozm 215v.

pokazać się komu (1): [pisałem do was] żeby ſię wam pokazáło pilne ſtáránie náſze [ad manifestandam sollicitudinem nostram] ktore mamy o was przed Bogiem WujNT 2.Por 7/12.

pokazać się czym w czym [= przez co] (1): Cżym ſię y iego ku cżyſtośći dziwna oſtrożność/ y miłośierdzie Boſkie nád nim/ y przyiazń Bogárodzice/ w cudu tákim pokazáłá SkarŻyw 319.

pokazać się nad kim [= w stosunku do kogo] (1): Niechay miłośierdźie twoie/ Pánie/ pokaże ſię nád námi. LatHar 68.

pokazać się na kim (1): Máieſtat záś Páńſki pokaże ſię w doſtátku y bogáctwách y świetnośći/ ktora ſię ná oney iego czeladce pokaże SkarKaz 6a.

pokazać się na czym [= przez co] (1): dopiero ſię ten cud [że Chrystus karmi nas swym ciałem] ziáwił. Ná ktorym y miłość ſię wielka pokázáć mogłá/ y ſzkody nie ma ten co miłe ſwoie ćiáłem ſwoim karmi. SkarKaz 159a.

pokazać się w kim (9): á w tym iednák pokaże ſie we mnie nie hárde ſercze/ iż z nierownym ſobie ſkoſztowáciem ſie nie ſromał GórnDworz I8, I5v; CzechRozm 215, 215v; PaprPan X4v; Téż Woźnégo gdyby ſie pokazał w nim fałſz, nowi práktycy do Stároſty pozywáią. SarnStat 1280, 999. Cf »znacznie się pokazać«.

pokazać się w kim [= w stosunku do kogo] (1): Oto y ta gratitudo vestra pokazała się y wKrolowey ze posmierci brackiey nieopusciliście iey ActReg 23.

pokazać się w czym [= przez co] (4): RejPosWstaw 110v; nie mnieyſze nabożeńſtwo ludzi Chrześćijáńſkich pokazáło ſię w nálezieniu y przenieśieniu tegoż ćiáłá iego [św. Szczepana] WujNT 428. Cf pokazać się czym w czym; »jawnie się pokazać«.

pokazać się w czym [= w jakich okolicznościach] (1): że then zacny Krol był s tego żáłoſny że thákowa ſtałość y mężność w rzecży ſproſney pokazáłá ſie Phil K3.

pokazać się jakie (1): godnoſć á ſpráwy iego pocżćiwe/ [...] pokażą ſie więthſze/ y chwálebnieyſze/ kiedy wſzethecżność przy nich nie będzie. GórnDworz L2.

pokazać się skąd (1): Stąd śię teſz może iego oſobna cnotá pokazáć. Ze y poſtronnym ſwym nieprzyiaćielom źlie nieżycżył. BiałKaz Mv.

W porównaniu (1): Bo iáko ogień/ ták y wiárá miłośćią podpalona pokázáć ſię muſi ReszList 155.

W charakterystycznych połączeniach: pokazał(a, -o, -y) się cnota (2), czyrstwość, dowcip, dzielność, fałsz, hańba, harde serce, męstwo (mężność) (2), miłosierdzie (2), miłość (2), nabożeństwo, nieprawość, niewdzięczność, okrucieństwo, ostrożność ku czystości, pilność, pobożność, pokora, przymioty, rozność, sprawa [= sprawność], sromota, stałość, staranie, umiejętność, wdzięczność, wiara (3), wierność, zdrada, złość, znak nauki.

Zwroty: »na jaśnią, na światło się pokazać« (1:1): Niewątpże tedy y ty w tem Therſyto/ żeby y twoie ſromoty y háńby/ [...] niemiáły kiedykolwiek ná iáśnią ſię pokázáć [quin ... erumpant]. ModrzBaz 40v; częſtokroć vczćiwe y ſzczęſliwe [...] dowćipy bywáią zemdlone/ iż niewdzięcznością oną obrażone/ niechcą ſie ná ſwiátło czáſſem pokazáć. StryjKron A6.

»[w czym = przez co] jawnie się pokazać« (1): Gdźie w tey tho nie ledá ſprawie [tj. w przekładzie Pisma Św.]/ tych dobrych á cnych ludźi vmieiętność/ wiárá/ y pilność/ [...] iawnie doſyć ieſt ſię pokazáłá BibRadz *2v.

»znacznie się pokazać« [w tym: w kim (2), po kim (1)] (3): Nie ieſt bowiem rzecż táiemná/ iako waſza K: M: ſtátecżnie ſzcżere Boże ſłowo y zbor iego rad widziſz/ [...] Co ſię ná on cżas po wáſzey K: M: doſyć znacżnie pokazało/ gdy ſię [...] niektorzy z ſłużebnikow Sżatánſkich/ na zbor Páná Chriſtuſow tárgnęli BudBibKaw A2v; CzechEp 200, 374.

b. Z podmiotem osobowym: dać podstawy do stwierdzenia czegoś o sobie, dać poznać swoje cechy, dać się poznać jako ktoś, jakiś (84):

pokazać się jaki (4): CzechRozm 248; CzechEp 44, 411; zktorych [dzieci] nietylko dźieśiąte/ ále zgołá ktore ſie nagrzecżnieyſze pokaże/ muſzą ná nieſzcżęſne Biſurmáńſtwo oddáwáć. PowodPr 26.

pokazać się komu (3): PaprPan Cc4; Cżyli ſię iuż [tajemnica] ſpráwiłá y wykonáłá/ y niż też przyſzedł/ y tym ſię być cżym ieſt wiernym pokázał? CzechEp 354; PaprUp K.

pokazać się przez co (2): áby ſie przez tákowe cudá wielkie y ſtráſzne/ Bogiem wſzechmogącym pokazał. CzechRozm 104; WujNT 522 marg.

pokazać się czym [= przez co] (3): ábo więc ty wſzytki mieyſcá o Bogu Troiákiem [...] muſzą wykłádáć z Stánkárem/ Sábelliuſzem/ y Neſtoryuſzem/ cżym ſię bráćią być pokażą Zydom/ Thurkom/ y báłwochwálcom. GrzegRóżn C4; SkarŻyw 337; CzechEp 17.

pokazać się przed kim (3): ſzukáią ćiemnych kątow/ áby przed proſtymi [...] ludzmi/ [...] vcżonymi ſię być pokazáli. SkarŻyw 301. Cf »pokazać się przed ludźmi«.

pokazać się w czym [= przez co] (1): Bo ták nie cżuiąc ſię/ wprowádzáć záwżdy będźie inſzego Chriſtuſá zmyślonego/ przećiw prawdźiwemu: w cżym ſię pokaże być Antychriſtem z ſwoim Papieżem CzechEp 346.

pokazać się w czym [= że jest jaki] (2): Co ſie też tycże ſtrzymawáłoſći/ ilekroć męſzcżyznam pokázáć ſie w niey przyſzło/ záwdy [...] przed białemigłowámi miewáli przodek GórnDworz Z8; CzechEp 142.

pokazać się kim, jakim (34): GliczKsiąż F3v; GrzegRóżn B2, B2v; kiedy ſie iey trefi być przy iákiey rozmowie nie bárzo ſtátecżney/ nie hneth ſie porwáć/ á wſtáć od niey ma/ chcąc ſie náder ſtátecżną/ á ſurowego żywothá białągłową pokazáć GórnDworz V8v; MycPrz I [A3]; CzechRozm 104, 213; Bo ſie w ſpráwach Rycerſkich ták biegłym pokazał PaprPan Dd3; á ten [Józef] przecżyſtą dziewicę [...] zá małżonkę máiąc/ wiernym ſię ſtrożem cżyſtośći iey pokazał. SkarŻyw 245, 299, 310, 411, 440, 441 (9); ieſli oni byli źli/ gorſzym ſię on ieſzcże pokazał CzechEp 401, 47; PaprUp K; ActReg 50; Phil S4; GórnTroas 6; Przetoż ſię tu iáwnemi fałſzerzmi piſmá świętego pokazáli Czechowic y Budny/ tłumácze Nowego Teſtámentu Nowokrczeńſcy WujNT 67, 2.Cor 8/3, s. 688, 2.Thess 1/10; SarnStat 306, 345; PowodPr 7; SkarKaz 454a, 514b. Cf »pokazać się przed ludźmi«, »pokazać się rzeczą«.

pokazać się jak (7): GliczKsiąż C6v; GórnDworz N5; Mężniey niżli Antenor pokażą ſie záwżdy. PaprPan K4v; SkarŻyw 305; Wktorym Actie tak się pokazał y stanął iak się godziło. ActReg 50, 84; CzahTr G2.

cum inf „być” [w tym: kim, jakim (23), z kogo (1)] (24): BibRadz I 183d marg; GrzegRóżn C4, E3; GórnDworz E8v, Ll3v; BiałKaz F2; PaprPan Cc4; SkarJedn 47; SkarŻyw 112, 301, 337; Kto tedy miłość ma ku komu/ temu nigdy złego nic cżynić nie będźie/ [...] á tym ſię też z Bogá być pokaże. CzechEp 17, 346, 353, 357; Luther/ ábyſmy mu wiárę zgołá we wſzyſtkim dali/ niech ſię Bogiem być pokaże/ ktoremuſmy tylko ſámemu tę cżeść powinni. ReszPrz 65; LatHar 435; WujNT 60, 522 marg; Tego dáru Bożégo ábym ſie y ia wdźięcznym bydź pokazał, tobie [...] práwá zebráné w tych kśięgách ofiárowáć, naprzyſtoynieyſza mi ſie rzecz widźiáłá SarnStat 863, 863. Cf Zwroty.

Ze zdaniem orzecznikowym (2): GórnDworz E; ábych pokazał ſie tym, żem iest dawnym ſługą domu Wá. Wielmożnośći: tedy to pápiérowé podárze W. M. Pánu ſwemu M. ofiáruię. SarnStat 228.

Zwroty: »jawnie się pokazać [być kim]« (1): Gdzye ſie iáwnie pokazał być onym Prorokiem wielkim/ o ktorym z dawná Moiżeſz prorokował RejPosWstaw 41v.

»pokazać się przed ludźmi« [w tym: jakim (1), za kogo (1)] (2): BiałKaz B2; pokazawſzy ſię iuż przed ludźmi zá práwego opſeſá/ [...] ná ten cżás vrádźił Chryſtus [udawany] z ſwemi Apoſtołmi/ áby był wiedźion ná gorę WerGośc 217.

»w oczach ludzkich pokazać się [być jakim]« (1): żeby Abráhám [...] zwierzchu w oczách ludzkich pokazał ſię być vſpráwiedliwionym. WujNT 790.

»prawdą się pokazać« = że mowił prawdę (1): Zeby ći, ktorzy rzeczy niepewne zá pewne Vdáią: á potym ſię prawdą nie pokáżą, [...] Iáko zdraycy ſurowey kaźni podpadáli. CiekPotr 16.

»pokazać się rzeczą, w skutkach [kim, być jakim]« [szyk zmienny] (1:1): ták teſz y ná wierzchu á wſkutkách/ wrzecżách pocżętych y ſtworzonych/ [Bóg] vżycżliwym ſię być pokazał SkarŻyw 258; Y ia téż ábym ſie ſługą W. M. pokazał nie ſłowy tylko gołémi, ale y rzeczą: tedy té kśięgi [...] W. M. mému M. Pánu ofiáruię. SarnStat 478.

α. Przejawić swój stosunek do kogoś, potraktować kogoś jakoś [komu jak] (4): gdy więc ktory iż ná vrząd w ieżdżał/ To ſie ieden drugiemu wyſtáwnie pokazał. MycPrz I B2; Káżdemu ſie ia ręcżę ták pokaże ſmiele PaprPan X2, G, Eev.
β. Popisać się (5): Ná pułmiſki y liczbę niezwyczáyną potraw/ muśi sſtáwáć/ byle ſię pokázáć SkarKazSej 705a.

pokazać się komu z czym (1): A iáko ſię Sálomon Sábie krolowey z ſwoią wielmożnośćią y chwałą pokazał SkarKaz 122b.

pokazać się z czym (3): iż Korynthiánie/ áby ſię z tym cudownym dárem ięzykow pokazáli/ rádzi ná tych rozmowách ięzykow obcych á nieznáiomych vżywáli WujNT 615; WitosłLut A2v. Cf pokazać się komu z czym.

Zwrot: »miedzy ludźmi [w czym] się pokazać« (1): Orator dla tego rzecży cżynić ma ſie vcżyć/ áby myędzy ludźmi wtem ſie pokazał. GliczKsiąż K5.
II. W funkcji biernej: zostać przedstawionym, przedłożonym do wglądu [komu] (1): Potrzebá tego przedsię, áby mi ſię liczbá Doſtáteczna ze wſzyſtkiey ſummy pokazáłá. CiekPotr 34.
III. Z neutralizacją funkcji zwrotnej: pokazać, wskazać [z czym] (4): Dobrze tedy Ireneus s. [...] to mieyſce obiáſnia. [...] Niechayże tu teraz pokażą ſie z onym mieyſcem Ianá s. gdzie mowi: To ieſt żywot wiecżny SarnUzn F3; iż káżdy cżłowiek ma tych [...]/ ktorym śię pirwey rády o ſwych rzecżach zwierza/ niż śię znimi pokaże [quam ea proferat]. ModrzBaz 25v; Ieſli ſie kto pokaze z Prokuráciią niedoſtáteczną, niech będzie káran. SarnStat 570; PowodPr 37.

Synonimy: 1.b. nastać, pojawić się, powstać; c. objawić się; e. przybyć; α. stawić się; 2. stać się; 3.b. popisać się.

Formacje współrdzenne cf KAZAĆ.

KW, MZ