[zaloguj się]
[pdf]

ROZSTRZELANY (10) part praet pass pf

rozstrzelany (5), rostrzelany (5); rozstrzelany KochPs, KochFr, Calep (2); rostrzelany BielKron, Mącz (3); rozstrzelany : rostrzelany SarnStat (1:1).

rostrzelany, rozstrzelany (9), rozstrzelan (1).

Zawsze: rozſ-.

o jasne; -é- (4) KochPs, KochFr, SarnStat (2), -e- Mącz (3); w formach złożonych a jasne; forma niezłożona z tekstu nieoznaczającego pochyleń.

Fleksja
sg
mNrozstrzélany fNrostrzélanå nNrozstrzél(a)no
Arozstrzélany A A
I I Irozstrzélanym
pl
N m pers rozstrzélani
subst rozstrzélané
G rostrzélanych
A subst rozstrzélané
I m rozstrzélanymi

sg m N rozstrzélany (2). ◊ [A rozstrzélany.] ◊ f N rostrzélanå (1). ◊ n N (praed) rozstrzél(a)no (1). ◊ [I rozstrzélanym.] ◊ pl N [m pers rozstrzélani ]. subst rozstrzélané (3); -é (2), -(e) (1). ◊ G rostrzélanych (1). ◊ A subst rozstrzélané (2); -é (1), -(e) (1). ◊ [I m rozstrzélanymi.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w. s.v. rozstrzelić.

1. Rozmieszczony w różnych miejscach, rozproszony; dispersus Mącz (9): ábowiem on ſam [Jan Łaski] pierwſzy náſze práwá Polſkie rozſtrzeláne ná kártach zgromádźił ſpołu y wytłocżyć dał BielKron 422v; Niedóydźie ćię tu [pod lipą] słońce/ przyrzékam ia tobie/ Choć ſię nawysſzéy wzbiie/ á proſté promienié Sćiągną pod ſwoie drzewá rozſtrzéláné ćienié KochFr 43; Consolido, Redintegro et in unum congero quod prius ruptum aut divisum fuerat – Do kupi zgromadząm co beło przed tim rozſtrzelano, ſpaiąm, skleiąm. Calep 247b; [A ſłońce tobie [Pomono, tj. bogini sadów] ſwymi promieniámi/ Niechay pomaga goreiąc nád námi. To żywi łąki rożnie málowáne/ To drzewá y to gwiazdy roſtrzeláne KmitaŁów D4v].

rostrzelany po czym (1): Cyclades, Insulae maris Ionii, roſtrzeláne inſułi á wyſpy po morzu AEgeo sive Ionio, Nie dáleko do Athen. Mącz 76a.

Szereg: »rostrzelany i rozrozniony« (2): iuż dwánaśćie Séymów minęło/ po oſtátecznym wydániu Státutu/ których Conſtituciȩ w ſexterniéch roſtrzéláné/ y rozróznioné dotychmiaſt leżą SarnStat *3v [podobnie] *7.
a. O ludziach (3): Multos ex fuga dispersos excipiunt, Wiele z uciecki [!] roſtrzelánych do ſiebie przymuyą. Mącz 404a; Catervarii, Catervatim conglobati – Rozſtrzelani lud. Calep 172a.

rozstrzelany miedzy kogo (1): A ich [ojców naszych] naród/ miedzy nieżyczliwé pogány/ Po róznych kąćiéch świátá miał być rozſtrzélány [ut ... dispergeret eos in regionibus Vulg Ps 105/27]. KochPs 161.

[rozstrzelany miedzy kim: Tám ieden ábo dwá obráli ſię miedzy nimi/ ktorzy on lud rozſtrzelány miedzy nimi [mieszkańcami gór i lasów] zgromádźili PaprHerby 3 (Linde s.v. rozstrzelić).]

Wyrażenia: »rozstrzelany po roznych kąciech świata, [po świecie]« [szyk zmienny] (1): KochPs 161; [Aniż by tho podobna rzecż byłá/ áby ći ludzie Słowieńſcy rozerwani/ niemieli kiedy s ſobą być w iednoſći/ ponieważ y dzis będąc rozſtrzelanymi po ſwiecie iednę mowę máią wſzyſcy BielKron 1551 156v].

[»tam i sam rozstrzelany«: widząc ony tłumy/ [...] iż były rozpuſzcżone y rozmiotáne [Matth 9/36] [...] Niektore kſięgi máią Eskylmeni/ to ieſt tám y ſám rozſtrzeláni/ ábo iedni od drugich oddzieleni. CzechNT D.]

b. [O mieście o luźnej zabudowie: A Miáſto dolne ſtáre/ będzie powinno/ nie párkany około miáſtá ſwego budowáć/ [...] gdyżby dármo iedno wodę mierzyli/ ponieważ w mieścu leżą nieobronnym/ k temu miáſtem leżą rozſtrzelánym/ dla ſádow y ogrodow/ ktore miedzy domámi ſwemi máią WerSposób 19.]
2. Niezborny, chaotyczny (o mowie) (1): Sermo abruptus seu abrupta oratio, Roſtrzelána mowá [...] gdźie ſie yedná ſententia nie dźierży drugiey/ álbo gdy żadney przedmowy niemaſz/ ále proſto o rzeczy poczina mówić króm rozmyślenia którego. Mącz 360d.

Synonimy: 1. rozproszony, rozrzucony, rozstawiony.

Cf [ROZSTRZELAĆ]

MN