[zaloguj się]
[pdf]

POKRAPIAĆ (56) vb impf

o jasne; -krå- (36), -kra- (12); -krå- LubPs (2), BibRadz (3), SienLek (4), HistRzym, BiałKat, RejZwierc (3), RejPosRozpr (5), BudNT (2), SkarŻyw (4), LatHar (2), WujNT, JanNKarGórn, też Calep; -kra- Oczko, ArtKanc, -krå- : -kra- Mącz (5:8), RejPos (1:2); drugie a jasne.

Fleksja
inf pokråpiać
indicativus
praes
sg
1 pokråpiåm
2 pokråpiåsz
3 pokråpiå
praet
sg pl
3 m pokråpiåł m pers pokråpiali
f pokråpiała m an
fut
sg
1 m będę pokråpiåł
imperativus
sg
2 pokråpiåj
conditionalis
sg
1 m bych pokråpiåł

inf pokråpiać (6). ◊ praes 1 sg pokråpiåm (16). ◊ 2 sg pokråpiåsz (3). ◊ 3 sg pokråpiå (16). ◊ praet 3 sg m pokråpiåł (2). f pokråpiała (2). ◊ 3 pl m pers pokråpiali (1). ◊ fut 1 sg m będę pokråpiåł (1). ◊ imp 2 sg pokråpiåj (3). ◊ [con 1 sg m bych pokråpiåł.] ◊ part praes act pokråpiając (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVIII w.

1. transit. Polewać kroplami, spryskiwać, skrapiać; rigare Vulg, Mącz, PolAnt, Cn; aspergere Mącz, PolAnt, Cn; perspergere Mącz, Calep, Cn; conspergere, humectare, inspergere Mącz, Cn; inrorare, respergere Calep, Cn; madefacere, maeli dare Mącz; prospergere, superspargere Calep; obsipere, rorare, spargere, tingere Cn (53): Humecto, Odmiękczam/ Pokrápiam wilgotno y mokro czinię. Mącz 159d, 203c, 356b [2 r.], 404a [2 r.], b [2 r.]; Inspergo – Pokrapiąm. Calep 544b, 791a, [865]a, 917b, 1033a.

pokrapiać czego (2): á potym pokrapiay koniowi owſá dobrze wyczyśćionégo/ á co vleieſz thego winá záſye doley SienLek 190; HistRzym 100.

pokrapiać co (14): Warz w oczcie piołynek y rożą á tem krop po domu/ albo zmieſzay oczet z wodką rożaną á w tem warz kwiat muſzkatowy á pokrapiay przybytek FalZioł V 62, I 116a; Mącz 286d; SienLek 2v, 101, 118v; RejZwierc 110v. Cf »łzami pokrapiać«.

pokrapiać czym (14): Pelicanus, Ptak w Egipcie/ Pelikan/ którego to yeſt przirodzenie że krwią ſwoyą drápiąc ſobie noſem ſwym pierśi ptaſzętá ſwe gdy od wężów bywáyą záduſzone pokrápia á ták ye záś ożiwia. Mącz 286d; A przetoż ieſli mieſzkánie ieſt ná gorącym mieyſcu/ maſz ſobie czynić chłod rzeczámi chłodzącemi/ Wirzbiną/ grzybienim/ Rożą potrząſáiąc/ y octem dom pokrapiáiąc. SienLek 2v, 101, 118v; RejZwierc 110v. Cf Zwroty.

W porównaniu (1): bo iáko roſá pokrapia złotá/ táko słodka łáſkáwość krolewſka áż do niebá powyżſza. HistRzym 100.

Zwroty: »łzami [co] pokrapiać« [szyk zmienny] (7): A otho wnet niewiáſtá kthora byłá w mieſcie wiádoma grzeſznicá/ [...] wzyąwſzy máśći ſłoiek Alábáſtrowy/ á ſtánąwſzy s tyłu v nog iego [Jezusa]/ pocżęłá łzámi pokrapiáć nogi iego RejPos 307v, [310]v, 311; SkarŻyw 140, 165; będę ná káżdą noc vmywał łożko moie/ y łzámi memi poſłánie moie pokrapiał. LatHar 159, 110.

»pokrapiać wodą« [szyk zmienny] (2): Gdy zdziebłko błothem oblepiwſzy iedno na drugie przylepia [jaskółka]/ A na ſkrzidłach wodę noſi/ ktorą pokrapia aby ſie dobrze trzymało. FalZioł IV 24b; Madefacio, Odmiękczam. Pokrapiam wodą. Mącz 203c.

Przen [kogo, co] (3): A gdziekolwiek przyſzedł/ piſmá S. zrzodło wypuſzcżał/ á pokrapiał ſercá wiernych. SkarŻyw 212.
Zwroty: »krwią pokrapiać« = przelewać krew, oddawać życie (1): Thakżeć dobrzy/ vczeni/ y Swięći Biſkupi/ Którzy byli po Apoſtolech ſkoro/ którzy ná oſtátek krwią ſwą pokrapiáli wiárę Chryſtuſowę/ Apoſtołów náſláduiąc záwżdy BiałKat 35v.

»krwią pokrapiać« [o Chrystusie] (1): Ták Pan Chriſtus krew ſwą właſną w kielichu Bogu ofiáruiąc/ y oną Apoſtoły [...] pokrapiáiąc/ teſtáment nowy záczyna WujNT 287.

a. O ceremoniach religijnych w judaizmie Starego Testamentu [kogo] (1): Abowiem ieſli kreẃ ćielcow y kozłow/ y popioł iáłowice/ pokrapiáiąc niecżyſthe poświąca ku cżyſthośći ćieleſney. Iáko dáleko więcey kreẃ Kryſtuſowá BibRadz Hebr 9/13.
b. Nawadniać, nawilżać ziemię; podlewać; irrigare Vulg (19): A przetoż nie ten ktory ſzcżepi ieſt co/ áni ktory pokrapia/ ále ktory dáye pomnożenie/ Bog. RejPosRozpr b4v [przekład tego samego tekstu: b4v (2), BudNT 1.Cor 3/7], b4v [3 r.]; BudNT 1.Cor 3/7, 8.

pokrapiać co (1): [nádźiáłałem ſobie rybnikow [tj. stawów z rybami]/ ábych pokrapiał las ſſczepniow płodzących. HierWielEccle 3v]. Cf pokrapiać co czym.

pokrapiać co czym [= naczyniem] (1): Clepsydra etiam dicitur, Gliniáne naczinie którym pokrapiáyą ogródki máyące pełno dziurek we dnie. Mącz 57a.

Przen (1): Iamći ſzcżepił/ Apollos pokrapiał/ ále Pan Bog dał pomnożenie. RejPosRozpr b4v.
α. O deszczu i rosie (11):

pokrapiać co (3): Ale mgłá wychodźiłá z źiemie/ ktora pokrapiáłá wſzyſtek wierzch źiemie. BibRadz Gen 2/6. Cf Fraza.

pokrapiać czym (3): W vmieiętnoſći iego rozſthąpiły ſię przepáſći/ á obłoki pokrapiáią roſą [stillabunt rorem]. BibRadz Prov 3/20; Calep 564a. Cf Fraza.

W porównaniu (1): Nádzieiá ieſt práwie iáko on Máyowy deſzcż/ kthory ſzcżep on nadobnie pokrapia/ áby ony wdzięcżne kwiathki ná nim nie vſchły RejZwierc 129.

Fraza: »deszcz pokrapia [co]; deszczem pokrapiać [co]« (1;1): RejZwierc 129; Niebioſáć powolne będą/ pogody dobre vcżynią/ deſzcżem cżáſem pokrápiáiąc/ á Słońcem ie zágrzewáiąc. ArtKanc M5; [Iáko też deżdż y śnieg páda z niebá/ á iuż ſię tam więcey nie wráca/ ále pokrapia źiemię [inebriat terram] á cżyni ią płodną y rodną BibRadz Is 55/10 (Linde)].
αα. O Bogu: Zsyłać deszcz [co] (5): Thy miły panie pokrapiaſz gory z wierzchow ſwoich WróbŻołt 103/13; SkarŻyw 201; JanNKarGórn G4v.
Zwrot: »pokrapiać dżdżem« (2): A ſuchą zyemię pokrapia [Bóg] thu dzdzámi obfitemi LubPs ff2v, X5v.
2. intransit. Padać niewielkimi lub rzadkimi kroplami; appluere Mącz, Cn (3): Mącz 306d; że ztámtąd gdźie Słońce nie dochodźi áni wiatr wdźięczny przewiéwa/ áni roſſá niebieſka pokrápiáć może Oczko 1v.
Fraza: »pokrapia deszcz« (1): Appluit, Pokrápia deſzcz. Mącz 306d.

Synonimy: 1. moczyć, namakrzać, oblewać, omokrzać, polewać; 2. padać.

Formacje współrdzenne cf KROPIĆ.

Cf POKRAPIAJĄCY, POKRAPIANIE, POKRAPIANY

KO