[zaloguj się]
[pdf]

POKROPIONY (41) part praet pass pf

pokropiony (34), pokropion (6), pokropiony a. pokropion (1).

Pierwsze i drugie o jasne; w formach złożonych -on- (7), -ón- (1) OrzQuin; formy niezłożone z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja
sg
mNpokropiony, pokropion fNpokropionå, pokropiona, pokropion(a) nN
G Gpokropion(e)j G
Apokropiony A Apokropion(e)
Ipokropionym I I
Vpokropiony V V
pl
N m pers pokropieni
subst pokropion(e)
A subst pokropion(e)

sg m N pokropiony (10), pokropion (5); ~ (attrib) -ony (8); ~ (praed) -on (5) WróbŻołt, KrowObr, BibRadz, RejPos (2), -ony (2) RejPs, SzarzRyt. ◊ A pokropiony (4). ◊ I pokropionym (1). ◊ V pokropiony (1). ◊ f N pokropionå (4), pokropiona (1), pokropion(a) (1); ~ (attrib) -onå (1); ~ (praed) -onå (4), -ona (1) Leop. ◊ G pokropion(e)j (2). ◊ n A pokropion(e) (1). ◊ pl N m pers pokropieni (5). subst pokropion(e) (4). ◊ A subst pokropion(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: pokropion od kogo, od czego (3).

Sł stp s.v. pokropić, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. pokropić.

1. Polany kroplami, spryskany, skropiony; conspersus Miech, Vulg, Calep; aspersus Mącz, Cn; respersus Calep; roratus Cn [w tym: czym (25)] (34): Paribus lita corpora guttis, Pomuskáne/ Pokropione. Mącz 194c; Nimbatus, Woniáyącemi oleykámi álbo wodkámi pokropiony/ woniáyący. Mącz 247b, 356c, 404a; Calep 248b, 917b.
Wyrażenia: »izopem pokropiony« (1): A gdy ty będzieſz raczył zetrzeć ſemnie tę zmázę moię chędożſſy będę niż bych był Izopem pokropiony RejPs 77.

»pokropiony krwią« [szyk 2:1] (3): bo ieſſcże ſtál krzyż podnieſiony/ a widzątz go krwią ſyna ſwégo pokropiony/ ze ſlzami pozdrowiła OpecŻyw 158; RejPos 141, 158v.

»łzami pokropiony« (1): [grzeszna niewiasta] ktora ſtoiąc z tyłu Pánu Chriſtuſowi/ nogi iego ſwymi łzámi pokropione/ y włoſy otárte/ cáłowáłá KuczbKat 420.

»pokropion(y) rosą niebieską, od rosy niebieskiej« (1:1): Ná ſlońcu ſie zágrzewámy/ á od roſi niebieskiey bywamy pokropieni [aeris rore perfundimur]. HistAl I6v; BibRadz Dan 4/12.

Przen (8): będźiećie pokropieni łáſką duchowną ktora ni od kogo iedno od ſámego ſyná Bożego bywa daná. BibRadz II 64c marg; Płomienie febry ćięſzkiey/ ktore go [kwiatek, tj. umarłą młodą pannę] paliły/ Te mu tę ſmutną łąkę gwałtem záſuſzyły. Y aż ogniem zrządzonym ten grob pokropiony Będźie/ tuż on (dźiwna rzecz) wznidźie odrodzony. SzarzRyt D2.
Wyrażenia: »pokropion(y) krwią« [szyk 2:2] (4): O ludu Boży wybrány/ krwią P[áná] Iezu Kryſtá Syná Bożego pokropiony KrowObr 194, 117; RejPos 279v, 339v.

»pokropiony rosą« (1): Ktore ty rzecży obye ſą pokropyone tą roſą wdzyęcżną Kriſtuſem LubPs Q4 marg.

Szeregi: »pokropiony i omyty« (2): Potrzećie to wadzą Obrázy/ iż ludzie krwią Páná Iezu Kryſtá pokropieni/ y omyći/ to coby ná żywe Obrázy nákłádać mieli/ ná ſlugi Boże/ ná vbogie żaki/ ná śiroty/ ná wdowy/ to nákłádáią [...] ná kije/ ná deſki ku nitzemu niepożythetzne/ kthore tzerw ie. KrowObr 117; NiemObr 84.

»pokropion a poświęcon« (1): kthory iuż iſtotnie przez wiárę ſwoię pokropion á poſwięcon ieſt iemu ſwiętą krwią iego RejPos 279v.

a. O ceremoniach religijnych (11):
α. W judaizmie Starego Testamentu (8): bo ług z popiołu iey [jałowicy] vcżyniony grzechy głádźił tych ktorzy nim pokropieni bywáli. CzechRozm 171v.
Wyrażenia: »pokropion izopem« (1): á potym oną wodą ze krwią zmieſzáną miał być pokropion ſiedḿ kroć on nędzny cżłowiek onym Izopem od niego ofiárowánym. RejPos 47.

»pokropiony olejem« = conspersus oleo Vulg [szyk 5:1] (6): Spoſob offiárowánia/ Chlebowey offiáry tho ieſt mąki białey oleiem pokropioney/ Kádzidłá/ Chlebá Pláckow/ y Pierwoćin/ bez kwáſu y miodu. Leop Lev 2 arg, Lev 2/4, 8/26, 14/10, 21, Num 6/15.

»pokropion siedmkroć« (1): RejPos 47 cf »pokropion izopem«.

β. W chrześcijaństwie (3): A ieſli kędy będzie kośćiołá poświącánie/ tedy tam kthorykolwiek tzłowiek będzie pokropion od kxiędzá/ brzemię grzechow przes wſzyſthek rok/ będzie rozwiązáne y odpuſztzone. KrowObr 70v.
Wyrażenie: »pokropion(y) (święconą) wodą« [szyk 1:1] (2): przeto kazał krol lud wſzytek na gromady rozdzielić, tak aby każda mogła być ſwięconą wodą pokropiona [universis de qualibet turmarum benedicta aqua ... conspersis] MiechGlab 87; WróbŻołt V v.
b. Nawodniony (o deszczu i rosie) (2):

W porównaniu (1): A ia go wzbudzę/ á pewnie: záś z źiemie/ ktora iáko roſą pokropiona zeſchłe naśienia ożywia GrzegŚm 6.

Wyrażenie: »pokropiony od dżdżu« (1): Terra pluviis non abluitur, Nie bywa pokropiona od dżdżu. Mącz 199d.
2. Posypany [w tym: czym (4)] (5):

W porównaniu (1): OrzQuin Aa2v cf »pokropiony solą«.

Wyrażenia: »pokropiony popiołem« (1): w piątki chleb pokropiony popiołem iadał/ á wodę pijał OrzRozm M4.

»pokropiony solą« (1): A ieſliżeby ſwárząc á kręcąc ſye Kácérz/ w ſwarze przed prawdą/ iáko piſkórz pokropióny ſolą/ pozwalałći Kápłaná/ [...] móẃże mu ty táko OrzQuin Aa2v.

Przen (1):
Wyrażenie: »bieliznami pokropiony« = pokryty białymi plamami, cętkowany (1): Sparso ore, Szerokiey gęby. álbo pſtry yákoby bieliznámi pokropiony. Mącz 403d.
a. O ceremoniach religijnych (2):
α. W judaizmie Starego Testamentu (1): popiol iáłowicży/ ktorym pokropieni byli ſplugáwieni/ poświęcał ku cżyſtośći ćieleſney CzechRozm 211.
β. W chrześcijaństwie (1): Poprzyſięgam ćię ſtworzenie Soli [...] ábyś byłá wſzyſtkim bierzącym ćiebie/ zdrowim duſznym y ćieleſnym/ iż tzegoby ſię kolwiek álbo dotknęłá/ álbo teſz pokropiona była/ żeby wtey rzetzy/ wſzelkiey nietzyſtośći niebyło y wſzelkiego przenágábánia Duchá złego. KrowObr 73v.
3. Którym posypano (2): niech pokropiona będzie w namiećie iego [grzesznika] ſiárká [adspergatur ... sulphur] Leop Iob 18/15.
a. O ceremoniach religijnych w judaizmie Starego Testamentu (1): Abowiem ieſli krew kozłow y ćielcow y popioł iáłowice pokropiony [adspersus]/ ſplugáwione poświąca ku oczyśćieniu ćiáłá: iákoż dáleko więcey krew Chryſtuſowá [...] oczyśćiłá ſumnienie náſze WujNT Hebr 9/13.

Synonimy: 1. oblany, polany, pomokrzony, zmoczony; 2. posypany.

Cf POKROPIĆ

KO